Menningar- og friðarfélaginu MFÍK bauðst á dögunum að skila inn áliti vegna þingsályktunartillögu Ögmundar Jónassonar að þjóðaratkvæðagreiðsla yrði haldin um aðild Íslands að Norður-Atlandshafsbandalaginu. Undirrituð er formaður MFÍK og tók að sér að skrifa nokkur orð um það stríðsbákn. Hér á eftir fylgir útdráttur úr álitinu en álitið í heild ásamt heimildum má nálgast hér að neðan.
Þjóðaratkvæðagreiðsla um aðild Íslands að Norður-Atlantshafsbandalaginu.
20.mál, þingsályktunartillaga. 1. Flutningsmaður Ögmundur Jónasson.
144. löggjafarþing 2014—2015.
Menningar- og friðarsamtökin MFÍK lýsa yfir eindregnum stuðningi við þingsályktunartillögu varðandi þjóðaratkvæðagreiðslu um veru Íslands í Atlandshafsbandalaginu. Aðild Íslands að NATO var aldrei borin undir þjóðina og ákvörðun sú að ganga í bandalagið hefur ávallt verið feikilega umdeild hérlendis. Í ljósi breyttra tíma er sjálfgefið að Íslendingar fái sjálfir að taka ákvörðun um það hvort þeir kjósi að vera áfram hluti af öflugasta herveldi allra tíma sem ollið hefur ómældum þjáningum hundruð þúsunda ef ekki milljóna íbúa jarðar eða velji frekar að taka sér stöðu meðal hlutlausra friðelskandi þjóða.
Þjóðaratkvæðagreiðsla er sérstaklega mikilvæg í ljósi aukinna umsvifa og gjörbreytts hlutverks NATO frá lokum kalda stríðsins. Í hálfa öld frá stofnun NATO var megintilgangur bandalagsins “að halda Bandaríkjamönnunum inni, Rússunum úti og Þjóðverjunum niðri“ eins og hershöfðinginn og lávarðurinn Hastings Ismay, fyrsti aðalritari Atlantshafsbandalagsins, komst svo eftirminnilega að orði. Í ljósi breyttra aðstæðna í byrjun níunda áratugsins umbreyttist NATO úr varnarbandalagi hvers stærsta hlutverk var samtrygging meðlimaþjóða gegn ógn kommúnismans yfir í „hernaðarlega og vísindalega samvinnu“ bandalagsþjóða á heimsvísu.
NATO lítur nú með öðrum orðum á sig sem hervæddan boðbera friðar og lýðræðis og telur að hlutverk sitt feli í sér friðargæslu og öryggisvörslu í þágu heimsfriðar. MFÍK telur þær staðhæfingar fjarri raunveruleikanum.
NATO fremur stríðsglæpi
Atlantshafsbandalagið hefur ítrekað gerst sekt um stríðsglæpi og brot á alþjóðalögum frá lokum kalda stríðsins. Bandalagið hefur sérstaklega brotið á Stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna sem leggur blátt bann við árásarstríðum og heimilar einungis valdbeitingu þjóða í sjálfsvörn gegn árásum annarra ríkja eða samkvæmt ályktun Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna þess efnis. Þrátt fyrir hátíðlega yfirlýsingu Washington-sáttmálans um æðsta vald Öryggisráðsins yfir vörslu friðar hafa flestar sprengju- og hernaðarárásir NATO átt sér stað að Öryggisráðinu forspurðu – líkt og árásir þess á fyrrum Júgóslavíu og Afganistan – eða farið langt fram úr umboði ályktana ráðsins – eins og loftárásir á Líbíu eru nýlegt dæmi um.
