Spillingarbókhald

„Ég hef aldrei heyrt talað um að menn standi í einhverju spillingarmakki með því að þinglýsa slíkum gjörningi,“ sagði Illugi Gunnarsson, mennta- og menningarmálaráðherra, við þingheim í svari við fyrirspurn Bjarkeyjar Olsen Gunnarsdóttur, þingkonu VG, um tengsl ráðherra við fyrirtækið Orku Energy. Þar afhjúpaði ráðherra fávisku sína um eðli spillingar og baktjaldamakks.

Tvennt vekur athygli varðandi sýn ráðherrans á eigin mál og spillingarbræðra. Fyrir það fyrsta þá eru engin algild lög að finna gegn spillingu. Lög ná einfaldlega aldrei almennilega utan um allar mögulegar útfærslur hagsmunamakks og gróðakenndar. Spilling í efstu lögum samfélagsins er eðli málsins samkvæmt ekki aðeins það sem er andstætt lögum, enda gerendurnir oftar en ekki úr hópi þeirra sem einmitt sömdu sömu lög og engum böndum ná utan um verkin. Spilling er allar þær gjörðir sem ganga í berhöggi við almannahag, grafa undan trausti almennings á ráðvendni yfirvalda, samfélagssáttmála og stofnana sem starfa eiga í þágu almennings.

Þráseta Illuga í ráðherrastól, þrátt fyrir að uppi sé rökstuddur grunur um að hann sé einfaldlega ekki eigin herra, með tilheyrandi eyðileggingu á trausti almennings á pólitískum yfirvöldum og stofnunum samfélagsins er því í sjálfu sér spilling. Illuga er lagalega heimilt að sitja áfram og það er einmitt sú vörn sem hann og fleiri í hans stöðu hafa gripið til á opinberum vettvangi. Almenningur þarf þó enga mútulöggjöf, siðareglur eða blessun Sigurðar Líndals svo kalla megi andlega-, pólitíska- og viðskiptaleiðtoga spillta.

Prófið sem Illugi þarf að standast er að vera heiðarlegur alltaf – líka þegar það er erfitt. Það virðist því miður loða við íslenskt samfélag, og þá sérstaklega efsta lagið, að finnast heiðarleiki og heilindi hið besta mál þar til það verður svolítið erfitt að gera hið rétta.

Næst er það svo sú hugmynd Illuga að spillingarfé sé aðeins borið manna á milli í brúnum bréfpokum. Það sé auðvitað fjarstæðukennt að kalla mútufé mútur ef að baki sé einhver pappírsslóð; jafnvel þinglýst eignarskipti á íbúð. Þetta er furðulega barnaleg sýn á hlutina. Raunar á ég erfitt með að trúa því að Illugi tali hér ekki gegn betri vitund. Eitt einkenni spillingar er að menn reyna að búa hana búning eðlilegra og löglegra viðskipta, einmitt af þeirri ástæðu að þegar upp um kemst þá hafa menn bókhaldsgögn sem ‘staðfesta’ að ekkert undarlegt hafi verið á seyði.

Rifjum nú upp nokkur mál.

Mynd: Johann/Norden.org

Vafningsprinsinn

Ef til vill er ekkert undarlegt að Illugi eigi í vanda með að tækla umræðu um traust og siðferði. Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra, formaður Sjálfstæðisflokksins og mikill félagi Illuga, hefur árum saman gengið í gegnum ofsóknir vegna einhverra smávægilegra viðvika sem hann tók að sér fyrir karl föður sinn.

Um hvað snýst málið?

