Vandræðagangur Illuga Gunnarssonar, mennta- og menningarmálaráðherra, hefur sýnt okkur svo ekki verður um villst að veikir Sjálfstæðisflokksráðherrar eru margfalt verri en sjálfstæðir ráðherrar flokksins. Í kjölfar spillingarinnar í kringum Orku Energy – sem hófst áður en hann varð ráðherra þótt ekki hafi komist upp um utan flokksins fyrr en á síðasta ári – hefur Illugi enga stöðu til að standa uppi í hárinu á svartstökkum flokksins. Þar til hann fer er því ráðlegt fyrir almenning að búa sig undir það að pólitísk úrkynjun, brask og vinagreiðar Illuga fari á yfirsnúning. Hann á jú ekkert fast bakland lengur; aðeins hagsmuni og bitlingum að deila út.
Af einhverri furðulegri ástæðu hafði Illugi náð að sannfæra stóran hóp fólks um að hann væri ‘menningarlegur’ sjálfstæðismaður. Illugi spilar á píanó og var um tíma stjórnarformaður Sinfóníuhljómsveitar Íslands. Tengdaforeldrar Illuga voru þekktir fyrir mikla rækt við tónlist og menningu á Vestfjörðum. Fleiri merki eru nú ekki fyrir meintri menningarhyggju ráðherrans. Ef til vill hlustar ráðherra á klassíska tónlist heima hjá sér og finnst gaman að fara í leikhús en það gerir menn ekki að miklum menningarstofnunum eða pólitískum stuðningsmönnum menningar. Í ráðherratíð Illuga hafa menningarstofnanir mátt búa við niðurskurð og endalausar en óljósar umræður ráðherra um ‘framtíðarhlutverk’ stofnana.
Vinir og viðskiptamenn
Á skipunum hans í stjórnir undirstofnana ráðuneytisins sést svo vel hve grunnt er á meintri menningarást ráðherrans. Í stjórn RÚV skipaði hann góðvin sinn, Eirík Finn Greipsson, fyrrverandi Sparisjóðsstjóra á Flateyri, sem hjálpaði Illuga frá fjárnámi og hefur gagnrýnt fjölmiðla harðlega fyrir að fjalla um hugsmunaárekstra og spillingu Illuga. Fyrir var í stjórn Ingvi Hrafn Óskarsson, góðvinur ráðherra, sem nýlega vann sér það til heiðurs að segja sig úr stjórn og hrósa ráðherra fyrir stuðninginn í tilkynningu til Kauphallar. Annað var það nú ekki. Ekki orð til varnar RÚV, ekkert um hið heilaga stríð stjórnarflokkanna við stofnunina. Aðeins óheiðarleg orð um meintan stuðning ráðherra við RÚV. Jú, Ingvi tók sér tíma til að atast í Guðlaugu Þór vegna greinaskrifa. Það var nú allur hasarinn. Að standa í lappirnar og verja stofnunina sem honum var treyst fyrir? Nei, farinn í kyrrþey með koss til ráðherra.
Í stjórn Sinfóníuhljómsveitar Íslands hefur Illugi einnig skipað liðsholla sjálfstæðismenn líkt og Friðjón R. Friðjónsson almannatengil. Friðjón vann einmitt við það verkefni að kynna og ýta undir gagnrýnislausa umfjöllun á hrákasmíðisskýrslu Eyþórs Arnalds um stöðu RÚV. Stjórnarformann skipaði Illugi, Sigurbjörn Þorkelsson fjárfesti, sem meðal annars kom að umdeildum kaupum á hlutabréfum Símans fyrir skráningu á markað.
Skjáskot af athugasemd Friðjóns R. Friðjónssyni, almannatengil og miklum stuðningsmanni Sjálfstæðisflokks, við frétt Stundarinnar af þætti sínum að kynningu Eyþórsskýrslunar.
