Leikarinn ástsæli Tom Hanks var gestur í fyrsta þætti þáttastjórnandans James Gordon sem nýverið tók við stjórnartaumunum á þættinum The Late Late Show. Tom sem er margfaldur Óskarsverðlaunahafi gerði sér lítið fyrir og lék brot úr öllum sínum vinsælustu kvikmyndum með aðstoð James.
Fyrst bregður Tom sér í hlutverk sitt úr myndinni Forrest Gump og svo mæta persónurnar sem hann hefur gert ógleymanlegar hver á fætur annarri.
Þjálfarinn minn hamrar sí og æ á hversu mikilvægt er að borða fisk 2–3 í viku til að gleðja kroppinn. Þessi uppskrift er ein af mínum uppáhalds og slær alltaf í gegn.
400–500 g laxaflak, roð og beinlaust
Gott hunang
Nokkrar val- eða pekanhnetur
Chillíflögur t.d. chilli-explosion í kvörn (fæst í Bónus)
Olía
Stórar kartöflur
ferskt spínat
smjör
salt
pipar
hvítlaukur – 2 geirar
Mjólk
Uppáhalds grænmeti t.d. blómkál, spergilkál, gulrætur, paprika og sveppir
Kartöflurnar eru soðnar þar til vel mjúkar. Ef hýðið er fallegt tek ég ekki utan af þeim heldur set 1 góða msk. af smjöri, pressa 2 hvítlauksgeira og salta eftir smekk út í pottinn. Svo set ég sirka 3 msk. af mjólk og stappa þetta í pottinum. Því næst saxa ég 3-4 handfylli af spínati og set út í á meðan þetta er enn volgt. Hræri saman og bæti salti eða pipar við eftir smekk.
Laxaflakið fer heilt í eldfast mót. 2 msk. hunang yfir, kryddað með chillíkryddinu. Hneturnar brýt ég með stórum hníf og dreifi yfir. Bakað við 150 g í 10 mínútur á grilli. Látið standa í 5–10 mínútur á borði áður en snætt er.
Grænmetið steiki ég á pönnu upp úr kókosolíu og set smá sjávarsalt í lokin. Passið að ofsteikja ekki grænmetið, þá tapar það næringargildi sínu. Grænmetið á að vera stökkt.
Njótið vel!
Afganginn af fisknum og/eða grænmetinu má gjarnan nota í ofnbakaða eggjaköku daginn eftir.
Fatahönnuðurinn og listakonan Birta Björnsdóttir er búsett á Spáni í bænum Fontpineda sem er uppi í fjöllum í um það bil 40 kílómetra fjarlægð frá Barcelona. Birta er gift Jóni Páli Halldórssyni og eiga þau tvö börn. Á heimili þeirra hjóna eru mörg óvanaleg dýr og nýjasti fjölskyldumeðlimurinn er lítil ugla sem er karlkyns og heitir Uglus. Við forvitnuðumst um ugluhaldið og náðum í Birtu í örstutt spjall.
Nýfæddur og situr pollrólegur.
Hvernig kom það til að þið fenguð ykkur uglu sem gæludýr?
Ja, ég fékk hana í afmælisgjöf frá manninum mínum. Reyndar fékk ég dularfullan kassa í afmælisgjöf frá honum … dró upp úr honum miða sem stóð á: „Ég er pakkinn þinn … það er verið að búa mig til og ég verð ekki tilbúin fyrr en eftir 3 vikur … stundum má geyma mig úti, en bara á Spáni … ég er mochuelo-smáugla og fæðist eftir 10 daga.“
Ég hef alltaf verið dýrasjúk og sérstaklega sjúk í svona óvenjulegri gæludýr. Mér hefur alltaf þótt uglur alveg einstaklega dularfullar og fallegar – en aldrei datt mér í hug að ég ætti eftir að eignast eina. En þar sem við búum hér á Spáni finnst okkur að við þurfum að nýta tækifærið og fá að upplifa að eiga dýr sem við getum ekki átt heima á Íslandi.
Börn Birtu og Jóns Páls Stormur Björn Jónsson og Ylfa Vár Jónsdóttir með Uglus litla en það heitir hann.
Eru uglur vinsæl gæludýr á Spáni þar sem þið eruð búsett?
Nei, alls ekki, þetta þykir alveg jafn merkilegt hér eins og á Íslandi. Uglur eru ekki seldar í gæludýrabúðum heldur þarf að kaupa þær hjá löggildum ugluræktanda. Þessi kom alla leið frá Alicante og við fengum hana senda til okkar um mánaðargamla.
Uglus aðstoðar á vinnustofunni.
Tengist þetta eitthvað Harry Potter, þar sem krakkarnir eiga allir uglur? Eruð þið Harry Potter-aðdáendur?
Nei, við erum ekki Harry Potter-aðdáendur.
Hvernig annast maður uglu?
Ja, hún þarf að sjálfsögðu að hafa mjög stórt búr. Við erum með stóran garð hér og smíðuðum þar svona hálfpartinn eins og aviary, þar sem hún getur flogið um. Við tökum hana inn oft á kvöldin og leyfum henni bara að fljúga lausri um húsið. Við höfum staðið hana að því að vera að stela mat af matarborðinu hjá okkur eða leika sér með nammibréf. Svo eigum við lítinn uglubangsa sem hún elskar að drösla um!
Með matarafganga í eldhúsinu.
Nú eru uglur ránfuglar, eru þær heppileg gæludýr?
Uglur eru ekki talin „gæludýr“ og þeir sem eiga uglur eru nær alltaf fólk sem stundar „Falconry“. Þetta er meira tómstundagaman og sport fyrir þetta fólk, þar sem markmiðið er að temja fuglana. Þess má geta að á Spáni eru yfir 5.000 manns sem stunda Falconry og innan þessa hóps er deilt vitneskju og þekkingu miðlað. Til að vera löglegur eigandi ránfugls þurftum við að fá kennslu frá reyndum Falconer, kaupa fuglinn frá löglegum ræktanda og sækja um sérstakt leyfi frá hinu opinbera. Þessi ugla sem við eigum er ein minnsta uglutegundin. Þessi tegund kallast Little Owl eða Athene Noctua. Stærðin skiptir að sjálfsögðu máli því hún er meðfærilegri svona lítil, borðar minna, skítur minna og er með minni klær. Þetta er rándýr með mjög villt eðli og því þarf að koma þannig fram við hana. Þetta er ekki dýr til að hafa í búri inni í stofu.
Uglus hæstánægður með pylsubita.
Er hægt að temja uglur?
Já, við höfum aðeins verið að temja okkar, við gerum visst hljóð þegar við gefum henni að borða sem hún tengir þá við matinn og hún fær bara að borða á hendinni okkar. Nú er hún farin að fljúga á hendina okkar til að fá að borða. Stærri uglur er hægt að temja til veiða. Þetta byggist mikið líka á því að uglan venjist þér og því sem þú ert að gera.
Hvað borða uglur?
Þær borða t.d. mýs, hamstra, rottur, kornhænur, snigla, eðlur og ýmis skordýr eins og engisprettur. Við eigum einmitt kameljón sem borðar bara lifandi engisprettur, (erum með sér búr fyrir þær … og þær þurfa að fá að borða líka) en uglan okkar elskar að elta þær á stofugólfinu okkar.
Þið eruð með fleiri dýr fyrir en uglu og kameljón, hvaða? Og hvernig gengur sambýlið við hin dýrin?
Já, við erum einnig með tvo Perúska-naggrísi (þeir eru síðhærðir) og svo einn fisk. Við áttum skjaldböku en hún slapp út hjá okkur og er áreiðanlega að lifa góðu lífi einhvers staðar í þessum paradísargarði. Dýrunum semur vel en við myndum ekki skilja minnsta naggrísinn eftir með ugluna lausa:)
Nagrísirnir.
Með þessum orðum kvöddum við Birtu og dýraparadísina hennar en við ætlum að heyra í henni fljótt aftur og fá þá að fræðast um hönnun hennar og listsköpun.
Kostuð kynning
Þurr og viðkvæm húð er algeng og þarfnast sérstakrar athygli. En hverjar eru bestu leiðirnar til þess að hugsa um hana? Leyfðu Decubal að vísa þér réttu leiðina í gegnum allar mýturnar um þurra húð og hársvörð og gefa þér bestu ráðin.
Mýta 1: Sápa er eina leiðin til að hreinsa húðina
Hefðbundin sápa þurrkar húðina sem gerir það að verkum að hún hentar síður til þess að hreinsa andlit og líkama. Til þess að halda húðinni mjúkri og rakri þarf að nota mildar hreinsivörur sem eru á sama tíma rakagefandi. Mundu líka að endurtekin böð/sturtuferðir þurrka upp húðina og enn frekar ef vatnið er mjög heitt.
Ráð! Prufaðu Decubal face wash – rakagefandi hreinsifroðu fyrir þurra og viðkvæma húð sem hreinsar andlitið á áhrifaríkan hátt án þess að þurrka húðina. Þegar þú ferð í bað eða sturtu notaðu þá miðlungs heitt vatn og milda olíu, t.d. Decubal shower & bath oil, sem veitir húðinni raka á meðan hún hreinsar húðina.
Mýta 2: Drekktu nóg af vatni til þess að húðin tapi ekki raka
Ofþornaður líkami og húð eru algjörlega hvor sinn hluturinn. Vatn er nauðsynlegt fyrir líkamann en kemur ekki í veg fyrir þurra húð. Til að meðhöndla þurra húð er best að nota mildar og rakagefandi húðvörur.
Ráð! Sum svæði líkamans eru venjulega berskjaldaðri en önnur. Decubal lips & dry spots balm gefur þurrum vörum, tættum naglaböndum og öðrum þurrum svæðum sérstaka umönnun.
Mýta 3: Ekki ætti að bera á sig krem of oft
Ef þú ert með þurra húð, þá er nánast ómögulegt að bera á hana of mikið eða of oft þar sem þurra húð skortir einfaldlega raka. Berðu á þig þangað til þér finnst húðin ekki lengur vera strekkt, ert og flagnandi. Fyrir þurra húð er mælt með notkun krema sem hafa hátt fituinnihald.
