Eins og formenn stjórnarflokkanna þriggja lögðu áherslu á við kynningu stjórnarsáttmálans fyrir hádegi á fimmtudag miðast hann einkum við sameiginleg hugðarefni flokkanna, en síður þau sem aðgreina þá hvað mest.

Tilefni verður til að gaumgæfa texta sáttmálans ítarlegar, enda er hann nýbirtur. Fréttin verður því í vinnslu eftir birtingu. Til nokkurra deilumála sem hafa verið uppi í íslenskum stjórnmálum síðastliðinn áratug má þó strax finna skýra afstöðu – eða skýrt afstöðuleysi – nýrrar stjórnar.

Um fjölmiðlafrelsi

Heiða B. Heiðars skrifar á Facebook:

„Þegar ég vel ctrl+f í stjórnarsáttmálanum og slæ inn leitarorðinu „fjölmiðlar“ þá kemur orðið þrisvar fyrir í honum.

Ríkisstjórnin mun bæta starfsumhverfi fjölmiðla, t.d. með endurskoðun á skattalegu umhverfi þeirra

Og svo tvisvar þar sem talað er um vsk breytingar á skattlagningu á tónlist, íslensku ritmáli og fjölmiðlum. Fyrsta skrefið verið að afnema vsk af bókum.

Ekkert um IMMI, ekkert um meiðyrðalöggjöfina, ekkert um sjóð sem fjölmiðlar geti sótt um styrki fyrir rannsóknarblaðamennsku. Ekkert um neitt sem skiptir máli.“

Um starfsgetumat og skerðingar örorkubóta

Benjamín Julian skrifar:

„Ég var að leita í sáttmálanum að einhverju um starfsgetumat og skerðingar sem hafa hangið yfir öryrkjum. Ég sé ekkert svoleiðis, bara óljóst orðalag sem bendir frekar til þess að koma eigi fólki af bótum og á vinnumarkað. Með öðrum orðum, tortryggja að bótaþegar þurfi í raun hjálp og finna einhverjar leiðir til að láta veika „taka bedda sinn og ganga til starfs“ án þess að lækna þá fyrst.“

Um Evrópu

Hagsmunum Íslands er best borgið með því að standa áfram utan Evrópusambandsins.

Engum þarf að koma þetta á óvart – flokkarnir þrír eiga það allir sameiginlegt að vera andsnúnir hugsanlegri aðild Íslands að ESB.

Um nýja stjórnarskrá

Ríkisstjórnin vill halda áfram heildarendurskoðun stjórnarskrárinnar í þverpólitísku samstarfi með aðkomu þjóðarinnar og nýta meðal annars til þess aðferðir almenningssamráðs. Nefnd um málið mun hefja störf í upphafi nýs þings og leggur ríkisstjórnin áherslu á að samstaða náist um feril vinnunnar.

Málið er með öðrum orðum sett í nefnd, það er í sama farveg og það hefur verið frá stofnun lýðveldisins. Ekkert í sáttmálanum gefur til kynna að haldinn hafi verið þjóðfundur, kosið til stjórnlagaráðs, það skilað tillögum og almenningur kosið með þeim tillögum í þjóðaratkvæðagreiðslu. Má því segja ljóst að stjórnin hafni hinni nýju stjórnarskrá, sem er enda í fullu samræmi við fyrri yfirlýsingar flokkanna sem að henni standa.

Um réttindi flóttafólks

Ísland mun leggja sitt af mörkum til lausnar á flóttamannavandanum og taka á móti fleiri flóttamönnum. Mannúðarsjónarmið og alþjóðlegar skuldbindingar verða lögð til grundvallar og áhersla á góða og skilvirka meðhöndlun umsókna um alþjóðlega vernd.

Hér er lykilorðið „skilvirk“ meðhöndlun: að leggja áherslu á skilvirkni í afgreiðslu umsókna um vernd hefur á síðustu árum orðið að rósamáli yfir það að hafna sem flestum umsækjendum sem hraðast, helst án þess að taka umsóknir þeirra til efnislegrar afgreiðslu. Í ljósi þess að ekkert skýrt markmið er annars sett fram í textanum, aðeins að taka skuli „á móti fleiri flóttamönnum“ – eins og síðasta ríkisstjórn hét einnig – má segja að hér fari nokkuð afdráttarlaust afstöðuleysi og gæti brugðið til beggja vona.

Um réttindi útlendinga almennt

Þverpólitískri þingmannanefnd verður falið að meta framkvæmd útlendingalaga og eftir atvikum endurskoða þau.

Endurskoðun útlendingalaga er sett í nefnd, og geta stjórnarflokkarnir þannig frestað um sinn átökum um hvort, til dæmis, brottsendingum barna skuli haldið áfram af sama þrótti og fyrr eða hvort breyta skuli viðmiðum til samræmis við Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Hér virðist því annað, nálægt dæmi um skýrt afstöðuleysi.

Stórátak í húsnæðismálum

Gunnar Smári Egilsson skrifar:

„Jæja, því miður er ekkert í stjórnarsáttmálanum sem kveikir von fyrir fátækt fólk um stórátak í húsnæðismálum, en án nokkurs vafa er yfirstandandi húsnæðiskreppa alvarlegasta ógnin í dag við lífskjör láglaunafólks, innflytjenda, öryrkja og fátækari hluta aldraðra. Húsnæðiskaflinn er meira og minna óskhyggja um að markaðurinn munu leysa vandann, að aðhald í ríkisrekstri (lesist: samdráttur í opinberri þjónustu) muni lækka vexti og að ungt fólk geti keypt sér húsnæði með því að ganga á lífeyrissparnað sinn.“

Um einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu

Ekkert. Ekki eitt orð um rekstrarform og eignarhald í heilbrigðiskerfinu eða þróun þeirra.

Um kvótakerfið

Við endurskoðun laga um veiðigjöld þarf að hafa það meginmarkmið að tryggja þjóðinni réttlátan hlut af arðsemi auðlindarinnar og að þau taki tillit til afkomu. Auðlindagjöld eiga annars vegar að vera greiðsla fyrir aðgang að takmarkaðri auðlind og hins vegar arðgreiðslur af nýtingu hennar.

Réttlátan hlut – greiðslu fyrir aðgang og arðgreiðslur fyrir nýtingu. Engin grundvallarendurskoðun en óljós loforð sem skilja verulegt svigrúm til túlkunar eftir í höndum ráðherra.

Stjórnarsáttmálinn í heild sinni

Stjórnarsáttmáli 2017

Að síðustu má nefna að þess er ekki getið í stjórnarsáttmálanum hver á heiðurinn af myndskreytingu hans, sem er endurbirt að hluta með þessari færslu. Teiknarinn er sögð vera Viktoría Buzukina, grafískur hönnuður við auglýsingastofuna Hvíta húsið.

