Andinn er frjáls en líkaminn í járnum er pistill um fangelsismál sem við birtum 4. júní sl. Hér er annar pistill eftir sömu konu sem afplánar refsivist í Kvennafangelsinu í Kópavogi.
Klukkan er átta og ég heyri í fangavörðunum opna klefana á ganginum hér í Kvennafangelsinu. Þeir banka fyrst og opna svo. Ég er á svokölluðum „kvennagangi“, á annarri hæð þessa þriggja hæða húss, en reglur fangelsisins segja að karlmenn megi ekki fara inn á hann, en nú er málum svo háttað að er ég eina konan á kvennaganginum en í hinum fjórum klefunum eru karlmenn.
Kvennafangelsið er yfirleitt aðeins stoppustöð fyrir karlana og eru þeir oft að klára stutta dóma eða á leiðinni í önnur úrræði eins og á Vernd, Sogn eða Kvíabryggju. Í hinum enda hússins eru þrír karlmenn og niðri á fyrstu hæð tvær konur. Í kjallaranum er vinnuherbergi, þvottahús og pínulítil líkamsrækt.
Ég ligg aðeins upp í eftir að hurðin opnast. Herbergið mitt er hlaðið dóti sem ég hef fengið sent frá fjölskyldunni, ljósmyndir í plaströmmum, því við megum ekki hafa neitt gler inni hjá okkur, fullt af bókum en ég er að lesa kvikmyndafræði og listfræði og svo hinar og þessar skáldsögur.
Hér eru margir skrautlegir karakterar og öll eigum við líf fyrir utan, börn, fjölskyldur, ástvini eins og flestir. Öll hugsum við mikið til fólksins okkar og hringjum í þau og þau í okkur. Það eru innhringitímar þrisvar í viku. Flest okkar fá heimsóknir frá fjölskyldu og vinum og þá er oft erfitt að kveðja. Sérstaklega börnin.
Ég horfði á fyrsta þáttinn af Orange is the new black í gærkvöldi. Kvennafangelsið í Kópavogi er ekkert líkt því sem við sjáum í bandarískum kvikmyndum. Hér eru engir rimlar. Ég er hér bara í mínum eigin fötum, ein í klefa, hef sjónvarp og vask inni hjá mér og er að teikna, lesa, skrifa, bralla. Mig vantar meira að segja veggpláss. Allt er orðið fullt af teikningum og málverkum.
Við sem sitjum inni eigum lífið hér sameiginlegt. Hvað við gerðum, hvað við höfum lært og hvað við ætlum að gera er okkur hugleikið.
Við fáum að gera ýmislegt sem fólki dettur eflaust ekki í hug þegar það hugsar um fangelsi.
Litlu hlutirnir skipta okkur máli. Einu sinni í mánuði fáum við til dæmis að panta mat utan úr bæ, við fáum sendar pitsur, sushi eða Kentucky fried. Alla aðra daga sjá fangar sem eru afbragðskokkar um matreiðsluna og elda fyrir alla á hverju kvöldi.
Ég er eins konar húsmóðir heimilisins þar sem ég sé um að halda eldhúsinu hreinu og að aðstoða kokkinn ef með þarf. Svo baka ég gjarnan.
Núna er engin atvinna fyrir okkur hér, enginn skóli og engin námskeið en áður var boðið upp á jóga, prjóna- og listkennslu, matreiðslunámskeið og ýmislegt fleira.
Ég þarf að biðja um leyfi oft á dag. Leyfi til að gera hitt og þetta sem öðrum finnast sjálfsagðir hlutir. Reyndar má ég núna allt í einu hafa augnhárauppbrettarann (kannski eftir að ég skrifaði um það) allan sólarhringinn en naglaþjölin og plokkarinn voru tekin af mér og sett í geymsluna á skrifstofu fangavarðanna.