Ráð! Við mælum með Decubal original clinic cream með 38% fituinnihaldi sem rakakremi fyrir einstaklinga með þurra húð. Fyrir mjög þurra og erfiða húð er hægt að nota Decubal lipid cream með 70% fituinnihaldi sem veitir áhrifaríka en jafnframt milda umönnun. Bæði kremin má nota daglega.
Mýta 4: Flasa og þurr hársvörður er sami hluturinn
Flasa og þurr hársvörður er hvor sinn hluturinn og ætti að meðhöndla á mismunandi hátt. Venjulega eru húðflögur vegna þurrs hársvarðar á stærð við lítil rykkorn. Húðflögur vegna flösu eru á stærð við títiprjónshaus og losna ekki eins auðveldlega frá hársverðinum.
Ráð! Ef þú ert með þurran hársvörð – veldu þá mild sjampó eins og Decubal mild shampoo með B5 vítamíni og hveitiklíði. Notaðu Decubal dry scalp treatment þegar hársvörðurinn þarfnast nærandi og róandi meðferðar. Ef þig grunar að þú sért með flösu þá ættirðu að prófa sérstakt flösusjampó í nokkrar vikur og athuga hvort það lagast.
Mýta 5: Þurr húð er aðallega vandamál á veturna
Það er satt að kuldi og þurrt loft auka enn frekar vandamál með þurra húð, en fyrir marga er þurr húð vandamál allt árið um kring. Á sumrin fá margir til dæmis þurra húð og hársvörð vegna sólarinnar.
Ráð! Mjúk og teygjanleg húð er ónæmari fyrir utanaðkomandi áreiti en þurr húð. Haltu húðinni þinni mjúkri allt árið um kring með því að nota mild og rakagefandi krem eins og Decubal original clinic cream.
Ég var svo heppin að vera boðið á forsýningu nýjustu kvikmyndar Dags Kára Péturssonar, Fúsi. Ég vissi ekki við hverju var að búast en myndin kom mér skemmtilega á óvart. Myndin verður frumsýnd föstudaginn 27. mars.
Fúsi er fertugur maður sem býr ennþá heima hjá mömmu sinni. Hann vinnur hefðbundinn vinnudag og ver frítíma sínum helst í að leika sér með dót úr seinni heimsstyrjöldinni. Dagar Fúsa eru fremur tilbreytingarlausir þangað til að inn í líf hans rata tvær manneskjur, annars vegar lítil stúlka sem flytur í blokkina hjá honum og hins vegar Sjöfn sem hann kynnist á dansnámskeiði.
Ilmur Kristjánsdóttir og Gunnar Jónsson í hlutverkum sínum í Fúsa.
Þessar tvær manneskjur opna augu Fúsa fyrir því að það er meira í boði í henni veröld heldur en það sem honum var áður kunnugt um.
Fúsi er án efa með betri íslenskum kvikmyndum sem ég hef séð.
Fúsi er ekki bara falleg afþreyingarmynd heldur fjallar hún líka um mikilvæg málefni eins og einelti, staðalímyndir, fordóma og geðsjúkdóma.
Gunnar Jónsson, betur þekktur sem Gussi, fer algerlega á kostum sem hinn dásamlegi Fúsi. Ég hef í raun ekki séð hann leika svo mikið áður en hann stóðst klárlega allar mínar væntingar og meira til.
Ilmur Kristjánsdóttir leikur Sjöfn sem snýr lífi Fúsa á hvolf. Hún skilar þessu hlutverki frá sér eins og öllum hlutverkum sem ég hef séð hana í – algjörlega 100%. Henni tekst á áreynslulausan hátt að hrífa mann með sér. Ég fann til með Sjöfn, varð reið út í hana og á ákveðnum augnablikum þá varð ég meira að segja smávegis skotin í henni. Ilmur er bara með þetta, það er ekkert flókið.
Ekki má svo gleyma stúlkunni sem leikur litlu vinkonu hans Fúsa í stigaganginum. Hún var algjörlega dásamleg og á framtíðina fyrir sér í þessum bransa.
Ljúfsár,kómísk, falleg, einlæg og umfram allt tilgerðarlaus bíómynd. Ég naut hverrar mínútu.
Það er stundum sagt að maður geti ekki sagt frá sínum tilfinningum og hugarferli nema að vera stilltur inn á þá tilfinningu. Að geta bara almennilega útskýrt þunglyndi þegar maður er þunglyndur. Þetta er bara alls ekki rétt að mínu mati. En hvað aðskilur vanlíðan frá þunglyndi?
Vanlíðan sem hrjáir okkur á stundum er eins og einstaka leiðinlegur gestur sem kemur í kaffi klukkan 3 og fer svo klukkan 6, eða rétt fyrir kvöldmat svona eins og eðlilegt þykir.
Þunglyndi er hins vegar eins og leiðinlegi frændinn sem á enga peninga og treður sér upp á mann. Hann verður að fá gistingu því annars liggur hann á götunni. Yfirþyrmandi, óþolandi og niðurdrepandi.
Eða kannski er þunglyndið örninn sem nartar í líffæri Prómeþeifs, sem bundinn er við bjargsklöpp. Þunglyndið líkt og annað hugarástand er hlaupkennt og sífellt að taka á sig ný form og nýjar dramatískar myndir.
Svartir fuglar, hrafnar, svartir hundar og úlfar. Myndmálið er mjög sterkt og ástandið fegrað, vegna þess að margir vilja fela ástandið með orðavali sínu.
Þunglyndi er ekki aumingjaskapur, það er ekki heimska og síðast en ekki síst þá er þunglyndi ekki eitthvað sem maður getur bara hrist af sér eða bara „hætt“ því.
þar að auki er þunglyndi mjög persónubundið og hvernið það lýsir sér. Þegar ég upplifi þunglyndi, samhliða geðshæðum, þá er oft lítill sem enginn aðdragandi. Ég er kannski á góðu róli í eina viku, virkilega ánægður með lífið og tilveruna og svo einn daginn í vikunni á eftir, þá langar mig ekki til þess að hitta fólk, þá kallar rúmið og sængin á mig. Ég vil læst herbergi með nægar birgðir af mat svo ég þurfi ekki að mæta heiminum þann daginn. – Það er tilfinningin, það er hvötin.
Það hefur tekið mig langan tíma að öðlast færni til þess að fylgja minni rútínu, þrátt fyrir þessar andfélagslegu hvatir. Að heilsa fólki, að brosa og hlæja að fyndnu sjitti vegna þess að ég veit með vissu að heilinn er bara eitthvað að klikka tímabundið. Að viðhalda rútínunni bjargar mínum heimi frá glötun.
Hvernig læt ég þegar ég er gripinn og togaður ofan í djúpið? Þegar nógu margar litlar blóðsugur sjúga úr mér allann lífsþrótt þá er ég holdgerving orðsins „Aðgerðarleysi“. Þetta ástand hræðir mig, vegna þess að þá fyllist ég þeldökkum ranghugmyndum um eigin tilvist. Framtíðin verður fjarlæg.
Ég er ömurlegur, ég er ljótur, ég er feitur, ég er ekki í formi, allir hata mig, enginn vill mig, lítil sem engin kynhvöt og síðast en ekki síst þá tekur síþreytan við. Það eru hreinir líffræðilegir þættir sem eiga sök á þessu.
Þegar maður sefur marga klukkutíma á dag og er samt þreyttur í þunglyndislotu þá er líkaminn í rauninni á fullri keyrslu. Þrátt fyrir að maður sé ekki að gera neitt, sem er helvíti magnað!
Þetta skýrir kennari við Stanford-háskóla, sem heitir Robert Sapolsky betur í fróðlegum fyrirlestri um þunglyndi. Sjá hér.
Þó svo að neikvæðnisengillinn segi manni að þegja um sín vandamál eins og þunglyndið og stoltið gerir þá er alltaf betra að tala við einhvern, að láta einhvern vita. Því svo lengi sem við sköðum okkur ekki eða aðra og tölum opinskátt um hlutina er von um hjálp og betra líf.
Grein þessa má ekki birta í öðrum fjölmiðlum nema að gefnu leyfi höfundar.
Jafnréttisnefnd Háskóla Íslands sendi mér eftirfarandi erindi þann 24. mars, vegna málfundar sem félag prófessora stendur fyrir í dag, til kynningar á frambjóðendum til rektorskjörs í Háskóla Íslands.
Þar sem efni fundarins var þá löngu ákveðið og ég búinn að undirbúa mig í samræmi við það, gat ekki komið því við að fjalla um þessi mál á þeim stutta tíma sem frambjóðendum er ætlaður, en ákvað svara þess í stað hér.
Við umfjöllun þína um þau málefni sem lagt er upp með á fundi rektorsframbjóðenda á fimmtudag óska fulltrúar í jafnréttisnefnd skólans eftir því að þú fjallir um jafnréttismál innan Háskólans í samhengi við málefnin. Háskóli Íslands gaf út mjög metnaðarfulla stefnu um jafnréttismál sem gildir fyrir árin 2013 – 2017. Okkur finnst mikilvægt að heyra hvaða málefni úr jafnréttisáætlun þú teljir mikilvægt að verði sett í forgang og hvernig þau skuli fjármagna. Örfá dæmi um málefni eru:
Varðandi spurninguna um það hvaða málefni úr jafnréttisáæluninni ég telji að eigi að setja í forgang þá tel ég 3ja markmið áætlunarinnar „að taka fullt tillit til jafnréttissjónarmiða við skipulag náms, kennslu og rannsókna“ vera mikilvægast og undrast ég stórum að það skuli ekki þegar vera álitið svo sjálfsagt að óþarft sé að ræða það. Til allrar hamingju er ekki almennt ekki kostnaðarsamt að framfylgja svo sjálfsögðum hlutum í daglegu starfi.
Ég geri mér ekki grein fyrir kostnaði skólans vegna sérþarfa fatlaðra en reikna með fjárframlögum frá ríkinu vegna þess.
