Að eiga samskipti við annað fólk hefur aldrei verið mín sterkasta hlið, í sannleika sagt þá hef ég alla tíð átt frekar erfitt með samskipti. Sem barn þá þurftu samskiptin að vera á mínum forsendum, annars var ég ekki til í að eiga þau.
Ákveðið atvik situr í mér frá því ég var lítil en þá kom vinkona mömmu í heimsókn sem á stelpu sem er jafn gömul mér og þar sem ég lá uppi í rúmi að lesa bók heyrði ég útundan mér að mamma sagði stelpunni að fara inn í herbergi til mín, ég ætti að leika við hana. Þegar svo stelpan óð inn í herbergi og tilkynnti mér hátíðlega að við ættum sko að leika saman af því mamma mín hefði sagt það þá var mér allri lokið.
Það var eins og eitthvað smellti í höfðinu á mér og ég missti alla stjórn á mér. Ég réðist á hana með hártogi og klórum og gargaði að hún ætti að koma sér út, ég vildi ekki leika við hana. Ég man hvernig tilfinningarnar og hugsanirnar fóru allar í belg og biðu og ég skildi ekki hvaða rétt mamma hefði á að trufla þann tíma sem ég hafði ákveðið að verja í friði. Frá mínu sjónarhorni var þetta rangt af öllum viðkomandi, ég hafði ekki beðið um félagsskap og þrátt fyrir það var honum þröngvað upp á mig, stelpan var góð vinkona mín og nú hafði ég misst stjórn og var að meiða hana. Mér leið bölvanlega en sem barn sem hafði engan skilning á þeim aðstæðum og tilfinningum sem voru í gangi þarna þá hélt ég áfram og hætti ekki fyrr en stelpan var komin út og ég búin að skella aftur dyrunum og læsa.
Á þessum tímapunkti var ég farin að háskæla og vildi ekkert frekar en að taka allt til baka, ég var alveg til í að leika við stelpuna, ég hefði bara viljað fá fyrirvara á að hún væri að koma. Því miður tók mig mörg ár í viðbót að átta mig á því að vandamálið var ekki stelpan, mamma hennar eða mamma mín. Það var ég sem virkaði ekki eins og flest annað fólk.
Skólagangan var erfið enda innihélt hún mikið af samskiptum við alls konar fullorðið fólk og aðra krakka. Ég kom mér ítrekað í vandræði félagslega vegna réttlætiskenndar og sjálfstæðis. Vandamálin áttu sér einkar stað á meðal jafnaldra en ég hef alltaf átt auðveldara með samskipti við eldra fólk.
Á meðan krakkarnir hópuðust saman út í frímínútur að leika sér þá var ég inni að reyna að sannfæra kennara og gangaverði um að ég væri veik svo ég fengi að vera inni í friði að lesa eða ráfa um gangana. Mér fannst leiðinlegt í frímínútum, ekki af því mér fyndist leiðinlegt úti eða að leika mér heldur af því mér fannst ég alltaf verða útundan í því sem var verið að gera. Ég var ein af þessum börnum sem höfðu einfaldlega ekki getuna til að vera með ásamt því að ég hafði og hef enga tilfinningu fyrir óskrifuðum samskiptareglum sem virðast þó vera innbyggðar í flesta.
Aðalleikurinn fyrstu bekkina var að eyða frímínútunum í að reyna að komast upp í leikkastala sem var á lóðinni en eldri krakkarnir yfirtóku hann alltaf í byrjun frímínútna. Mér fannst leikurinn ekki spennandi, ég sá ekki tilganginn í honum og mér fannst ekki þess virði að hrynja niður úr spýtukastala og meiða mig til þess eins að þurfa að byrja upp á nýtt í leiknum næstu frímínútur. Ég þarf kannski ekkert að taka það fram en ég þótti ekkert voðalega töff þegar ég benti á tilgangsleysið í leiknum.