Um daginn var allsherjarleit hér, þá þurftu allir að fara í þvagprufu þegar klefarnir voru opnaðir og við vorum send niður í vinnustofuna og látin bíða þar í nokkra klukkutíma á meðan leit var gerð í öllu húsinu. Hver einasti klefi var fínkemdur, hver einasti krókur og kimi í öllu húsinu. Dyrakarmurinn var rifinn af í herberginu mínu þar sem fyrir aftan hann er gat í veggnum sem auðveldlega mætti nota sem felustað. Ekkert var þar sem betur fer. Allir fangaverðirnir voru mættir á staðinn til að leita og strippa okkur öll. Ef eitthvað hefði fundist, sem ekki má vera hérna, eins og netpungur, símar, dóp eða annað hefðum við fengið agabrot. Svo var ekki í þetta sinn.
En hér þarf okkur að semja því annars getum við fengið á okkur skýrslu eða agabrot og þá verður erfiðara um vik að komast út. Slagsmál brutust út milli tveggja aðila um daginn, kveikt hefur verið í dóti og hér þekkist einelti.
Þegar svona órói er í húsinu getur verið mjög þungbært að vera hér en það er lítið við þessu að gera annað en að senda konuna, ef kona á í hlut, í einangrun niður á Skólavörðustíg í nokkra daga. Ef karlmaður á í hlut er hann sendur í burtu héðan, á Skólavörðustíg eða Litla-Hraun.
Þeir karlmenn sem koma hingað mega ekki hafa framið kynferðisafbrot eða alvarleg ofbeldisbrot. Þó eru þess dæmi þegar þeim hefur ekki verið vært í öðrum fangelsum.
Hér er alltaf að koma nýtt fólk og fara. Sumra saknar maður. Ég sakna litla nýfædda drengsins sem var hérna um daginn. Hann fæddist 10 dögum áður en mamma hans kláraði afplánun. Allir vildu eiga hann.
Ég er búin að eignast nokkrar vinkonur á leikskólanum við hliðina á okkur. Þær eru sex ára og koma alltaf að spjalla við mig í gegnum girðinguna þegar við erum úti á sama tíma. Þær spurðu mig hvað ég hefði gert af mér. Næsta dag vilja þær heyra meira. Ég hitti þær vonandi í næstu útivist.
Öll bíðum við alla daga frétta af því hvað um okkur verður og hvenær við losnum. Flestir eru með dagatal og krossa við. Það er verst þegar maður dettur niður í það að telja dagana. Þá líða þeir ekki. Afplánunin verður þá óbærileg og á stundum óyfirstíganleg. Stundum langar mann út í gegnum vegginn og yfir girðinguna.
Ég sé húsin á móti út um klefagluggann minn. Þar er fólk að grilla, krakkar á trampólíni, fólk að lifa eðlilegu lífi, sem ég fæ bráðum að gera, og svo sé ég sjóinn.
Það verður æðislegt að geta farið út þegar maður vill, að nota lykla, að sjá fólk, faðma fólk, borða með fjölskyldunni, þurfa ekki að hringja bjöllu til að fara á klósettið …
Rétt eftir að ég vaknaði heyrði ég í einum fanga hlusta á Eminem á fullum styrk, annar var með sjónvarpið í botni, enn annan sá ég púsla, og svo einn að skúra með tónlistina á fullu í eyrunum. Aðrir voru sofandi, eða að borða morgunmat og kjafta.
Allir eru að horfa á HM þessa dagana, við veðjum um úrslit leikjanna, spilum póker, við horfum á DVD. Ég sá frábæra mynd um daginn… I hired a contract killer eftir Aki Kaurismaki.
Önnur konan á neðri hæðinni er frá Afríku og kom hingað á fölsuðu vegabréfi. Hún horfir allan daginn á Omega og les biblíuna. „Come and feel the freedom with me“, segir hún við okkur.
Því miður er það bara allt of algengt að fólk komi aftur í fangelsi þegar það hefur einu sinni setið inni. Þá sleppur það á reynslulausn til eins eða tveggja ára og minnsta brot kemur þeim aftur í steininn.
Það verður skrítið að koma út í samfélagið aftur. Þá er manni best að hafa hægan á; að koma ekki út eins og flugeldur því þá kemur maður niður sem brunnið prik.
Kveðja úr Kvennafangelsinu í Kópavogi
Ljósmynd í haus heitir Lonely og er eftir Davido Cassenello