Í fyrrinótt gat meginþorri landsmanna farið inn á leiðréttingarvef ríkisstjórnarinnar til að athuga hve mikil eða lítil skuldaleiðrétting félli þeim í skaut að þessu sinni. Það sem er sammerkt með þessari leið og þeirri sem síðasta ríkisstjórn fór – 110% leiðinni – er að lækka höfuðstól húsnæðislána landsmanna að einhverju marki miðað við forsendubrestinn sem varð við hrunið 2008.
Sé þetta skoðað grannt þá hefur þessi forsendubrestur ekki verið leiðréttur, hvorki með 110% leiðinni né þeirri sem er verið að fara núna og ástæðan fyrir því er einföld og þó mjög snúin og heitir verðtrygging. Verðtyggingin er risafíllinn í stofu okkar landsmanna.
Rót vandans í leiðréttingu forsendubrests hefur verið, er og verður verðtryggingin. Þegar 110% leiðin var farin virkaði hún því aðeins að fólk fengi lán fellt niður að fullu. Þeir sem fengu lán felld niður að hluta til, hafa horft á höfuðstól lána sinna hækka aftur og í mörgum tilfellum er lækkun á lánum nú þegar búin að éta sig upp.
Þegar upp er staðið er það þannig að á meðan hér er verðtrygging munu lán hækka aftur þótt þau lækki núna um 1–2 milljónir að meðaltali við þessa leiðréttingu ríkisstjórnarinnar.
Á meðan ekkert er gert í verðtryggingunni og hún fryst eða afnumin, eða vægi hennar mildað í sambandi við lántökur, erum við alltaf að plástra svöðusár, vona að það reddist bara einhvern veginn og að okkur blæði ekki út á meðan við leitum að nýjum plástri til að skella á sárið þegar hinn er orðin gegnvotur.
Það sem getur svo orðið hættulegt núna eftir leiðréttinguna eru áhrifin af afnámi gjaldeyrishaftanna, þó það verði gert í áföngum. Hvernig sem að því verður staðið má gera ráð fyrir að krónan falli og það hafi í för með sér verðbólguskot sem hækki lán/verðtryggingu. Ef það gerist snöggt og með miklum kúf upp á við má reikna með að lækkunin sem landsmenn hafa fengið á lánum sínum verði étin upp á skömmum tíma.
Við þurfum að fara að takast á við risafílinn sem býr í samfélags-stofunni okkar og gengur undir nafninu verðtrygging, því engar aðgerðir munu hafa áhrif til langframa nema það verði gert.
Ljósmynd af verki Banksy Elephant in the room.