Vafningsmálið snýst um flókin viðskipti margra félaga, lán og eignatilfærslur sem snérust um að bjarga félaginu Þáttur International undan gjaldföllnum lánum. Þáttur átti sjö prósenta hlut í Glitni í gegnum kaup sem á sínum tíma voru fjármögnuð með láni frá bandaríska bankanum Morgan Stanley, með Glitnisbréfin sjálf að veði. Vafningur fékk rúmlega tíu milljarða króna lán frá Sjóvá skömmu fyrir hrun. Fjármunirnir sem runnu til Vafnings voru meðal annars notaðir til að endurfjármagna hlutabréfin í Glitni. Eigendur Vafnings vörðu hagsmuni sína með því að fá lán hjá Sjóvá og Glitni sem gerði þeim kleift að halda hlutabréfum sínum í fjármálafyrirtækjunum. Bjarni Benediktsson tók þátt í þessum viðskiptum með því að veðsetja hlutabréfin í Vafningi fyrir láninu hjá Glitni. Þetta gerði Bjarni fyrir hönd föður síns og frænda, sem og sjálfs síns enda var hann stjórnarformaður og hluthafi BNT, fyrrverandi móðurfélags N1. Hann var því einnig að verja óbeina hagsmuni sína með því að taka þátt í viðskiptunum. Um lánið frá Glitni sem Bjarni veðsetti eignir Vafnings fyrir segir í rannsóknarskýrslu Alþingis: „Hér er um að ræða skýr brot á reglum um lán til tengdra aðila. Í raun hafði Glitnir í sjónhendingu afhent um 6,8% eigna sinna og án þess að tilkynna það opinberlega!“

Líkt og Illugi nú í tilfelli Orku Energy skýldi Bjarni sér iðulega bakvið formsatriði og lagatækni. Ítrekað sakaði Bjarni DV um ófrægingarherferð gegn sér. Þá neitaði hann lengi vel að tjá sig við blaðið þar sem „að ekki ríkir traust milli Bjarna og DV vegna umfjöllunar blaðsins um málefni hans“

Vafningur er klassískt spillingarmál og í það flæktist núverandi fjármálaráðherra er hann skrifaði undir veð fyrir hönd föður síns. Þar á meðal var lánasamningur upp á rúmlega tíu milljarða frá Sjóvá, félags sem seinna sótti um 12 milljarða í ríkissjóð vegna þess að eigendur félagsins höfðu braskað með tryggingasjóð félagsins.

Eins og gefur að skilja þá voru milljarðarnir tíu ekki færðir einstaklinga á milli í seðlabúntum. Þess í stað var allt skrásett og undirskrifað, þar á meðal gögn dagsett aftur í tímann sem Bjarni ritaði undir. Bjarni var ekki ákærður vegna Vafningsmálsins. Það er þó fullkomlega í höndum kjósenda að fella siðferðisdóm yfir gjörningnum. Stjórnmál lúta ekki aðeins lagalegum herrum. Mat almennings er þar aðal. Það að Bjarni sitji í stól ráðherra þrátt fyrir Vafning er eitt og sér ekki staðfesting þess að almenningur telji engar siðferðisspurningar vakna í málinu. Það getur einmitt þvert á móti verið merki þess að Bjarni sé einfaldlega tilbúinn að sitja sem fastast þrátt fyrir að slíkt geti grafið undan trausti á stofnunum samfélagsins.

Myndavél, mjólk og fyrirframgreidd laun

Björgvin G. Sigurðsson, fyrrverandi fjármálaráðherra og varaþingmaður Samfylkingarinnar, var í janúar síðastliðnum vikið frá störfum sem sveitarstjóri Ásahrepps vegna fjárdráttar upp á rúmlega 400 þúsund krónur. Björgvin hafði þá farið nokkuð frjálslega með bankakort sveitarfélagsins í hans umsjón. Kortið hafði hann nýtt til kaupa á ýmsum varningi þar á meðal myndavél, mjólk og bensín. Upp úr stóð svo úttekt upp á 250 þúsund krónur sem skráð var sem fyrirframgreidd laun. Björgvin var ekki ákærður, gekkst að hluta til við málinu og baðst afsökunar á að „biðja ekki um heimild frá oddvita vegna fyrirframgreiddra launa og ákvarðana um öll útgjöld“.

