Kristín Ýr Gunnarsdóttir skrifar:
Kvíði er mér afskaplega hugleikinn þessa dagana. Kannski í ljósi þess að þegar átakið #égerekkitabú fór af stað þá hefur fólk rætt kvíðann opinberlega, hann er sýnilegri og sameiningartákn margra sem berjast við hann.
Ég er ein þeirra sem berjast við þennan kvilla. Hann sést sjaldan utan á mér en ég ber hann alltaf inni í mér. Kvíðinn er bæði minn besti vinur og versti óvinur. Hann fellir mig en hann styrkir mig líka. Sem er kannski ótrúlega furðulegt samspil. Ég hef bæði hlegið að honum og grátið undan honum. Það sem ég hef hinsvegar lært er að ég þarf að þekkja kvíðann út og inn til þess að ná tökum á honum. Ég þarf að þekkja hugsanir mínar, hvern einasta taugaenda og nákvæmlega hvar upptök kvíðans liggja.
Það hefur reynst þrautinni þyngri en smám saman hefur þessi (ó)vinur minn orðið mér auðveldari viðureignar. Það er eitt sem ég nota sem vopn og það er húmorinn. Stundum hlæ ég einfaldlega upp í opið geðið á honum og þegar ég næ rökhugsun minni til baka úr ofsakvíðakasti þá tekst mér að sjá húmorinn í gjörðum mínum.
Kvíðinn virkar nefnilega þannig að rökhugsun mín hverfur og ég verð bara eins og frumbyggi. Frumbygginn sem mætir ljóni á vegi sínum og það eina sem kemst að í huganum er að hlaupa. Blóðið fer úr höfðinu í alla stóru vöðva líkamans og hann segir: „Ef þú hleypur ekki núna þá deyrðu.“ Ég á því orðið ansi margar sögur af mér á þessum hlaupum.
Ég er afskaplega hrædd við samgöngur, það hefur komið mér í koll nokkrum sinnum. Árið 2011 hætti ég alfarið að fara út fyrir Reykjavík. Kvíðinn tók öll völd og mér fannst ég bara örugg í umferð innan Reykjavíkur. Það kom þó fyrir að ég fór út á land en mikið afskaplega var það erfitt.
Dagarnir fyrir slík ferðalög fóru í ofsakvíðaköst, enda búin að lenda í bílslysi í huganum, liggja á spítala, gráta yfir örlögum mínum og missa fótinn. Því þannig virkar kvíði minn. Hugurinn skutlar á mig öllum mögulegu verstu útkomum úr ferðalagi mínu.
Í þessu ástandi hef ég tekið allskonar furðulegar ákvarðanir. Sem dæmi þá fór ég sumarið 2011 í skemmtiferð með vinkonum mínum norður í land. Bað um að fá að fara á mínum bíl og fá að keyra sjálf, því ef ég stjórnaði þá var kvíðinn minni. Ég komst í gegnum ferðina norður, helgin var fín en á sunnudaginn tók kvíðinn öll völd! Ég átti að sjálfsögðu eftir að keyra heim sjálf! Ég lá í fósturstellingu í fína hótelrúminu og fékk þá frábæru flugu í höfuðið að fljúga bara heim! Kvíðanum fannst það frábær hugmynd en hann hugsar sjaldnast hugsunina til enda. Af tvennu illu, var þá ekki betra að sitja í flugvél í 45 mínútur en að grenja hrædd undir stýri í fimm tíma. Já, og ég þorði ekki að keyra hraðar en 50 á þjóðveginum! En það skipti ekki máli því nú var vandamálið leyst. Ég hélt það nú. Fór á fætur og sagði vinkonum mínum frá stöðunni. Þeim fannst þessi hugmynd að sjálfsögðu galin í upphafi en mér varð ekki haggað. Ég bað þær að taka bílinn, koma honum suður og ég pantaði flug!
Kvíðinn lét nú samt ekki undan og þessi flugferð hafði þau áhrif að í fjögur ár fór ég ekki í innanlandsflug. Ég settist upp í flugvélina og hún tók á loft, ókyrrðin var töluverð í upphafi og líkaminn yfirtók algjörlega alla rökhugsun. Ég var svo hrædd, því auðvitað var ég sú sem myndi deyja þarna í flugslysi! Af hverju keyrði ég ekki bara? Vinkonur mínar voru pottþétt enn á lífi á ferð sinni suður á bílnum mínum. Kannski var rosalega gaman og þær hlógu og sögðu brandara sem ég myndi aldrei heyra.
