Vinkona mín og trúnaðarvinur sem býr erlendis sendi mér þessa grein og bað mig að birta hana þar sem hún fengi einhverja lesningu. Að sjálfsögðu er mér bæði ljúft og skylt að verða við því enda hefur þessi unga kona frá ýmsu að segja í sambandi við geðheilbrigðiskerfið á Íslandi. Geðheilbrigðiskerfi sem hefur algjörlega brugðist henni og þúsundum annarra Íslendinga sem þurft hafa að leita hjálpar þess en er hent út á guð og gaddinn og sagt að redda sér sjálfir þó þeir hafi enga andlega heilsu til þess.
Við skulum heyra hennar sögu.
Gott kvöld góðir landar.
Mig langar að segja ykkur söguna af því hvernig ég endaði sem sníkjudýr á heilbrigðiskerfinu. Þið vitið, sníkjudýr eru svona verur sem vilja hanga á einhverju sem þær virkilega þurfa á að halda til að lifa af, en það sem þær hanga á vill ekkert með þær hafa, bara að losna við þær. Kallast „Parasites“ á ensku.
Ég byrjaði mína rússíbanaferð í íslenska heilbrigðiskerfinu árið 2010. Svona fyrir alvöru. Hafði eitthvað nýtt mér þetta blessaða kerfi í gegnum lífið svona eins og hver annar Íslendingur, en hey, þarna þurfti ég virkilega á þessu „heilbrigðiskerfi“ að halda til þess að lifa af hreinlega. Hringdi og óskaði eftir viðtali við lækni og eðli málsins samkvæmt fékk ég ansi fljótt tíma hjá geðlækni. Var ég í mánaðarlegum viðtölum hjá þessum geðlækni ásamt ca. 1 innlögn á ári vegna slæms ástands míns.
Viðtölin hjá þessum lækni voru hálftími í senn og fóru iðulega á þennan veg:
Ég: Veistu það mér líður hræðilega illa, ég er með endalausan kvíða og sjálfsvígshugsanir og fullt fleira sem ég ræð ekkert við, ég sit bara og græt og græt og kemst varla út úr húsi.
Læknir: Þú verður nú að reyna að koma þér út úr húsi svo þú getir farið að vinna aftur!
Ég: Get ég ekki fengið einhver öðruvísi lyf til þess að hjálpa mér við kvíðann, ég meika þetta ekki?!
Læknir: Nei þú ert með röskun sem finnst engin lækning við og þú verður að læra að lifa með þessu. Reyndu nú að prófa þig áfram með mismunandi aðferðum til að tækla kvíðann.
Ég: Get ég ekki fengið að komast til sálfræðings hérna?
Læknir: Nei þá held ég þú verðir að finna sálfræðing út í bæ, það er sko alveg svaaakalegur biðlisti hérna á göngudeildinni, svo er líka ekki hægt að beint lækna þig, þú þarft bara að prófa þig áfram.
Ég: Get ég fengið eitthvað til að hjálpa mér að sofa á nóttunni?
Læknir: Nei að fá lyf við kvíða er eins og að ýta vandamálinu á undan sér, það mun bara koma aftur á endanum, það er best ef þú lærir að eiga við þetta strax.
Viðtal endar.
Í hnotskurn voru öll viðtöl mín við geðlækninn á göngudeild LSH á þennan veg. Eru það allavega í minningunni. Það endaði svo með að ég sagði honum að ég sæi engan tilgang í að koma þangað mánaðarlega til þess eins að tala um hvernig gengi, það hjálpaði mér ekkert, hvort ég gæti ekki bara hringt ef ég þyrfti á honum að halda. Eftir 2 ár í reglulegum viðtölum gekkst hann við því, fannst það eiginlega bara frábær hugmynd. Næsta tæpa árið að mig minnir var hann ósköp duglegur að hringja til baka ef mig vantaði eitthvað. Það þurfti kannski að endurnýja lyfseðla, ég þurfti að ítreka fyrir honum að mér liði hræðilega og þyrfti meiri hjálp. Hann sagði að það væri ekki hægt, ég þyrfti að halda áfram að reyna sjálf. Svona eins og örútgáfa af viðtalstímunum.
Svo 2014 gerðist það fáránlegasta. Hann hætti að hringja til baka. Ég marg hringdi í sjúkrahúsið til þess að ítreka að ég vildi að hann hringdi, mig vantaði t.a.m. lyfseðla ásamt því að vera orðin frekar stressuð yfir að læknir sem hafði meðhöndlað mig í þetta mörg ár hafði hreinlega ekki tíma í 5 mínútna símtal.
Ég var brotin. Fannst ég aldrei muna geta neitt. Höndlaði varla að fara út úr húsi. Gat það ekki án þess að vera viss um að komast heim aftur. Alveg handviss sko. Ég fór ekki út úr húsi ef það var óvíst með að komast aftur heim í bíl eða strætó. Var frekar heima.
– Kerfið „gleymdi“ mér. Þetta fólk mun aldrei geta sagt að þau gleymdu mér bókstaflega, símtöl mín og heimsóknir á sjúkrahúsin voru það tíð að það var ekki hægt að bara gleyma mér. En kerfið „gleymdi“. Í stuttu máli var mér sópað undir teppið. Þetta teppi sem kemst aldrei nálægt Alþingishúsinu og ég er viss um að ef ráðherrar þyrftu svo mikið sem að keyra fram hjá LSH þá er þetta teppi fært aðeins til hliðar svo þeir þurfi örugglega ekki að keyra of nálægt því.
