Það hefur verið mikið fjallað um nýju bókina hans Steinars Braga í fjölmiðlum og það ekki að ástæðulausu.
Bókin Kata lýsir atburðarás í kjölfar sporlauss hvarfs ungrar stúlku, kvöld eitt sem hún fer á menntaskólaball. Aðalsögupersóna bókarinnar er hinsvegar mamma stúlkunnar, Kata. Hún er sannfærð um að dóttir hennar sé á lífi, þar til lögreglan hringir í hana ári síðar til þess að tilkynna henni að lík dóttur hennar hafi fundist. Þrír menn eru grunaðir um morðið en yfirvöld virðast lítið sem ekkert hafa í höndunum og Kata er ekki tilbúin að bíða á hliðarlínunni meðan lögreglan reynir að komast til botns í málinu. Hún fer sínar eigin leiðir…
Bréfið, sem bókin hefst á, gerði það að verkum að ég sá ekki fyrir mér mikinn svefn nóttina sem framundan var. Það reyndist rétt og ég lagði ekki frá mér bókina nema kannski rétt til að sinna fjölskyldumeðlimum og koma ofan í mig mat (þó gæti ég jafnvel trúað því að bókin beri þess merki að borðað hafi verið með hana opna).
Þegar fjallað er um þessa bók á annað borð er þó óumflýjanlegt að segja frá því að hún fjallar um kynferðisofbeldi gegn konum. Það er stóri útgangspunkturinn í bókinni og eitthvað sem ég dáist einlægt að höfundi fyrir að ráðast í. Hann tæklar þetta efni svo vel að á köflum langaði mig að lesa upphátt úr bókinni fyrir þann sem var nálægt hverju sinni. Mig langaði að setja inn stöðuuppfærslur á Facebook með tilvitnunum úr bókinni, oftar en tvisvar og oftar en þrisvar. Það er alveg magnað hversu vel honum tekst að setja sig inn í hugarheim þessarar konu, Kötu.
Ég held að það skipti einmitt miklu máli að karlmaður hafi skrifað þessa bók . Eins grunnt og það eflaust hljómar þá efast ég stórlega um að karlmenn hefðu haft áhuga á að lesa bók um konu sem fjallar um það sem Kata fjallar um. En þar sem karlmaður skrifar þá langar alla til að lesa, bæði konur og menn. Það er að sjálfsögðu frábært en að sama skapi ákaflega sorglegt. Að karlmaður þurfi að skrifa bók um ofbeldi gegn konum til þess að þjóðfélagið allt sýni því áhuga að lesa bókina, ekki bara helmingur þess. Höfundur hefur líka furðað sig á því opinberlega sjálfur að fólk hafi sýnt því meiri athygli að hann skuli nefna þjóðþekkta einstaklinga í bókinni frekar en því að aðalpersónan er morðingi sem drepur kynferðisbrotamenn. Steinar Bragi hefur nefninlega fengið fleiri spurningar um að hafa nafngreint Jón Kalmann en varðandi hefnd Kötu í bókinni.
Ég held og vona af öllu hjarta að þetta verði bók bókanna þetta árið. Þetta er bók sem stofnanir ættu að gefa starfsfólki sínu í jólagjöf og allir ættu að lesa. Menntaskólar landsins ættu að íhuga að hafa þessa bók á námsskránni og þar fram eftir götunum. Enda er ég sannfærð um að ef lesandi á annað borð opnar bókina þá hættir hann ekki að lesa fyrr en bókinni er lokið. Eftir sitja áleitnar spurningar um réttlæti, sem allir hefðu gott af að spyrja sig og íhuga.
Steinari Braga tekst að skrifa hér skáldsögu sem um leið er að ákveðnu leiti fræðirit um ofbeldi gegn konum. Í bókinni eru til að mynda fjöldinn allur af rökræðum sem Kata á við hina og þessa einstaklinga varðandi ofbeldi gegn konum þar sem hún vísar í dóma sem fallið hafa í sambærilegum málum og annað slíkt. Mig langar að birta hér brot úr bókinni og gríp niður þegar Kata skrifar eina dagbókarfærslu af mörgum:
„12. maí
Nokkrar tölur frá FBI í Bandaríkjunum: Árin 2001-2012 dóu 3073 manneskjur vegna hryðjuverka, megnið af þeim í Tvíburaturnunum. Og 4486 hermenn létust í Írak og 2002 hermenn í Afganistan.
Á þessu sama tímabili, árin 2001-2012, voru 11.766 konur drepnar af kærustum sínum eða eiginmönnum. Það er meira en áðurnefndar tölur samanlagðar. – Fleiri en dóu í öllum stríðum Bandaríkjanna á tímabilinu. Stríð gegn konum?“ (bls 243.)
Þessi bók vekur mann sannarlega til umhugsunar og eins og áður sagði, myndi ég hiklaust vilja sjá hana kennda í skólum. Að opna augu fólks og umræðu um þessi mál er alltaf jákvætt. Bókin Kata er vel skrifað og gott innlegg í þá umræðu.
Ef þú ætlar að lesa eitthvað – lestu þá Kötu.