Hernaðaríhlutun bandalagsins víðs vegar um heiminn hefur sýnt svo ekki verður um villst að NATO virðir hvorki þjóðarétt né ákvæði eigin stofnsáttmála, þá sérstaklega umboð þess til valdbeitingar sem einskorðast við sjálfsvörn. Allt frá stofnun NATO hefur bandalagið aðeins einu sinni borið fyrir sig ákvæði fimmtu greinar stofnsáttmálans, eina ákvæði sáttmálans sem heimilar valdbeitingu og það var á veikum ef ekki hreinlega ólöglegum forsendum sjálfsvarnar Bandaríkjanna gegn einu fátækasta ríki heims: Afganistan. Öll hernaðaríhlutun sambandsins fram að því hafði ekkert með fimmtu grein stofnsáttmálans að gera enda réðst NATO með sprengjuregni á þjóðir sem engum meðlimum bandalagsins stóð ógn af.
Tvö lönd, tvær sögur
Öfugt við yfirlýsingar Atlantshafsbandalagsins um frábæran árangur í friðargæslu og öryggisvörslu hafa aðgerðir þess oftast haft þveröfugar afleiðingar og leitt til frekari þjáninga og ofbeldis á þeim svæðum sem NATO tekur að sér að bjarga. Tvö öflug dæmi því til stuðnings eru fyrrnefndar árásir NATO á Afganistan og fyrrum Júgóslavíu (lesist Serbía) sem enn í dag þurfa að líða hörmulegar afleiðingar afskipta bandalagsins.
Árásir NATO á fyrrum Júgóslavíu mörkuðu fyrstu hernaðaraðgerðir Atlantshafsbandalagsins frá stofnun þess. Þrátt fyrir að sambandsríkjum bandalagsins stæði nákvæmlega engin ógn af átökunum voru árásirnar réttlættar með þeim hætti að stöðva þyrfti þjóðernishreinsanir og aðra stríðsglæpi Serba fyrst í Bosníu í umboði Sameinuðu þjóðanna og síðar í Kósóvó án samþykkis Öryggisráðsins. Nú er ljóst að stríðsglæpir tugfölduðust í skjóli sprengjuregnsins.
Innrás bandamanna í Afganistan er eflaust betur þekkt dæmi hernaðaraðgerða Atlantshafsbandalagsins en hvergi sér fyrir endann á ófriðnum þar í landi. Innrásin markaði fyrsta og eina skiptið sem aðildarríki bandalagsins ber fyrir sig fimmtu grein Washington-sáttmálans um sameiginlega sjálfsvörn bandamanna. Ætluð sjálfsvörn Bandaríkjanna gegn Afganistan í kjölfar hryðjuverkaárásanna þann ellefta september var byggð á ákaflega veikum lagagrunni sem hefur verið mjög umdeildur allar götur síðan. Til dæmis leituðu hvorki Bandaríkin né NATO samþykkis Öryggisráðsins fyrir innrásina og lítil sem engin sönnunargögn voru lögð fram fyrir meintri ábyrgð Afgana á árásunum á Tvíburaturnana.
Sama formúlan
Serbía og Afganistan kunna að virðast ólík lönd og ótengd en árásir NATO á löndin tvö áttu sér stað með mjög sambærilegum hætti. Þær fylgdu sömu taktísku formúlu loftárása og síðar hersetu þeirra með ömurlegum afleiðingum þó svo að bandalagið hafi borið fyrir sig ólíkar forsendur fyrir innrásunum sem um ræðir.
Báðar árásir voru framkvæmdar í óþökk Sameinuðu þjóðanna og í berhöggi við alþjóðalög. Báðar árásir leiddu til langvarandi viðveru (lesist hersetu) NATO í löndunum tveimur með tilheyrandi mannfalli og ómældri eymd íbúa þeirra sem engar sakir höfðu unnið. Yfirlýstur tilgangur beggja stríða var ætlað að koma á frekara öryggi og friði í heiminum en ollu þess í stað sundrungu, glundroða og frekari ófriði um ókomna tíð ásamt því að kosta ótal mannslíf.