Stjórnarsáttmáli VG, XD og XB

Sigríður Á. Andersen, dómsmálaráðherra fráfarandi ríkisstjórnar, verður líka dómsmólaráðherra hinnar nýju ríkisstjórnar. Þar sem stjórnarsáttmáli ríkisstjórnarinnar setur starfssviði ráðuneytisins ekki þröngar skorður má því gera ráð fyrir að í megindráttum verði það starfrækt á svipuðum forsendum og á valdatíma síðustu ríkisstjórnar.

Þrír ráðherrar Sjálfstæðisflokks bifast ekki milli stjórna

Guðlaugur Þór verður áfram utanríkisráðherra og Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir ferðamála- iðnaðar og nýsköpunarráðherra. Meirihluti af þeim ráðherrastöðum sem Sjálfstæðisflokkurinn heldur verða því skipaðar sama fólki og í fráfarandi ríkisstjórn.

Af þeim hefur þó ráðherraembætti Sigríðar nokkra sérstöðu í huga gagnrýnenda fyrri stjórnar. Málin sem urðu þeirri stjórn að falli voru mál með sérstakan snertiflöt við ráðuneyti Sigríðar: meðferð kynferðisbrotamála, lög um uppreisn æru og starfsvenjur kringum þau í stjórnsýslunni, ásamt brottsendingum barna og fjölskylda þeirra frá landinu, en Sigríður hefur lýst yfir verulegum efasemdum um aukinn rétt barna til alþjóðlegrar verndar.

Þá var skipan Sigríðar á dómurum í nýtt dómstig, Landsrétt, afar umdeilt, og hefur ríkinu verið stefnt vegna ákvarðanatökunnar, sem sögð er hafa farið eftir „ein­földum flokkspóli­tískum lín­um“.

Ráðherraskipan að öðru leyti

Ráðherraskipun nýrrar ríkisstjórnar var tilkynnt nú um hádegisbil á fimmtudag. Sigríður er eini ráðherrann sem heldur sæti sínu úr fráfarandi ríkisstjórn. Önnur ráðuneyti skipast svo:

Katrín Jakobsdóttir er forsætisráðherra, eins og ljóst var. Svandís Svavarsdóttir, einnig úr VG, verður heilbrigðisráðherra. Þriðji ráðherra flokksins er sóttur út fyrir raðir þingmanna: Guðmundur Ingi Guðbrandsson, áður framkvæmdastjóri Landverndar, verður umhverfis- og auðlindamálaráðherra.

Ráðherrar Framsóknarflokksins verða Sigurður Ingi Jóhannsson í embætti sveitarstjórnar- og samgönguráðherra, Lilja Alfreðsdóttir sem mennta- og menningarmálaráðherra og Ásmundur Einar Daðason, félagsmálaráðherra.

Sjálfstæðisflokkur á, eins og þegar hefur komið fram, flesta ráðherra í ríkisstjórninni: Bjarni Benediktsson verður fjármála- og efnahagsmálaráðherra nýrrar stjórnar. Guðlaugur Þór Þórðarson verður sem fyrr segir utanríkisráðherra, Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir ferðamála- iðnaðar og nýsköpunarráðherra, og loks situr Sigríður Andersen áfram í embætti dómsmálaráðherra.

Vilhjalmur Bjarnason ekki fjárfestir

Vilhjálmur Bjarnason skrifar

Það er í raun neyðarástand á húsnæðismarkaði á Íslandi.

Neyðarástand á eigendamarkaði er líka neyðarástand á leigumarkaði.

Ég ætla að leyfa mér að setja hér fram nokkra punkta um fasteignamarkaðinn á Íslandi sem enginn vill viðurkenna en við verðum sem þjóð að horfast í augu við ef við viljum ekki að ástandið verði miklu verra en það þó er.

Það eru um 137.000 heimili, íbúðir, á landinu. Sjá: skra.is.

Það vantar um 13.000 íbúðir á markaðinn tel ég til að anna eftirspurn, vinna upp eftirhruns árin og fólksfjölgun hingað til og fram að 2020.

Það vantar semsagt 10 % af heildafjölda heimila í landinu þó kerfið reyni auðvitað að segja vandann minni til að minnka skömm sína af því að hafa ekki séð þetta fyrir og ekki brugðist við fyrr, miklu fyrr. Sjá t.d. meðfylgjandi skýrslu ISB.

En það vantar líka iðnaðarmenn til að byggja þessar 13.000 íbúðir. Gerum ráð fyrir að það þurfi að flytja inn um 5.000 iðnaðarmenn til að byggja þessar 13.000 íbúðir.

Þá verðum við að átta okkur á því að okkur vantar að minnsta kosti 2.500 íbúðir fyrir þessa 5.000 iðnaðarmenn til að búa í á meðan þeir eru að byggja þessar 13.000 íbúðir.

Þegar fasteigna-rúllustiginn er stopp

Nota bene, þessar 2.500 íbúðir eru heldur ekki til. Það er neyðarástand.

Hagsmunir eigenda og leigjenda fara saman í því að vöntun á húsnæði til þeirra sem geta keypt bitnar verst á þeim sem neyðast til, þurfa eða vilja frekar leigja.

Hagsmunir eigenda og leigjenda fara saman í því að hörmungar verðtryggingar lána þeirra sem eiga leiguíbúðirnar gerir það að verkum að leigan er líka verðtryggð.

Hagsmunir eigenda og leigjenda fara saman í því að losna við verðtryggingu lána heimilanna því verðtryggingin hækkar byggingarkostnað vegna lánskostnaðar.

Einfaldleiki verðtryggingar lána heimilanna er þessi, á meðan einhver lán heimilanna eru verðtryggð þá hafa ráðandi öfl á fjármálamarkaði ekki hag af því að halda verðbólgunni í skefjum.

Við vitum það öll að verðbólgan er ekki hærri en raun ber vitni í dag vegna gífurlegrar fjölgunar ferðamanna með allan gjaldeyririnn sinn, lækkunar á heimsmarkaðsverði á olíu og fjármagnshöftunum sem hafa verið hér frá hruni.

Við vitum það líka öll að aðal þjóðhagsvarúðar og stjórntæki Seðlabanka Íslands, stýrivaxtavaldið, virkar ekki á meðan lán heimilanna eru verðtryggð.

Við vitum það líka öll að það er einstakt lag akkúrat núna til að afnema verðtrygginguna af lánum heimilanna vegna þess ástand sem að ofan greinir.

Við vitum það líka öll að þetta allt getur breyst og þá fer verðbólgan aftur af stað og þá verður að vera búið að afnema verðtrygginguna af lánum heimilanna fyrir heimilin í landinu, bæði þau sem eiga og þau sem leigja.

