Í ljósi umræðu sem nú er komin af stað í þjóðfélaginu um geðsjúkdóma undir merkjunum #égerekkitabú, og einnig umræðu um einangrunarvist og áhrif hennar á geðið, þá ákvað ég að deila reynslu minni af eina skiptinu sem mér hlotnaðist sá heiður að fá að dúsa í einangrun.
Fyrir sex árum varð ég vitni að glæp, en sá glæpur var framinn af manninum mínum. Þetta er ekki ákjósanleg staða, en ég vildi ekki tjá mig um það við lögreglu, ég nefnilega hef lagalega séð rétt til þess að neita að tjá mig um sakarefni mannsins míns, en um það fyrirfórst lögreglu að upplýsa mig.
Vissuð þið að lögreglu ber við handtöku að uppfræða okkur um öll réttindi okkar?
Fyrir þá afstöðu sat ég í gæsluvarðhaldi í sex daga. Það er sennilega óvenjulangur tími fyrir vitni óháð því hvert afbrotið er, sérstaklega í einangrun.
Upphafið: Ég var handjárnuð sofandi, höndunum rykkt aftur fyrir bak og þegar ég reyndi að ná slökun í bakið í óþægilegri stöðunni, var handjárnunum þrýst harkalega um úlnliðinn á mér svo að ég ósjálfrátt barðist um og öskraði af sársauka. Þá var mér tilkynnt með fyrirlitningu að handjárnin ættu að meiða.
Á leiðinni út gat ég bent á svefnlyfið mitt, amitryptiline, sem var gripið með, en ég er einnig á lyfinu Lyrica við ofsakvíðaköstum, en það fór ekki með í hamaganginum.
Í sex daga, eftir erfiðan atburð, en ég varð vitni að líkamsárás sem fór úr böndunum, þá var mér neitað um lyfið mitt, ég bað mikið um að fá að hitta lækni þar sem það er hættulegt að hætta á lyrica „cold turkey“.
Evrópunefndin gegn pyntingum á frelsissviptum einstaklingum (CPT) leggur sérstaklega ríka áherslu á þrenn grunnréttindi einstaklinga sem eru sviptir frelsi sínu, réttinn til að vera upplýstur um ástæður frelssisviptingar, réttinn til lögfræðiaðstoðar og réttinn til að fá að hitta lækni eða heilbrigðisstarfsmann að eigin vali.
Fyrstu dagana var mér neitað um læknisaðstoðina. Þegar ég fékk loks að hitta lækni var það eitt af vitnunum í málinu, nágranni okkar sem bjó í næstu íbúð í stigaganginum. Stutt viðtal við lækninn skilaði mér því engu, enginn skilningur og það varð úr að „ég væri ekki að taka einhver lyf“ meðan ég væri þarna inni.
Svona rétt eins og til stæði af minni hálfu að vera á einhvers konar „lyfjarússi“ eða „fylleríi“ í klefanum.
Amitryptiline tók ég almennt eftir þörfum, 1–4 töflur stóð á pakkningunni, en oftast tók ég 3. Í þessari stressandi stöðu höfðu fangaverðirnir eftirlit og stjórn á lyfjaskömmtun minni og þeir virtust ekki mega gefa mér nema eina töflu í einu, í aðeins tvö skipti náði ég að sannfæra fangavörð um að ég þyrfti fleiri og fékk þá tvær töflur.
Upplifunin af því að þurfa að leggjast svo lágt að grátbiðja um lyfin mín var niðurlægjandi, því að sjálfsögðu mætti ég ætíð því viðmóti að ég væri fíkill. Ég á ekki við fíknivandamál að stríða, auk þess sem lyfin mín komu mér ekki í vímu, en voru á þessum tíma mér 100% nauðsynleg fyrir svefn.
Auðvitað hefði ég átt að fá að njóta þeirra réttinda að fá lyfin mín, uppáskrifuð af lækni, þrátt fyrir að ég væri frelsissvipt af Lögreglunni á Akureyri.
Allar yfirheyrslurnar sem ég var kölluð í voru tímasettar rúmum klukkutíma eftir að ég tók lyfin mín, sem bæði olli því að ég var ávallt undir áhrifum svefnlyfja í skýrslutökunum og að lyfin virkuðu ekki sem skyldi. Svo ég upplifði það sem svo að mér væri haldið vakandi.
Eftir á að hyggja tel ég það hafa verið gert vísvitandi.
Klefinn sem ég var vistuð í var í kjallara lögreglustöðvarinnar, óþolandi loftræstivifta glumdi þar allan sólarhringinn, en ég hef enn þann dag í dag óbeit á viftuhljóðum, þau valda mér innilokunarkennd og slæmum endurminningum.
Þessir klefar eru einnig notaðir til þess að láta ofurölvi menn sofa úr sér stakar nætur, þótt þeir menn nýti ekki alltaf svefnaðstöðuna. Sem er skiljanlegt þar sem um steinsteypta bedda er að ræða, með lélegri dýnu og skitnu teppi.
Hvort myndir þú nota teppið þitt sem ábreiðu eða kodda, því almennt er aðeins val um annað hvort? Það er kannski þess vegna sem margir vistmannanna standa gjarnan á öskrinu og berja í stálhurðina meginþorra nætur.
Kvíðinn stigmagnaðist í einangruninni, lyfjalaus og svefnlaus, strax á fyrstu klukkutímunum hvarf tímaskynið.
Þegar mér var svo loksins hleypt út var víðáttubrjálæðið rosalegt, allur heimurinn var svo gífurlega yfirþyrmandi. Í raun var ég í maníukasti lengi á eftir – hljóp fram og til baka um alla Akureyri í eirðarleysi, svaf aðeins 2–4 klukkutíma á nóttu allan næsta mánuðinn.
Þegar ég mætti nokkrum dögum síðar í skýrslutöku mat lögregla það sem svo að ég væri ekki í ástandi til að hægt væri að taka af mér skýrslu. Ég var því færð í fangaklefa og ákveðið að ég skyldi sofa úr mér. Á leiðinni niður í klefann grét ég og öskraði á þá að taka fíkniefnapróf af mér því ég væri edrú, en enginn hlustaði.
Þarna var ég algjörlega svipt reisn minni þar sem ég var færð til fangaklefa vegna kvíðakasts og komið fram við mig með þeim hætti sem einkennir framkomu lögreglu við ætlaða „dópista“.
En þrátt fyrir það, á einhvern furðulegan hátt, leið mér betur þegar ég kom inn í klefann aftur, þar sem allt var áreitislaust, fyrir utan helvítis viftuna.
Engin ákæra hlaust á mig út af þessu máli og ég velti fyrir mér hvort svo langt gæsluvarðhald hafi raunverulega haft nokkuð að segja varðandi rannsóknarhagsmuni málsins.
Ég tel að þarna hafi verið brotið á mér og óska ég engum þeirrar upplifunar að vera haldið vakandi í einangrun, dögum saman, í kvíðakasti. Það er hreinlega pynting.
Þrátt fyrir að fortíðin komi reglulega í bakið á okkur í hinum ýmsu birtingarmyndum í samskiptum við kerfið og samfélagið í heild þá erum við í dag stödd á allt öðrum stað í lífinu, edrú, orðnir stabílir tveggja barna foreldrar og kvíðinn minn ekki lengur dagsdaglegt vandamál.
Þar sem fyrir einhverjum kann það að skipta máli, þá vil ég kynna mig hér að lokum:
Hæ, ég heiti Heiðdís,
og ég er kona svokallaðs „e-pillu mannræningja“
#égerekkitabú #lífokkarerekkilengurtabú
Verið þið sæl!