Lesendur þurfa þó ekki að óttast sérstaklega um ráðherrastól Illuga. Hann hefur þegar sýnt getu til að halda í stólinn með því að útdeila bitlingum og þjappa að sér baklandi hagsmuna. Orka Energy fær stjórnskipunarstöðu í samskiptum okkar við kínverskt orkufélag, Eyþór Arnalds, góðvinur Illuga og vel þekktur pólitískur slúbbert og braskari sem misnotar pólitísk tengsl í þágu eigin hagsmuna og vina, leiðir niðurrif á RÚV og fær um leið færi á að endurheimta orðspor sitt innan flokksins. Fyrrverandi aðstoðarmaður Illuga fær að þjösnast aðeins á RÚV áður en hann fer til Símans.
Fyrsta mál Illuga var að færa flokkshesta aftur í stjórn
Aðeins nokkrum dögum eftir að Illugi Gunnarsson settist í stól menntamálaráðherra lagði hann fram frumvarp um breytingu á lögum um RÚV. Markmið frumvarpsins var að herða enn frekar pólitísk ítök í stjórn Ríkisútvarpsins. Skömmu áður hafði heildarendurskoðun á lögum um RÚV verið samþykkt. Völd stjórnar útvíkkuð og skipan hennar færð til valnefndar sem skipuð var ráðherra, Alsherjar- og menntanefnd Alþingis, Háskóla Íslands og Bandalagi íslenskra listamanna. Þannig hafði fyrri ráðherra gert tilraun til að draga úr vægi flokkspólitískra fulltrúa í stjórn hlutafélagsins opinbera.
Næsta verk Illuga var tilraun til að rjúfa samkomulag sem gerði ráð fyrir að Píratar fengju fulltrúa í stjórn RÚV á kostnað stjórnarflokkanna. Í meðferð þingsins hafði náðst samkomulag um að stjórnarmönnum yrði fjölgað úr sjö í níu. Þannig gætu allir flokkar þingsins fengið fulltrúa í stjórn RÚV þótt ríkisstjórnarflokkarnir gætu myndað með sér meirihluta. Í stuttu máli var hugmyndin sú að fyrst færa ætti flokkspólitík aftur inn í stjórn væri vert að fjölga fulltrúum um tvo, einn frá stjórnarmeirihlutanum og einn frá stjórnarandstöðu, svo breikka mætti umboð stjórnar og fjölga sjónarmiðum í stjórn. Þetta samkomulag var svo svikið af Illuga og stjórnarmeirihlutanum. Á ræðum ráðherra er ljóst að ekki stóð til að virða samkomulagið. Illugi tjáði sig um atkvæði sitt á Alþingi en svaraði engu um samkomulagið sem var rofið – sá ekki ástæðu til að verjast.
Uppi urðu miklar deilur á þingi vegna málsins. Unnur Brá Konráðsdóttir, formaður allsherjar- og menntamálanefndar, hafði tilkynnt þinginu um samkomulagið sem nú stóð til að brjóta. Sigrún Magnúsdóttir umhverfisráðherra, en þá formaður þingflokks Framsóknarflokks, baðst afsökunar á að hafa vegna misskilnings gefið í skyn að stjórn yrði skipuð 5/4 stjórnarflokkum í hag en ekki 6/3 eftir fjölgun stjórnarmanna. Sama skal sagt um Ragnheiði Ríkarðsdóttur, þingkonu Sjálfstæðisflokks, sem baðst afsökunar á sínum þætti í málinu.
Kosning til stjórnar er leynileg og niðurstaða í hlutfalli við atkvæði. Það nægði því að einn stjórnarþingmaður greiddi leynilega atkvæði með samkomulaginu til að samkomulagið gilti. Í ræðu biðlaði Helgi Hjörvar, þingmaður Samfylkingar, til þingmanna um að gera slíkt. „Ég vek athygli þingmanna á því að þessi kosning er leynileg og það er í höndum hvers og eins stjórnarliða hvort ráðherraræðið gildir eða hvort þingmenn ætla að standa að baki forustu sinni hér í þinginu, því að greiði einn stjórnarliði í leynilegri kosningu atkvæði með okkur í minni hlutanum þá heldur samkomulagið og þá standa orð formanns allsherjar- og menntamálanefndar í ræðustól Alþingis. Það þarf bara kjark eins manns í leynilegri atkvæðagreiðslu.“ Atkvæði féllu 37/26 og samkomulagið stóð um sinn.