Leigufélög og Airbnb, sem hafa annað hvort keypt upp og eða leigt út nánast allar litlar íbúðir á höfuðborgarsvæðinu hafa gert það að verkum að rúllustiginn, sem fasteignakaup almennt eru á meðan fólk fer úr litlum íbúðum upp í stærri eignir á meðan barnafjöldi og starfsgeta leyfir og fer svo niður rúllustigann aftur þegar starfsgetan minnkar og börnin fara af heiman, er stopp.

Um 85 % af þeim sem eru að selja/kaupa fasteignir eru líka að kaupa/selja aftur, það er að skipta um húsnæði. Þegar fasteigna-rúllustiginn er stopp þá nánast stoppar fasteignamarkaðurinn og allt verður erfiðara við fasteignaskipti þó þörfin fyrir hreyfingar á fasteignamarkaði hafi aldrei verið meiri frá seinna stríði og kannski eftir gosið í Vestmannaeyjum sem leyst var snarlega á sýnum tíma með innlendri uppbyggingu og innflutningi á mannafla og einingahúsum sem var nýjung á þeim tíma.

Það búa um 40 % af ungu fólki, 18 til 34 ára, á höfuðborgarsvæðinu heima hjá foreldrum eða öðrum ættingum sem að öllu jöfnu ættu að vera komin út á fasteignamarkaðinn.

Til samanburðar þá búa um 20 % af sama aldurbili í foreldrahúsum í Danmörku.

Það þarf að byggja um 2.000 íbúðir á ári til að uppfylla þörf vegna eðlilegrar fólksfjölgunar sem ekki hefur verið gert frá hruni og jafnvel nokkru fyrir hrun var ekki nóg byggt heldur.

Það eru tölur sem sýna þróun í þá átt að sífellt færri búa í hverri íbúð þó akkúrat núna sé það ekki að sýna sig vegna vöntunar á húsnæði.

Það eru sífellt fleiri útlendingar sem kaupa sér eign hér á landi og eykst það með auknum ferðamannafjölda.

Það eru sífellt fleiri ferðamenn að streyma til landsins.

Það er að koma á fasteignamarkaðinn stærsti hópur einstaklinga frá upphafi, aldamótakynslóðin svokallaða.

Þannig að vandinn er að aukast en ekki minnka.

Möguleg lausn: kvaðir um endanlegt söluverð

Ein brýnasta spurningin sem þarf nauðsynlega að fá svar við í dag er hvernig er hægt að vinna gegn okurhækkunum á söluverði nýrra eigna næstu árin vegna vöntunar á meðan verið er að ná jafnvægi á fasteignamarkaðinn?

Það eru örugglega nokkrar leiðir til þess þó enginn hafi sett þær fram ennþá, en ég ætla að benda á eina leið sem ég tel áhrifaríkasta.

Hún er sú að eigendur lóða, þ.e. Ríkissjóður, Reykjavíkurborg og önnur sveitafélög á höfuðborgarsvæðinu og nágrenni setji ákveðnar skorður eða kvaðir við úthlutun lóða.

Kvaðirnar gætu til dæmis falist í því að endanlegt söluverð á fermetraverði íbúða á nýjum úthlutuðum lóðum mætti ekki fara yfir til dæmis 20 % af útreiknuðum byggingarkostnaði á fermeter í svokölluðu vísitöluhúsi sem Hagstofa Íslands gefur út og hefur gert lengi. Auðvitað þyrfti líka að vera kvöð um að ekki mætti selja þessar íbúðir með þessari kvöð til annara en einstaklinga en ekki lögaðila þannig að þeir kæmust ekki fram hjá kvöðinni með því að selja fyrirtæki hverja íbúð fyrir sig og selja hana svo aftur með hagnaði.

Með þessu þá væri slegið á þá óeðlilegu hækkunarþenslu sem fyrirsjáanleg er á fasteignamarkaði næstu árin á meðan við erum að ná í skottið á okkur með byggingu nýrra íbúða.

Með þessu er líka spornað gegn endalausum sölum á lóðunum og húsnæðinu á byggingartíma á milli aðila, og oftast með fjármagni frá lífeyrissjóðunum okkar allra, þar sem hver og einn þessara aðila tekur út sinn hagnað þangað til hinn almenni kaupandi, neytandinn margumræddi og eigandi lífeyrissjóðanna, borgar fyrir brúsann á endanum.

Minni ég á í því sambandi að kvaðir voru settar á úthlutaðar lóðir í húsnæðiskrísunni í Reykjavík um og eftir seinni heimstyrjöldina að ekki mætti selja aðilum húsnæði byggt á lóðunum til aðila sem fluttu til bæjarins, Reykjavík var bær þá, eftir 9. september 1941. (sjá meðfylgjandi lóðarleigusamning frá 1945 sem ég tók af handarhófi úr kerfinu hjá mér)

Hvað haldið þið að mundi verða sagt í öðrum löndum ef það vantaði 10 % íbúða á markað til að uppfylla eðlilega þörf fyrir heimili fyrir landsmenn.

Það væri búið að lýsa yfir neyðarástandi.

Vilhjálmur Bjarnason ekki fjárfestir,
Varaformaður Hagsmunasamtaka heimilanna,
Löggiltur fasteignasali VB Eignir fasteignasala.

Fylgiskjöl

Skýrsla ISB 2017

Lóðarleigusamningur frá 1945

Yfir henni er guðdómlegur friður, andlitsdrættirnir lausir undan þjáningum undangenginna daga, hendurnar hvíla niður með síðum, þessar hendur sem hafa í raun viðhaldið lífi mínu, umvafið börnin okkar, hnoðað í brauð. Hendurnar sem spenntu greipar með börnunum okkar í bæn á hverju einasta kvöldi. Á baugfingri ber hún giftingarhringinn sem setið hefur fastur í meira en hálfa öld, eftir að börnin fæddust náði hún honum aldrei af en ég man hvar hún stóð stundum við eldhúsvaskinn og pillaði brauðdeigið af honum af mikilli nákvæmni, nuddaði hringinn sápu og þerraði með viskastykki, alltaf hlýnaði mér við þessa sjón. Ég vissi að hringurinn minnti hana á heitin okkar forðum, ég var hennar og hún mín og aldrei virtist það trufla hana að ná honum ekki af, nú fer hringurinn með henni í kistuna, partur af mér með henni inn í sjálfa eilífðina. Unglæknirinn gengur hljóðlega inn til okkar, varfærinn og hátíðlegur, það eru vissulega jól á jörðu en líka á himni.  Dánarstund núll núll þrjátíu segir læknirinn lágum rómi, af aldrinum að dæma gæti hann verið barnabarn mitt. Mér finnst nærvera hans góð, hann er auðmjúkur og varfærin, ekkert alltof viss í sinni sök, mér finnst það gott. Ég kæri mig ekki um stærilæti við dánarbeð konu minnar. Þrátt fyrir að yfirþyrmandi söknuður sæki nú að mér upplifi ég stundina sumpart eins og fæðingu barnanna okkar, einhver áþreifanlegur heilagleiki yfir öllu og hvorugur okkar, hvorki ég né læknirinn vitum betur en stundin sjálf, við erum bara fjárhirðar á Betlehemsvöllum og dauðinn er engill sem ber okkur boð. Úr fjarska heyrist sírenuvæl sem blandast klukknahringingunni frá Hallgrímskirkju, miðnæturmessunni er að ljúka.