Hvað varðar aðgengi í þeirri merkingu að komast ferða sinna um lóð og húsnæði skólans, þá gilda einfaldlega lög í landinu sem kveða á um að stefna skuli að aðgengi fyrir alla, auk þess sem bæði Stjórnarskráin og Mannréttindasáttmáli Evrópu bannar mismunun á grundvelli fötlunar. Það heyrir undir Mannvirkjastofnun að sjá til þess hönnun bygginga sé fullnægjandi að þessu leyti.
Hvað snertir fjölbreyttari útfærslu kennsluhátta og námsmats þá veit ég ekki með hvaða hætti núverandi forysta skólans hefur tryggt rétt fatlaðra en ég hef almennt áhuga á að vinna að úrbótum í kennslu- og námsmatsmálum og þar eru nemendur með sérþarfir ekkert undanskildir. Árið 1999 féll dómur í Hæstarétti þar sem blindri konu voru dæmdar miskabætur vegna vanrækslu HÍ á því að koma til móts við þarfir hennar, það er í mínum huga blettur á sögu skólans að nemandi hafi þurft að fara með slíkt mál fyrir dómstóla.
Ég tel ekki þörf á sérstakri fræðslu um jafnréttismál fyrir stjórnendur. Það er sjálfsagt að jafnréttisnefnd beini því til stjórnenda að hafa í huga að flest höfum við ómeðvitaða fordóma gagnvart fólki sem við skilgreinum sem minnihlutahópa. Til dæmis má benda á rannsókn sem sýnir tilhneigingu akademískra starfsmanna til að gefa verkum meira vægi ef karlmaður er skrifaður fyrir þeim. Þeir fordómar stafa ekki af fáfræði heldur eimir eftir af aldagömlum hugsunarhætti. Ég tel því að umfangsmikil fræðsla myndi ekki skila meiri árangri en vinsamleg ábending. Þegar eru fyrir hendi kæruleiðir sem fara má ef fólki er mismunað á ómálefnalegum forsendum.
Ég hef ekki í hyggju að grípa til sérstakra aðgerða vegna kynjahlutfalls meðal starfsfólks HÍ nema komi í ljós að kerfisbundin mismunun eigi sér stað. Slíkt mun ég aldrei líða en þær tölur sem liggja fyrir gefa ekki tilefni til að ætla að svo sé.
Ef Háskóli Íslands er ekki gerólíkur öllum þeim háskólum sem ég þekki af eigin raun, er ekki ástæða til að hafa þungar áhyggjur af þessum þætti. Háskólafólk býr almennt við fjölskylduvænar aðstæður þar sem lítið er um viðveruskyldu á kvöldin eða á helgidögum.
Þeir sem stunda rannsóknir hafa miklu meira sjálfræði um það hvernig þeir skipuleggja vinnutíma sinn en þorri launþega og hluta þess starfs er oft hægt að stunda að heiman. Ég er hinsvegar ekki innanbúðarmaður í HÍ svo ef jafnréttisnefnd hefur aðra mynd af ástandinu þá þigg ég ábendingar.
Þess má geta að ég hef í mörg ár talað fyrir sveigjanlegum vinnutíma.
Að sjálfsögðu á að fræða kennaranema um stöðu minnihlutahópa. Margir hópar barna eru í viðkvæmri stöðu, t.d. er mikið brottfall úr skóla meðal fyrstu kynslóðar Íslendinga (þ.e.a.s. barna innflytjenda), fötluð börn ganga nú í almenna skóla og hinsegin fólk verður æ sýnilegra. Áríðandi er að jafnréttisfræðsla, eins og öll önnur kennsla sem fram fer í háskólum, sé byggð á vönduðum rannsóknum, sem standast vísindalegar kröfur.
Á flestum námsbrautum ætti þó námið að snúast um þjálfun í vísindalegum aðferðum en ekki jafnréttismál, ekkert frekar en um t.d. umhverfismál, lýðræði eða önnur mál sem hafa gildi fyrir samfélagið almennt, fremur en þau fræði sem um ræðir.
Mikilvægt að Háskólinn láti ekkert annað en verðleika ráða því hverjir veljast til starfa og fá framgang í stöður. Konum í prófessorsstöðum og öðrum akademískum stöðum hefur fjölgað hratt á síðustu áratugum. Í dag eru konur í yfirgnæfandi meirihluta háskólanema. Það eru því allar líkur á að nóg framboð verði af frambærilegum konum í prófessorsstöður á næstu árum. Það sama á við um stjórnendur, ef svo fer fram sem horfir verða konur í meirihluta stjórnenda eftir nokkur ár.
Ég tel rétt og nauðsynlegt að breyta þeirri stefnu sem HÍ hefur viðhaft gagnvart útlendingum með því að auglýsa stöður seint, illa, á séríslenskum vettvang og stundum eingöngu á íslensku.Það er ekki gott að segja hversu mörgum afburða vísindakonum og -körlum við höfum misst af vegna þeirrar stefnu að halda utanaðkomandi fólki frá skólanum.
Fyrir því eru margþættar samfélagslegar og pólitískar ástæður sem félagsvísindafólk leitast nú við að varpa ljósi á.Þetta er að mínu mati áhugavert en ég tel það hvorki á valdi né í verkahring háskóla að skipta sér af námsvali kynjanna eða reyna að handstýra piltum í háskólanám.
Við ættum líka að spyrja hvort skynsamlegt sé að leggja mikla áherslu á flokkun fólks í konur og karla þegar ljóst er orðið að margt fólk lítur ekki á sig sem annað hvort karl eða konu.
—-
„Kæra Byrgíta Jónsdóttir,
Við ritum þér hér nokkrar línur vegna orða sem þú lést falla í viðtali í útvarpsþættinum Harmageddon þriðjudaginn 24. mars síðastliðinn, en þar voru Píratar og uppgangur þeirra í stjórnmálunum þessa dagana til umræðu. Í viðtalinu barst þú stjórnmálaflokkinn Pírata saman við “þriðja kynið” og lýstir honum sömuleiðis sem “kynlausum” í því samhengi.
Við erum nokkuð hugsi yfir því hvað það var nákvæmlega sem vakti fyrir þér þegar þú lést þessi orð falla og jafnframt hvaða hóp þú áttir við, því þeir geta verið nokkrir. Við veltum fyrir okkur hvort t.d. hafi verið átt við intersex fólk, trans fólk, non-binary trans fólk eða annað fólk. Burtséð frá því hvaða hóp var um að ræða myndum við gera athugasemdir við að lýsa þeim sem “kynlausum” í umræðu um “þriðja kynið.” Fólk sem skilgreinir sig kynlaust (e. agender) skilgreinir sig nefnilega ekki jafnframt sem “þriðja kynið” – og kynlaus á alls ekki við um intersex fólk eða aðra flokka undir non-binary trans regnhlífinni.
Fyrir intersex einstakling, sem hefur jafnvel véfengt eigið kyn, getur orðanotkunin “kynlaus” endurvakið gamla, röklausa hræðslu. Það að kyneinkenni manneskju séu örlítið frábrugðin þeim samsetningum sem algengastar eru gerir hana ekki kynlausa. Sömuleiðis er það trans fólk sem upplifir kynvitund sína utan tvíhyggju hins ‘hefðbundna’ kynjakerfis (sem gerir eingöngu ráð fyrir karl- og kvenkyni) ekki “kynlaust” og gefur slík orðanotkun jafnvel til kynna að kynvitund þeirra sé ekki raunveruleg, eða óæðri en ella.
Við gerum okkur grein fyrir því að þessi orð voru eflaust ekki útpæld og sett fram í einhverskonar kímni. Útkoman verður samt: manneskja í forréttindastöðu að gera grín á kostnað þessara minnihlutahópa.
Í ljósi þessa atviks, og vegna þess að lögfestingu á þriðja kyninu er að finna í jafnréttistefnu Pírata, viljum við skora á þig og flokkinn að afla sér viðeigandi fræðslu um málefnið, þingmönnum og öðru félagsfólki til góða. Starfsfólk og sjálfboðaliðar Samtakanna ‘78 eru t.d. boðin og búin, en í fræðsluefni samtakanna er einmitt tekið á þessum málefnum. Við teljum mikilvægt að stjórnmálaafl sem er á uppleið og sækir vald sitt til grasrótarinnar standi undir væntingum og tali um hinsegin fólk af virðingu.“
Með vinsemd og virðingu,
Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, formaður Trans-Ísland
Kitty Anderson, formaður Intersex Ísland
Bríet Finnsdóttir, varaformaður Intersex Ísland
Alda Villiljós, stofnandi Non-Binary Iceland
Sigurður Ýmir Sigurjónsson, formaður Q – Félag hinsegin stúdenta á Íslandi
Hilmar Hildarson Magnúsarson, formaður Samtakanna ‘78 – félags hinsegin fólks á Íslandi
Nú er komin út bókin Vertu úlfur eftir Héðin Unnsteinsson. Héðinn er einn fremsti sérfræðingur þjóðarinnar á sviði geðheilbrigðismála og framlag hans til þess málaflokks er þjóðinni gríðarlega dýrmætt. Má þar m.a. nefna Geðorðin 10 sem hanga á velflestum ísskápshurðum landans, á vinnustöðum, í kennslustofum og víðar.
Í bókinni Vertu úlfur leggur Héðinn sjálfan sig undir með því að deila með lesendum tímabili í lífi sínu þar sem hann fór frá því að vera jakkafataklæddur ráðuneytissérfræðingur í að vera (talinn) alvarlega geðsjúkur maður sem hefur misst alla sína reisn og endaði sem viljalaust verkfæri einstaklinga og aðstæðna sem hann sjálfur hafði enga stjórn á.
Með ótrúlegum styrk og þekkingu, bæði á sjálfum sér og sjúkdómnum, leyfir hann lesandanum að fylgjast með hruninu öllu og upprisunni sjálfri í eigin lífi. Í sjúkum huga sínum myndar m.a. snarbiluð tengsl milli stöðu sinnar og hins eiginlega hruns sem síðar átti eftir að verða.
