Yfir hátíðarnar sprakk eitt stykki Pírataspjall í tímabundið háaloft yfir undarlegum mýflugum. Í stuttu máli sagt fór langvarandi persónulegur rígur milli einstaklinga með ólíkar hugmyndir um femínisma úr böndunum, vegna þess að sumir höfðu stofnað sína eigin grúppu um málið á Facebook (undir nafni femíniskra pírata) og meinað andstæðingum sínum aðgöngu.
Svo epískt var það deiluefni nú. Ekkert um stefnu Pírata, mjög langsótt tenging við hugmyndafræði og stjórnmál – og langflestir virkir Píratar héldu sig utan við þetta. Þetta fyllti hins vegar ákveðinn mæli langþreytu margra með þennan Facebook hóp, sem var lengi vel mjög áhugaverður umræðuvettvangur um stjórnmál og pírata-tengd málefni (og er að mörgu leyti enn), en hefur stækkað mjög hratt undanfarið og smám saman orðið frekar almennur umræðuvettvangur alls konar Íslendinga um alls konar pólitík; þar sem meira og meira af spammi, rasisma, skrítnum samsæriskenningum og öðru sem endurspeglar stefnu og hugmyndafræði Pírata mjög illa er póstað mjög reglulega. Það sem er kannski verra er að þrátt fyrir ítrekaðar áréttingar um annað virðist mikið af áhugafólki um Pírata líta á þetta sem einhvers konar endurspeglun á flokknum og dæma hann á þeim forsendum.
Smári McCarthy og fleiri rótgrónir Píratar lýstu áhyggjum sínum af þessari þróun á umræddu spjalli og fjölmiðlar gripu það á lofti sem einhvers konar uppnám innan Pírata eða uppgjöf þeirra á eigin verklagi. Margir virðast einmitt túlka þetta sem einhvers konar uppgjöf á hugsjón og boðskap Pírata um opna, lýðræðislega og upplýsta umræðu um stjórnmál – en það er að mínu mati grundvallarmisskilningur á því hvað felst í einmitt þess háttar umræðu.
Frjáls, opin og upplýst umræða þar sem allir hafa jafnan rétt á að komast að og vega sína skoðun til jafns við aðra er ekki það sama og skipulagslaus, óhefluð öskurkeppni þar sem hinum háværustu og aðgangshörðustu er gefinn laus taumur til að valta yfir aðra og drepa efnislega umræðu. Þvert á móti hafa nánast allar útfærslur á umræðulýðræði (deliberative democracy) – hvort sem um er að ræða svokallaða borgarakviðdóma (citizens’ juries), rökræðukannanir (deliberative polling), borgaraþing (citizens’ assemblies), samráð í gegnum internetið (online consultations) eða aðrar útfærslur – verið mjög vandlega skipulagðar, með skýrum verkferlum, fundarstjórn og viðmiðum.
Á mikilvægi þessa leggja líka hérumbil allir fylgjendur og rannsakendur umræðulýðræðis og beins lýðræðis sem ég þekki til mjög mikla áherslu (sjá t.d. kafla bæði James Fishkin og Paulo Spada í bókinni „Lýðræðistilraunir“ í ritstjórn Jóns Ólafssonar, sem og „Democratic Innovations“ eftir Graham Smith, „The New Challenge of Direct Democracy“ eftir Ian Budge o.fl.). Með öðrum orðum; umræðustjórn er ekki ætlað að hefta lýðræðislega umræðu, heldur er hún nauðsynleg til þess að hún geti átt sér stað.
Það er engin tilviljun að hérumbil allir stjórnmálaflokkar og félagasamtök, bæði á Íslandi og erlendis (líka Píratar, frá upphafi), notast við fundarsköp og umræðustjórn á félagafundum sínum. Hún er nauðsynleg til þess að allir komist að, til þess að hindra að fáir aðilar dómineri umræðuna og þjösni vilja sínum áfram gegn vilja hinna hæglátari (eða nái amk. að tefja framgang mála nóg til að drepa þau), til þess að sjónarmið allra telji jafnt og síðast en ekki síst til að umræðan haldist við málefnin og nái gagnlegum niðurstöðum.
Það virðist stundum gleymast að lögmál lýðræðisins gleymast ekki þegar á internetið er komið. Svo sannarlega getur netið og félagsmiðlar gagnast lýðræðinu mjög ef rétt er haldið á spöðunum, en það að allir geti póstað inn á grúppur á Facebook þýðir ekki að þar með sé lýðræðislegast að stjórnmálaflokkar móti stefnu sína með þeim hætti. Það er ekkert lýðræðislegra en að halda félagsfundi þar sem fundarboðendur mæta án dagskrár, setjast á gólfið og bíða eftir að reiðasta fólkið með sterkustu röddina nái fram sínum vilja (eða rífi hvort annað á hol í umræðum um litaval og stafsetningu).
Ekki misskilja mig – mér finnst fínt að hafa nokkra stjórnlausa hópa eins og Pírataspjallið á Facebook; að þar geti áhugafólk fengið útrás fyrir alls konar hugmyndir og hvatir. Og mér finnst jákvætt hversu duglegir fulltrúar Pírata eru að lesa og bregðast við umræðunum þar, sem þrátt fyrir allt eru oft býsna áhugaverðar og uppbyggilegar.
En ef Píratar vilja hafa formlega stefnumótun innan flokksins á internetinu þá er fyrir mér alveg augljóst að sá vettvangur þarf ritstjórn, skipulag eftir málefnum og vilja til að eyða athugasemdum á borð við margar þær sem birtast á Pírataspjallinu. Það stangast ekki á við gildi Pírata um opna, upplýsta og lýðræðislega umræðu; það er henni algjörlega nauðsynlegt.