Það er fátt pínlegra en þegar maður heldur sig hafa gert eitthvað nýtt, skapað eða uppgötvað og kemst svo að því að það var einhver annar búinn að gera þetta fyrir löngu. Þetta hefur komið fyrir mig oftar en svo að tárum taki, kannski vegna þess að ég vinn við að reyna að gera uppgötvanir og stundum tekst það en oft leiðir það til þess að maður fer slóðir sem eru troðnar án þess að maður geri sér grein fyrir því meðan á ferðinni stendur.
Í fyrsta skiptið sem þetta henti mig var ég hins vegar ekki nema um það bil sex ára og hélt að ég hefði fundið upp kústamylluna sem þótti undratæki á æskuheimili mínu í kringum 1955 og gladdi okkur bræðurna oft og mikið.
Kústamyllan var búin til með því að smeygja kústskafti milli setunnar á eldhúskolli og stanga sem tengdu saman fæturna á kollinum (sjá mynd). Síðan var snæri vafið um kústskaftið og togað í þannig að kústurinn snérist og hét það þá að myllan væri í gangi.
Ég stóð lengi í þeirri trú að ég hefði fundið upp kústamylluna og varð fyrir miklu áfalli þegar ég komst að því rúmum fjörutíu árum síðar að það var Hjörleifur bróðir minn sem af hugviti sínu hafði sett saman þennan forvera Angry Bird.
Clik here to view.
Kústamyllan (Teikning eftir Sigrúnu Eldjárn)
Annað dæmi og miklu eldra um vandræði sem geta hlotist af því þegar það er ekki ljóst hver hefur fundið upp hvað er þegar þýski stærðfræðingurinn Leibnitz skrifaði vísindagrein um nýja stærðfræði sem hann hafði uppgötvað og kallaði Kalkúlus og átti eftir að gjörbylta því hvernig við skiljum tengsl milli stærða. Hann sendi greinina til birtingar í enskt tímarit sem hét Proceedings of the Royal Society en það vildi svo til að Newton var ritstjóri þess. Newton setti greinina undir stól í fimm ár meðan hann skrifaði sína eigin grein um kalkúlus og síðan hafa verið hatrammar deilur um það hver hafi fundið upp kalkúlusinn.
Þriðja dæmið sem er eins og það fyrsta á minn kostnað liggur í kröfunni um að endurreisa íslenskt heilbrigðiskerfi að því marki að það standist samjöfnuð við heilbrigðiskerfi landanna í kringum okkur.
Þegar ég hóf undirskriftasöfnun til stuðnings þessari kröfu hélt ég að ég væri frumlegur, að ég hefði komið auga á eitthvað sem hefði farið framhjá öllum öðrum. Það var svo fyrir nokkrum dögum að mér var bent á að krafan sem ég er að biðja landsmenn að skrifa undir er næstum samhljóða yfirlýstri stefnu ríkisstjórnarinnar.
Sú stefna var sett saman sem hluti af samningi ríkisins við lækna og var undirrituð í desember 2014. Ég verð því að viðurkenna að ég var einfaldlega að apa eftir ríkisstjórninni nema ég fylgi fordæmi Newtons og haldi því fram að ég hafi verið fyrri til þótt ég hafi verið seinni til sem yrði að byggja á því að tíminn sé ekki línulegur heldur hringlaga. Nú, gladdi það mig samt að komast að því að ríkisstjórnin hafi komið endurreisn heilbrigðiskerfisins á stefnuskrá sína þótt það þýddi að ég hefði ekki verið eins frumlegur og ég hélt ég væri.
Það gladdi mig hins vegar töluvert minna að komast að raun um að það er ekki hægt að merkja það á gerðum ríkisstjórnarinnar að hún meini nokkurn skapaðan hlut með þessu.
Dæmi um muninn á því sem þessi ríkisstjórn segir og gerir þegar kemur að heilbrigðismálum má sækja í gerð fjárlaga fyrir 2016. Undir lokin var tekist á um það hvort það ætti að veita því fé til Landspítalans að það væri hægt að reka hann á svipaðan máta og 2015, ekki bæta hann heldur halda í horfinu. Það var tekist á um það hvort það ætti að reka hann í því lamasessi sem hann var búinn að vera í um hríð eða láta honum hnigna enn meira. Það var mat þeirra sem stjórna sjúkrahúsinu að það þyrfti 2.5 milljarða króna í viðbót til þess að ná því markmiði.
Þegar málið kom á borð fjármálaráðherra féllst hann ekki á að bæta við meira en helmingi af upphæðinni. Því var auðvitað haldið fram að það væri ekki til peningur fyrir meiru. Nokkrum dögum eftir að fjárlög voru samþykkt lét fjármálaráðherra hafa það eftir sér að það yrði 300 milljarða króna afgangur af ríkisfjármálum fyrir árið 2016?
Það er sem sagt ekkert að marka það sem núverandi ríkisstjórn segir um vilja sinn til þess að hlúa að heilbrigðiskerfinu og því miður hefði mátt segja hið sama um margar af þeim ríkisstjórnum sem á undan henni þjónuðu þessu landi.
Það er þess vegna ágæti Íslendingur sem ég hvet þig til þess að skrifa undir kröfuna um endurreisn heilbrigðiskerfisins í þeirri von að það sé hægt nota hana sem hring í nef alþingismanna til þess að draga þá í þá átt sem þeir virðast forðast gegn betri vitund.