Skömmu síðar tilkynnti hann um þá fyrirætlan sína að fara í áfengismeðferð vegna málsins. Þá sagði hann: „Ég geri ekki lítið úr því að hafa farið gegn reglum við útgjöld í starfi, en hafna því alfarið að um fjárdrátt eða ásetningsbrot hafi verið að ræða. Það er fjarri lagi. Öll fjárútlát voru uppi á borðum, rækilega skráð og öll fylgiskjöl til staðar. Það var því engin tilraun gerð til að leyna einu eða neinu, en vissulega hefði ég ekki átt að fara út fyrir þær heimildir sem ég hafði. Ég hef beðist afsökunar á því og ítreka það hér með.“ 

Björgvin líkt og Illugi varði sig í fyrstu með því að til væri bókhald fyrir öllu saman og það merkt fyrirframgreiðslu. Afsannar það að fjármunirnir hafi verið teknir í óleyfi? Að sjálfsögðu ekki. Hvað með að ekki hafi verið kært? Fjölda dæma er að finna um að fjárdráttarmál endi ekki fyrir dómstólum heldur með sátt. Björgvin gerðist sekur um dómgreindarbrest og gróf með aðgerðum sínum undan trausti almennings á stjórnsýslu Ásahrepps. Það að til hafi verið bókhald á sér einfaldlega eðlilega skýringu. Féð var tekið út af korti sveitarfélagsins og slíkar úttektir eru skráðar rafrænt. Til að útskýra þær og skapa sér fjarvistarsönnun, það er gefa ásýnd eðlilegra viðskipta, var ekki annað í stöðunni fyrir Björgvin en að skila inn nótum. Þegar svo 250 þúsund krónur eru teknar út af kortinu þá gildir auðvitað sama regla. Einhver skýring þarf að vera á færslunni? Fyrirframgreidd laun er ágætis haldreipi.

Mál Björgvins tók svo nýjan snúning þegar hann tók skömmu síðar sæti á Alþingi fyrir Samfylkinguna. Ungliðahreyfing flokksins taldi það ekki sæma að á þingi sæti fulltrúi flokksins sem skömmu áður hefði gerst sekur um að fara „ranglega með opinbert fé“ og með því hafi hann brugðist trausti almennings.  Í kjölfarið lýsti Árni Páll Árnason, formaður Samfylkingarinnar, stuðningi við Björgvin og sagðist „gjörsamlega ósammála“ ungliðahreyfingu flokksins. Í innslagi Harmageddon í þættinum Ísland í dag á Stöð 2 sagði Árni að Björgvin hefði ekki verið sakaður um fjárdrátt en dró svo í land og sagði sömu menn hafa beðist afsökunar á ásökununum. „Það er bara ósköp einfaldlega þannig að Björgvin lauk sínum viðskiptum við sinn vinnuveitanda með samkomulagi sem báðir aðilar stóðu að og við þær aðstæður get ég ekki haft neitt um það að segja. Þannig að ég lýsi yfir fullu trausti á honum. Hann hefur beðist afsökunar á öllu sem kann að hafa aflaga farið, hann hefur tekið á öllum sínum málum, hann hefur komið hreint fram, hann hefur ekki falið nokkurn skapaðan hlut. Ég verð bara að segja alveg eins og er, mér finnst þetta ekki hafa verið með þeim hætti að hér sé hægt að segja að maður hafi brotið af sér í stjórnmálum og kalli á að hann eigi ekki að setjast á þing.“

Með afskiptum sínum er kannski ekki hægt að segja að Árni Páll hafi gerst með beinum hætti sekur um spillingu en þó er ljóst að stuðningsyfirlýsing við mann sem gerst hefur sekur um dómgreindarbrest, misfarir með opinbert fé og gjörðir sem grafa undan trausti fólks á yfirvöldum gerist Árni Páll meðreiðarsveinn spillingar og slæmra stjórnmála. Hann lét sér ekki nægja að gagnrýna Björgvin ekki heldur tók sér stöðu gegn þeim sem bentu á siðferðisbrestina og misbauð með því trausti almennings. Í stuttu máli sagt þá stimplaði formaður Samfylkingarinnar flokkinn rækilega úr leik sem umbótaafl.

