Hægt er að lengja sumarið með því að skipta sumarblómunum út fyrir harðgerðar haustplöntur, t.d. litríkt lyng eða sígræna sýprusa. Haustplöntum er hægt að planta í ker eða beint út í beð, allt eftir aðstæðum. Allar þessar plöntur standa fram í frost og margar geta lifað veturinn af sé þeim skýlt og þær vökvaðar reglulega í þíðu.
Beinviður (Euonymus). Sígrænn runni með sérkennilega tvílit blöð, oft græn með gulu eða hvítu. Í ættkvíslinni eru um 150 tegundir sem vaxa í Asíu, Evrópu og Norður-Ameríku, og innan hennar eru sígrænar, lauffellandi klifurplöntur sem margar fá sláandi fallega haustliti. Ágæt haustplanta sem þrífst fram í frost úti en þarf kalt gróðurhús eða gott skýli til að lifa veturinn af. Kýs sendinn jarðveg.
Beinviður (Euonymus).
Beitilyng (Calluna vulgaris). Setur svip sinn á móa og melabörð víða um land síðla sumars. Kýs þurran og súran jarðveg. Blómstrar rauðum, bleikum eða hvítum blómum á haustin og er til í mörgum litaafbrigðum. Hvítt beitilyng er sagt veita gæfu. Í hverju blómi beitilyngs geta myndast 30 örsmá fræ og vegna þess hve mörg blómin eru getur meðalstórt beitilyng myndað um 150.000 fræ á einu sumri. Blöðin verða rauðbrún á veturna. Nafnið beitilyng vísar til þess að plantan þótti góð til beitar. Allt frá fornöld voru blóm beitilyngs notuð til að bragðbæta öl.
Beitilyng (Calluna vulgaris)
Beitilyngshunang þykir mikið lostæti og nú á síðustu árum, eftir að býflugnarækt hófst á höfuðborgarsvæðinu, er meginparturinn af hunanginu í búunum seinnipart sumars einmitt beitilyngshunang. Í eina tíð voru vendir beitilyngs bundnir saman og búnir til úr þeim kyndlar eða sópar. Beitilyngsvendir geta líka staðið árum saman sem stofuskraut án þess að tapa lit. Þar sem mikið óx af beitilyngi þótti gott að hafa það undir undirsængunum í rúmfletum fyrri á tíð.
Bergflétta (Hedera helix). Sígræn klifurplanta sem vex hratt og nauðsynlegt að klippa ef hún á að þétta sig. Skuggþolin en þarf birtu, blöðin geta fölnað í sterku sólskini. Harðgerð og þolir talsverðar hitasveiflur. Bergflétta hentar vel sem haust- og vetrarplanta í hengipotta eða háa standpotta. Einnig falleg garðplanta sem klifrar hátt upp eftir veggjum eða trjám með stuttum heftirótum. Þekktasta bergflétta landsins er líklega sú sem vex utan á húsinu við Hringbraut 10 í Reykjavík. Hún er upprunnin frá Skotlandi og lifði af páskahretið 1963.
Bergflétta (Hedera helix).
Hnoðrar (Sedum). Erlendis eru hávaxnir hnoðrar víða notaðir sem haustplöntur. Einn þeirra er Jónsmessuhnoðri (Sedum telephium) sem hefur upprétta stöngla og gróftennt blöð. 30 til 40 sentímetrar á hæð. Blómin ljósbleik eða rósrauð í breiðum sveip í júlí og fram eftir hausti. Blöðin dökkgræn en verða rauð á haustin. Fjöldi hnoðra koma til greina sem haustplöntur, þeir eru flestir sígrænir, litbrigðin mörg og hægt að raða saman í ker og potta á smekklegan hátt.
Hnoðrar (Sedum).
Húslaukur (Sempervivum). Náskyldur hnoðrum, getur verið fallegt haustblóm í pottum. Bretar nota hnoðra og húslauk mikið í steypt steinker og beð.
Húslaukur (Sempervivum).
