GPS-leiðarvísirinn í bílnum þínum skipar þér að beygja til hægri við næstu gatnamót. Hvað myndi hins vegar gerast ef þú beygðir til vinstri þess í stað?
Á lífsleiðinni tekur maður ákvarðanir. Meðvitað eða ómeðvitað sem myndar einhvers konar slóð sem skilar manni á þann stað sem maður er kominn á. Ég veit fyrir mitt leyti allavega að þá hafði ég hugmyndir þegar ég var yngri sem mig langaði til þess að framkvæma, kom þeim bara aldrei í verk vegna hræðslu við afleiðingar.
Hvert hafa þessar ákvarðanir leitt mig? Ég velti því stundum fyrir mér. Hver væri ég hefði ég ákveðið að dóp og drykkja væru shittið, líklega á allt öðrum stað, umvafin fólki sem ég hvorki þekkti í raun, týndur í taumlausri hringiðu, að fljóta með streyminu í stað þess að beina því í þá átt sem maður hefði sjálfur kosið.
Stend ég upp úr stólnum eða mun ég sitja í honum til æviloka, að stara á skjáinn fyrir framan mig, bíðandi eftir því að aðrir moki drasli sem þeir búa til upp í mig? Endurforrita mig jafnvel, óafvitandi?
Til hvers að beygja til vinstri þegar að hægra megin vegar liggur öll sú ánægja sem þú gætir nokkurn tímann ímyndað þér, þar er engin áhætta þú tapar ekki vegna þess að þú hefur komist yfir það stig, þú ert bestur í að beygja til hægri.
Það sem vinstri beygjan gefur þér er óvissa, ótti, spenna. Þú hefur ekki hugmynd um það sem liggur fram undan. Óöryggi, eitthvað sem gæti ef til vill látið þér líða eins og algjörum fávita. Það er partur af því að læra, standa gáttaður frammi fyrir nýjum ógnum í örlitla stund og svo allt í einu smellur eitthvað á sinn stað. Það sem stóð í vegi fyrir þér er nú komið í vana, áskoruninni hefur verið eytt. Nú hefur þú öðlast þekkingu á kerfi sem virðist virka, til hvers að breyta til? Hvers vegna að aðlaga sig að nýjum tímum þegar maður getur eins stuðst við reynsluna eina?
Hvað gerist t.d. þegar við sleppum takinu af tækninni sem hefur framfleytt okkur inn í öld forréttinda, hvað er fátækt fyrir manneskju sem á nýjustu tækni, snjallsíma, fartölvur, marga skjái og jafnvel bíl? Í anda Fight Club spyr ég sjálfan mig hvort það eru ekki tækin og tólin sem eiga okkur í stað þess að við eigum þau þegar við teljum þau það lífsnauðsynleg að við viljum ekki fórna tækninni fyrir mat sem endist út vikuna.
Hvað gerist þegar þú eyðileggur símann þinn sem getur allt? Reiknivél, banki, spjallforrit, þú getur deilt lífi þínu með einum takka. Hvernig aðlagast maður því að geta ekki lengur stungið sér í samband við umheiminn að vild, þegar sýndarheimurinn fellur niður stendur raunveruleikinn eftir?
Þegar við þorum að standa utan hringsins, gerast tæknilausir utangarðsmenn í stutta stund, sér maður hversu ef til hvernig það er að lifa við vissar takmarkanir. Að takmarka sjálfan sig til þess að setja sig í spor annarra, til þess að sjá eitthvað sem manni sjálfum finnst sjálfsagt mál.
Aðgangur að Wi-Fi, fartölvur, borðtölvur, spjaldtölvur, heitt vatn, kalt vatn, húsaskjól og hlý föt. Maður verður vissulega svolítið forréttindafífl ef maður staldrar ekki aðeins við og metur sínar eigin aðstæður að verðleikum og ómetanleika. Nú tala ég sem einstaklingur sem ólst upp við Dial-Up módem, internetið, tölvuleiki af ýmsum stærðum og gerðum og svo má ekki gleyma því þegar að maður þurfti að bíða eftir .jpeg myndum af flottum skvísum hlaðast, nokkur bit í einu þegar maður komst á unglingsárin með hörmulega internettengingu.
Nú er til kynslóð sem ber internetið og framför tækninnar í blóðinu og miðað við hvernig þróunin er í dag þá munu litlu börnin sem vaxa úr grasi í dag hafa margfalda tækniþekkingu en við hin sem eldri eru. Það er á sama tíma jafn dásamleg tilhugsun og hún er skelfileg. Í anda þeirra sem horfa á tæknina og ungu kynslóðirnar sem atvinnulausa iðjuleysingja sem kjósa að eyða kvöldum í góðum tölvuleik í stað þess að éta upp það sem sjónvarpsstöðvarnar setja á diskinn fyrir framan mann.
Við höfum meira vald yfir okkar eigin neyslu á afþreyingu, sem verður til þess að mörg okkar detta í eins konar kojufyllerí með Netflix eða öðrum miðlum. Að „binnsa“ er dregið af enska orðinu „binge-watch“ og það þýðir einfaldlega að maður horfir á of mikið af þáttum í einu og þetta er ekkert sérstaklega fáheyrt heldur.
Hver hefur ekki lent í því að eyða mörgum klukkutímum yfir Friends-maraþoni, rankað svo við sér og hugsað með sér. „Fjárinn! ég hefði átt að eyða tímanum betur.“
Með bættu aðgengi að tækni öðlumst við vissulega vald til þess að velja en það þýðir ekki endilega að allir munu höndla umrætt vald en það er allt í lagi. Forræðishyggja á sjaldan við því fólk endar yfirleitt með því að átta sig á hlutunum og réttir sig þar af leiðandi af þegar það gerir eitthvað sem er því hamlandi en ef ekki þá skiptir það ekki máli því fólk á fullan rétt á því að gera mistök og læra af þeim, án þess að nokkur skipti sér nokkuð af.
Stóru spurningarnar verða til þegar um ræðir til dæmis nýtt stjórnskipunarlag. Hreinsun í draslskúffum íslenskrar pólitíkir. Við búum á merkilegum tímum og aldrei höfum við verið jafn tengd umheiminum eins og nú en svo virðist sem við einangrumst örlítið frá okkar nærumhverfi og jafnvel okkur sjálfum og okkar eigin hugsunum og skoðunum.
Þetta eru kannski svolítið súrar pælingar en umhugsunarverðar engu að síður.