Á þessum tímapunkti var kvíðinn mjög greinilegur útvortis. Við hlið mér sat indælis kona og hún spurði mig hvort ég væri hrædd því líkamlegir kippir voru orðnir heldur áberandi. Mér dugði ekki bara að segja já og til að reyna að sefa sjálfa mig sagði ég henni ævisögu mína. Alveg án þess að hún spyrði nokkuð. Ég talaði stanslaust í um 30 mínútur eða þar til við lentum. Ég fór yfir sorgir æsku minnar, skilnað, fæðingarsögur barna minna, ræddi móðurhlutverkið og hvað það er erfitt að standa sig í því. Ég hreinlega gubbaði yfir hana öllum dramatískum mómentum í lífi mínu í belg og biðu. Ekki gleyma því að við sátum í lítilli flugvél! Aumingja konan átti sér engrar undankomu auðið. Við lendingu þakkaði ég henni fyrir og hún hraðaði sér út úr vélinni. Mjög hratt. Líklega hefur hún þurft að kaupa sér sálfræðitíma eftir þessa skotárás mína um harm lífsins. En í innanlandsflug ætlaði ég aldrei aftur. Hún líklega ekki heldur.
Ég tók nú samt þá ákvörðun seinna þetta ár að verja jólunum í Hannover í Þýskalandi hjá kærum vinum. Mánuði fyrir brottför kynntist ég manni sem var svo sætur í sér að bjóðast til að keyra mig út á flugvöll. Ég átti flug á Þorláksmessu. Ferðin út á völl var krúttleg, eins og fyrstu mánuðir sambands eru. Við ræddum um lífið, hlógum og settum upp okkar besta sparibros hvort fyrir annað.
Þegar hann lagði í stæðið fyrir utan flugvöllinn gerði ég þau stóru mistök að líta upp í himininn. Þar sá ég grá ský og leist ekki á þau. Nú var fjandinn laus, kvíðinn helltist yfir mig. Ég sat þarna og hann spurði mig hvort hann ætti að fylgja mér inn. Með titrandi röddu kom ég út úr mér orðunum… ég ætla ekki að fara!
Eins og gefur að skilja þá vissi hann ekki alveg hvernig átti að bregðast við þessu. Ég hafði að sjálfsögðu aldrei rætt ofsakvíðaköstin mín við hann. Hann settist aftur inn í bíl og spurði mig af hverju? Ég sagði honum að ég væri flughrædd og eins og yfir konuna í innanlandsfluginu dembdi ég yfir hann raunum mínum. Benti honum á skýin og sagði honum að ég þyrði ekki að fljúga nema það væri heiðskírt.
Hann reyndi að útskýra fyrir mér að þessi ský hefðu engin áhrif. En eins og áður sigraði líkaminn alla rökhugsun. Mér varð ekki haggað, ég titraði og skalf og vildi bara komast heim. Hann bakkaði því bara samviskusamlega út úr stæðinu og keyrði mig heim aftur.
Ég sendi smáskilaboð til æskuvinkonu minnar í Hannover og sagði henni að kvíðinn hefði tekið völdin. Hún skildi það því hún þekkti mig. Þegar maðurinn hafði skilað mér heim hringdi ég í vinkonur mínar og sagði þeim að ég væri komin heim aftur. Upphófust að sjálfsögðu mikil hlátrasköll og veðmál um það hvort maðurinn myndi tala við mig aftur. Ég var ekki viss, hver heldur áfram að tala við svona klikkhaus? Auðvitað jaðrar þetta við góða geðveiki en hvað er hægt að gera annað en hlæja að þessu? Ekki hafa áhyggjur samt, daginn eftir trítlaði þessi ágæti maður til mín með jólapakka.
Þó að sögurnar séu margar hverjar fyndnar þá er þetta dauðans alvara líka. Kvíði minn kemur ekki bara fram þegar ég þarf að ferðast. Ég berst einnig við það sem heitir heilsukvíði. Þá geta minnstu raskanir í líkamanum haft þær afleiðingar að ég hræðist alvarlega sjúkdóma eða jafnvel það að deyja. Það er erfitt í daglegu lífi.
Ég var svo afskaplega heppin að enda í einu ofsakvíðakasti inni á Kvíðameðferðarstöðinni. Þar sem ég var móttækileg fyrir viðeigandi hjálp. Þar lærði ég margar aðferðir sem hafa hjálpað mér að lifa með kvíðanum.
Það er nefnilega líf með kvíðanum, það er það sem er svo gott að læra og vita. Vertu því velkomin í mitt líf elsku kvíði en ég stjórna förinni, ekki þú!