“Sjúklingur er fimmtíu og þriggja ára gamall með sáran brjóstverk, leiðir út í handlegg og upp í kjálka, hefur verið hraustur hingað til en undir miklu álagi, hugsanlega með kæfisvefn, reykir ekki og drekkur í hófi.”

“Blóðþrýstingur og mettun”? Unglæknirinn beinir orðum sínum að sjúkraflutningamönnunum, þeir gefa honum upp tölur, annar þeirra tekur um hönd mína og óskar mér velfarnaðar. Ég reyni að greina einhverjar lífslíkur í augum hans en auðvitað eru þessir menn þjálfaðir í að sýna yfirvegun á ögurstundu. Ég veit ekki hvort ég er að fara að deyja núna en er hins vegar ótrúlega rólegur yfir örlögum mínum. Í raun gleður það mig svo mikið að sjá tárin í augum konu minnar og skelfingarsvipinn í andliti hennar að mér er næstum því sama hvernig þetta allt saman fer. Hún hlýtur að elska mig fyrst hún bregst svona við, kannski verður þetta til þess að hún hætti við skilnaðinn.

Ég hafði fundið fyrir óþægindum í nokkra daga, hélt að þetta væri bara kvíði, áhyggjur yfir þrúgandi þögninni sem þykknaði inn á heimilinu, óveðurský hrannast yfir höfðum okkar. Stundum fannst mér eins og ég þyrfti að hafa áttavita til að rata milli herbergja. Hún var búin að tala um ráðgjöf en ég var tregur til, gat ekki hugsað mér að sitja með ókunnugri manneskju og kryfja tuttugu og fimm ára hjónaband inn að kjarna og standa svo nakin eftir til athlægis, maðurinn sem gat stjórnað heilum banka en ekki sínu eigin lífi. Ég hef alltaf unnið mikið, kann ekki annað, er alin upp við að vinnan sé mælikvarði manndómsins. En ég er líka oft þreyttur og dapur. Stundum líður mér eins og ég þekki ekki fjölskyldu mína, að ég hafi misst af mikilvægustu árum barna minna þegar þau voru að mótast sem manneskjur og að hjónabandið hafi siglt sinn sjó án þess að ég væri sjálfur um borð. Vildi óska að ég gæti spólað til baka, eða ratað heim og hafið nýja vegferð.

Ungi læknirinn horfir ábúðarfullur á mig, það er góðvild og umhyggja í augum hans, ég skynja á fasinu að ástandið er alvarlegt en ég ætla að treysta þessum manni. Ég hef því miður lagt það í vana minn að treysta ekki ungu mönnunum sem starfa með mér bankanum, finnst of mikill gorgeir í þeim og áhættusækni, kaldhæðni örlaganna að líf mitt skulu nú vera í höndum jafnaldra þeirra. Sonur minn og dóttir eru komin og standa örvingluð upp við vegg, láta lítið fyrir sér fara í asanum sem umkringir föður þeirra. Ég hef ekki komið inn á sjúkrahús síðan þau tvö fæddust, það voru mestu hamingjudagar lífs míns og samt var ég bara fátækur námsmaður á stúdentagörðum. Við unga parið bjuggum í fjörutíu fermetra íbúð og borðuðum mjólkurgraut minnst þrisvar í viku. Ég er ekki viss um að íbúðin okkar hafi verið mikið stærri né vistlegri en fjárhúskofi frelsarans í Betlehem en lífið var gott, lífið var þá fullt af sannleika, við vorum ástfangin og hamingjusöm og mjólkurgrautur í hvert mál hefði engu breytt um það. Núna gæfi ég allt til að vera komin aftur í fjárhúskofann okkar á görðum, gæfi allt fyrir mjólkurgrautinn, barnahjalið og hlátur konunnar minnar sem þagnaði þegar við fluttum út á Arnarnesið. Ég hætti að koma heim og ef ég kom heim var hugurinn eftir inn í Borgartúni, ástarbréf heyrðu sögunni til, verðbréfin geymdu nú sögu mína og sálarlíf.

Ungi læknirinn tilkynnir mér að ég sé að fara beint í aðgerð, þrjár kransæðar stíflaðar, “við ætlum að bjarga þér en formsins vegna þurfum við að vita hvort þú viljir endurlífgun ef illa fer”?

Ég lít á konu mína. Er hægt að endurlífga hjónabandið? Hugsa ég. Mig langar að skapa nýtt Betlehem fyrir mig og hana, okkur. Rúminu mínu er ýtt eftir ganginu áleiðis að lyftunni, ég rek augun í bólugrafinn ungling með brostin augu sem stendur við vaktina eins og hann hafi óvart villst inn á bráðamóttökuna á leið í jólaboð.

“ Ertu með mótaðar sjálfsvígshugsanir”? Spyr ungi læknirinn sem situr gegnt mér. Ég hef ekki hugmynd um hvað það þýðir, veit bara að mig langar ekki til að lifa lengur en ekkert í hvaða mót ég á að setja það, eldfast mót kannski. Ég er bara átján ára og hef hvorki langa reynslu af því að lifa né deyja. Ég get ekki lifað með þessum myndum sem eru fastar í hausnum á mér, næ þeim ekki út, ég er skrímsli og best fyrir alla að ég láti mig hverfa. Ég mun aldrei verða neitt nema stöðugt áhyggjuefni foreldra minna. Fyrr í kvöld sat ég upp í Hallgrímskirkju og hlustaði á jólaguðspjallið og síðan ræðu prestsins um kærleika Guðs til okkar mannanna og allt í einu langaði mig ekki til að lifa lengur. Ekki vegna þess að minnst væri á Guð heldur vegna þess að mér finnst eins og hann hafi aldrei tíma til að vitja mín, hann gat verið með Maríu og Jósep og fjárhirðunum og vitringunum en ekki mér. Læknirinn spyr mig út í skólann, hvernig mér gangi að vakna á morgnana, hvort ég sinni mínum áhugamálum og hvort ég fái reglubundinn svefn. Þessar spurningar skipta engu máli fyrir líðan mína núna en ég get ekki fengið mig til að hreyta í lækninn, hann er kannski tíu árum eldri en ég  og bara indæll, hann er að reyna að tala við mig en veit náttúrlega ekki hvernig það er að vera skelfingu lostin. Þessi maður hefur örugglega svifið í gegnum Menntaskólann í Reykjavík á raungreinabraut en samt verið félagsmálatröll og allar stelpurnar á eftir honum, algjör sjamör og svo hefur hann komist inn í læknisfræðina í fyrstu tilraun og þannig uppfyllt draum foreldra sinna og nún situr hann hér og bíður eftir því að komast í framhaldsnám í skurðlækningum og giftast kærustunni sinni sem er örugglega í lögfræði, ljóshærð og æfir módelfitness í frístunum.