Aðför stjórnarflokkanna að RÚV strax eftir stjórnarskipti voru svo augljós og vel kunn að þau voru meginstef Áramótaskaupsins árið 2013. Merki þess að Illugi hafi varist þá eru eins og nú engin.
Blóðugur niðurskurður
Í fyrstu fjárlögum nýrrar ríkisstjórnar var svo blóðugur niðurskurður á RÚV boðaður. Merki þess að Illugi hafi barist gegn því eru lítil sem engin. Sú hugmynd að Illugi Gunnarsson hafi nú (árið 2015) ‘tapað’ baráttu gegn niðurskurði RÚV er í versta falli áróður en í besta falli óskhyggja. Frá fyrsta degi hefur Illugi grafið undan RÚV. Merki þess að hann hafi barist fyrir ríkisútvarpinu eru einfaldlega varla til staðar þótt vissulega megi finna ráðherra ræða stöðu útvarpsins með óljósum frösum og alltaf undir þeim formerkjum að núverandi staða sé ekki heilög. Þess í stað hefur hann frá fyrsta degi talað um að minnka hlutverk stöðvarinnar með óljósu tali um menningu og víkjandi hlutverk gagnvart einkaaðilum.
Þægilegur og dannaður útvarpsstjóri sem óhreinkar sig og ráðherra ekki
Næsta verk var að losa sig við Pál Magnússon, fyrrverandi útvarpsstjóra, sem sagði starfi sínu lausu eftir deilur við (hina nýju) stjórn RÚV. Páll hafði áður sagt upp um sextíu starfsmönnum til að mæta boðuðum niðurskurði upp á 500 milljónir. Starf útvarpsstjóra var auglýst og á svið var sett mikið leikrit sem miðaði að því að ráða Magnús Geir Þórðarson, fulltrúa Sjálfstæðisflokks, í stjórn RÚV. Magnús Geir sagðist opinberlega ekki vilja starfið en svo fór að umsóknarfrestur til stöðu útvarpsstjóra var framlengdur svo Magnús gæti sótt um.
Fjallað var um ráðningu Magnúsar Geirs í Reykjavík vikublaði og á það bent að nýr útvarpsstjóri hefði einfaldlega verið vanhæfur sökum stjórnarsetu ef ekki væri fyrir tækniatriði. „Án ohf-væðingu Ríkisútvarpsins er ólíklegt að Magnús Geir Þórðarson hefði getað sótt um stöðu útvarpsstjóra sökum stjórnarsetu sinnar og þáttar í undirbúningu ráðningarinnar. Væri RÚV hefðbundin stofnun hefði nýráðinn útvarpsstjóri talist vanhæfur samkvæmt stjórnsýslulögum.“ Bent er á að þótt öll stjórnin hafi opinberlaga stutt ráðningu Magnúsar hafi raunar aldrei staðið annað til boða. Minnihlutinn hafi því ákveðið að greiða honum atkvæði svo nýr útvarpsstjóri gengi ekki vængbrotinn að borði. Auk Magnúsar Geirs voru þau Stefán Jón Hafstein, Kolbrún Halldórsdóttir og Laufey Guðjónsdóttir kölluð til viðtals á fullum stjórnarfundi vegna ráðningarinanr. Athygli vekur að Ingvi Hrafn Óskarsson, stjórnarformaður RÚV, sagði skömmu eftir að upplýst var hver hlotið hefði starfið að ekki yrði gefið út hverjir hefðu verið metnir hæfastir.