Reisn Héðins, kærleikur, virðing og skynjun fyrir heildarmyndinni kemur svo vel fram í frásögninni. Það var ómögulegt að leggja frá sér bókina allt frá fyrstu blaðsíðu til þeirrar síðustu. Ég hef lengi ekki lesið bók sem hefur haft svona áhrif á mig. Svona sérstök áhrif. Ég grét aftur og aftur, sá húmorinn í fáránleikanum, fann á köflum til mikillar reiði yfir því kerfi sem við höfum komið okkur upp í tengslum við geðheilbrigðisþjónustu, skynjaði óbærilegan sársauka í gegnum frásögnina, og langaði til að reyna að skilja það andlega fárviðri sem á sér stað í huga einstaklings sem tekst á við veikindi af þessu tagi.
Frásögnin öll er einstaklega ljóðræn. Djúp vitund Héðins um það sem er í gangi frá mínútu til mínútu meðan veikindin stóðu yfir, gerir mann í raun þátttakanda í atburðarásinni vegna spennuþrunginnar frásagnar hans.
Dásamleg er notkun tungumálsins þar sem Héðinn lýsir dýpri skynjun á hverju smáatriði í líkama sínum, í umhverfi sínu, á alheiminum, skynjun sem er ýktari og öfgafyllri en venjulegur maður getur skilið. Hver einasta skynjun, andleg og líkamleg, virðist þúsundföld, næmi fyrir manneskjum, náttúru, sjálfum sér – og Guði.
Héðinn skilur okkur lesendur eftir með sterka samlíðan með honum og sammannlegan vilja til að hjálpa til. Og það var svo fallegt að lesa um vini hans sem sýndu honum skilning og virðingu og leyfðu honum að ráða ferðinni í fáránlegu leikriti lífs hans þegar mest gekk á.
Þetta er engin venjuleg manneskja sem Héðinn lýsir í æðikastinu – í uppheimum, og frásagnir eru magnaðar af fáránleikanum sem í textanum líða áfram eins og eðlilegur hlutur í sjúkum huga. Í geðveikum huga geta ítrekuð fataskipti, sérdregnar gardínur í sjúkrastofu, fólkið í útvarpinu og útreiknuð bílnúmer haft stórkostleg áhrif á framvindu mikilvægra mála eða jafnvel á framtíð heimsins. Á sama tíma að átta sig á, milli heima, – að eitthvað er ekki eins og það á að vera og svo síðan hrunið þegar „þykka flauelsteppið var yfir heilanum“.
Upprisan hefur tekið tíma. Að ná sáttum og fyrirgefa. Og það hefur Héðinn gert. Markmið hans er að hafa áhrif til breytinga.
Það þarf mikið þor til að skrifa svona bók. Ekki síst fyrir mann sem vill láta taka sig alvarlega sem pólitískur ráðgjafi eða sérfræðingur, jafnvel á heimsvísu, en Héðinn starfaði m.a. hjá Alþjóða heilbrigðismálastofnuninni.
Eitt er víst að Héðinn Unnsteinsson er enn stærri manneskja og mikilvægari fyrir að stíga fram og deila með okkur hvernig það er að hafa veikst af geðhvarfasýki en vera samt einn af lykilmönnunum, hugsuðunum í íslensku samfélagi. Það sannar fyrir mér að við höfum líklega farið á mis við stórkostlegar manneskjur í gegnum tíðina sem hafa greinst með sama sjúkdóm, vegna þess að þær voru ekki meðhöndlaðar rétt og fengu ekki þann kærleik og skilning sem til þurfti.
Í lok bókar færir Héðinn Unnsteinsson þjóðinni ótrúlega fallega gjöf í formi lífsorðanna 14 sem hver einasta manneskja getur fundið bjargræði í.
Vertu úlfur er einstök bók sem allir ættu að lesa til að reyna að skilja hvað á sér stað í heimi einstaklings sem hefur verið sleginn af í samfélaginu vegna þeirra ríkjandi viðhorfa sem ríkt hafa í geðheilbrigðismálum á Íslandi.
Héðinn segir á einum stað í bókinni þegar hann lýsir viðbrögðum heilbrigðiskerfisins við geðsjúkum manni: „það var litla móðurorku að finna í heilbrigðiskerfinu“.
Móðurorkan sem er kærleikurinn í sinni fegurstu mynd.
Hafðu þakkir Héðinn Unnsteinsson fyrir framlag þitt.
Fyrr í vikunni var kastljósinu beint að matvælamerkingum. Ég var meira að segja í viðtali og talaði fyrir hönd Neytendasamtakanna. Ég þekki umfjöllunarefnið ágætlega enda er ég áhugamaður um hollan mat og kann að lesa á næringargildistöflur. Þann 15. desember á síðasta ári tóku í gildi nýjar reglur um matvælamerkingar. Þetta er ægilegur bálkur en segja má að hann einfaldi stöðuna örlítið því hann tekur við af 3 eða 4 reglugerðum sem áður giltu.
Núna eru reglurnar skýrar og því ber að fagna.
Neytendasamtökin gerðu „stikkprufu“ á nokkur hundruð vöruflokkum í byrjun ársins til að átta sig á stöðunni. Síðan er meiningin að fylgjast reglulega með og sjá hvort matvælaframleiðslufyrirtækin taki sig á ef þeim hefur verið bent á ruglingslega framsetningu á innihaldslýsingu varanna sinna.
Þó að þessi bálkur sé stór og mikill er inntak hans frekar einfalt. Næringargildistöflur og innihaldslýsing á að vera auðskilin og framsett með skýrum hætti.
Svona eiga næringargildistöflur að líta út.
Það er leiðinlegt að segja það en stærsta matvælaframleiðslufyrirtæki landsins stendur sig einna verst þegar kemur að merkingum matvæla. Hingað til hefur MS merkt vörurnar sínar með frekar óljósum hætti og notast við alls konar hugtök yfir sykur svo dæmi sé tekið. Þetta hefur kallað á að vilji neytendur átta sig á því hversu miklum sykri hefur verið bætt út í vöruna, hafa þeir þurft að draga frá mjólkursykurinn frá kolvetnainnihaldinu.
Nýju reglurnar ættu þó að gefa MS tækifæri á nýju upphafi og byrja með „hreint borð“ ef svo má komast að orði.
Ég sá þess reyndar merki á dögunum í vöru frá þeim sem heitir Páska – Engjaþykkni. Þar voru innihaldslýsingarnar samkvæmt nýju reglunum. Þarna er sem sagt notast við orðið „sykurtegundir“ en ekki „ein og -tvísykrur“ eða „súkrósi“. Þetta er sannarlega til bóta.
Páska engja-þykkni er merkt eftir nýju reglunum.
Sé rýnt í þessar tölur má sjá að kolvetni er 18.4 g í hverjum 100 g. Af þessum kolvetnum eru 15,4 g sykurtegundir (sykur) og af því leiðir að mjólkursykurinn er 3,4 g. (sem er hinn náttúrulegi sykur allra mjólkurvara)
Sem sagt. 15,4 grömm af hverjum 100 grömmum er viðbættur sykur. Dollan sjálf er 150 grömm og þar af leiðir að viðbættur sykur er 23,1 grömm.
Það eru tæplega 6 sykurmolar.
Þetta samsvarar því að manneskja fái sér 6 sykurmola út í lítinn kaffibolla en kaffibolli er almennt talin vera 150 ml sem rúmar mjög svipað magn og 150 mg af Páska-engjaþynni.
Ég man eftir einum úr byggingavinnunni sem fékk sér um það 5 til 6 mola út í hvern bolla. Hann var uppnefndur vegna þessa enda batt sá bagga sína ekki sömu hnútum og samferðamennirinr. Það er undarlegt til þess að hugsa að MS noti sama sykurmagn og „skrýtni kallinn“ sem vann hjá Gunnari og Gylfa á áttunda áratugnum.
Til gamans má geta að við hliðina á þessu Páska-engjaþykkni, stóð vara sem heitir Páska jógúrt. Sú vara er merkt eftir gamla laginu og þar er öllu sykurgumsinu skellt undir kolvetni. Nokkuð sem er mjög ruglandi.
Páskajógúrt er vinsæl vara sem beint er til yngstu neytendanna. Næringargildistafla ef eftir gömlu reglunum
Vonandi fer MS að taka sig á í þessum efnum. Nú er lag og krafa neytenda er alveg skýr. Allar upplýsingar eiga að vera samkvæmt reglum.
Annars er víst að uppi verða geð guma.
Í tilefni páskanna verður hér fjallað um vínin frá ítalska vínrisanum Pasqua en nafnið þýðir einmitt páskar á íslensku. Pasqua hefur fengist í hillum Vínbúðanna í mörg ár og lengi verið með mest seldu ítölsku vínunum á Íslandi. Það er heldur ekki að undra því verðið á þessum vínum þykja verulega góð miðað við gæði.
Veneto er vínhérað á Norðaustur-Ítalíu, eitt af þekktari svæðum landsins, og er í nágrenni við borg ástarinnar, Verona. Veneto er þekktast fyrir þrjár víntegundir; rauðvín frá Valpolicella (sem margir Íslendingar þekkja), hvítvín frá Soave og ekki síst fyrir háklassavínin Amarone.
Pasqua er stærsta fjölskyldurekna víngerðin á Ítalíu og hefur þróað vín undir sama nafni í meira en 100 ár sem mörg hver hafa unnið til alþjóðlegra verðlauna. Pasqua-fjölskyldan hefur lengi verið í fremstu röð víngerðarfólks frá þessu svæði bæði á Ítalíu og á alþjóðlegum vettvangi enda ávallt framleitt öll sín vín með mikilli ástríðu. Kynslóð fram af kynslóð hefur Pasqua haft í heiðri hefðir og gæði en ávallt leitast við að fara ótroðnar slóðir og notast við nýjustu hátækni. Með þetta að vopni og ekki síst ástríðu fyrir ítölskum vínum hefur Pasqua tekist að bera hróður ítalskrar víngerðar út um allan heim.
Á Íslandi eru til mörg vín frá Pasqua og ekki færri en 13 mismunandi vín fást nú í Vínbúðum. Við ætlum hér að fjalla örlítið um nokkur þeirra.