“Hefurðu verið á þunglyndislyfjum”? “Nei” svara ég vitandi að það er ekki satt, ég prófaði einu sinni að taka inn eitthvað sem hét flúoxetín en hætti snögglega þegar ég heyrði félaga mína ræða um aukaverkanir slíkra lyfja, mig langaði ekki til að vera feitur, latur og getulaus. “Stundum þarf bara að ýta við taugaboðefnunum til að upplifa ákveðinn létti, þegar þau byrja að virka er eins og þú sért togaður af hafsbotni og færð aðeins meira andlegt súrefni til að takast á við daginn” segir unglæknirinn og brosir. “Ég vil leyfa þér að gista á geðdeildinni í nótt og síðan ræðum við  betur saman á morgun, þá ertu kannski búinn að hugsa þetta svolítið”

Ég mun eyða jólanótt á geðdeild, frelsarinn fæddist jú í fjárhúsi hver veit nema ég muni endurfæðast á geðdeild, vonandi samt ekki með þá hugmynd að ég sé frelsarinn frá Nasaret því þá er ég örugglega ekki á batavegi hugsa ég og hlæ að eigin fyndni.

Ég fæ fylgd upp á deild, sjúkraliðinn ýtir á lyftuhnapp númer þrjú, þegar lyftan opnast erum við stödd á fæðingardeildinni. Inn í lyftuna gengur ung móðir ásamt hjúkrunarfólki og nýfæddu barni í hitakassa, andlit móðurinnar er fölt og þreytulegt, augun grátbólgin, hún er eign sjúkrahússins miðað við það sem stendur á hvítri treyjunni og sokkunum sem ná upp á miðja kálfa. Barnið er tengt við ótal slöngur og mér bregður við að sjá agnarlítinn líkamann í þessu gímaldi, litla skinnið eins og lítil geimvera sem hefur orðið ein eftir í stórri geimstöð. “Við erum að drífa okkur á vökudeildina með fyrirburann” segir læknir við sjúkraliðann minn, hún kinkar kolli til samþykkis. Við þurfum auðvitað ekki að flýta okkur upp á geðdeildina það er ekki eins og ég þurfi að deyja akkúrat núna meðan barnið er hér. Þegar lyftan opnast á fimmtu hæð stendur unglæknirinn í gættinni með skelfingarsvip í andliti “ ástin mín, ég gat ekki svarað símanum, það var svo mikið að gera” segir hann um leið og móðirinn hendir sér í fang hans grátandi” “ hann átti ekki að fæðast fyrr en í mars, hann gæti dáið” heyrist milli ekkasoganna.”

Unglæknirinn lítur örvæntingarfullur á samstarfsfólk sitt og ég fyllist strax samviskubiti yfir að hafa aðeins nokkrum mínútum áður ætlað honum hið fullkomna líf. “Þetta er drengur” kjökrar móðirinn, “þú ert orðinn pabbi “bætir hún við og bros læðist fram á tárvotar varirnar, unglæknirinn horfir ástúðlegum augum á barnið.

Gamall maður gengur álútur eftir ganginum en nemur staðar þegar hann kemur auga á unglækninn, “ertu enn á vakt blessaður, takk fyrir fallega stund inni hjá konunni minni áðan, þú hefur góða nærveru, Guð blessi þig” í sömu svipan birtist miðaldra kona ásamt börnum sínum tveimur, þau koma af gjörgæslunni. Konan staðnæmist við hitakassann og horfir á barnið með lotningu í augum.  “Þetta verður allt í lagi “segir hún klökkum rómi og lítur á lækninn unga “vertu óhræddur, hann mun lifa.”

Fnjósk, eða Bjarney Anna Jóhannesdóttir gaf út sína fyrstu plötu árið 2013 sem nefnist Rat Manicure, þá undir nafninu Sockface. Einnig hélt hún listasýningu í Hlöðunni í Litla-Garði á Akureyri þar sem lítil rými voru byggð fyrir hvert lag þar sem áhorfandinn gat hlustað á lögin í sínu sérstaka rými sem hvert var innblásið af ákveðnu lagi. Sýningin var einnig sett upp á Menningarnótt í Reykjavík sama ár.

Bjarney Anna er að safna fyrir útgáfu næstu plötu á Karolina Fund og eru örfáir dagar eftir af söfnuninni. Platan heitir Who are you? og gengur listakonan nú undir nafninu Fnjósk. Platan inniheldur níu lög sem að mestu leyti fjalla um mismunandi ástand á sálartetrinu og pælingar af því tagi. Margt hefur breyst síðan fyrsta platan kom út og núna eru margar nýjar hugmyndir sem vilja fá að brjótast út.

Fnjósk hélt tónleika í Hofi á Akureyri þann 1. desember síðastliðinn í tilefni af því að upptökum á plötunni er nú lokið og hefur hún verið send í hljóðblöndun og verður væntanlega tilbúin á allra næstu vikum. Bjarney átti einnig 25 ára afmæli í dag þennan sama dag og kynnti hún nýju lögin sín fyrir fullum sal. Kvennablaðið hitti Bjarneyju og ræddi við hana um lífið, tilveruna og tónlistina.

Nýja platan Who are you?

Bjarney spilar á ýmis hljóðfæri, þar á meðal píanó, ukulele, gítar og trommur og er að mestu sjálflærð. Hún semur bæði tónlist og texta en hún er einnig myndlistakona og málar bæði og teiknar ásamt því að sauma og mála dúkkur. En um hvað fjallar nýjasta platan?„Who are you fjallar að mestu leyti um sálarhugleiðingar og slíka hluti, en líka eitthvað léttara inn á milli. Titilllagið fjallar um það að samþykkja parta af sjálfum sér sem manni líkar ekki við og hefur kannski reynt að útskúfa að einhverju leyti. Það var sprottið af því að reyna að líta sem best út fyrir aðra og fá sjálfstraustið sitt frá ímyndinni sem maður heldur að annað fólk sjái af manni, en bera harm sinn í hljóði í staðinn og vinna hart við að fela hluta af persónuleikanum sem passa ekki við þessa ímynd. Lagið er um baráttuna við að hætta þeirri vitleysu og koma til dyra eins og maður er. Það var samið og spilað á píanó, en stundum tek ég það á ukulele þegar það er ekki píanó innan seilingar“.