Hver var þá pappírsslóðin? Kvittanir, kortafærslur, reikningslyklar, opinberar yfirlýsingar og afsökunarbeiðni. Spilling er þetta nú samt.

REI, Caramba og jakkafatakaup

Í lok janúar árið 2008 sagði Björn Ingi Hrafnsson, útgefandi Vefpressunnar, af sér sem borgarfulltrúi Framsóknarflokksins vegna þess að upp komst um nokkuð stórfelld fatakaup af hans hálfu á kostnað Framsóknarflokksins. Björn Ingi hafði áður verið harðlega gagnrýndur fyrir þátt sinn í REI-málinu. Í grunninn snerist REI-málið um dótturfélag Orkuveitu Reykjavíkur REI og félagið Geysir Green Energy (GGE), sem fjárfestingarfélagið FL Group og Glitnir banki hf. áttu meirihluta í. Til stóð að sameina REI og GGE, með það að markmiði að hefja kröftuga útrás í orkuiðnaði. Þann 1. október var haldinn stjórnarfundur í REI, þar sem ákveðnir voru kaupréttarsamningar og grunnur lagður að sameiningu við GGE. Áttu starfsmenn OR að fá að kaupa hlutabréf í REI áður en félagið yrði selt. 569 skráðu sig, en hópur manna, sem þóttu sérlega mikilvægir fyrir fyrirtækin, átti að fá að kaupa margra milljóna króna virði í bréfunum á lágu gengi. Menn eru ekki á einu máli um hvernig valið var í þann hóp, og er það einn ásteytingarsteinninn í deilunum. Reiknað var með að eftir sölu og sameiningu myndu bréf hins nýja félags snarhækka í verði. Snarpar deilur hófust um þessar fyrirætlanir.

Það var þó ekki REI-málið sem hafði úrslitaáhrif á ákvörðun Björns Inga að segja af sér því skömmu eftir lætin í kringum REI-málið ætlaði allt um koll að keyra í Framsóknarflokknum þegar ljóst varð að flokkurinn hafði pungað út tæplega 1,3 milljónum króna fyrir jakkaföt. Kosningabarátta Björns Inga til borgarstjórnar árið 2006 vakti nokkra athygli sökum fjárútláta. „Fulltrúaráð Framsóknarflokksins í Reykjavík keypti föt fyrir 1.290 þúsund fyrir borgarstjórnarkosningarnar 2006. Flokkurinn fékk 25% afslátt og greiddi því 967.730 þúsund fyrir fatnaðinn,“ sagði í fréttum RÚV árið 2008 eftir að komið höfðu fram ásakanir í garð Björns Inga. Þá kom einnig fram að flestir reikninganna hefðu verið merktir upphafsstöfum Björns Inga. „Um er að ræða fimm jakkaföt, 26 skyrtur, 21 bindi, tíu peysur, fjögur skópör, fjögur belti, fernar gallabuxur, níu stuttermaboli, nítján sokkapör, tvo ermahnappa, frakka, leðurjakka, útijakka, langermabol, buxur og stakan jakka.“ Björn Ingi sagði af sér árið 2008 að undangengnum gríðarlegum þrýstingi. „Almenningur hefur orðið vitni að óvenjulega rætnum og persónulegum árásum gegn mér síðustu daga. Hreint og beint hatur í minn garð frá fyrrverandi þingmanni flokksins og gömlum samherja hefur vakið þjóðarathygli og halda skeytasendingar hans áfram, enda þótt allar helstu stofnanir og forysta Framsóknarflokksins lýsi yfir eindregnum stuðningi við mig og mín störf,“ sagði hann í tilkynningu vegna afsagnarinnar. „Þegar við svo bætist, að illa fengin gögn og fylgiskjöl úr bókhaldi kosningabaráttu flokksins eru farin að rata til fjölmiðla, má öllum vera ljóst að hatrið og viljinn til að koma höggi á mig og Framsóknarflokkinn eru orðin allri skynsemi yfirsterkari.“