1,5 ltr Magnum flöskurnar frá Pasqua
Magnum-flöskurnar frá Pasqua hafa verið gríðarlega vinsælar hjá landsmönnum og verið langsöluhæstu 1,5 l flöskurnar í Vínbúðunum um árabil. Fyrir utan gæðin og verðið er ástæðan vafalítið sú að það hentar afar vel að bjóða upp á slíkar flöskur í litlum eða stórum hópum enda hafa þessi vín mikið verið notuð í veislur. Í Vínbúðunum fást 5 mismunandi tegundir af 1,5 l vínum og þar ættu allir að finna eitthvað við sitt hæfi.
Tvær vinsælustu tegundirnar eru:
Pasqua Pinot Grigio 1,5 ltr. Kr. 3.355
Pinot grigio-þrúgan hefur slegið í gegn úti um allan heim og þetta flotta hvítvín er dæmigert fyrir hana. Ljós sítrónugulur litur, blómlegt í nefi og afar ferskt á tungunni. Ávaxtaríkt í bragði og þarna má finna perur og epli og jafnvel stjörnuávöxt. Flott með alls kyns léttum foréttum og fiski og frábært bara eitt sér.
Pasqua Merlot 1,5 ltr. Kr. 2.861
Töluvert bragðmikið vín með lykt af sólberjum. Plómum og smá kryddi. Afar ávaxtaríkt í bragði með mildum tannín-tónum. Rauð bera og jafnvel plóma.
Einnig má finna í Vínbúðunum 1,5 l Pasqua Soave hvítvín og rauðvínin Pasqua Sangiovese og Pasqua Montepulciano d´Abruzzo.
Pasqua í 75 cl flöskum
Til eru 3 gerðir af Pasqua Le Colezione línunni í 75 cl flöskum á afar flottu verði en það eru:
Pasqua Chardonnay le Collezione kr. 1.679
Þetta vín fékk frábæra dóma hjá Þorra Hrings um daginn eða 3,5 stjörnur af 5 sem hlýtur að teljast afar gott á þessu verði. Hér kemur lýsingin frá Þorra: „Þessi Chardonnay er ættaður frá Púglíu og er ljós-strágylltur að lit með óeikaða og blómlega angan af sætum sítrus, melónu, ferskju, mandarínu og peru. Þetta er meðalopin og býsna frískleg angan, en ekki er hún sérstæð.
Í munni er það með meðalfyllingu, góða sýru og fremur einfalt bragð sem mætti gjarnan endast lengur því ekki er það slæmt meðan það varir. Þarna er sítrus, pera, ferskja, melóna og greipaldin. Ungt, einfalt og vel gert hvítvín en alveg útilokað að greina hvaðan úr veröldinni það kemur. Hafið með hversdagslegum fiskréttum, ljósu fuglakjöti, salötum, skelfiski og léttu pasta.
Verð kr. 1.679.- Mjög góð kaup.“
Pasqua Pinot Grigio le Collezione kr. 1.774 og Pasqua Merlot le Collezione kr. 1.532.
Þarna eru á ferðinni sömu vín og í magnum-flöskunum.
Ástríðuvínið Famiglia Pasqua Passimento
Að endingu ætlum við að fjalla aðeins um rollsinn í þessum vínum, Apassimento-vínið frá Pasqua. Þetta er frábært vín gert á svipaðan hátt og Amarone-vínin þ.e. þrúgurnar eru þurrkaðar. Vínið hefur fengið afar góða dóma hér á landi og t.d. gaf Þorri Hrings víninu 4 stjörnur af 5 og taldi þetta afar góð kaup. Það merkilegasta við þá einkunnagjöf er sú staðreynd að eftir þessa góðu umfjöllun lækkaði verðið á víninu úr 2.650 krónur niður í 2.272 kr og hlýtur þá að teljast stórkostleg kaup á því verði í dag. Látum Þorra eftir að lýsa víninu:
„Það hefur meðaldjúpan rúbínrauðan lit og dimma og dálítið sprittaða angan af sultuðum dökkum og rauðum berjum (aðallega svörtum kirsuberjum), sætu píputóbaki, kryddi, jörð og þurrkuðum ávöxtum. Einnig er þarna vottur af sveitalegum húsdýrailm sem bara gerir það skemmtilegra.
Í munni er það merkilega þurrt miðað við að það er „Apassimento“, hefur góða sýru, mjúk tannín og fínasta jafnvægi sem er sannarlega ekki alltaf upp á borðinu þegar Apassimento og Amarone-vín eiga í hlut. Það hefur keim af þurrkuðum ávöxtum, sultu úr svörtum kirsuberjum, kryddbrauði og beiskum möndlum. Hafið með hörðum ostum, rauðu kjöti og jafnvel villibráð.
Mjög góð kaup.“
Af nógu er að taka þegar Pasqua er annars vegar og ættu allir að finna eitthvað við sitt hæfi fyrir páskana.
Sigurjón Kjartansson hefur skapað sér sess sem einn fremsti handritshöfundur landsins en hann er einn af höfundunum á bak við sjónvarpsseríurnar Réttur 1 og 2, Pressu 1, 2 og 3, Fóstbræður, Svínasúpa, Stelpurnar og hina vinsælu Ástríði svo fátt eitt sé nefnt.
Núna vinnur hann að gerð sjónvarpsþáttaraðarinnar Ófærð sem hann skrifaði í samstarfi við Clive Bradley sem fyrirtæki Baltasars Kormáks RVK stúdíós framleiðir. Sigurjón á litríkan feril að baki sem skemmtikraftur, tónlistarmaður, tvíhöfði og höfundur en í dag er frumsýnd mynd Dags Kára Péturssonar, Fúsi og þar leikur Sigurjón eitt hlutverkanna og því er rétt að spyrja Sigurjón,
Geturðu ekki ákveðið hvað þú ætlar að verða þegar þú ert orðinn stór, Sigurjón?
Ég er nú enn að stækka, þannig að ég ætla nú að fá að nýta mér minn umþóttunartíma. En svona að öllu gamni slepptu þá vissi ég reyndar mjög snemma hvað ég ætlaði að verða þegar ég yrði stór og það var bara allt þetta. Ég reyni að skapa eitthvað á hverjum degi og þá er listformið sjálft kannski ekki endilega aðalatriðið.
Ljósmyndir af Sigurjóni/ Lilja Jónsdóttir
Hvernig maður er þetta sem þú leikur í kvikmyndinni Fúsa?
Já, þá komum við að því. Dagur sá í mér einhvern mann sem hálfpartinn nennir þessu ekki lengur. Situr í bílskúrnum heima hjá sér, reykir gras, leikur sér með tindáta og spilar á rafmagnsgítar. Það eina sem ég á sameiginlegt með þessum manni er þetta með rafmagnsgítarinn. En Mörður er svosem hið besta skinn og besti vinur aðal – sem er að sjálfsögðu Fúsi, leikinn af snillingnum Gunnari Jónssyni.
Sigurjón í hlutverki sínu í Fúsa. Ljósmynd rvkstudios
Þú hefur skrifað mikið fyrir leikara og fylgst með vinnu þeirra bak við tjöldin, hefur það gert sjálfan þig að betri leikara?
Ég hef aldrei litið á sjálfan mig sem leikara en í gegnum starf mitt sem handritshöfundur ber ég mun meiri virðingu fyrir vinnu leikara heldur en ég gerði. Það var einmitt skemmtilegt við vinnuna á Fúsa að mér var uppálagt að leika nálægt sjálfum mér. Dagur lagði upp með það. Það var raunar mjög auðveld vinna. Um leið og ég byrjaði eitthvað að leika þá stoppaði hann mig.
Dagur Kári Pétursson, leikstjóri Fúsa.
Dagur Kári er upprennandi leikstjórastjarna og gagnrýni sú er birst hefur í erlendum blöðum er lofsamleg um mynd hans. Þú hefur starfað með mörgum leikstjórum, hvar finnst þér helst styrkur Dags Kára liggja?
Mér fannst mjög gott að vinna með honum Degi. Hann er hæglátur öðlingur sem hvílir vel í sjálfum sér og er ekki með neitt vesen. Maður bara mætir og áður en maður veit af er maður búinn og veit að það kom eitthvað gott útúr því.
Finnst þér mikilvægt að geta hoppað á milli starfsgreina? Og hvar finnurðu þig best?
Það að vasast í kvikmynda- og sjónvarpsþáttagerð er reyndar mjög fjölbreytilegt starf og það má segja að hún fullnægi minni sköpunarþörf en mér finnst líka mjög gefandi að taka eitt og eitt gigg með hljómsveitinni HAM – sem hefur starfað, með hléum, í u.þ.b. 27 ár.
Þú ert mikill talsmaður þess að höfundar vinni saman og mér er sagt af samstarfsfólki þínu að þú sért örlátur á hugmyndir þínar en sparir ekki gagnrýni ef það á við. Hvaða galdur býr að baki öflugu höfundateymi?
Að velja saman fólk sem þú telur að geti deilt sýninni með þér og er óhrætt við að henda sér út í djúpu laugina. Það þarf til dæmis kjark til að þora að koma með vondar hugmyndir. Upp úr þeim koma nefnilega oft góðar hugmyndir. Gott höfundarteymi veitir hvert öðru innblástur og hugsar sem einn maður þegar best lætur. Ég hef tileinkað mér svona vinnubrögð alveg frá tímum Fóstbræðra og hefur yfirleitt gefist vel. Þetta tek ég svo lengra í Ófærð, er í tökunum þar sem sköpunarferlið heldur áfram með leikstjórunum, leikurunum og öllu tökuliðinu. Svo heldur það áfram í klippinu, hljóðvinnslunni og öllum smáatriðum þangað til síðasti þáttur fer í loftið.
Þið Clive Bradley skrifuðuð endanleg handrit af þáttaröðinni Ófærð og skrifuðuð handritin til að byrja með á ensku. Nú er sögusviðið Ísland, hvers virði var það að hafa erlendan höfund þér við hlið?