 
Tónleikar í Hofi á Akureyri á 25 ára afmælinu

Bjarney varð 25 ára þann 1. desember og hélt af því tilefni tónleika í Hofi á Akureyri en til þess fékk hún styrk frá Tónlistarsjóði Hofs og Samkomuhússins.  „Tónleikarnir voru í Nausti í Hofi, þeir voru ekkert brjálæðislega langir, en eftir þá var smá veisla fyrir utan salinn“.

Það er mikil vinna að setja saman söfnun á Karolina Fund og taka upp plötu en Bjarney hefur fengið stuðning úr ýmsum áttum og er langt komin með að safna fyrir plötunni á Karolina Fund en þrír dagar eru eftir af söfnunni. „Kristján Edelstein hafði umsjón með upptökum og pródúseraði, svo er það vonandi Styrmir Hauksson sem hljóðblandar en hann sá um það á fyrstu plötunni minni. Anna Gunndís frænka mín og pabbi minn Jóhannes Már Jóhannesson hafa svo haldið utan um þetta með mér og hjálpað mér að plana. Ásta Björk Jónsdóttir tók myndina á coverinu og Einar Aðalsteinsson sér um uppsetningu og hönnun á því“.

Fyrirmynd fyrir konur með sérþarfir

Sem barn greindist Bjarney með Asperger-heilkenni sem hefur litað líf hennar að miklu leyti þar sem það getur haft áhrif á samskipti, skólagöngu og lífið sem er oft ekkert einfalt fyrir fólk með sérþarfir en á sama tíma hefur það gefið henni margt og gerir hana að einstakri listakonu því hún sér heiminn oft með öðrum augum en aðrir og hefur annað sjónarhorn á lífið.

„Ég er með Asperger-heilkenni sem er óumflýjanlega partur af persónuleikanum mínum, og þegar ég var yngri þá var ég alltaf að leita mér að fyrirmynd sem höfðaði til mín, helst kvenpersónu sem var opinberlega einhverf og sýnileg í þeim greinum sem ég hafði áhuga á. Ég las t.d. bókina hennar Temple Grandin, en hún var að glíma við allt öðruvísi hluti en ég og er með aðrar áherslur og áhugamál, þó hún væri vissulega mjög kúl. Mig langar að sjá fleiri kvenmenn með sérþarfir/sérstöðu í tónlist og fleiri listgreinum, sýnilegar og stoltar af sjálfum sér. En það er nú þannig að þegar maður vill að eitthvað sé gert þá gerist ekkert nema maður geri það sjálfur, svo ég verð líklega að taka af skarið og byrja. Ég geri ráð fyrir því að það taki svolítið á tilfinningalega, en ég man svo oft eftir að hafa fundið fyrir „get ekki, mun ekki geta; verð aldrei neitt-tilfinningu” í gegnum árin í ýmsum aðstæðum, og á móti ýmsum viðhorfum, að ef ég get fengið eina unga konu eða stelpu til að hugsa „Hún er að þessu, þá get ég líka gert það sem ég vil” þá er takmarkinu náð“.

Söfnun á Karolina Fund

Enn er opið fyrir söfnuninni á Karolina Fund en þar er hægt að fá frekari upplýsingar um plötuna og listakonuna Fnjósk en til margs er að vinna því þeir sem styrkja munu eignast plötuna en einnig er hægt að fá teikningar, málverk, persónulega Skype-tónleika eða sérsamið persónulegt lag eftir því sem upphæðin er hærri. Við hvetjum þig til að kíkja á síðuna hjá Karolina Fund og fylgjast með Bjarneyju Önnu, eða Fnjósk eins og hún kallar sig núna!
https://www.karolinafund.com/project/view/1127

Stjórnvöld Bretlands og Evrópusambandsins leggja um þessar mundir á ráðin um hvernig megi koma böndum á viðskipti með rafmyntina Bitcoin. Tilefni aðgerðanna framundan er meðal annars grunur um að myntin sé notuð til peningaþvættis og undanskota frá skatti.

Með aðgerðunum yrðu settar reglur um Bitcoin og aðrar rafmyntir, til samræmis við lög um peningaþvætti og hryðjuverk. Þeir sem eiga viðskipti með slíkar myntir þyrftu þá að gera það undir nafni, en meðal helsta aðdráttarafls myntanna til þessa er nafnleysið sem þær bjóða upp á.

Gengi Bitcoin hefur risið með miklu hraði nýverið. Í upphafi árs var 1฿ metið á $700. Seinni hluta nóvember fór gengi þess yfir $10.000, og hafði þá tvöfaldast á tveimur mánuðum.

Í Kvennablaðinu hefur nokkuð verið fjallað um umsvif rafrænnar námuvinnslu á Íslandi nýverið, en alls er talið að á milli 2–3% þeirrar raforku sem framleidd er á landinu sé nú nýtt til slíkrar starfsemi.

Tekist var á um það á samfélagsmiðlum um helgina hvort ráðherrar nýrrar ríkisstjórnar hefðu verið undir áhrifum áfengis í þætti Gísla Marteins Baldurssonar á RÚV á föstudagskvöld eða ekki. Fyrstu gestir þáttarins það kvöld voru forystufólk ríkisstjórnarinnar sem þá var aðeins dagsgömul: Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra, og Sigurður Ingi Jóhannsson, sveitarstjórnar- og samgönguráðherra.

Í þættinum báru ráðherrarnir meðal annars saman stærð handa sinna. Þau ljóstruðu upp um hver væri höfundur orðaleiks í stjórnarsáttmálanum, þar sem sagt er að fiskeldi hafi „vaxið fiskur um hrygg“, og sögðu hvernig leiðtogar stjórnarinnar hefðu tekist á við prófarkalesara sáttmálans um orðaleikinn.

Þá sagði Bjarni frá því hvaða lög hann getur leikið á píanó, Katrín nefndi þann innanhússbrandara Vinstri grænna að þau kalli þingflokk sinn „þingflokk ríkisins“ og saman rifjuðu þau upp hvað hún væri kölluð, lambakjötsvefjan sem þau hefðu borðað á dögunum.

Þarf ekki að vera drukkinn til að vera meðvirkur

„Það þarf ekki að vera drukkinn til að vera í bullandi meðvirkni – þó það hjálpi vissulega til,“ sagði Halldór Auðar Svansson, borgarfulltrúi Pírata, á Facebook-þræði.