Eftir viðkomu Björns í borgarstjórn hóf hann störf á Fréttablaðinu og varð ritstjóri Markaðarins. Fjallað er um Björn Inga í Rannsóknarskýrslu Alþingis um fall íslensku bankanna þar sem upplýst var um náin fjárhagsleg tengsl Björns Inga og Kaupþings samhliða störfum hans sem viðskiptaritstjóra. Árið 2014 kom bókin Hamskipti – Þegar allt varð falt á Íslandi eftir blaðamanninn Inga Frey Vilhjálmsson. Í bókinni er að finna kafla um Björn Inga. „Á þeim tíma sem Björn Ingi starfaði á Fréttablaðinu var ekki vitað að Kaupþing hefði fjármagnað hlutabréfaviðskipti hans um nokkurra ára skeið í gegnum eignarhaldsfélag sem hann átti og hét Caramba. Þessi fjárhagslegu tengsl Björns Inga við Kaupþing komu þó ekki í ljós fyrr en eftir að hann lét af störfum á Fréttablaðinu,“ segir í bókinni. „Björn Ingi starfaði á Fréttablaðinu þar til í janúar 2009. Í lok þess mánaðar greindi DV frá því að árið 2005 hefði eignarhaldsfélag hans fengið lánaðar 60 milljónir króna frá Kaupþingi, bankanum sem Sigurður Einarsson stýrði, til kaupa á hlutabréfum í bankanum. Um var að ræða kúlulán sem var eingöngu með veði í hlutabréfunum sjálfum. Björn Ingi var þá aðstoðarmaður Halldórs Ásgrímssonar þáverandi forsætisráðherra. Hlutabréf Björns Inga hækkuðu í verði og hann seldi þau með um 20 milljóna króna hagnaði árið 2006. Svo borgaði hann Kaupþingi lánið til baka og hélt hagnaðinum.“ Í bókinni bendir Ingi Freyr á að Björn Ingi sæi ekkert siðferðislega vafasamt við málið.  „Birni Inga fannst hins vegar ekkert siðferðilega rangt við það að hann sem aðstoðarmaður forsætisráðherra Íslands hefði fengið slíkt lán þótt vissulega léti hann svo lítið að velta fyrir sér réttmæti þess: „Það má eflaust velta öllu slíku fyrir sér. Hins vegar gilda engar slíkar reglur um það. Þá verða menn líka að gefa út einhverjar reglur um hverjir mega eiga í hlutabréfaviðskiptum og hverjir ekki.““

Hvað með bókhaldið? Í tilfelli Björns Inga var það svo að til voru lánasamningar, fyrirtæki voru sérstaklega sett upp fyrir viðskiptin, reikningar voru til fyrir jakkafötunum og kafla er að finna í Rannsóknarskýrslu Alþingis. Afsannar bókhaldið að um aðstöðubrask fyrrverandi borgarfulltrúa, aðstoðarmanns forsætisráðherra og ritstjóra sé að ræða? Tja, telji menn það ættu þeir að spyrja sig hvers vegna Björn Ingi en ekki almenningur hafði þennan aðgang að annarra manna fé.

Birni Inga til varnar má þó benda á að greiðasemi í krafti stöðunnar þótti móðins á árunum fyrir hrun eins og sjá má í þættinum Tekinn með Audda Blö. Þar er þingmaður að sníkja sér föt á góðum díl í verslun Sævars Karls.