Ákvörðun stjórnar um takmarkað aðgengi að upplýsingum mun vera tekin í nafni tillitssemi við umsækjendur. Færa má rök fyrir að ákvörðun stjórnar gagnist stjórninni sjálfri talsvert í að koma í veg fyrir sjálfstætt mat almennings á ferli ráðningarinnar og þátt nýráðins útvarpsstjóra í eigin ráðningu. Blaðamaður sendi stjórn RÚV upplýsingabeiðni þar sem farið var fram á gögn um ráðningu. Þeirri beiðni var hafnað í heild án skýringar. Meðal þess sem óskað var eftir voru fundargerðir, gögn varðandi ráðningaferli og verklagsreglur til ráðningaþjónustu sem fengin var til verksins. RÚV hafnaði beiðninni í öllum atriðum.
Sem stjórnarmaður í RÚV hafði Magnús, líkt og aðrir í stjórn, möguleika á aðkomu að ákvörðunum um að auglýsa starfið, gat haft áhrif á hæfniskröfur, valdi í verkefnanefnd um ráðninguna, getur haft áhrif á ákvörðun stjórnar um framlengingu umsóknarfrests og hefur umtalsvert meira aðgengi að upplýsingum en aðrir umsækjendur. Komið hefur fram að Magnús Geir hafi á einhverjum tímapunkti sagt sig frá stjórn en með hvaða hætti og hvenær er óljóst. Frá upphafi var ljóst að Illugi lagði mikla áherslu á að fá Magnús Geir til starfa. Opinberlega hlaut Magnús Geir starfið með fullum stuðning allrar stjórnar. „Málið virðist þó, samkvæmt heimildum Reykjavík vikublaðs, talsvert flóknara en svo. Frá upphafi virðist sem ekki hafi annar umsækjandi staðið stjórn til boða.“
Þrátt fyrir brotalöm var það talið mikilvægt fyrir trúverðugleika stofnunarinnar að útvarpsstjóri hæfi störf með fullum stuðning stjórnar. Um þetta vottar til að mynda stöðufærsla á Facebook Árna Gunnarssonar, varamanns í stjórn RÚV fyrir hönd Samfylkingar. Skömmu eftir að aftur hafði verið kosið til stjórnar RÚV og fulltrúa Pírata kastaði út. „Þegar stjórn Ríkisútvarpsins greiddi atkvæði um nýjan útvarpsstjóra, var ekki farið í pólitískan skrípaleik. Ástæða þess var m.a. sú, að það var talið mikilvægt fyrir stofnun í uppnámi, að nýr útvarpsstjóri fengi afgerandi og einróma stuðning.“
Fyrsta verk Magnúsar Geirs var að reka þvísem næst alla yfirstjórn RÚV. Sem útvarpsstjóri hefur Magnús Geir tamið sér talsvert mýkri nálgun en forveri hans í samskiptum við yfirvaldið. Páll Magnússon sat sjaldan á skoðunum sínum. Sú nálgun hefur veitt Illuga talsvert pólitískt skjól sem óhætt er að fullyrða að Illugi nyti ekki með Páli, eða reyndari útvarpsstjóra.