Árni Snævarr, fjölmiðlafulltrúi á vettvangi Sameinuðu þjóðanna, sagði að menn komi „varla fram í sjónvarpi í Bretlandi nema að hafa komið við á græna barnum“. Þá sagði Árni íslenskt samfélag vera „svo klofið að menn taka afstöðu til þess hvort ráðherrarnir hafi verið fullir eftir flokkslínum.“ Samfylkingarfólk virðist almennt líta svo á að þau „hafi drukkið 2–3 drykki“ en Píratar að þau hafi „sturtað í sig einni rauðvín á kjaft“.

Þau voru reyndar alls ekki drukkin, heldur bara afslöppuð og undir ströngum fyrirmælum frá mér um að vera lauflétt En vissulega voru einhverjir hér á twitter að gera því skóna að þau hefðu verið í glasi. En það var ekki svo.

— Gísli Marteinn (@gislimarteinn) December 2, 2017

Gísli Marteinn Baldursson þáttastjórnandi blandaði sér sjálfur í umræðurnar á Twitter og sagði gestina alls ekki hafa verið drukkna „heldur bara afslöppuð og undir ströngum fyrirmælum frá mér um að vera lauflétt :)“. Vissulega hefðu einhverjir gert „því skóna að þau hefðu verið í glasi. En það var ekki svo.“

Á Facebook bætti Gísli því við að hann velti fyrir sér „hvað það segir um þjóðfélagsumræðuna að fólk geti ekki komið í sjónvarp og verið glatt og hamingjusamt og hlegið og gert að gamni sínu án þess að vera sakað um að vera drukkið!“ Hann sagði ráðherrana hafa verið „algjörlega skörp“ og ekki hefði hvarflað að honum „að þau hefðu smakkað vín“.

Tíu manns hafa verið handteknir á Möltu, grunaðir um aðild að morðinu á rannsóknarblaðamanninum Daphne Caruana Galizia. Þetta tilkynnti Joseph Muscat, forsætisráðherra Möltu, á blaðamannafundi á mánudag.

Galizia, sem mikið hafði fjallað um spillingarmál stjórnvalda, lést í bílsprengingu fyrir utan heimili sitt í október. Hún hafði meðal annars átt mikinn þátt í umfjöllun um eignir samlanda sinna á aflandseyjum, sem ljóstrað var upp um í Panamaskjölunum, skattsvik og skattundanskot.

Hinir handteknu eru, að sögn forsætisráðherrans, allir maltneskir ríkisborgarar og flestir á sakaskrá.

Synir Galizia og aðrir fjölskyldumeðlimir leita nú lagaúrræða til að tryggja að rannsókn morðsins verði óhlutdræg. Í síðustu viku heimsótti þingmannanefnd Evrópuþingsins Möltu til að komast á snoðir um framvindu rannsóknarinnar. Þeir sögðust hafa haft áhyggjur af óhlutdrægni rannsóknarinnar fyrir heimsóknina og áhyggjur þeirra væri meiri að henni lokinni: stjórnvöld sýndu mikla tregðu við rannsóknina.

Á blaðamannafundinum á mánudag sagði Muscat í fyrstu að átta hefðu verið handteknir, en skömmu síðar bættust tveir við þá tölu.

Heimildir: The Guardian, Politico og The Independent.

Sveinn í Felli skrifaði blaðinu athugasemd um grein sem birtist í síðustu viku, um Bitcoin-námugröft á Íslandi.

Sveinn segir að sig minni að samningar íslenskra gagnavera hafi „oft falið í sér ýmsa afslætti á orkuverði og skattgreiðslum“ og í umfjöllun mætti athuga hvort námuvinnsla rafmynta sé þar með niðurgreidd af íslensku samfélagi.

Tilefni skrifa hans sé þó annað: þýðingar orðaforðans sem tengist starfseminni. Rangt sé hjá blaðamanni að nær enginn orðaforði sé til um sviðið á íslensku. Strax upp úr aldamótum hafi menn tekið að „glíma við að koma ýmsum tengdum fyrirbærum yfir á hið ylhýra mál“. Sveinn bendir meðal annars á hugtakasafn skilríkja.is.

Einna verst sé í upphaflegu greininni farið með þýðingu á hugtakinu mining pool. Sveinn skrifar:

Hafa þarf í huga að þeir sem setja upp þessi gagnaver eru svona tæknikallar sem sofa með varaharðdisk undir koddanum og gyrða sig með Cat5-netköplum. Í þeirra hópi ganga hópar/söfn diska/disksneiða/véla undir heitinu ‘pool’ sem er dregið af orðinu ‘pooling’ sem venjulega er þýtt á íslensku sem ‘vöktun’. Þetta er semsagt safn af einhverju (hugsanlega frá mismunandi aðilum eða af mismunandi gerð) sem er vaktað saman. Að mínu mati á myndlíkingin sér líkast til uppruna í því að margir lækir geta runnið saman í hyl (pool), eða að þar sem lækir koma saman myndast oft hylur.

Eftir vangaveltur um mögulegar þýðingar stingur bréfritari upp á námusjóði frekar en námulaug. Námusamlag kæmi einnig til greina, segir hann. „En í ljósi þess hvaða áhrif starfsemin hefur,“ eru lokaorð bréfsins, „myndi ég alveg samþykkja ‘námusafnþró’ eða eitthvað í þeim dúr.“

Færslan var stytt eftir birtingu.

Í Þýskalandi neita nú fjölmargir flugmenn og flugstjórar að taka á loft ef um borð í flugvélum þeirra er fólk sem stjórnvöld hyggjast brottvísa úr landinu. Sósíalistaflokkur Þýskalands, Die Linke, lagði inn formlega fyrirspurn um fjölda flugferða sem hefði verið aflýst eða frestað vegna þessara aðgerða, sem reyndust alls vera 222 frá upphafi árs til september, eða hér um bil ein á dag.

Frá þessu var greint í þýskum fjölmiðlum á mánudag. Að sögn vefmiðilsins Deutsche Welle er einkum um að ræða brottsendingar til Afganistan, sem hafa verið einkar umdeildar. Þýsk stjórnvöld hafa skilgreint Afganistan sem „öruggt land“, sem felur í sér að þangað sé að jafnaði óhætt að endursenda umsækjendur um alþjóðlega vernd.

Evrópsk stjórnvöld kjósa blindu, segir Amnesty

Mannúðarsamtökin Amnesty International eru meðal þeirra sem gagnrýnt hafa það álit og ráðið Evrópulöndum harðlega frá því að endursenda fólk til Afganistan, þar sem enn ríki víða óöld: pyndingar, dauðarefsingar og aðrir ofbeldisverknaðir séu tíðir.