Sturla lánar Sturlu

Sem samgönguráðherra lagði Sturla Böðvarsson fram frumvarp þess efnis að ökunemar yrðu skyldaðir til þjálfunar í svokölluðu ökugerði sem lið í almennu ökunámi. Lögin tóku gildi árið 2010. Skömmu síðar var Ökugerði Íslands sett á laggirnar og var það eina sinnar tegundar hér á landi. Félagið þá fékk loforð um lánafyrirgreiðslu frá Byggðastofnun þar sem Sturla Böðvarsson var í stjórn samhliða því að sitja í stjórn Ökugerðisins. Fjallað var um málið í DV árið 2011 þar sem kemur fram að loforðið hafi hljóðað upp á um 200 milljónir. „Aðspurður hvort honum finnist orka tvímælis að fyrirtæki sem hann sé í forsvari fyrir fái lán frá stofnun þar sem hann situr í stjórn segist Sturla ekki líta málin þeim augum. Hann segir strangar reglur gilda um slíkt hjá Byggðastofnun og að hann hafi hvergi komið nærri ákvörðunum um hvort veita ætti Ökugerði Íslands lán,“ segir í umfjöllun blaðsins.

Í stuttu máli skapaði Sturla lagalega þörf fyrir tilvist fyrirtækisins og settist svo í stjórn lánastofnunar sem lofaði félagi sem hann var sjálfur stjórnarmaður í lánafyrirgreiðslu, en Sturla lítur auðvitað ekki þeim augum á málið.

Bókhaldið? Frumvarp á Alþingi, lánavilyrði í Byggðastofnun og fundargerðir í fyrirtækinu.

Spilling? Bentu mér á peningabúnt, skuggasund og faldar greiðslur og þá kannski… Auðvitað er þetta brask og spilling.

Íslenskir aðalverktakar einkavæddir

Árið 2008 komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að einkavæðing ÍAV hafi verið ólögleg. Þetta er eina dæmi þess að einkavæðing hafi verið dæmd ólögleg á Íslandi. Aftur er það Ingi Freyr sem skrifað hefur hvað mest um málið. Það er satt best að segja ótrúlegt til þess að hugsa í ljósi hrunsins, vangreiðslna, afsagna úr einkavæðingarnefnd að þessi einkavæðing standi ein dæmd ólögleg. Í hugarheimi hinna spilltu ætti slíkt þó að teljast hreinræktuð sönnun þess að allt hafi verið með sléttu. Einkavæðing áranna fyrir hrun er líklega besta dæmið um eðli spillingar; ekki alltaf ólögleg, en eins og áður sagði, til þess fallin að grafa undan trausti almennings á stofnunum samfélagsins.

Í tilfelli ÍAV var það svo að stjórnendur fyrirtækisins fengu að kaupa félagið þrátt fyrir að vera fruminnherjar. „Þannig höfðu þeir vitneskju um undirliggjandi eignir Íslenskra aðalverktaka sem aðrir tilboðsgjafar höfðu ekki, meðal annars um Blikastaðalandið svokallaða – verðmætt byggingarland í Mosfellsbæ. Hæstiréttur taldi að stjórnendur fyrirtækisins hefðu ekki virt þær skyldur sem staða fruminnherja lagði á þá og átaldi rétturinn þá fyrir þetta þar sem jafnræði tilboðsgjafa var ekki tryggt,“ segir í pistli Inga Freys um málið á Stundinni. Vitnað er í dóminn þar sem segir: „Verður því að fallast á með áfrýjendum að framkvæmd útboðs stefnda á nefndum eignarhlut í Íslenskum aðalverktökum hafi verið ólögmæt.“ 

Þrátt fyrir að einkavæðing ÍAV hafi verið dæmd ólögleg birtir málið einnig einn af þeim brestum laga sem gjarnan tefja fyrir um upprætingu spillingar. „Eins og er, í núverandi lagaumhverfi, er ekki hægt að kortleggja fjárhagslegar hliðar einu einkavæðingarinnar í Íslandssögunni sem Hæstiréttur Íslands hefur komist að þeirri niðurstöðu að hafi verið framkvæmd með ólögmætum hætti. Ástæðan er skortur á opinberum ársreikningnum,“ hefur Ingi eftir Ríkisskattstjóra.