Fjárlög ársins 2014 boðuðu svo lækkun á nefskatti í þrepum. Til viðbótar kom aukaframlag með skilyrðum um að stjórn RÚV legði fram áætlun um hvernig rekstur yrði framvegis innan marka. Ítrekað hefur Vigdís Hauksdóttir, formaður fjárlaganefndar, haldið því fram að ákvörðun um lækkun nefskattsins hafi verið tekin af fyrri ríkisstjórn. Það er hrein og klár lygi af hálfu Vigdísar og raunar ekki hægt að fara mýkri orðum um það. Ítrekað hefur formaður fjárlaganefndar sett þessa ákvörðun á herðar fyrri stjórnar og ítrekað verið leiðrétt en lygin er gagnleg. Ákvörðun um lækkun útvarsgjalds var tekin í lok árs 2013 af núverandi meirihluta. Frumvarp um forsendur fjárlagafrumvarps 2014 var lagt fram af Bjarna Benediktssyni, fjármálaráðherra og formanni Sjálfstæðisflokksins. Í frumvarpinu segir: „Í tengslum við þessi áform og í því skyni að lækka álögur á heimili og fyrirtæki hefur verið ákveðið að árið 2015 verði útvarpsgjaldið lækkað sem svarar til um 250 millj. kr. og aftur um sömu fjárhæð árið 2016 þannig að tekjur ríkissjóðs lækki þar með alls um 500 millj. kr. Varðandi árið 2014 er hins vegar lagt til að fjárhæð útvarpsgjalds hækki um 600 kr. frá gildandi lögum og nemi 19.400 kr. á hvern gjaldanda í stað 18.800 kr. Um er að ræða 3% hækkun í takt við verðlagsforsendur fjárlagafrumvarpsins. Viðbótartekjur ríkissjóðs af þessari hækkun eru áætlaðar um 130 millj. kr.“
Í umræðu um frumvarpið eru engin merki um mótmæli af hálfu Illuga að ræða. Þá má sjá á atkvæðagreiðslum að Illugi greiddi þessari tillögu atkvæði sitt. Við fyrstu sýn virðist tillagan fremur skaðlaus og jafnvel hjálpleg. Það er hins vegar alveg ljóst að aukaframlag háð duttlungum stjórnmálamanna og til eins árs er undir engum kringumstæðum jafngildi þeirrar tekjuskerðingar til framtíðar sem fjárlög stjórnarflokkanna boða.
RÚV fær aukaframlag í eitt ár en þess í stað verður hoggið á tekjur þess næstu árin. Samhliða umræðum um fjárlög áttu sér stað talsverðar breytingar á RÚV. Í lok nóvember 2013 boðaði Páll, eins og áður segir, harkalegan niðurskurð þar sem um 60 manns var sagt upp. Frumvarpið er því ekki lagt fram í tómarúmi. Fjárhagsvandi RÚV var öllum ljós. Sú pólitíska ákvörðun meirihlutans, með stuðningi ráðherra, að lækka nefskattinn til frambúðar á sama tíma og Ríkisútvarpið gekk í gegnum mikinn niðurskurð og átti við langvarandi fjárhagsvanda er því allt annað en aðstoð við RÚV. Það er því vægast sagt óskhyggja að telja enn að Illugi hafi eytt miklu púðri í að verja RÚV.
Næst kom að því að kjósa aftur í stjórn RÚV og líkt og áður var gengið til kosninga með sviknum loforðum gagnvart minnihlutanum. Nú átti aftur að herða ítök stjórnarflokkanna í stjórn með því að stilla stjórnarmönnum 6/3 stjórnarflokkunum í hag. Í það skiptið heppnaðist atkvæðagreiðslan og aftur var Illugi og stjórnarmeirihlutinn gagnrýndur fyrir að svíkja samkomulag. „Hér er það eitt á ferðinni að það er verið að kjósa hér í þingsal þá sem eiga að sitja í stjórn Ríkisútvarpsins. Sú kosning endurspeglar niðurstöðu síðustu alþingiskosninga. Ekkert annað er hér á ferðinni,“ sagði Illugi og kannaðist ekkert við samkomulagið opinbera um að stjórnarflokkarnir færu ekki með 2/3 atkvæða í stjórn.
Með því að rjúfa samkomulag við minnihlutann um að Píratar fengju fulltrúa í stjórn RÚV á kostnað meirihlutans skapaðist rými til að skipa Guðlaug G. Sverrisson, framsóknarmann og nú stjórnarformann, í stjórn félagsins. Guðlaugur hefur margsinnis opinberað fyrirlitningu sína á RÚV. Útvarpið hefur ekki getað gengið að opinberum stuðningi hans í nokkru máli. Guðlaugur fagnaði Eyþórsskýrslunni í samtali við Kvennablaðið. Þá hefur Guðlaugur verið nokkuð glaður með stöðu RÚV nú eftir að útvarpsgjald hefur verið lækkað og útvarpið hefur fengið skilyrta greiðslu til eins árs. Stjórnarformaðurinn hefur ekki látið sér nægja að vera fylgispakur ríkisstjórninni, hann hefur tekið virkan þátt í að draga tennurnar úr fréttastofu. Viðbrögð Guðlaugs eru ætíð að fagna hverju sparki í stofnunina sem hann á að veita stjórnarformennsku.