Yfirlýst markmið Atlantshafsbandalagsins að stuðla að lýðræði og friði með hernaðaraðgerðum sínum eiga ekki mikil líkindi við veruleikann þegar núverandi staða Kósóvó og Afganistan er skoðuð nánar. Afganistan situr eftir í stríðsástandi þar sem flestir stríðsherrar sem réðu þar ríkjum á áttunda áratugnum eru komnir aftur til valda í ógnarstjórn sem enn ber ábyrgð á daglegum dauðsföllum meðfram reglulegum drápsferðum NATO-liða og talibana um landið allt. Afganir búa við stöðugan ótta, ofbeldi og sára fátækt. Í skjóli stríðsherranna hefur ópíumframleiðsla í landinu stóraukist á ný og er áætlað að Afganistan framleiði um 75% af öllu innfluttu heróíni í Evrópu.
Málamyndaríkisstjórn Kósóvó samanstendur af meðlimum Drenica-mafíunnar sem verið hafa við völd þar í landi allt frá 1999. Öruggar heimildir kveða höfuðpaur glæpagengisins vera forsætisráðherra landsins, Hashim Taci, sem stjórni stórfelldu líffæra-, vopna- og fíkniefnasmygli til Evrópu og Bandaríkjanna í skjóli embættis síns.
Þá er einnig vert að nefna í þessu samhengi að löndin tvö, Afganistan og Kósóvó, njóta nú saman þess vafasama heiðurs að vera ábyrg fyrir framleiðslu og dreifingu á stærstum hluta heróíns á markaði í Evrópu. Áætlað er að um 75% heróíns á evrópskum markaði sé ræktað í Afganistan en Drenica-mafía Kósóvó sér um að smygla stórum hluta þess inn til Evrópu allt fyrir augunum á NATO.
Að skjóta sig í fótinn
Víðtækari áhrif hernaðaríhlutunar Atlantshafsbandalagsins á eigin þegna eru einnig eftirtekarverð en þau felast meðal annars í stóraukinni hættu á að hryðjuverkaárásum verði beint gegn aðildarríkjum sambandsins að ógleymdu gríðarlegu mannfalli hermanna í Afganistan og víðar. Auk þess hefur óstöðugleiki aukist gífurlega í kjölfar ítrekaðra árása og afskipta NATO á heimsvísu. Álit þetta fjallar til dæmis ekki um aðkomu NATO að báðum Persaflóastríðum sem einkenndust m.a. af notkun Bandaríkjamanna af skertu úraníum eða afskipti NATO í Makedóníu og Sómalíu sem eflaust hafa skapað fleiri óvini.
Að standa gegn stríði
Aðild Íslands að NATO gefur því ekki aðeins þögult samþykki okkar fyrir stríðsrekstri bandalagsins heldur styður þær beint með mannafla og gífurlegum fjárhæðum. Fjárframlög og annar stuðningur íslenska ríkisins við NATO gerir þjóðina alla samseka stríðsglæpum og heimsvaldastefnu stórveldanna í vestri. Ljóst er að íslenska þjóðin verður að fá umboð til þess að ákveða með lýðræðislegum hætti í eitt skipti fyrir öll hvort hún geti haft áframhaldandi aðild að NATO á samviskunni. Með aðild tökum við okkur stöðu með stríðandi þjóðum og gerum okkur líklegri fórnarlömb haturs og hefndaraðgerða þeirra sem aðgerðir NATO beinast að. Segjum við okkur úr bandalaginu tökum við loks afdráttarlausa afstöðu með friði og gegn ólöglegum innrásarstríðum Atlantshafsbandalagsins.
Að ofansögðu er það því eindregið álit Menningar- og friðarsamtakanna MFÍK að íslenska þjóðin fái með þjóðaratkvæðagreiðslu tækifæri til að velja veg friðar. Menningar- og friðarsamtökin MFÍK hafa lengi haldið á lofti þeirri kröfu að bundið verði í stjórnarskrá að Ísland sé her- og vopnalaust svæði, allri aðild að hernaðarbandalögum verði hætt og að landið, lofthelgi og miðin lýst kjarnorkulaust svæði. Þannig getur Ísland á afgerandi hátt stuðlað að afvopnun í heiminum.
Reykjavík, 13.11.2014
Stjórn Menningar- og friðarsamtaka íslenskra kvenna
Uppfært: Þess er vert að geta að Isa Mustafa tók við af Hashim Thaci sem forsætisráðherra Kósóvó þann 9. desember 2014.