Hér birtist aftur þörfin á að almenningur telji sér umboðið að fella siðferðisdóma um spillingu. Samfélagssáttmálinn byggir nefnilega á fleiru en lögum og reglu. Traust og vissa almennings er frumþörf heilbrigðs samfélags.

Hvað með bókhaldið? Einkavæðing ÍAV fór fram í áföngum á árunum 1998–2003. Ferlið var til umfjöllunar hjá utanríkisráðuneytinu, framkvæmdanefnd um einkavæðingu og á ríkisstjórnarfundi. Hið opinbera óskaði tilboða og hafði verðbréfafyrirtæki til hliðsjónar við ferlið að ógleymdri tilkynningu frá framkvæmdanefnd um einkavæðingu um söluna sem birt var opinberlega. Haldinn var kynningarfundur með fjárfestum og útboðsgögn útbúin.

Hvernig má vera að hér hafi verið um spillt ferli að ræða, ólöglega einkavæðingu og jafnvel pólitískt leynimakk? Það er allt troðfullt af gögnum! Hvurslags leynimakk á þetta að heita?

Víkurfréttamaður á spenanum

Krúttlegasta hagsmunabraskið á listanum er líklega jákvæðnisverðlaunin sem Hilmar Bragi Bárðarson, fréttastjóri Víkurblaðs, fékk frá Keili, miðstöð vísinda, fræða og atvinnulífs á Ásbrú, fyrrum varnarsvæði Bandaríkjahers. DV fjallaði um málið árið 2012 en þá hafði Hilmar fengið sérstaka viðurkenningu fyrir jákvæðan fréttaflutning af uppbyggingu á svæðinu. „Hlaut í dag fyrstu almennu viðurkenningu Keilis fyrir einstaka lipurð og fagmennsku í starfi mínu sem fjölmiðlamaður,“ skrifaði Hilmar Bragi á Facebook-síðu sína kampakátur með verðlaunin. Verðlaunin fékk hann eins og áður segir frá Keili sem fer með uppbyggingu þekkingarþorps á Ásbrú auk þess að fara með leigumiðlun á svæðinu. Þá kom í ljós að Hilmar bjó í íbúð í eigu Kadeco, þróunarfélags Keflavíkurflugvallar, án endurgjalds en í skiptum fyrir skrif um sögu svæðisins.

Keilir starfar náið með Kadeco en stjórnarformaður Keilis var á þeim tíma Árni Sigfússon sem þá var stjórnarformaður Kadeco og bæjarstjóri Reykjanesbæjar. Þá situr Kjartan Þór, framkvæmdastjóri Kadeco, í stjórn Keilis. „Mikið svakalega kom þetta mér skemmtilega á óvart. Hafði bara ekki hugmynd um að þetta væri í vændum. Kærar þakkir Keilisfólk fyrir þennan hug til mín og til hamingju með 5 ára afmælið Keilir,“ skrifaði Hilmar enn fremur á Facebook.