Klukkudeslyng (Gaultheria procumbes). Sígrænn, lágvaxinn runni sem er skyldur eriku og beitilyngi. Innan ættkvíslarinnar Gaultheria eru 170 til 180 tegundir sem eru frá 10 sentímera runnum og upp í 6 metra há tré. Klukkudeslyngið sem þekkt er hér er lágvaxið, um 10 sentímetrar á hæð, og með fallegum grænum blöðum. Blómin hvít og bjöllulaga og aldinið rautt ber. Þrífst best í potti eða keri en er lifir ekki veturinn af utandyra. Berin á klukkudeslyngi eru æt og minnir bragðið á þeim á gömlu Wrigleys spearmint tyggjóplöturnar í hvítu pökkunum. Ekki er ráðlegt að borða mikið af berjunum í einu því að í miklu magni geta þau valdið niðurgangi.
Klukkudeslyng (Gaultheria procumbes).
Lífviður (Thuja). Sígrænt, upprétt og barrfallegt tré sem í náttúrulegum heimkynnum sínum í Norður-Ameríku og Asíu nær 18 metra hæð. Hér á landi eru lífviðir aðallega þekktir sem haustplöntur og þá oftast plantað í ker sem standa sígræn og gleðjandi allan veturinn, t.d. sem tröpputré við innganga, svölum eða á sólpöllum. En venjulega þarf að endurnýja slíkar plöntur á hverju vori. Barrið er mjúkt hreisturbarr með bláleitum blæ. Lífviður er til í nokkrum görðum þar sem hann þrífst þokkalega í góðu skjóli og í vari fyrir vorsólinni. Plantan er sögð eitruð en indíánar í Kanada notuðu barr lífviðarins í te sem er ríkt af C-vítamíni.
Lífviður (Thuja).
Silfurkambur (Senecio cineraria). Aðallega ræktaður sem einært sumarblóm. Blöðin marggreind, grá eða silfurlit og með flauelskenndri áferð. Plantan harðgerð og lifir veturinn iðulega af. Blómstrar sinnepsgulum blómum. 15 til 25 sentímetra há hér en 50 til 80 sentímetra hár hálfrunni í heimkynnum sínum við Miðjarðarhafið. Dafnar best á þurrum stað og er mikið notuð í bryddingar.
Silfurkambur (Senecio cineraria).
Skímurunni (Skimmia japonica). Falleg sígræn en viðkvæm haustplanta. Blöðin mjó og leðurkennd viðkomu. Blómin hvít eða rjómagul en berin rauð. Skímurunni vex hægt og erlendis er hann mikið notaður í litla garða eða þar sem pláss er takmarkað. Hentar í ker en þarf kaldan skála til að lifa veturinn af. Plantan er öll eitruð.
Skímurunni (Skimmia japonica).
Skrautkál (Brassica oleracea var. acephala). Blaðfallegt kál sem er ræktað vegna litarins, grænt með hvítu eða rauðu, og lögunar blaðanna sem geta verið slétt eða krulluð. Höfuðið laust í sér. Stendur lengi fram á haust. Getur náð 30 sentímetra hæð. Fallegt í blómaker eitt og sér eða með öðrum haustplöntum. Harðgert og þolir nokkurt frost. Bragðgott og verður sætara ef það frýs. Fallegt í salat.
Skrautkál (Brassica oleracea var. acephala).
Skrautsnepla (Hebe × andersonii). Oftast seld á haustin undir heitinu Veronika en hefur lengi verið á pottablómamarkaðnum allt árið undir heitinu stofudepla. Blendingur milli Hebe salicifolia sem er upprunnin í Ástralíu og Hebe speciosa frá Nýja-Sjálandi. Blaðfalleg sígræn planta sem myndar lítinn og snotran runna. Blöðin græn eða hvítskellótt. Blómstrar hvítum eða bláum blómum nái hún að vaxa og dafna. Saltþolin og gerir litlar kröfur til jarðvegs og þolir mikla mengun. Þolir ekki tíðar hitasveiflur né mikið frost. Hefur lifað veturinn af hér.
Skrautsnepla (Hebe × andersonii).
