Grein þessa um mansal skrifaði Bríet Bjarnhéðinsdóttir í Kvennablaðið fyrir 100 árum síðan en greinin birtist í 9. tölublaði, 22. árgangi árið 1916.
Hvíta mansalið
Það er eitt af þeim málum, sem »The inter-national Concil of Women« hefir tekið á stefnuskrá sína, eftir tillögu frk. Gínu Krog 1913, enda er það eitt af þeim málum, sem brýnasta nauðsyn hefir borið til, að berjast á móti. Dálitla hugmynd má gera sér um útbreiðslu þessarar kvenna-verzlunar, eftir upplýsingum þeim, sem fröken Bertha Pappenheim gaf í Kaupmannahöfn í fyrirlestri, sem hún hélt þar 1914 um hvíta mansalið.
Hún sagðist fyrir tíu árum hafa heyrt talað fyrst um petta sorglega mál á kongress í Frankfurt am Main, og að þessi sala ætti sér stað um alla Norðurálfuna. Þá kvaðst hún hafa heitið, að verja öllum tíma sínum og kröftum, til að berjast á móti henni.
Hún ferðaðist til Austur-Evrópu, þar sem ástæðurnar í þessu tilliti eru verstar. Alstaðar tóku yfirvöldin henni vel og vildu vera henni hjálpleg, og gáfu henni miklar upplýsingar um málið. En alstaðar var henni svarað því, er hún spurði hvernig þessu yrði breytt og bætt, að það væri ómögulegt.
Lögleyfð skækjuhús væru nauðsynleg. Almenningsálitið hefði gert sér þetta að góðu og sætt sig við pað. Í Lembery í Galiziu, sagði frk. P., að væru langar götur, og húsin við þá lengstu væru öll sömun skækjuhús, þar væri ungum stúlkum haldið inni föstum, sem í fangelsi, undir stjórn og eftirliti svokallaðrar »Pensions«-móður, sem oftast hefði sjálf áður haft samskonar atvinnu.
»Varan«, sem höfð væri á boðstólum yrði oft að endurnýjast, nýjar sendingar kæmu stöðugt, og ónýta »varan« væri send burtu út i myrkrið, þar sem þær dæju í fátækt, óþrifnaði og — áfengi. Flestar þeirra verða ekki eldri en 28—30 ára, þá eru þær útslitnar. Drykkjuskapinn hafa þær lært í skækjuhúsunum, því þessu lífi gætu þær ekki lifað án slíkrar æsingar.
BúdaPest er illræmd fyrir ósiðsemi. En Búkarest í Rúmeníu er þó enn þá verri í því tilliti. þar finst varla nokkurt hótell, sem ekki er líka siðspillingarhús í þessum efnum. Í einu slíku hótelli sannaðist það, að á einum 24 klukkustundum komu og fóru ekki færri en 70 ungar stúlkur, eða stálpaðar telpur út og inn í þessum erindum, og hóteleigandinn gat ekki gefið upp neinar ástæður, sem hryndu þeirri vissu. Þar voru herbergi ekki leigð út um daginn eða sólarhringinn, heldur fyrir klukkustundina.
Í Salonike var einn borgarhlutinn eintóm slík hús; þar var inngangseyririnn frá 10 centimes til 20 frankar, alt eftir tign og stéttum.
Í Konstantinopel, þar sem ólifnaðarhúsin eru í nánu sambandí við nýstofnaða herinn, hafa t. d. tyrknesku konurnar hætt að fara eftir hinum ströngu forskriftum kóranins í þessu tilliti.
Frk. Pappenheim hafði líka komið til Pétursborgar — Petrograd — þar sem stúlkubörn eru einkum notuð í þessum tilgangi, og einnig í Moskwu. Þar fann hún eitthvert gistihæli fyrir bæði karla og konur. Við dyrnar í því lá hálfvaxin telpa sofandi. — Hún var dauðadrukkin— var sagt — máske vaknar hún aldrei aftur. Að minsta kosti er orðið of seint að bjarga henni. — Það er þungt að heyra, að of seint sé að bjarga 14 ára stúlkubarni.
Frk. P. sagði í fyrirlestri sínum, að yfir höfuð væri orðið of seint að bjarga ungum stúlkum, sem búið væri að senda til erlendra ólifnaðarhúsa.
Nei, í hverju einasta landi yrði að vinna á móti þessari ógæfu, upp í sveitunum, þar sem ungu stúlkurnar verða hrifnar af lönguninni til að »sjá sig um í heiminum«, og láta ginna sig burtu með fögrum loforðum um atvinnu, eða góða stöðu, þar yrðu góðir karlar og konur að halda fyrirlestra og gefa upplýsingar um þá hættu, sem væri alstaðar á ferðum fyrir ungar stúlkur undir þessu yfirskini.
Enn fremur yrðu ríkin að setja lög, sem bannaði útílutning ungra kvenna í hópum.