Dagný Ósk Aradóttir Pind, lögfræðingur Rafiðnaðarsambandsins og fyrrverandi formaður Ungra jafnaðarmanna og Stúdentaráðs flutti þessa ræðu á 1.maí kaffi Samfylkingarfélagsins í Reykjavík í Iðnó.
Góðir félagar.
Í dag er 1. maí um land allt.
Pabbi minn sagði mér að svona ætti maður að byrja 1. maí ræður. Það væri hefðin. Þetta er í fyrsta sinn sem ég flyt ræðu á 1. maí, þannig að mér fannst rétt að fylgja ráðum hans. Hann er með mikla reynslu úr bransanum, var mjög virkur í verkalýðsmálum þegar ég var að alast upp og er reyndar farinn að skipta sér af þeim aftur núna á eldri árum.
1. maí skipar líka ákveðinn sess í hjartanu mínu. Ég var rosa mikið með pabba þegar ég var lítil og fékk að fljóta með á baráttuhátíðir og kröfugöngur úti um allt land. Mér fannst það geggjað. Fánar og baráttusöngvar. Stemning. Einhverjum árum seinna byrjaði ég svo að vinna í verkalýðshreyfingunni og ég starfa þar í dag.
Og þetta er merkilegur dagur, mér finnst það ennþá. Honum er fagnað um allt land, og reyndar allan heim, ef út í það er farið. Kollegi minn er t.d. í Ástralíu núna, en þeir eru reyndar svo nútímalegir þar að þeir halda upp á daginn á morgun, hint til þeirra sem eru í salnum og hafa einhver völd, það er mjög góð hugmynd að flytja frídaga á mánudaga eða föstudaga, falli þeir á helgi.
En af hverju er þetta svona merkilegur dagur? Og hvað á maður að segja á þessum degi árið 2016? Í mínu verkalýðsumhverfi hefur þetta ár farið svolítið í að skoða söguna, enda fagnar ASÍ 100 ára afmæli í ár. Rifja upp og minnast góðra sigra, en ekki síður skilja mikilvægi verkalýðsbaráttu og hreyfingarinnar í heild og setja í samhengi við nútímann.
Mögulega skrítnasti mánuður allra tíma kláraðist í gær. Apríl 2016. Hver bomban á fætur annarri, einhvern veginn alltaf á mánudögum. Venjulegur mánudagsblús hefur breyst í óttaþrungna spennu yfir hvað gerist næsta mánudag. Þið þekkið þessa sögu væntanlega jafn vel og ég, ef ekki betur.
Og umræðan hefur alveg farið út um allt. Enginn gerði í rauninni neitt og enginn man neitt, nema að hann (eða í örfáum tilvikum hún) borgaði alla skatta. Tilgangurinn var enginn. Einn sagði af sér sennilega bara út af því að hann klúðraði viðtali í alþjóðlegum fjölmiðli. Enginn hefur í raun og veru beðist afsökunar og viðurkennt að hann (eða í örfáum tilvikum hún) hafi gert nokkuð rangt. Ef Villi Þorsteins er hérna þá hef ég ekki lesið afsökunarbeiðni nr. 2, en afsökunarbeiðni nr. 1 var allavega handónýt.
Í mínum huga kristalla allir þessir atburðir mikilvægi fjöldahreyfingar launþega. Almennings. Það gilda ekki sömu reglur fyrir alla. Kannski gilda sömu lagareglur fyrir alla, en augljóslega ekki sömu siðferðisreglur. Og fokk “þetta er löglegt”, afsakið orðbragðið. Það skiptir bara engu máli. Þetta er rangt og siðlaust. Það er verið að reyna að svindla á samfélaginu.
Þegar Ólafur Ragnar hætti við að hætta voru viðbrögð mín sambland af taugaveikluðum hlátri og gríðarlegum djúpstæðum vonbrigðum yfir því að hér myndi aldrei neitt nokkurn tíman breytast. Daginn eftir að þetta gerðist ræddi ég þetta svo stuttlega við sænskan félaga sem hefur mikinn áhuga á þessum aflandsmálum öllum. Sagði honum hvað ég væri leið yfir því að þessi gamli kall ætlaði aldrei að hætta. Hann spurði hvort forsetinn hefði borgað skattana sína. Ég svaraði honum og sagði að ég vissi það hreinlega ekki, það væri eitt og annað óljóst um fjármál hans og konu hans. Þetta var áður en fréttir af tengslum hans við aflandsfélög komu fram. Ég veit samt ekki ennþá hvort forseti Íslands borgaði skattana sína. Ég veit ekki heldur hvort fjármálaráðherra gerði það. Pælið í hvað það er bilað. Og það á eflaust rosalega margt sjokkerandi eftir að koma fram.
Góðir félagar.
Við þurfum mjög róttækar breytingar á þessu samfélagi. Markmiðið er sennilega ekki alræði öreiganna, en við hljótum að vilja búa í samfélagi þar sem ríkir þokkalegur jöfnuður og leikreglur eru nokkurn veginn á hreinu. Samfélagi þar sem sömu reglur gilda fyrir alla og allir taka þátt.
Það blasir við að við þurfum algjört gagnsæi á skatta- og eignaupplýsingar, allavega helstu ráðamanna, en kannski bara allra. Svo þurfum við kosningar og breytingar. Í alvöru í þetta sinn. Eða byltingu. Ég er allavega til.