Í samtali við DV fór Kjartan ljúfum orðum um Hilmar og taldi „fullt virði“ koma til Kadeco vegna samningsins. Hvort Hilmar nyti álíka kjara hjá þróunarfélaginu og almenningur í Reykjanesbæ sagði Kjartan: „Það eru náttúrlega engir almennir borgarar í Reykjanesbæ sem búa í þessu húsi eða öðrum húsum hjá okkur.“

Fréttastjórinn sá ekkert athugavert við samkomulagið og taldi það ekki hafa áhrif á fréttaflutning sinn. „Ég bara tengi viðurkenninguna engan veginn við þennan samning sem ég er með við þróunarfélagið,“ sagði Hilmar, við DV, aðspurður hvort hann efist ekki um ágæti samkomulagsins í ljósi þess að Keilir, nátengdur hagsmunaaðili Kadeco, sjái sérstaka ástæðu til að hrósa honum fyrir jákvæð skrif í garð svæðisins. „Ég geri ráð fyrir að þeir hafi bara verið að verðlauna mig fyrir þá vinnu sem ég er að vinna og það sem ég hef verið að birta í fréttum.“ Hilmar vildi lítið gera úr aðkomu stjórnmálamanna að samkomulaginu. Í stjórn Kadeco sat eins og áður sagði bæjarstjóri Reykjanesbæjar. „Og er það óeðlilegt,“ spurði Hilmar á móti. Auk Árna má nefna að í stjórn Kadeco sátu meðal annars fulltrúi ríkisins og Atvinnuþróunarfélags Suðurnesja sem og Heilsufélags Keflavíkur. Þá hefur einn stjórnarmaður Kadeco starfað sem endurskoðandi Reykjanesbæjar.

Í stjórn Þróunarfélags Keflavíkurflugvallar mætast hagsmunir atvinnulífs og stjórnmála á því svæði sem Víkurfréttir gefa sig út fyrir að þjónusta með fréttaflutningi samkvæmt skráningu útgáfufélags Víkurfrétta hjá fjölmiðlastofu. „Ég sé ekki það sem þú virðist sjá. Ég átta mig ekki á því hvert þú ert að fara,“ sagði Hilmar aðspurður hvort hann telji samgang hans við stjórn Kadeco ekki óþægilegan. DV vakti athygli á að á vef Víkurfrétta er að finna sérstakan fréttaflipa eða efnisflokk með fréttum af Ásbrú, svæðinu sem Kadeco stýrir uppbyggingu á og fer með stóran hluta eignarhaldsins á. Um hvort óheiðarlegt sé að þiggja laun fyrir fréttaskrif frá hagsmunaaðila en ekki aðeins fjölmiðlinum sem skrifað er í sagði Hilmar: „Ég er á launum hjá Víkurfréttum í vinnunni minni þar.“ Hvort ekki teljist óheppilegt að þiggja um leið laun frá hagsmunaaðila svarar Hilmar: „Er óeðlilegt að fá borgað fyrir vinnu?“

Víkurfréttarmálið er ágætis dæmi um afleiðingar þess að gera lítið úr ábyrgð sinni. Vissulega eru Víkurfréttir héraðsmiðill og ef til vill gera lesendur svæðisins ekki þá kröfu til blaðsins að það skelli sér ekki í eina sæng með hagsmunaöflum. Benda má á að í skýrslu samhæfingarnefndar um siðferðisleg viðmið stjórnarráðsins má finna greiningu á spillingarhvötum sem sérstaklega eiga við í íslensku samhengi en þar á meðal er „skortur á fagmennsku: Tilhneiging til að gera lítið úr kvöðum sem fylgja embætti og ábyrgð.“

Pappírsslóðin? Sérstakur fréttaflokkur á vef Víkurfrétta, leiguíbúð fyrir fréttastjórann, jákvæðnisverðlaun og opinberar yfirlýsingar um stórfenglegt virði samkomulagsins fyrir hagsmunaaðilann.

Braski fylgir pappírsslóð, fúski fylgir vantraust, siðferði er ekki eingöngu sótt í lög.

Í landi hversdagssiðleysisins ætti engan að furða að jafnvel ráðherra skilji ekki að „gjafir, boðsferðir, sérstök fríðindi“ er meðal spillingarhvata sem hafa beri í huga og nýti sér þess í stað pontu Alþingis til að „gera lítið úr kvöðum sem fylgja embætti og ábyrgð“.