Hér í hljóðskrá er hægt að hlusta á Vigdísi lesa pistil sinn.
Það var svo gaman að horfa á Kiljuna á miðvikudaginn síðasta, að hendast út og suður með Agli Helgasyni og skoða stytturnar í borginni okkar. Svo gott að virða fyrir sér brjóstmyndirnar, höggmyndir í fullri stærð og líka í ofurstærð af skáldunum sem sum hver gerðu garðinn frægan. Skáldunum okkar sem skópu sagnahefðina og ljóðahefðina og eiga skilið hrós fyrir dugnaðinn og dirfskuna og miklu meira en það. Og það gerðu skáldin og ég dáist að bókmenntahefðinni þeirra og hinum langa hala hennar frá fortíð til nútíðar. Og ég meina það. Ekki misskilja mig eina mínútu, ég er ekki í neinu íróníukasti (hæðniskasti) þó ég sé kona og þó ég velti vöngum. Ég geri það bara vegna þess að það gera konur.
Málið er líka einfalt því á leið bókmennta-hefðar-halans frá fortíð til nútíðar fékk ég, löngu áður en Egill spurði sig í þættinum, þessa þörf til að spyrja mig spurningarinnar sem virkilega leynir á sér en er samt töluvert leiðinleg í öllum sínum felulitum og fer í taugarnar á voðalega mörgum sem eðlilegt er: “Hvar eru stytturnar af skáldkonunum?
Og hérna hefst þá pistillinn formlega og byrjar auðvitað á þeirri miklu og djúpu spælingu sem felst í því að ennþá skuli engar skáldkonur húka einmanalegar í einhverjum garði eða á einhverju valinkunnu svæði í borginni okkar með uppgjafarsvip og horfa dreymnum og ljóðrænum augum til himna á eitt og eitt ský eða fugl eða á eitt og eitt lítið og búsældarlegt barn. Þær eru sem sé hvergi, skáldkonurnar okkar -og hvað með það? Það er einmitt ekkert með það vegna þess að þannig er það bara og það er jafneðlilegt og fjara og flóð og önnur jafnóumbreytanleg náttúrulögmál.
Við þurfum auðvitað ekki að taka okkur París til fyrirmyndar, sem gerir öllum jafnt undir höfði, styttulega séð, og við getum gengið þar um göturnar og rakið okkur á milli hefðanna, frá hinni karllægu til hinnar kvenlægu. Ó, nei, París er alls engin Reykjavík og í borginni okkar eru konur alls ekki styttur og heiðurinn hvorki sýndur þeim í grjóti og hnullungum né nokkru öðru. Egill nefndi að vísu Ástu Sigurðardóttur, skáldkonuna sem hefði orðið góð stytta, konan sem skrifaði sögur sem ættu að vera í hverri einustu hillu og helst í kjöltu hvers manns. En, nei, Ásta varð aldrei stytta. Hvorki stór né smá, þótt sögurnar hennar grafi sannarlega um sig í sálinni og lifi enn öllum þeim sem lesa og munu lesa. Hvort þær gera. Ásta Sigurðardóttir er nefnilega grjótheld skáldkona.
En svona er þetta, ef stytta er virðing sem ég er ekkert endilega viss um, þá ættu þær Svava Jakobsdóttir, Jakobína Sigurðardóttir, Fríða Á. Sigurðardóttir og Nína Björk Árnadóttir og allskonar aðrar skáldkonur, kannski að að sitja á góðum stað á góðum bekk og keðjureykja, vá hvað þær gátu reykt sumar hverjar, og horfa fráneygar og skapandi fram á veginn og kannski það klæddi þær vel að vera með eitt stykki bleijubarn í kjöltunni, ekki væri það nú verra. Penninn var nefnilega ekki einasta vopnið þeirra.
En konur eru bara konur og heimskulegt að hugsa sér þær án hreyfingar innvafðar í grjót og steypu. Hvar er til dæmis styttan af henni mömmu minni sem átti átta börn og kom sjö þeirra til manns? Hvar er hún styttan af öllum konunum sem létu drauma kallannna sinna rætast? Hvar er styttan af verkalýsðhetjunni, konunni sem dró fisk úr sjó og sagði börnunum sínum sögur sem skiptu máli. Hvar eru stytturnar af öllum konunum okkar? Úbs.
Það eru svo margar konur sem lagt hafa lóð á vogarskálirnar sem ég gæti hugsað mér að heilsa upp á leið minni um garða Reykjavíkur og nágrennis. En mér er það ekki fært. Þær eru ekki þar frekar en allar þessar konur sem hafa unnið sér til ágætis miklu meira en nokkuð. Þess vegna læt ég mér nægja að segja hæ við skáldin okkar, þessa undursamlegu kalla, sem skilja örugglega ekkert í því frekar en ég hvers vegna í ósköpunum þeir trjóna svona kynlausir og sorglegir og aleinir í görðunum okkar allra.
Ps. Nú skulum við virkilega taka okkur á og byrja að lesa bækur og látum okkur ekki detta í hug eina mínútu að sumar séu eftir karla og aðrar eftir konur. Það væri algjörlega styttulegt og hver óskar sér grjóts í heilastað?