Sneplur (Hebe). Í grískri goðafræði er Hebe, dóttir Seifs og Heru, gyðja æskunnar og eiginkona Heraklesar, eða Herkúlesar eins og hann hét hjá Rómverjum. Hebe er aftur á móti ættaðar frá Suðurhveli, flestar frá Nýja-Sjálandi. Mismunandi tegundir snepla eru til, allt frá skriðulum smárunnum upp í 7 metra há tré. Margar saltþolnar. Þær sneplur sem við þekkjum best er sígrænir smárunnar og af ýmsu tagi hvað varðar blaðlögun og blaðlit. Blöð þeirra allra eru gagnstæð. Þær eru náskyldar deplum (Veronica) sem sumar vaxa í íslensku flórunni og aðrar eru vinsælir, blómsælir fjölæringar með snotrum, oftast bláum blómum. Græðlingar af sneplum skjóta auðveldlega rótum. Sneplur geta staðið í garðinum langt fram á haust og dæmi eru um að nokkrar hafi lifað veturinn af hér. Dafnar vel í Færeyjum.
Sýprus (Chamecyparis). Sígræn tré og viðkvæm fyrir umhleypingum. Þrífast best í hálfskugga og á skjólgóðum stað. Hér eru sýprusar aðallega notaðir sem haust- og vetrarplöntur í kerum. Geta lifað veturinn af sé þeim skýlt fyrir vorsólinni eða þeir hafðir norðanmegin við hús. Úr ýmsum yrkjum er hægt að velja, vegna litar og vaxtarlags.
Sýprus (Chamecyparis).
Vírkambur (Calocephala brownii). Í upprunalegum heimkynnum sínum, Ástralíu, er vírkambur lágvaxinn og kúlulaga sígrænn runni með silfurlitaðar greinar. Greinabyggingin minnir helst á víraflækju en blómin eru hvít eða gul. Plantan er salt- og vindþolin í heimkynnum sínum og hefur lifað veturinn af hér.
Vírkambur (Calocephala brownii).
Þokkalyng (Erica gracilis) Afar vinsæl haustplanta. Það er upprunnið í Suður-Afríku og getur staðið hér úti í görðum alveg fram yfir jól, sé tíðin ekki of rysjótt. Einnig má þurrka plöntuna eins og hún stendur í pottinum og hafa sem þurrskreytingu innanhúss. Aðrar tegundir úr þessari stóru ættkvísl með um 860 tegundir sígrænna plantna eru vetrarlyng (E. × hiemalis), rósalyng (E. terminalis) og haustlyng (E. vagans) sem við þekkjum sem haustblóm eru allar upprunnar í Evrópu og um 20 sentímetrar á hæð. Blómin hvítar, bleikar eða rauðar, eiginlega perlulaga smábjöllur sem ilma lítillega og eru mörg saman á grönnum stilkum. Kjósa súran og jafnvel rýran jarðveg og sólríkan stað en yfirleitt eru allar þeirra of viðkvæmar til að lifa veturna af hér í görðum nema við bestu aðstæður. Erikur þola illa að þorna en vilja heldur ekki standa í bleytu. Þola ekki að frjósa. Náskyldar beitilyngi.
Þokkalyng (Erica gracilis)
Góð ráð:
- Sígrænar plöntur eins og kristþyrnir (Ilex), barrlind (Taxus) og fagurlim (Buxus) henta sem haust- og vetrarskreytingar í potta, ker og beð en þær þurfa allar gott skjól og helst kaldan skála til að lifa veturinn af. Auk þess leynast örugglega í nágrannalöndunum ýmsar tegundir plantna, til dæmis bambus (Bambuseae), sem við eigum eftir að prófa og munu reynast vel sem haustplöntur.
- Barrplöntur þola illa sól og næðing á vorin. Þær þorna upp og barrið verður brúnt. Því er gott að vökva yfir þær seinni hluta vetrar og snemma vors og mynda þannig verndandi frosthjúp sem kemur í veg fyrir ofþornun.
- Til eru nokkrar tegundir sumarblóma sem standa langt fram á haust og þola nokkurt frost. Dæmi um það eru daggarbrá (Leucanthemum paludosum), sólbrá (Chrysanthemum multicaule), sólboði (Osteospermum hybrida), garðakornblóm (Centaurea cyanus), sólbrúður (Pericallis × hybrida) og fagurfífill (Bellis perennis).