Það er jú í samræmi við skort á nennu Framsóknarflokksins á að verja RÚV.
Úttekt eftir úttekt, stefnumótun og vangaveltur
Í umhverfi niðurskurðar og harðnandi samskipta stjórnmálamanna gegn fréttastofu RÚV hefur félagið ekki getað treyst á varnir ráðherra. Frá upphafi hefur Illugi grafið undan RÚV með óljósum frösum um að skoða beri hlutverk RÚV og spyrja sig hvort sjónvarps- og útvarpsrekstur sé endilega nauðsynlegur [1] [2] [3] [4] [5]. Illugi hefur margsinnis talað fyrir þrengdu hlutverki RÚV og víkjandi fyrir peningamönnum – allt auðvitað undir flaggi þess hvað hann er nútímalegur og menningalegur. Þrátt fyrir að vera ítarlega og oft spurður út í stefnu sína í málunum hefur hann komið sér hjá því að svara spurningum. Á meðan hefur RÚV mátt búa við óvissu út í hið óendanlega.
Viðtal við menntamálaráðherra á Hringbraut frá byrjun nóvember. Ráðherra ræðir þar enn einu sinni hugmyndir sínar um framtíðina og breytta tíma, þrengt hlutverk RÚV og hvort það verði að reka útvarp og sjónvarp. Beðinn um skýringar á orðum sínum neitar Illugi að svara. Það hefur ráðherra nú komist upp með síðan mitt ár 2013.
Ráðherratíð Illuga hefur um leið verið mörkuð af úttektum eftir úttektum á starfsemi RÚV. Fyrr á árinu skipaði Illugi félaga sinn Eyþór Arnalds til að taka saman skýrslu um rekstur RÚV. Skömmu áður hafði PWC gert úttekt á rekstri og fjárhagsstöðu félagsins. Þá tók RÚV saman ítarlega umfjöllun en allt kom fyrir ekki, nú þurfti aðra nefnd og í henni þurfti að leggjast í áróðurskennda útúrsnúninga. Kvennablaðið fjallaði ítarlega um skýrsluna á sínum tíma en í umfjölluninni kemur fram að fjöldann allan af rangfærslum er að finna í skýrslunni, rekjanleiki heimilda er bágborinn, samanburður milli landa ófullnægjandi og án upplýsandi fyrirvara. Framsetning tölulegra upplýsinga villandi, mælikvarðar og forsendur sem nefndin gefur sér eru fálmkennd auk þess sem viðmiðunarlöndin Írland og Kanada, sem nefndarmenn völdu – þvert á venjur og samanburðarhæfi – eru beinlínis til þess fallin að skekkja myndina RÚV í óhag.
Leikrit stjórnarliða
Þrátt fyrir ítrekaðar athugasemdir við Eyþórsskýrsluna – þar á meðal frá menntamálaráðuneytinu sjálfu sem þó skammaði fjölmiðla fyrir að vitna í rangfærslur skýrslunnar – hefur Illugi ekki fengist til að viðurkenna að skýrslan sé í raun ónothæf til stefnumótunar. Þess í stað hefur Illugi farið með gamlar tuggur um að gagnrýni á lélegheit og offors Eyþórsnefnarinnar sé ómálefnaleg vegna þess að hún kalli eftir því að lagt verði mat á vinnubrögð Eyþórs Arnaldssonar, formanns nefnarinnar. Það hvort Eyþór sé treystandi til að vinna faglega í ljósi flokkstengsla, fyrri reynslu almennings af hans störfum og svo hörmungina sem er Eyþórsskýrslan er einfaldlega efnisatriði sem vert er að ræða. Traust skiptir einfaldlega máli í stjórnmálum og sérstaklega traust á fagráðherra og þeim sem hann skipar.