Ég byrjaði reyndar þessa handritsvinnu fyrir þremur árum með Ólafi Egilssyni og Jóhanni Ævari Grímssyni og við möppuðum út grunnsöguna sem síðan tók breytingum eftir því sem leið á. Baltasar var líka mjög öflugur í þróun sögunnar enda er grunnhugmyndin hans. Síðan tók ég lokasprettinn með Clive Bradley, þar sem við mynduðum lítið teymi ásamt franska handritsdoktornum Soniu Moyersoen og framleiðandanum Klaus Zimmermann. Ástæðan fyrir því að við skrifuðum fyrst á ensku var sú að Clive kann ekki íslensku og auk þess erum við að framleiða þetta með þýsku sjónvarpsstöðinni ZDF sem vill fá að kommentera á það sem við erum að gera hverju sinni. Sjónarhorn þessara útlensku vina minna var mjög dýrmætt fyrir seríuna í heild sinni og ég held að það hafi hjálpað til við að gera seríuna jafnvel íslenskari en maður þorði að vona í fyrstu.
Það er mikið talað um The Nordic Noir og það er mikil spenna fyrir skandinavísku sjónvarpsefni í Evrópu og í Bandaríkjunum. Hvað er það sem Norðrið gerir öðruvísi en t.d. Hollywood þegar kemur að framleiðslu og handritsgerð sakamálaþátta.
Norðrið hefur nú reyndar sótt talsvert til Hollywood til að leita sér menntunar í gerð dramasería. En í norðrinu hafa menn tamið sér vönduð vinnubrögð og gefið sér góðan tíma og natni við gerð sjónvarps, sem síðan hefur aftur ratað til Hollywood. Þar hafa menn endurgert nokkrar skandinavískar seríur með góðum árangri. En Ameríkanar gera auðvitað alveg frábært sjónvarpsefni inn á milli.
Viltu eitthvað segja okkur um það hvernig tökur ganga á Ófærð?
Þær ganga vel. Við erum aftur komin til Reykjavíkur eftir vel heppnaða tvo mánuði á Siglufirði með stuttri viðkomu á Seyðisfirði. Þetta sækist, enda valinn maður í hverju rúmi.
Takk fyrir spjallið, Sigurjón. Nú er bara að skella sér í bíó og sjá þau Gunnar Jónsson sem fer með titilhlutverkið, Ilmi Kristjánsdóttur og Sigurjón Kjartansson og láta þau vonandi heilla okkur upp úr skónum.
Það halda margir að hin fræga setning „Penninn er máttugri en sverðið“ hafi dropið úr penna skáldmæringsins Vilhjálms Shakespeare en sá sem á heiðurinn er raunar sá merkismaður Edward Bulwer-Lytton í leikriti sínu „Richelieu – eða Samsærið“.
Leikritið þetta er frá árinu 1839, en þar eru þessar mögnuðu línur:
“ True, This! –
Beneath the rule of men entirely great,
The pen is mightier than the sword. Behold
The arch-enchanters wand! – itself a nothing! –
But taking sorcery from the master-hand
To paralyse the Caesars, and to strike
The loud earth breathless! – Take away the sword –
States can be saved without it! „
Hugsunin um að hugurinn sé máttugri en höndin og hugsun og orð áhrífaríkari en valdbeiting er auðvitað ævaforn en heiðurinn af þessu kaldhamraða orðalagi á sem sagt Lytton lávarður. Margir fleiri hafa tjáð svipaða pælingu, til að mynda segir Shakespeare í öðrum þætti Hamlets: „… „… many wearing rapiers are afraid of goosequills.“ (Margir sem ganga um girtir sverði óttast fjöðurstafinn).
Þetta fór ég óvart að hugsa um í morgun þegar ég las í fréttum að útför (númer 2) Ríkharðs þriðja Englandskonungs sem féll í orustunni á Bosworth-völlum, 22. ágúst árið 1485, en með þeirri orustu lauk Rósastríðunum, hinum blóðugu innanlandsstríðum um ensku krúnuna, en styrinn stóð milli tveggja greina af hinni fornu Plantagenet-konungaætt, hinni rauðu rós Lancaster-ættarinnar og hvítri rós Jórvíkurættar.
Það var Hinrik Tudor ættarlaukur Lancasterfólksins sem stóð uppi sem sigurvegari og hvíta rósin Ríkharður þriðji var huslaður án allrar viðhafnar á orustuvellinum og hvíldi þar í góðu næði til að hugsa um sín vondu verk þar til bein hans fundust nýlega þegar orustuvöllurinn sem í nútímanum hafði forframast og var orðinn að bílastæði var grafinn upp af fornleifafræðingum sem báru kennsl á lúin bein Ríkharðs konungs.
Eftir að Ríkharður þriðji hvarf héðan af heimi hefur orðstír hans borið mikinn hnekki og hann mátt þola ákaflega illt umtal, og enginn hefur skaðað æru hans meira en sjálft þjóðskáld Englendinga og skáld alls heimsins, Vilhjálmur Shakespeare sem lýsir Ríkharði af litlum kærleika í leikriti sem ber nafn þessa giftulitla kóngs.
Seinni tíma menn hafa svo skemmt sér við að deila um hvort Ríkharður hafi í rauninni verið eins slæmur og Shakespeare og fleiri vilja meina og benda á að ekki sé útilokað að Svanurinn frá Avon hafi lagt þunga áherslu á illsku Ríkharðs til að koma sér í mjúkinn hjá Elísabetu Tudor sem betur er þekkt sem Elísabet fyrsta Englandsdrottning, því að tilkall hennar til ríkiserfða var ekki óumdeilt á sínum tíma og hásæti hennar þótti í valtara lagi framan af, svo að hún þurfti svo sannarlega á góðum spunameistara að halda.
Versti glæpur sem Ríkharður þriðji hefur verið grunaður um er að hafa myrt bróðursyni sína tvo Játvarð og Ríkharðsem stóðu nær ríkiserfðum en hann, tólf og níu ára, og voru geymdir í Lundúnaturni „til að tryggja öryggi þeirra“. Þeir sem nú vilja endurreisa æru hins endurfundna og endurgrafna Ríkharðs þriðja segja að áróðursmenn Tudor-ættarinnar hafi reynt að klína þessu frænda- og barnamorði á Ríkharð saklausan en drengjunum hafi verið bjargað úr Lundúnaturni og þeirra beðið önnur örlög sem höfðu ekkert með Ríkharð að gera.
Sjálfur held ég að Ríkharður þriðji hafi verið óttalegur raftur og manndrápari og sömuleiðis að Hinrik VII frændi hans sem stóð yfir höfuðsvörðum hans á Bosworth-völlum hafi verið síst skárri, en verstur af öllum þeim hryllilegu skrímslum sem sátu í hásæti Englands á þeim blóðugu og spennandi tímum þegar nútími var að renna upp og leysa af hólmi miðaldir sem voru eins og óralangur vetur hafi verið Hinrik VIII.
Svona getur nú bróðurparturinn af morgninum hjá manni farið í tilgangslausar pælingar um frétt frá 15. öld og ég vona að lesendur Kvennablaðsins hafi annað og þarfara að gera en að lesa þetta.
Myndefni Wikimedia Commons
Á skírdag verður frumsýnd heimildarmyndin Fyrirheitna landið? eftir kvikmyndagerðarmanninn Eggert Gunnarsson. Myndin á örugglega eftir að vekja áhuga margra en hún fjallar um Íslendinga sem eru búsettir í Noregi en enginn hefur farið varhluta af því að Íslendingar hafa í stórum stíl flust til Noregs á undanförnum árum til að freista gæfunnar og með von um betri lífsgæði. Við heyrðum örstutt í Eggerti sem er að vonum kátur að sjá verkefni sitt fullbúið.
Eggert Gunnarsson
Hvers vegna fórstu af stað með að gera þessa mynd?
Veturinn 2013 var ég að gera mynd um Yrsu Sigurðardóttur rithöfund. Mér bauðst að fara með henni til Osló þar sem hún tók þátt í hátíð glæpasagnahöfunda. Þetta var í fyrsta skiptið sem ég kom til Osló og fyrsta skipti sem ég kom til Noregs fyrir utan millilendingu þar fyrir margt löngu.
Á meðan ég var í borginni leitaði ég uppi vini mína sem ég vissi að þarna byggju. Suma þeirra hitti ég svo og það var í samtölum við þá sem hugmyndin að gera mynd um Íslendinga sem þarna kviknaði.
Hvað tók gerð myndarinnar langan tíma?
Gerð myndarinnar tók með öllu rétt um tvö ár. Það má segja að ég hafi byrjað á verkefninu í mars 2013. Þetta hefur verið mikið verk þar sem ég vinn þetta að mestu leyti sjálfur. Það er þegar á tökum stendur mynda ég og tek sjálfur viðtölin. Þegar að eftirvinnslunni kemur klippi ég myndina að mestu sjálfur. En allt þetta er gert með hjálp frábærs fólks sem leggur mér lið. Þar má nefna Tómas Tómasson, oft kenndan við Rokkabilli-band Reykjavíkur, sem semur tónlist við myndina, Ólöf Erla Einarsdóttir sér um grafík, Ævar Þór Benediktson er þulur, Ragna Kjartansdóttir mixar hljóðið og Kristín Helga Karlsdóttir litgreinir og gefur góð ráð um klippingu. Þetta er allt fólk sem ég hef unnið náið með undanfarin ár. Björgvin Franz Gíslason hefur svo skoðað myndina í þaula og sent mér athugasemdir um hvað má betur fara.
Þú hefur hitt fjölmarga brottflutta Íslendinga meðan á gerð myndarinnar stóð, hver er niðurstaðan? Er Noregur fyrirheitna landið?
Niðurstaðan er margþætt … en samt ekki. Ég tók viðtöl við rúmlega 20 manns sem öll eru á svipuðum stað. Það er fólk sem þarf að vinna til að hafa í sig og á en er ekki sterkefnað. Þau tala öll um að auðvitað þurfi þau að standa sig í vinnu og hafa fyrir hlutunum. Það er ekkert gefið eftir með það. En það sem bent er á er að launin duga fyrir framfærslu og gott betur. Þau segjast flest eiga afgang þegar mánaðamótin koma. Vinnutíminn er styttri og fáheyrt er að unnin sé mikil eftirvinna og ef um önnur störf er að ræða þá snúast þau um sjálfboðastörf sem tengist til dæmis íþróttaiðkun barna þeirra.