Klappleikir voru líka mjög mikið sport einhverjar annir á meðan ég var í skóla en ég bjó ekki yfir samhæfingunni sem var krafist í leiknum. Eins mikið og ég æfði mig þá náði ég aldrei klapptöktunum nema í „Einn sjómaður fór til …“ en það var leikurinn sem krafðist nánast engrar samhæfingar nema að geta klappað.
Ég skammaðist mín fyrir að geta ekki gert betur í klappleikjunum þannig ég reyndi að sannfæra bekkjarsysturnar um að ástæðan fyrir því að ég vildi bara spila einfaldasta leikinn væri sú að mér þætti hann skemmtilegastur. Með þeim orðum var ég orðin alveg einstaklega hallærisleg í þeirra augum og var ekkert mikið boðið að vera með eftir það.
Rétt tæplega ellefu ára kom svo upp fyrsta atvikið í félagslegum samskiptum þar sem viðbrögð mín urðu sjálfri mér hættuleg. Ég stóð í röð til að komast í snú-snú. Ég er ennþá að velta fyrir mér af hverju ég ákvað þennan dag að stíga út fyrir þægindarammann og fara í snú-snú þrátt fyrir að vita að ég myndi örugglega flækjast í bandinu ef ég reyndi, fjarlægðarskynjun mín hefur heldur aldrei verið góð og verður það örugglega aldrei.
Þessi tilraun mín til að taka þátt endaði í fjórtán kílómetra göngu, áhyggjufullu þorpi, útkalli björgunarsveitar og táraflóði. Ég hefði einnig getað farið mér að voða, illa klædd í byrjun febrúar, ein á gangi meðfram sjávarlínunni á milli Þorlákshafnar og Selvogs.
Þar sem ég stóð í röðinni sneri sér að mér bekkjabróðir sem fannst sér bera skylda til að segja mér að ég hefði ekkert erindi í snú-snú enda gæti ég ekkert hoppað yfir bandið. Ég með mína réttlætiskennd og vitandi það að snú-snú væri fyrir alla fór að verja veru mína í röðinni og fékk að launum gott spark í magann. Ég missti andann og fann tárin streyma fram en þar sem ég ætlaði ekki að láta krakkana sjá mig grenja þá hljóp ég af stað heimleiðis. Þetta var ekki í fyrsta skipti og alls ekki það síðasta þar sem ég hljóp heim úr frímínútum grátandi.
Einhver snillingur hafði frætt börnin um að ef ég myndi hlaupa af stað heim þá ætti endilega að reyna komast að því hvað væri að svo ég þyrfti ekki að flýja. Þetta skilaði sér í því að nokkrar stelpur veittu mér eftirför sem var alls ekki það sem ég þurfti þá. Á leið minni heim þurfti ég að hlaupa fram hjá húsinu hjá ömmu og afa og stóð afi út á bílaplani þegar ég kom æðandi. Þegar þarna var komið var ferð minni ennþá heitið heim en þá kölluðu stelpurnar til afa að ég væri að strjúka úr skólanum. Ég vildi síst af öllu þurfa að útskýra fyrir afa málavexti, með tárin í augunum og í andlegu uppnámi og hvað þá fyrir framan krakka sem ég þurfti að umgangast dag hvern, þannig ég tók 90 gráðu beygju og rauk í gegnum hverfið og út í móa.
Ég veit í dag að upplifun stelpnanna var ekki þessi. Í þeirra huga voru þær að hjálpa og í dag trúa þær því að hvort sem þær hefðu elt mig eða ekki þá hefði ég samt gengið 14 kílómetra út í móa, ég veit aftur á móti að ég fór í þessa átt en ekki heim vegna þess að ég gat ekki hugsað mér að þurfa að útskýra af hverju ég tæki öllu svona alvarlega.
Ég erfi þetta ekki við þær í dag enda veit ég að viðbrögð mín voru ekki eðlileg, auðvitað hefði ég átt að stoppa og tala við afa og stelpurnar enda hefði það alveg örugglega leyst málin, en eins og í fyrra dæminu sem ég nefndi þá voru tilfinningarnar og hugsanir komnar í belg og biðu og ég í rauninni gekk áfram á þeim eins ruglingslegt og það er.