Þá hefur ráðuneytið ekki séð sér fært að svara upplýsingabeiðnum Kvennablaðsins um nefndina, sú fyrri er frá 2. nóvember en hin síðari frá þeim fimmta. Nú rúmum tveimur mánuðum síðar virðist ekki hafa tekist að taka saman upplýsingar um kostnað við Eyþórsnefndina. Samhliða upplýsingabeiðnum Kvennablaðsins hefur svo fyrirspurn til ráðherra legið án svara fyrir Alþingi. Fyrirspurnin er efnislega sú sama og Kvennablaðið sendi á sínum tíma.
„Stjórn ríkisútvarpsins var upplýst um það í apríl síðastliðnum að menntamálráðherra vænti þess að frumvarpið [um óbreytt útvarpsgjald] kæmist úr ríkisstjórn,“ sagði Ólína Þorvarðardóttir, þingmaður Samfylkingarinnar, á Alþingi fyrir jól. „Hann vissi að minnsta kosti að stuðningi þriggja ráðherra á þeim tíma; menntamálaráðherra, fjármálaráðherra, forsætisráðherra.“
Það er margskráð að Illugi Gunnarsson menntamálaráðherra hefur lofað stjórn Ríkisútvarpsins óbreyttu útvarpsgjaldi. Í maí síðastliðnum sagði ráðherra við fjölmiðla að hann ætlaði að leggja fram slíkt frumvarp. Eyþórsnefndin virðist þó ekki hafa ‘gúglað’ fréttir um slíkt og setja fyrirvara við staðhæfingar um að stjórn RÚV væri þvert á lög að eyða peningum eins og vindurinn. Þá hefur ráðherra starfað náið með stjórn og stjórnendum RÚV við að fara yfir fjárhagsvanda stofnunarinnar. RÚV hefur um leið starfað náið með þremur ráðuneytum, menntamálaráðuneyti, forsætisráðuneyti og fjármálaráðuneyti, í leit að lausn á fjárhag RÚV. Það var einmitt sú nefnd sem fór fram á að stofnunin kæmi fram með tillögur um hvað þyrfti til þess að ekki yrði farið í niðurskurð á þjónustu stofnunarinnar.
Það tók fjármálaráðuneytið tæpa viku að sverja lygar af RÚV þrátt fyrir ásakanir Guðlaugs Þórs Þórðarsonar og Vigdísar Hauksdóttur um ranga upplýsingagjöf til þingnefndar.
Stjórnendur RÚV bentu á að óbreytt útvarpsgjald en ekki lækkun eins og boðuð er væri forsenda þess að ekki yrði farið í frekari niðurskurð. Þessar upplýsingar voru svo síðar nýttar af Eyþóri Arnalds til að gera stjórn og stjórnendur RÚV tortryggilega. Í Eyþórsskýrslunni segir: „Áætlanir RÚV, sem unnið er eftir, gera ráð fyrir hærra útvarpsgjaldi en er í fjárlagafrumvarpi, LSR lán hverfi úr efnahag og sölu byggingaréttar. Gangi þessar forsendur ekki allar eftir er reksturinn hins vegar ósjálfbær.“ Ítrekað var nefndarmönnum bent á að þetta væri ekki rétt framsetning og að stjórn ynni náið með nefnd þriggja ráðuneyta ríkisfjármála, forsætis og menntamála að áætlunargerð um jafnvægi í rekstri. Sú áætlun sem nefndin vitnar hér til miðar að því að viðhalda óbreyttri þjónustu – að ekki þurfi að fara í niðurskurð. Markmið Eyþórsnefndarinnar var ávallt að veikja RÚV.
Furðulegur útúrsnúningur og rangfærslur Eyþórsnefndarinnar varð þeim Vigdísi Hauksdóttur, formanni fjárlaganefndar, og Guðlaugi Þór Þórðarsyni, varaformanni fjárlaganefndar, vopn í baráttunni gegn RÚV. Bæði sóttu þau fram af mikilli hörku og sökuðu stjórn og stjórnendur RÚV um að hafa logið af Alþingi. Lygin átti semsagt að vera sú að skilyrðum aukafjárlags fjárlaga ársins 2014 hafi ekki verið mætt. Fyrir þingmenn með horn í síðu Ríkisútvarpsins var þar til mikils að vinna því ef sannfæra mætti almenning um svik og lygar stjórnar hefði skapast rými til að afturkalla 600 milljónir frá RÚV. Högg sem stofnunin hefði illa staðið af sér.