En hvað með til dæmis opinbera þjónustu?
Þau sem hafa þurft að leita sér læknishjálpar segja að tilfinningin sé sú að á meðan þau eru veik þá sér kerfið um þau og að ekki þurfi að berjast fyrir því sem þeim ber á meðan verst stendur á. Öðru máli gegnir um reynslu þeirra af kerfinu hér á Íslandi.
Leikarinn Ívar Örn Sverrisson er einn viðmælanda Eggerts.
Þú naust stuðnings KF við gerð myndarinnar en engan styrk fékkstu frá KMÍ, veistu hvers vegna hugmynd myndarinnar féll þeim ekki í geð?
Karolina Fund er frábært framtak. Karolina Fund gengur út á hópfjármögnun og snýst um það að nota þá þjónustu sem Karolina Fund veitir til að kynna verkefni og hvetja fólk til að setja fjármagn í þau. Þetta virkaði vel fyrir þetta verkefni og í raun gerði mér kleift að kljúfa útlagðan kostnað og réttlæta það fyrir mér og mínum að ég ætti að takast á við það.
Það er þannig með verkefni af þessu tagi og í þessari grein að tímarnir sem fara í það eru margir. Langir dagar og mikil yfirlega. Tækjabúnaðurinn er dýr og svo framvegis. Kvikmyndasjóður Íslands vildi ekkert með þetta verkefni hafa að gera þegar ég sótti um fyrst. Mér var sagt að þessi mynd fjallaði of mikið um hrunið. Þetta þótti mér heldur klén ástæða til að neita mér um styrk, sér í lagi þar sem ekki er neitt fjallað um það tímabil í Íslandssögunni nema á þann hátt að hrunið hefur haft umtalsverð áhrif á líf allra Íslendinga. Eftir þessi fyrstu viðbrögð óskaði ég eftir nýjum umsagnaraðila. Sá tók sér drjúga stund og langt umfram þann tíma sem ætlaður er til að fjalla um verkefni hjá sjóðnum. Mér skilst að þessi umsagnaraðili hafi verið mun spenntari fyrir verkefninu. En vegna þess hve langan tíma það hafði tekið að fjalla um verkefnið gat KMÍ ekki veitt styrk vegna þess að „aðaltökutímabil myndarinnar“ var hafið.
Hér er stikla úr myndinni:
RÚV hefur tekið myndina til sýningar, hvenær fáum við að sjá hana?
Já, RÚV leggur áherslu á heimildarmyndir og innlenda dagskrárgerð. Skarphéðinn Guðmundsson, dagskrárstjóri RÚV, hefur fylgst með gerð myndarinnar og sýndi henni áhuga frá upphafi. Fyrirheitna landið? verður sýnd klukkan 19.30, strax að loknum fréttum á skírdag.
Ertu nokkuð sjálfur á leið til Noregs? Erum við að missa þig úr landi?
Nei, ég er ekki á leið til Noregs. Það er enn gott að búa á Íslandi þó að hér megi margt laga.
Jónína Björg Magnúsdóttir vinnur í HB Granda á Akranesi. Hún hefur slegið gjörsamlega í gegn í vikunni með flutningi og texta sínum Sveittan sem hún syngur við lag Braga Valdimars Skúlasonar.
Forsagan er sú að Jónínu blöskraði þegar hún og samstarfsfólk hennar tvöfaldaði vinnuafköst sín í fiskvinnslunni að yfirmenn þeirra skildu umbuna þeim með íspinna þegar eðlilegt hefði verið að bjóða launahækkun eða bónusa fyrir að auka umtalsvert gróða fyrirtækisins.
Jónínu er greinilega ekki fisjað saman og í samtali við Kvennablaðið sagði hún að viðbrögðin á vinnustaðnum við framlagi hennar til kjarabaráttunnar hefðu verið jákvæð. En þegar hún var spurð hvort framtakið hefði skilað sér í bættum launum eða bónusum svaraði hún:
Nei, ekki enn.
Kvennablaðið hvetur HB Granda til að umbuna starfsfólki sínu svo eftir verði tekið með beinhörðum peningum en ekki íspinnaveislu!
SVEIATTAN
Mömmur erí frystihúsum mmm
Til að bjarga verðmætunum mmm
Þær teygja sig í forstjórann
Og totta hann í drasl
En ekki hækkar bónusinn
Já þetta er mesta basl
Í fleiri spotta skal nú dregið mmm
Og ekki að neinum sjóðum vegið mmm
Og ekki styggja höndina
Sem klappar þér á bak
Og segir: sjúgðu aðeins fastar
Já þetta er fyrirtak
Launin ekki hækka launin
Ekki núní ár
Launin ekki hækka launin
Æ vertu ekki sár
Við sífellt fleiri tonnin tökum mmm
Og alltaf fleiri þorska flökum mmm
Og þegar ég fæ verðlaunin
Þá heilinn í mér frýs
Það var nú ósköp venjulegur
Lítill pinnaís
Prósentur og vísitala mmm
Þær leiða af sér skuldahala mmm
Og niðurlútur verkalýður
Fýkur bráðum burt
En stendur þó á mottunni
Er tekinn er í þurrt
brýna ekki gleym´að brýna
baráttu hnífinn
brýna ekki gleym´að brýna
gamla tanngarðinn
Er nóg af þessu bulli fáum mmm
í Villa Bigg í Verkó náum mmm
Fyrir okkar kjörum
hann nær að rífa kjaft
hann er sko ekki fæddur
með neitt fjandans tunguhaft
bráðum , bráðum hækka launin
kannski núní ár
launin, kannski hækka launin
þá falla færri tár
Þakka ekki gleyma að þakka
Launaseðilinn
Þakka ekki gleym’að þakka
Lífeyrissjóðinn
Sem geymdi í þetta sinn
Allan sparnaðinn minn
Lag:Bragi Valdimar Skúlason.
Breyttur texti og söngur: Jónína Björg Magnúsdóttir.
Myndataka í stúdíó og staðreynda upplestur: Jóhanna Kristín Þorsteinsdóttir og Sesselja Andrésdóttir.
Upptaka:Sigurþór Kristjánsson, Stúdíó Gott Hljóð, Borgarnesi.
Myndband: Þórarinn Ingi Tómasson.
Í dag, í eftirskjálfta ‘brjóstabyltingarinnar’, kepptust nemendur grunnskólanna við að birta myndir af sér berbrjósta á samfélagsmiðlum eins og Twitter og Instagram. Þessar litlu skottur voru að fylgja hinum djörfu kynsystrum sínum sem riðu á vaðið í gær með þá idjótísku opinberun að brjóst væru ekki kynfæri.
Illugi Gunnarsson! Það er eitthvað verulega mikið að í líffræðikennslu grunnskólastigsins á Íslandi ef fólk uppástendur að kvenmannsbrjóst séu kynfæri. Ertu að tækla þetta í Hvítbók?
En eru þessar brjóstabirtingar skólastúlkna valdeflandi? Hver fer með það vald? Ekki þær sjálfar, svo mikið er víst.
Það mun líða korter og þá verða þessa barnamyndir vistaðar á pedófílasíðum um ókomna framtíð. Frelsandi fyrir börnin, ekki satt?
Helstu rök þeirra sem höfðu orðið í fjölmiðlum í gær voru þau, að verið væri að skila skömminni til föðurhúsanna.
Hvaða skömm? Það er ekki bannað að vera berbrjósta á Íslandi þótt fáir kjósi að gera það, aðallega vegna óyndislegs veðurfars. Það er lítið frelsi fólgið í því að ganga um ber að ofan í þessum brunagaddi.
Það hefur ekki frá því að ég man eftir mér verið amast við því að konur stunduðu sólböð berbrjósta ef þær vilja í sundlaugum á Íslandi. Það er ekki bannað og þykir ekki ósiðlegt að gefa börnum brjóst á almannafæri á Íslandi. Ég man eftir einni frétt um það að konu hafi verið bannað að gefa brjóst á veitingastað hér á landi. Einn stjörnugalinn veitingamaður. Það var nú allt ‘feðraveldið’, hið íslenska Kabúl, sem nýfemínistar leita að með logandi ljósi. Það er ekkert stigma í kringum ber brjóst kvenna á Íslandi.
Það fylgir því ekkert frelsi að birta myndir af sér berum að ofan. Fullyrðingin „Ég á mig sjálf og ef ég birti myndir af mér – sem er réttur minn – þá getur enginn gert mér neitt,“ er röng.
Við getum aldrei komið í veg fyrir að níðingar af báðum kynjum og á öllum aldri skaði aðra. Ekki frekar en að flugfélög geta tryggt öryggi farþega sinna.
Hefndarklám er foreldra- og uppeldisvandamál sem þarf að tækla heima fyrir. Börn og unglingar eiga rétt á því að njóta leiðsagnar fullorðinna um að bera virðingu fyrir líkama sínum. Að fá að vita það að með því að senda myndir af sér berum um internetið getur það haft afleiðingar sem þau hafa enga stjórn á. Þetta hefur ekkert með það að gera að stelpur eigi að vera þægar og prúðar heldur eingöngu að þær stofni sér ekki í hættu að ástæðulausu. Þetta hefur ekkert með kúgun eða hlutgervingu kvenna að gera. Börn ættu ekki að leggja sig í hættu að ástæðulausu, og það þarf að kenna þeim.
„Það að birta af sér mynd ber mun ekki stöðva það að einhver taki af þér myndina og búi eitthvað til úr henni sem þú ræður ekkert við. Ekki gera það, elsku barn, þú munt þakka mér það síðar.“ Þessa möntru má svo endurtaka eftir þörfum og vona að barnið taki mark á þér.
Að hafa fyrir ungum stelpum og strákum að sjálfsábyrgð þeirra sé engin er vítavert og til þess eins fallið að framleiða ímyndunarveik fórnarlömb sem standa í þeirri meiningu að réttur þeirra til að haga sér á hvern þann hátt sem þeim sýnist sé algjör og ábyrgðin öll í höndum annarra. Viljum við að börnin okkar hugsi á þann hátt?