Ég hef oft sagt eftir á að reiðin hafi komið mér hálfa leið út í Selvog og þrjóskan hálfa en það er mikil einföldun á þeim tilfinningum sem voru í gangi.
Unglingsárin mín einkenndust mikið af uppákomum þar sem ég rauk í burtu af engum sjáanlegum ástæðum. Ástæðan var þó oft sú að ég réði ekki við þær aðstæður sem ég annaðhvort var sett í eða kom mér sjálf í. Dæmi um það er þegar ég átti afmæli en var í innlögn á BUGL. Mamma ákvað að vera afar góð við mig og kom til Reykjavíkur með nokkra vini mína og planið var að fara öll saman út að borða og gera eitthvað skemmtilegt. Þegar á matsölustaðinn var komið þá hvarf ég og fór skemmtiferðin í að leita að mér úti um allt höfuðborgarsvæðið. Ég fékk fullt af skömmum frá fjölskyldunni, ég fékk að finna fyrir því að ég væri vanþakklát ásamt því sem ég fékk slatta af „bókunum“ (þáverandi refsikerfið á BUGL) og var færð niður um stig. Í augum allra var ég uppreisnargjörn og vanþakklát en inni í mér var tilfinningaflækja sem ég gat engan veginn unnið úr sjálf en á sama tíma fannst mér hún svo asnaleg að ég vildi ekki leita ráða annarra.
Mig langaði bara svo mikið að eiga venjulegan afmælisdag. Mig langaði ekki að þurfa að leggja það á vini mína að koma á geðdeild. Ég vildi ekki að þeir sæju mig í þessum aðstæðum en á sama tíma langaði mig svo skelfilega mikið að hitta þá undir eðlilegum kringumstæðum.
Í staðinn fyrir að reyna að útskýra mína hlið þá reyndi ég að gera öllum til geðs og setti þarfir mínar til hliðar. Þegar ég set mínar þarfir alveg til hliðar þá endar það yfirleitt í tilfinningalegum árekstri innra með mér, árekstri sem ekki er sjáanlegur öðrum nema að takmörkuðu leyti. Afleiðingar árekstursins hafa þó alltaf verið vel greinilegar.
Eftir þessa uppákomu fjarlægðist ég þessa vini mikið og í dag á ég eiginlega engin samskipti við þá. Ég hef aldrei útskýrt mína hlið á þessu máli áður enda skildi ég þau vel þegar þau fjarlægðust, ég var vesen, ófyrirsjáanleg og svo loksins þegar ég hafði lært á sjálfa mig og var orðin þolanleg í samskiptum þá höfðu þau haldið áfram með sitt líf og enn og aftur setti ég mínar þarfir til hliðar. Ég vildi alls ekki raska þeirra lífi bara af því ég hefði loksins lært nokkurn veginn að haga mér í félagslegum aðstæðum.
Á einhverjum tímapunkti ákvað ég að fara að tala um hlutina eins og þeir gerast innra með mér og það var ekki fyrr en þá sem ég komst að því að ég virka ekkert alveg eins og annað fólk. Það er örugglega ástæðan fyrir því að fólk hefur oft ekkert botnað í mér og ég ekkert botnað í því.
Í dag er ég ennþá að reka mig harkalega á í samskiptum. Árekstrarnir eru þó ekki eins harðir þar sem ég geri mér grein fyrir því í dag að oftast er ég að mistúlka það sem hinn aðilinn segir eða öfugt.
Ég er sannfærð um að einhverjum þarna úti líður eins og mér og hefur þurft að glíma við svipaðar aðstæður eða tilfinningar og þess vegna ætla ég í næstu grein að reyna að draga saman í hverju samskiptaörðugleikar mínir felast, nú þegar ég er komin á fullorðinsár, og hvernig ég reyni að takast á við þá. Það er aldrei gott að líða eins og maður sé einn um „skrítnar“ tilfinningar og ég veit að mér hefði þótt gott að lesa um einstaklinga eins og mig fyrr.