Þrátt fyrir alvarlegar ásakanir sem ráðherra vissi af eigin raun að væru rangar steig Illugi ekki fram til að verja stjórn RÚV. Sama gildir um Bjarna Benediktsson, fjármálaráðherra og formann Sjálfstæðisflokksins, og Sigmund Davíð Gunnlaugsson, forsætisráðherra og formann Framsóknarflokksins, en ráðuneyti þeirra komu að áætlunargerð og uppfyllingu skilyrða vegna framlagsins. Það er þrátt fyrir að RÚV hafi strax og Eyþórsskýrslan var birt óskað staðfestingar frá fjármálaráðuneytinu um að skilyrðum yrði mætt. Það tók ráðuneytið um viku að svara fyrirspurninni en á meðan héldu ráðherrarnir sig þrír til hlés og leyfðu Vigdísi og Guðlaugi að grafa undan RÚV, stjórn og stjórnarmönnum með alvarlegum ásökunum.
Almenningur á semsagt að trúa því að Guðlaugur Þór og Vigdís Hauksdóttir hafi án samþykkis ráðherra fengið viku til að ljúga upp á RÚV gegn vilja og vitund ráðherra en án þeirra samþykkis.
Illugi gegn sjálfum sér
Almenningur er um leið beðinn um að trúa því að tilviljanir einar ráði því að Eyþórsskýrslan leki í valda fjölmiðla skömmu fyrir landsfund Sjálfstæðisflokksins. Landsfund þar sem öll umgjörð var hönnuð til að laða að ungt fólk með enn meiri hægrimennsku, einkavæðingu og dogmatík.
Þá á almenningur að trúa því að tilviljun sé að hrákasmíðisskýrslan er svo loksins birt opinberlega í umræðum um fjárlög. Við eigum líka að trúa því að ekkert undarlegt sé að baki þeirri ákvörðun Illuga að tilkynna baráttu sína fyrir óbreyttu útvarpsgjaldi til stjórnar RÚV í apríl á síðasta ári og fjölmiðlum í maí en að frumvarp um slíkt komi ekki fram fyrr en á lokasprettum fjárlagaumræðu. Þá hætti ráðherra einfaldlega við breytingatillöguna sína en samt skal almenningur og útvarpsstjóri trúa því að Illugi vilji RÚV allt gott en hafi tapað. Merki þess að Illugi hafi barist fyrir RÚV eru einfaldlega ekki til staðar. Þvert á móti hefur hann tekið fullan þátt í að grafa undan útvarpinu frá fyrsta degi ráðherraferilsins.
Eftir að Illugi hafði dregið frumvarp sitt um óbreytt, en ekki lækkun, útvarpsgjald lagði stjórnarandstaðan fram eigin breytingatillögu í hans stað. Í atkvæðaskýringu sagði Illugi að hann hygðist greiða atkvæði gegn tillögunni sem efnislega var sú sama og hann hafði opinberlega lofað að yrði í frumvarpi hans. Í atkvæðaskýringunni sagðist hann þó „ekki hafa gefið frá mér, og mun áfram vinna að því að koma þessu máli áfram“.
Semsagt, ráðherra greiddi atkvæði gegn sjálfum sér og RÚV og um leið sannaði Illugi að hann er ekki einu sinni tilbúinn að gera hið minnsta til varnar útvarpinu. Það er ekki Illugi sem tapaði hér því enn heldur hann stólnum svo fremi sem hann stendur ekki fyrir neitt annað en brask og bitlinga. RÚV er hins vegar í vondri stöðu með kurteisan útvarpsstjóra sem óhreinkar sig ekki, veiklaðan ráðherra og stjórnarformann sem fyrirlítur stofnunina.