Stefán Grétar Þorleifsson skrifar:
Þetta kann að hljóma einföld spurning og ég efast ekki um að flestir svari henni játandi. Síðastliðinn vetur datt mér ekki annað í hug, en eftir að ég las bókina Born to run eftir Christofer McDougall fór ég að efast um að það væri satt. Ég var aldrei framúrskarandi hlaupari en undrunin var mikil þegar ég uppgötvaði að hlaupatækni mín væri engin. Þrátt fyrir að vera á besta aldri (30) og hafa stundað íþróttir í tvo áratugi er ég fullkomlega laus við þessa kunnáttu.
Stundum er sagt að maður þurfi að læra að hlaupa áður en maður byrjar að ganga, en aldrei í bókstaflegri merkingu. Þannig að ég sparkaði af mér inniskónum og byrjaði að marsera um gólfin heima og veitti göngulagi mínu sérstaka eftirtekt. Við það gaus upp úr mér; „Guð minn góður ég kann ekki að labba!”. Í mjúku inniskónum skipti engu máli hvernig ég steig niður. Án þeirra tók ég eftir því hvernig fæturnir skullu endurtekið í gólfið. Göngulagið mitt einkenndist af klunnalegum skrefum með hörðum höggum upp í hæl. Upp úr því grandskoðaði ég göngulag nær 2 ára gamals sonar míns. Hvor var með betri stíganda gat ég ekki sagt. Ég skal þó viðurkenna að þegar maður stendur sjálfan sig að verki við að bera sig saman við óvita getur maður orðið dálítið lítill í sér. Aðeins með einbeitingu tókst mér að ganga berfættur á parketinu án eymsla.
Þegar kemur að langhlaupum hef ég alltaf staðið í þeirri trú að hlaupa maraþon væri engum sérstaklega hollt. Að maðurinn væri ekki gerður fyrir þess háttar vegalengdir og eini ávinningurinn væri slitinn hné og innkaupakarfa full af meiðslum.
Í Born to Run heldur McDougall því hins vegar fram að við séum ekki bara fæddir langhlauparar heldur að við tilheyrum þeim allra bestu sem arka þessa jörð, þvert á allar meiðslasögur sem eiga það til að fylgja hlaupaíþróttinni. Rannsóknir hafa sýnt að 60-80% þeirra sem æfa fyrir maraþon verða fyrir einhverskonar meiðslum á undirbúningstímabilinu. Ég sel það þó ekki dýrara en ég keypti það en í mínum augum er slíkt vísbending um að við séum að stunda hreyfingu sem er okkur ónáttúruleg.
McDougall segir að meiðslin megi rekja til áhrifa frá nútímahlaupaskóm. Þess til stuðnings bendir hann á Tarahumara-indíanana í Mexíkó sem nota ekki flóknari skóbúnað en sandala. Fólkið heldur til á svæði sem heitir Kopargljúfrin (e. Copper Canions). Landslagið er bratt og skarpt og heldur erfitt fyrir hesta eða vegagerð. Menn, konur og börn hlaupa á milli þorpa, ferðast tugi kílómetra dag hvern án þess að verða vör við hlaupameiðslin sem hrjá vestrænan heim. Hlaupakeppnir hjá þeim eru alltaf mikið fagnaðarefni, enda kallar fólkið sig “Rarámuri” eða “þeir sem hlaupa hratt”. Oftast eru keppnirnar ekki afmarkaðar af vegalengd né tíma og þær eiga það til að standa yfir lengur en tvo sólarhringa eða yfir 250km.
Þegar við berum okkur saman við þetta fólk liggur beinast við að spyrja hvort það sé erfðafræðilegur munur á okkur, eða hvort munurinn liggi í hlaupakunnáttu okkar. Til þess að skilja hvernig þessi afrek eru möguleg þurfum við að setja okkur í þeirra spor og þau innihalda enga 20 þúsund króna hlaupaskó.
Af sömu ástæðu ákvað ég að segja skilið við hefðbundna hlaupaskó og inniskóna heima fyrir. Með árunum hafa fætur mínir misst alla næmni og það mun taka tíma að endurheimta hana að fullu. Við erum gerð fyrir hart undirlag þrátt fyrir að sumar auglýsingar reyni að telja okkur trú um annað. Þegar við stígum of fast niður á harðan flöt er það vont, sársauki er góður kennari og við lærum því fljótt að forðast hann. Í mjúkum skóm lærist hins vegar ekkert. Nútímaskór eyða ekki högginu, þeir einungis fela það. Áður fyrr þrammaði ég um götur og gólf en í dag hugsa ég um hvert einasta skref. Í kjölfarið virkja ég líkamann betur, fettan í mjóbakinu er minni, verkurinn í hælnum (e. Plantar Fasciitis) er horfinn og ég er farinn að finna fyrir áður gleymdum lipurleika.
Ég vil taka fram að ég er enginn sérfræðingur á þessu sviði. Hef aldrei hlaupið maraþon, hvorki heilt né hálft. Allir sem hafa hlaupið slíkar vegalengdir eru reynslumeiri en þessi sjálfskipaði sérfræðingur, sem las eina bók og stundaði internetrannsóknir fullar af staðfestingarhlutdrægni (e. confirmation bias). En höfum í huga að fyrsta og allra mikilvægasta ráðið sem nýir hlauparar fá er að kaupa góða skó. Annað og þriðja er að byrja hægt og skoða mataræðið. Tækni kemur aldrei við sögu.
Staðreyndin er sú að við þurfum að læra að hlaupa. Stór hluti af því er að læra að hlaupa berfætt og treysta á náttúrulega fjöðrun líkamans. Langflest okkar eru sek um að lenda á hælnum, slíkt myndi enginn gera á táslunum. Frá tábergi upp í mjöðm eru þrír hreyfanlegir liðir (ökkli, hné og mjöðm) en lending á hæl dregur úr virkni ökklans. Hægt er að segja að einstaklingur sem segist kunna að hlaupa en þarfnast tveggja sentímetra gelpúða undir hælinn er eins og barn sem segist kunna að synda en gæti aldrei farið út í laug án kúta.
Ég er ekki að segja að allir eigi að gefa Rauða krossinum hlaupaskóna sína. En ef þú hefur gaman af því að hlaupa og hefur lent í vandræðum, spurðu þá sjálfa(n) þig; kann ég að hlaupa? Prófaðu að hlaupa stuttar vegalengdir berfætt(ur). Breytist hreyfingin? Hvernig og hvers vegna?
Hlaupatækni er mér glæný og ég vildi vekja athygli á henni. Ég er rétt að stíga mín fyrstu skref með nýjum og furðulegum hlaupastíl. Mér líður stundum eins og kjána, hlaupandi um berfættur á grasi og götum borgarinnar. Líklega vegna þess að áður fyrr stimplaði ég alla sem ég sá berfætta á götu úti sem furðufugla. En hvaða máli skiptir það þegar maður hleypur um glaður eins og hundur?