– Kerfið var brotið það mikið niður að fólk eins og ég á ekki viðreisnar von í landinu okkar. Við eigum ðredda okkur“ (íslenska leiðin, jú nó) og hætta að væla! Fara bara að vinna, eða út að labba, whatever, svo lengi sem við séum ekki að sóa dýrmætum peningum sem áttu svo eiginlega að fara í launahækkanir ráðherra.
– Kerfið braut mig það mikið niður að ég lifði í þeirri einlægu trú að ég ætti mér ekki viðreisnar von sem fúnkerandi einstaklingur í venjulegu samfélagi. Ég var „utangarðs“.
Ég flutti svo erlendis, til Norðurlands, mjög fljótlega eftir að læknirinn missti allan áhuga á því að hringja til baka í mig. Skiptir svo sem ekki hvaða Norðurland, en það var ekki Ísland svo mikið var víst. Í mínu búsetulandi sótti ég um að komast í meðferð inn á geðdeildinni í þeim bæ sem ég bjó. Í millitíðinni, þegar ég var að bíða eftir að vera kölluð í viðtal, valdi ég sjálf að hætta á lyfi sem ég hafði verið á í þó nokkur ár og var sagt ég gæti ekki verið án. Fann ekki neinar breytingar, hvorki góðar né slæmar. Lyfjaskömmtunum mínum var umturnað svo um munar mjög fljótlega eftir að ég komst í viðtöl hjá geðlækni hérna. Lyf sem ég hafði frekjast til að vera á alla tíð var aukið við svo um munar. Lyf sem hefur hjálpað mér verulega síðan. Sem sagt eftir að ég var sett á réttari skammt af því. Ásamt þessum lyfjabreytingum fékk ég 10 viðtöl við sálfræðing. Aðeins 10 viðtöl. Árangurinn hefur sýnt sig svo um munar. Í næstu málsgrein mun ég útlista í stuttu og hnitmiðuðu máli á hvaða hátt þessar breytingar hafa haft áhrif á mitt líf.
Ég er sem sagt ein í útlandinu góða, ég hef enga fjölskyldu nálægt mér, ég á fáa vini þar sem ég var að koma í glænýjan bæ í landinu sem ég bý í, ég hef lent í stórfelldum áföllum síðustu vikur/mánuði. Ég er í augnablikinu í millibilsástandi, sem þýðir að ég á mér ekkert fast heimili og hef ekki haft í einhvern tíma vegna áfalla sem ég gekk í gengum. Í gegn um allt þetta þá hefur andleg heilsa mín haldist stöðug eftir þessa skitnu 10 sálfræðitíma og örlitlar lyfjabreytingar.
Sumir hugsa örugglega núna „iss piss hún er pottþétt að kafna úr þunglyndi og kemst varla í gegnum daginn því hana langar svo heim á Frónið góða!“ En nei … ekki að ræða það!
Ég meira að segja get leyft mér að horfa björtum augum á framtíð mína hér þar sem ég mun geta séð fyrir sjálfri mér og átt gott líf. Sú framtíð sem ég sé fyrir mér er ekki á Íslandi.
Þennan bata, þessa lífsvon, þessa meðferð gat íslenska heilbrigðiskerfið ekki veitt mér, sem hefur leitt af sér fleiri fleiri innlagnir, heimsóknir á bráðamóttökur, skerta vinnugetu, svakalegri vanlíðan, fjármálavandræði (m.a. skuldir vegna læknisheimsókna) og svo mætti lengi telja.
Ég trúi því staðfastlega að oft hafi verið þörf en nú sé nauðsyn og hún er brýn. Við þurfum að endurreisa heilbrigiðskerfið okkar á Íslandi, við getum hreinlega ekki „hummað þetta fram af okkur“ lengur. Heilbrigðiskerfið er að hrynja og það getur haft stórfelldar afleiðingar fyrir afkomu þjóðar vorrar. Fjársveltið hefur valdið fleiri dauðsföllum en ég hef hjarta í að rannsaka og þau munu verða fleiri ef ekki verður ráðist í stórfelldar framkvæmdir. Pistillinn hefur hingað til verið skrifaður í léttum tón en þegar hingað er komið í mínum skrifum er mér grafalvara.
Það að unga fólkið komist ekki til læknis vegna brýnna vandamála, það að eldra fólk hreinlega kvíði fyrir því að fara á ellilífeyri og kannski elliheimili, það að elliheimili landsins eru að rýma fyrir hótelherbergjum vegna fjársveltis, for crying out loud!
Þegar ég les fréttir af heilbrigðiskerfinu heima finn ég harm í brjósti mér og oft á tíðum hreinlega skammast ég mín fyrir uppruna minn. Ég er stolt af því að vera Íslendingur, en ef svona er í pottinn búið og enginn vilji eða stefna til þess að gera neitt róttækt í málum eins alvarlegum og þessum, þá er stoltið mitt rúið inn að beini og meira til, því miður.
Það eina sem mér finnst ég geta lokið þessum pistli með er …
.. Guð blessi Ísland
Að lokum langar mig að biðja alla að fara inn á Endurreisn.is og skrifa undir.