Kláði er að mestu leyti sálrænn. Hann getur byrjað vegna ertingar í húðinni en við höfum öll þá reynslu að klóra okkur og fara strax að klæja annarsstaðar, eins og kláðinn hreyfist. Flestir hafa líka upplifað það að fara að klæja þegar einhver fer að tala um kláða eða eitthvað sem veldur honum, eins og t.d. sníkjudýr. Það er líka ákveðin vísbending um það hversu andlegt þetta er, að þeir sem þjást af kláða fá köstin helst þegar þeir eru í ró. Þú getur verið einkennalaus allan daginn en um leið og þú ert komin undir sæng ferðu að finna fyrir kláðanum.
Ég reyndi allt
Í mörg ár þjáðist ég af óútskýrðum kláða um allan líkamann. Það byrjaði með því að ég fann fyrir kláða í stóru sári sem var að gróa. Stóðst ekki mátið að núa það með þeim afleiðingum að það geri seint. Þótt sárið greri hætti mig ekki að klæja og ég klóraði mig þar til húðin varð aum. En um leið var eins og kláðasvæðið breiddist út og svo fór þeim að fjölga. Á endanum var ég farin að klóra mestan hluta líkama míns og alltaf jókst kláðinn.
Læknar fundu ekki neinar skýringar á þessu aðrar en þær sem ég vissi fyrir, að kláði á sér ekki alltaf líkamlegar skýringar og erting eykur hann og getur valdið honum þótt engin einkenni séu fyrir.
Það hljómar kannski eins og einfalt mál að stilla sig bara um að klóra sér og bíða eftir að einkennin líði hjá enda þjónar ekki tilgangi að klóra sér eða núa húðina, manni léttir bara augnablik og svo versnar kláðinn ef eitthvað er. En þeir sem hafa þjáðst af viðvarandi kláða vita að það virkar ekki þannig að maður stilli sig bara. Maður verður beinlínis viðþolslaus, getur ekki setið kyrr, og þörfin fyrir að stöðva óþægindin hreinlega tekur af manni ráðin og áður en maður veit af er maður búinn að rífa sig til blóðs. Sviðinn er a.m.k. tilbreyting en svo breytist hann aftur í kláða. Það sem virkar best er að vera upptekinn, dreifa huganum en einhverntíma verður maður að hvílast og það er mjög erfitt að dreifa huganum þegar maður liggur í rúminu.
Auðvitað reynir maður allt. Ég á fulla kommóðuskúffu af kremum og smyrslum sem hafa flýtt fyrir því að sár grói og kannski stillt kláðann að einhverju marki en þau dugðu ekki til. Ég reyndi kalda bakstra, bakstra með engifer og chili, sem valda sviða en lækna ekki neitt. Ég klippti neglurnar eins stutt og hægt var en það er hægt að valda ótrúlegum skaða með berum fingurgómunum. Þar sem ég reif mig í svefni reyndi ég að sofa í spandexfatnaði en það var einum of óþægilegt. Ég svaf með þunna hanska en losaði mig við þá í svefninum.
Stöðugur kláði hefur líka félagslegar afleiðingar. Það er ekki geðslegt að sitja til borðs í matarboði eða á veitingastað með einhverjum sem er stöðugt með hendurnar innanklæða eða ekur sér eins og viðkomandi sé með njálg. Ég var farin að takmarka samskipti og afþreyingu sem krefst þess að maður haldi kyrru fyrir. Ég var beinlínis örvæntingarfull á köflum og stundum hreinlega grét ég.
Vítahringurinn brotinn upp
Mér tókst að lokum að brjóta þennan vítahring upp. Ég er ekki að segja að mitt ráð virki fyrir alla en vil samt deila því ef það skyldi gagnast einhverjum. Það sem hjálpaði mér var frekar einföld sálræn aðferð sem ég sauð saman eftir að hafa lesið mikinn fjölda greina um viðvarandi kláða og viðbrögð við honum.
Mín leið út var í stuttu máli þessi:
Ég sætti mig við að ég gæti ekki alltaf dreift huganum og þegar það tókst ekki einbeitti ég mér að kláðanum. Þetta virðist mótsagnakennt en þetta var það sem virkaði.
Þegar ég fann fyrir kláða sagði ég sjálfri mér að bíða í hálfa mínútu með að klóra mér en eftir 30 sek. myndi ég láta það eftir mér. Næsta dag lengdi ég tímann í 60 sekúndur og svo í tvær mínútur og svo alltaf um tvær mínútur á dag eftir það. Þennan tíma notaði ég til að skrifa niður lista með kostum og göllum. Annar dálkurinn: Hvað græði ég á því að klóra mér? hinn dálkurinn: Hvað græði ég á því að stilla mig um það? Ég þurfti stundum að standa upp í miðju kafi og æða um gólf en það reyndist samt þolanlegt að bíða þótt hefði ekki verið þolanlegt að sleppa því að erta húðina. Strax á fyrsta degi gerðist það einu sinni (kannski tvisvar, ég er ekki viss) að kastið var liðið hjá áður en biðtíminn var liðinn.
Kvöldin voru verst og ég sat fram á nætur og skrifaði sömu rulluna aftur og aftur. En seinni listinn lengdist stöðugt, ég sá fleiri og fleiri kosti við að hætta.
Eftir nokkra daga, þegar biðtíminn var kominn í 6 mínútur, fór ég að „tala við“ húðina á mér. Þetta hljómar kjánalega en ég hreinlega talaði við það svæði sem mig klæjaði mest í, eins og ég væri að tala við aðra persónu. Sagði t.d. upphandleggnum á mér að það kæmi ekki til greina að klóra hann vegna þess að mig langaði að geta gengið í stuttermabol eða að húðin væri þegar orðin upphleypt og myndi bara versna við frekari ertingu. Það var eins og það hjálpaði mér að hugsa um líkama minn sem aðra persónu með annan vilja en „ég sjálf“ og að ég þyrfti að tala um fyrir honum og taka af honum ráðin.
Ég hætti að telja mínúturnar þegar ég var komin í korter því þá var kastið langoftast liðið hjá.
Staðan þremur mánuðum síðar
Nú eru liðnir 3 mánuðir án þess að ég hafi klórað mér að ráði. Ég hef „fallið“ nokkrum sinnum en ekki þannig að ég hafi orðið stjórnlaus. Ég finn ennþá fyrir kláða á kvöldin í rúminu en er að langmestu leyti laus við hann á daginn og mér hefur alveg tekist að sleppa því á klóra mér á daginn síðustu 3 vikurnar, núna eru það kvöldin sem eru áskorun.
Ég er ennþá með auma og upphleypta bletti en sárin sem ég var komin með eru gróin og húðin öll í miklu betra ástandi.
Ég er ekki að segja að það sé auðvelt að brjóta upp vítahring kláða og ertingar en það er hægt og ef er ekki hægt að leiða hugann að öðru þá er hægt að vinna með kláðann! Ég vildi koma þessu á framfæri því ég er viss um að einhver annar glímir við það sama og ég og það getur ekki gert ástandið verra að prófa þessa aðferð. Hún er kjánaleg en trúið mér — það er betra að vera kjánalegur, einn heima hjá sér, en að sitja í leikhúsi eða á ráðstefnu og missa af því sem fram fer af því að maður getur ekki hugsað um neitt nema kláðann á vinstra lærinu og hvort hann muni færast á svæði sem er eiginlega ekki boðlegt að klóra sér á svo aðrir sjái.
Höfundur vill ekki láta nafns síns getið.