Sóley Tómasdóttir skrifar.
Framfarir hafa aldrei orðið af sjálfu sér. Þær eru afleiðing þrotlausrar vinnu og langra umræðna um róttækni og raunsæi. Þær hafa kostað átök milli framfara- og íhaldsafla.
Sjálfsagt og eðlilegt í dag
Dagvistun og síðar leikskólar fyrir börn hjóna og sambúðarfólks, einsetinn grunnskóli, hjólreiðastígar, sundkennsla fyrir stelpur, sorpflokkun, bílbeltanotkun, reyklausir vinnustaðir, skólamáltíðir í grunnskólum og kosningaréttur kvenna. Allt þykir þetta sjálfsagt og eðlilegt í dag, en þannig hefur það aldeilis ekki alltaf verið.
Öll þessi mál eiga sér svipaða sögu. Fyrstu hugmyndir voru settar fram í nafni félagslegs réttlætis, kvenfrelsis, öryggis og umhverfisverndar. Viðbrögð íhaldsaflanna voru alltaf á sömu leið – að smætta tillögurnar í nafni öfga og óraunsæis. Ef það dugði ekki til voru sömu eiginleikar tileinkaðir tillöguflytjendum persónulega. Þannig var allt kapp lagt á að þessi mál yrðu ekki að veruleika.
Enn margt ógert
Í dag búum við í góðu samfélagi, þökk sé öllu því fólki sem hefur staðið í stappi við íhaldsöfl hvers tíma. Það er sannarlega mikilvægt að muna að réttindi og þjónusta sem okkur þykir sjálfsögð í dag hefur ekki alltaf þótt sjálfsögð.
En samfélagið er ekki fullkomið. Bilið milli ríkra og fátækra eykst, loftslagsbreytingar af mannavöldum ógna mannkyninu, verslun með fólk veltir milljörðum og stríð geysa víða um heim. Það er ósanngjarnt og ólíðandi – og því verður að breyta.
Vinstri græn eru til í að breyta. Við erum til í að rökræða og útskýra stefnu okkar og standa með þeim málum sem við teljum brýn til framfara í samfélaginu. Til þess bjóðum við okkur fram.
Gjaldfrjáls grunnþjónusta við börn
Stærsta stefnumál Vinstri grænna í Reykjavík í vor er gjaldfrelsi leikskóla, skólamáltíða og frístundaheimila. Það er löngu tímabær og nauðsynleg aðgerð til að tryggja öllum börnum jafnt aðgengi að þessari sjálfsögðu grunnþjónustu, óháð efnahag eða forgangsröðun foreldranna.
Barnafjölskyldur bera allt of þungar byrðar í samfélaginu í dag. Foreldrar ungra barna eru oftar en ekki nýbúnir í námi, að koma sér þaki yfir höfuðið, byrja að greiða af námslánum og jafnvel kaupa sér bíl. Því til viðbótar er þeim gert að greiða hundruðir þúsunda á ári í skólagjöld leikskóla, fyrir skólamáltíðir og frístundaheimili eins og sést á meðfylgjandi mynd.
Hvernig ætliði eiginlega að fara að þessu?
Í dag er 90% af kostnaði vegna þjónustunnar greiddur úr sameiginlegum sjóðum, en 10% er innheimt af foreldrum. Með því að hækka framlög til skóla- og frístundasviðs um 750 milljónir á ári er hægt að lækka gjaldskrárnar um 25%. Á fjórum árum er þannig hægt að innleiða breytinguna.
750 milljónir eru 0,9% af árlegum tekjum borgarsjóðs. Aðrar eins upphæðir eru færðar fram og til baka í fjárhagsáætlunargerð hjá borginni, án mikillar fyrirhafnar. Fjárhagsrammi skóla- og frístundasviðs jókst til að mynda um 1400 milljónir á milli áranna 2013 og 2014.
Áætlunin rúmast vel innan fimm ára áætlunar borgarinnar, hún krefst þess að við forgangsröðum í ríkari mæli í þágu skóla- og frístundasviðs en annarra sviða, flóknara er það ekki.
Hvað má þjónustan kosta?
Í raun ætti gjaldheimtan frekar að krefjast rökstuðnings en gjaldfrelsið. Algengustu rökin sem notuð hafa verið lúta að kostnaðarvitund. –Að það sé mikilvægt að fólk geri sér grein fyrir að ekkert er ókeypis, beri virðingu fyrir þjónustunni og greiði fyrir hana sanngjarnt verð.
Þá má velta fyrir sér af hverju 10% kostnaðarþátttaka foreldra sé rétta hlutfallið? –Hvenær það hafi verið ákveðið og hvaða rök búi þar að baki? –Eins má velta fyrir sér af hverju skólagjöld upp á hundruði þúsunda þykja eðlileg fyrir leikskóla á meðan við stöndum langflest saman gegn skólagjöldum í framhalds- og háskóla. –Og hvað réttlætir það að innheimt séu gjöld fyrir frístundaheimili þegar þátttaka í félagsmiðstöðvarstarfi á vegum sama sviðs er unglingum að kostnaðarlausu? Er kostnaðarvitund mikilvægari fyrir börn á leikskólum og í frístundaheimilum en annarri þjónustu borgarinnar?
Raunsætt og sjálfsagt
Gjaldfrjáls grunnþjónusta við börn er ekki aðeins raunhæf, heldur nauðsynlegt skref ef okkur er alvara með að öll börn eigi að eiga kost á sömu þjónustu. Það eina sem þarf er pólitískur vilji og ábyrg fjármálastjórn þar sem forgangsraðað er í þágu barna. Vinstri græn eru reiðubúin í þá vinnu.