Ég flutti að heiman tæplega fimmtán ára gömul, allt allt of snemma. Hafnaði frekara uppeldi með frekju, því miður. Ég hóf mína druslugöngu stuttu síðar. Ég var lauslát, beraði á mér brjóstin ef mér svo sýndist, dansaði iðulega ber að ofan á Kaffibarnum, labbaði Bankastrætið með vinkonu minni aðeins klædd frakka og flassaði framan í bíla og stundaði ‘frelsandi’ áhættuhegðun af bestu skúffu.
Við þessa framkomu mína var aldrei gerð nein athugasemd. Það reyndi enginn að koma böndum á þessa ungu konu. Hvar var hið íslenska Kabúl þá? Það var enginn sem hlutgerði mig nema ég sjálf.
En varð þetta til þess að valdefla mig?
Nei, síður en svo, því þrátt fyrir þessa ‘frelsandi’ hegðun mína varð þetta til þess að rúmlega þrítug stóð ég uppi með skekkta sjálfsmynd, ónýtt sjálfstraust og lága sjálfsvirðingu. Ég ein bar ábyrgð á því. Ég hafði komið fram við sjálfa mig af virðingarleysi, farið illa með mig.
Þar á ofan hafði ég lent í miður skemmtilegum uppákomum, orðið fyrir grófu kynferðislegu ofbeldi sem ég bar auðvitað ekki nokkra ábyrgð á enda getur maður ALDREI – hvort sem maður er klæddur í kufl eða kjól – varist því að lenda í höndunum á drullusokkum. En maður getur reynt að passa sig.
Mitt kvenfrelsi er fólgið í því að ég taki ábyrgð á sjálfri mér og líðan minni og reyni að forðast það að gefa færi á því að fólk misnoti mig andlega eða líkamlega. Fái mig til dæmis ekki til að taka hugsunarlaust þátt í múgæsingu af neinu tagi. Mitt kvenfrelsi er að ég verði aldrei viljalaust verkfæri í höndum annarra ef ég get nokkrum vörnum við komið. Og að ég hafi vit á því að stunda ekki áhættuhegðun af því að ég ber virðingu fyrir sjálfri mér.
Það dettur engum heilvita manni í hug að segja barni að auðvitað sé það réttur þess að ana í blindni yfir götu.
Við viljum að börnin okkar séu örugg, að enginn sé vondur við þau. Við kennum þeim að líta til hægri og vinstri þegar þau fara yfir götu því við viljum að þau komist lifandi yfir gangbraut.
Og af sömu kurteisi og þingkona nokkur hafði í frammi á twitter í gær segi ég:
Troðið þessu upp í mæðraveldið á ykkur!
Einn fremsti söngvari Breta á níunda áratugnum, Rick Astley hefur ákveðið að koma til Íslands og skemmta landanum með tónleikum í Eldborgarsal Hörpu þann 1. maí næstkomandi.Rick Astley lagði heiminn að fótum sér árið 1987 með laginu “Never gonna give you up” sem fór beinustu leið í fyrsta sæti vinsældalista í 25 löndum samtímis.
Rick Astley er eini karlkyns sóló listamaðurinn sem hefur átt átta lög á top 10 í Bretlandi. Þegar Rick Astley dró sig í hlé árið 1993 af persónulegum ástæðum hafði hann selt yfir 40 milljón plötur á heimsvísu.
Rick Astley ákvað að snúa sér aftur að listamannsferlinum árið 2007. Síðan þá hefur hann gefið út tvær plötur, sem fengið hafa afbragðs dóma gagnrýnenda, auk þess að koma fram á tónleikum en þó helst ekki í mikilli fjarlægð frá Englandi þar sem honum mun vera illa við flugvélar.
Kvennablaðið gefur tveimur lesendum miða fyrir tvo á tónleikana og nú er um að gera að læka og láta vita í athugasemdakerfinu ef þú vilt eiga kost á því að fá frímiða á tónleikana.
Rick Astley mun koma fram í Eldborgarsal Hörpu þann 1. Maí. Miðasala fer fram í Hörpu, á harpa.is og midi.is
Leikritið Fjalla-Eyvindur eftir Jóhann Sigurjónsson var frumsýnt á stóra sviði Þjóðleikhússins fimmtudaginn 26 mars. Verkið byggir á hinni þjóðþekktu sögu um útilegumanninn Fjalla-Eyvind og Höllu ástkonu hans. Leikgerðin sem kallast Fjalla-Eyvindur og Halla er þó talsvert frábrugðin hinni hefðbundnu sögu sem við flest þekkjum, en henni hefur verið þó nokkuð breytt.
Hér er lögð áhersla á hlut Höllu, sem er afar áhugavert sjónarhorn á sögunni. Halla hefur unnið sig upp úr sárri fátækt og komið sér nokkuð vel fyrir í lífinu en ákveður að yfirgefa stöðugleika og öryggi fyrir ástina þegar hún fylgir Eyvindi til fjalla. Þrátt fyrir þunga sögunnar sjálfrar, ást og hatur, sorg og missi, er aldrei langt í kómískan vínkil og gleði elskendanna er aldrei langt undan.
Ljósmynd Eddi Jóns.
Leikararnir skila sínu verki frábærlega. Stefán Hallur Stefánsson og Nína Dögg Filippusdóttir skila bæði stórleik í sínum hlutverkum.
Ljósmynd Eddi Jóns.
Túlkun Stefáns á Eyvindi er sannfærandi og nær hann að koma vel til skila hinni flóknu stöðu sem réttlaus maður í grimmu samfélagi þarf að búa við.
Nínu Dögg tekst frábærlega að túlka sterka skapgerð Höllu og vekur með okkur samúð og skilning, fremur en dómhörku gagnvart þeim erfiðu ákvörðununm sem Halla stendur frammi fyrir. Halla þarf að standa fast á sínu í karlaveldi þess tíma og verjast mönnum sem vilja stjórna henni og eiga.
Túlkun Nínu Daggar á tilfinningalífi Höllu er framúrskarandi, hvort heldur er móðurástin, samlíf þeirra Eyvindar eða samskipti við aðrar persónur.
Sigurður Sigurjónsson og Steinn Ármann Magnússon komu sínum hlutverkum einnig frábærlega vel til skila. Aðrir leikarar stóðu sig með prýði, og má þar sérstaklega hrósa börnunum fyrir sannfærandi leik og fallegan söng.
Sérlega ánægjulegt var að sjá Tinnu Gunnlaugsdóttur aftur á sviði og ljóst er að hún hefur engu gleymt.
Leikmyndin er einföld en áhugaverð. Sviðið er vel notað og er samleikur leikmyndar, sviðsins og leikara skemmtilega samansett. Lýsing sýningarinnar er í takt við leikmyndina, einfaldleikinn er í hávegum en lýsingin er mjúk og rómantísk. Það sama á við um hljóðheim og tónlist sýningarinnar. Í heildina falla hin praktísku atriði vel að sögunni og draga fram hinar ljúfsáru tilfinningar án tilgerðar.
Það er alltaf gaman að sjá klassísk verk á fjölunum og einkum og sér í lagi ef leikstjóri sem í þessu tilfelli er Stefan Metz hefur hugrekki til að fara óhefðbundnar leiðir að þeim. Fjalla-Eyvindur er sýning sem vert er að sjá.
Fatahönnuðurinn og listakonan Ýr Þrastardóttir skrifar á Facebook síðu sinni:
„Ég er kona og ég er femínisti. Jafnréttissinnuð og sjálfstæð.
Ég þarf ekki að bera á mér brjóstin til þess að fá það staðfest.
Ég er líka maður. Ég hugsa eins og flestir og vil láta meta mig af þeim verðleikum sem ég hef og vil mæta karlmönnum á jafnréttisgrundvelli.
Ég berst fyrir því að konur fái sömu tækifæri og karlmenn. Ég berst fyrir því að fá að starfa við mitt fag í annars mjög karllægum heimi.
Ég bý til sterkar kvenfyrirmyndir í fullum klæðum.
Það hefur aldrei verið bannað að bera á sér brjóstin, og það er bara frábært að sjá svona margar konur taka undir fyrir málstaðinn, sjálf kýs ég að vinna að mínu jafnrétti með öðrum hætti og er vonandi fyrirmynd fyrir einhverjar ungar konur.“
Silja Dögg Gunnarsdóttir, þingmaður Framsóknarflokksins hefur ásamt fleiri þingmönnum lagt fram frumvarp til breytinga á atvinnuleysistryggingum hvað varðar bótarétt fanga.
Silja Dögg
Lagt er til að ef fangi hefur stundað nám, vinnu eða starfsþjálfun til samræmis við lög um fullnustu refsinga, þá teljist hann tryggður samkvæmt atvinnuleysistryggingalögum, þ.e. eins og hann hefði verið í launaðri vinnu á sama tímabili.
Meðal skilyrða þess að einstaklingar hafi rétt til atvinnuleysisbóta, er að þeir hafi fengist við launuð störf eða verið sjálfstætt starfandi á tilteknu ávinnslutímabili áður en sótt er um atvinnuleysisbætur. Flestum þeim sem afplána refsivist eða sitja í gæsluvarðhaldi stendur ekki til boða vinna, nema að mjög takmörkuðu leyti, og ávinna sér því ekki rétt til atvinnuleysisbóta meðan á vistinni stendur.
„Af þessu leiðir að oftar en ekki standa fangar utan atvinnuleysistryggingakerfisins þegar þeir ljúka afplánun og því viljum við, sem að málinu stöndum, breyta. Við teljum að sú breyting myndi auka möguleika þeirra sem sitja af sér refisdóma, að koma undir sig fótunum og verða góðir og gildir samfélagsþegnar. Menn ættu þá einnig kost á starfsendurhæfingu, eins og þeirri sem Virk býður upp á og hefur skilað góðum árangri. Með þessu værum við að tengja nokkur kerfi saman, horfa heildstætt á málin og finna lausn til frambúðar.
Við erum sannfærð um að þessi lagabreyting myndi fækka endurkomum í fangelsi landsins og það hlýtur að vera samfélagslegt markmið í sjálfu sér,“ segir Silja Dögg.
Þingskjalið má skoða hér.