Haft er eftir Önnu Shea, sérfræðingi sem starfar á vettvangi samtakanna að rannsóknum á réttindum flóttafólks og farandfólks, að evrópsk stjórnvöld hafi „slegið sjálf sig blindu“ á fyrirliggjandi gögn um þá ofbeldisöldu sem nú gangi yfir Afganistan. Höfuðborgin Kabúl hefur meðal annars nýverið orðið fyrir röð sjálfsmorðsárása.

Shea fellir undir einn hatt þvingaðar brottvísanir hælisleitenda og þau tilfelli þegar evrópsk yfirvöld segjast „liðsinna þeim við sjálfviljuga brottför“.

Fjórða hver brottvísun óréttmæt, segja dómstólar

Útlendingastofuígildi Þýskalands heitir Bundesamt für Migration und Flüchtlinge eða BAMF, til skammstöfunar. Vaxandi fjöldi fólks hefur í ár áfrýjað úrskurðum BAMF um brottsendingu. Í um helmingi tilfella er slíkum úrskurðum nú áfrýjað, og í um það bil fjórða hvert sinn snúa dómstólar upphaflega úrskurðinum, umsækjendum í hag.

Til að fækka áfrýjunum og hraða brottsendingum hafa þýsk stjórnvöld nú ákveðið, til viðbótar við aðrar aðgerðir, að greiða umsækjendum 3.000 evrur, eða tæpar 400.000 krónur, fallist þeir múðurlaust á úrskurð um brottvísun.

Haustið 2009 tók ég þátt í mótmælum við heimili Rögnu Árnadóttur. Það var vond hugmynd. Ekki af því að það sé ósiðlegt í sjálfu sér heldur af því að eftir á að hyggja var það ekki til þess fallið að hafa nein jákvæð áhrif auk þess sem það veldur saklausum ótta og það er ljótt. Þar fyrir utan skapa mótmæli alltaf ákveðna hættu á múgæsingi og þegar fólk er orðið brjálað er hættulegt að beina reiði sinni að manneskjum. Þarna var þó enginn brjálaður, þetta var fámennur hópur og enginn fór inn á lóðina hjá henni (ég veit ekki hvort það gerðist í eitthvert annað skipti en a.m.k. ekki í þetta sinn.)

Hugmynd mín með þátttöku í þessum mótmælum var sú að persónugera vandann. Benda á að það var fólk með nöfn og heimilisföng, en ekki eitthvert andlitslaust bákn sem rak Noordin Alazawi, 19 ára pilt sem missti föður sinn í stríðinu í Írak, og aðra menn sem ég veit engin deili á, til Grikklands. Það var nefnilega Ragna sem undirritaði þá ákvörðun með eigin hendi. Hún hélt á pennanum, ekki hið óræða „ráðuneyti“. Hún bar ábyrgð á því að einn af okkar minnstu bræðrum var rekinn úr landi og neitað um að skipta íslensku krónunum sínum í nothæfa mynt. Það var hún, persónulega, sem kom í veg fyrir að Birgitta Jónsdóttir fengi að koma til hans síma.

En þegar ég stóð á gangstéttinni við heimili Rögnu og hrópaði: „Noordin er manneskja“ þá sá Ragna ekki fyrir sér ungmenni að leita skjóls bak við ruslagám í Aþenu. Hún sá bara brjálaðan skríl sem af einhverjum óskiljanlegum ástæðum taldi að HENNI kæmi þetta eitthvað við. Nú, átta árum síðar, hefur Ragna enn ekki áttað sig á því um hvað þetta snerist. Vandamálið sem hún sér er ekki það að hún persónulega rak fjölda manns út í óvissuna og í flestum tilvikum veit enginn hvað varð um það fólk. Vandamálið sem hún sér er það að hún var óttaslegin og niðurlægð og börnin og nágrannarnir urðu fyrir ónæði.

Það er þessvegna sem ég mun ekki framar mótmæla við heimili valdafólks. Það virðst nefnilega sem völd valdi einhverjum undarlegum heilaskaða eða persónuleikatruflun. Að þegar fólk öðlast völd þá trúi það því í fullri einlægni að fulltrúi valdsins sé einhver allt annar karakter. Og kannski á þetta ekkert bara við um valdafólk. Kannski hafa mótmæli bara þessi áhrif á alla. Var kannski eitthvað svipað sem gerðist í kollinum á Agli Einarssyni þegar hann sagðist hafa skrifað mest lesnu bloggfærslu Íslandssögunnar sem Gillzenegger?

Auðvitað ber Egill ábyrgð á skrifum sínum. Þessi alræmda bloggfærsla var fyrir neðan allar hellur og hann er reyndar margbúinn að viðurkenna það. En internetið fyrirgefur ekki og fjölmiðlar kóa með. Nú er Steinunn Valdís, sem árið 2010 kenndi Birgittu Jónsdóttur um mótmæli við heimili hennar, búin að finna hinn raunverulega sökudólg. Gillz!

Einmitt það já. Gillzenegger, sem er svo gersamlega firrtur pólitískri vitund að hann heldur að femínismi sé bara venjulegt nöldur sem stafi af kynferðislegri ófullnægju, er semsagt ábyrgur fyrir mótmælum sem áttu sér stað þremur árum síðar. Og þeir sem voru að mótmæla ætluðu að nauðga Steinunni, væntanlega í boði Gillz! Eða var það Birgitta sem átti þá hugmynd? Eða Geiri Goldfinger? Kannski var þetta samsæri þeirra þriggja.

Í öllu þessu #metoo fári sem hefur tröllriðið umræðunni undanfarið birta fjölmiðlar svo eina ferðina enn þessa 10 ára gömlu bloggfærslu. Ofsóttasti maður Íslandssögunnar er enn og aftur dreginn til ábyrgðar, ekki bara fyrir gömul sóðaskrif, heldur fyrir allt ofbeldi karla gegn konum, og núna fyrir mótmæli líka! Með fullri virðingu fyrir þeim konum sem þarna voru teknar fyrir þá er ástandið kannski ekki eins hræðilegt og ætla mætti ef þetta er það versta sem birst hefur á opinberum vettvangi í heilan áratug. Sama dag birtir ríkisútvarpið svo viðtal við Rögnu Árnadóttur þar sem hún er í hlutverki fórnarlambs vondra mótmælenda. Ekki orð um ábyrgð hennar á örlögum allra þeirra manna sem hún henti á gríska sorphauga eins og hverjum öðrum úrgangi.

Það er greinilega ekki sama hver málstaðurinn er. Valdakona sem eyðileggur líf flóttafólks er fórnarlamb vondra mótmælenda, asni sem móðgar femínista er ábyrgur fyrir mótmælum sem áttu sér stað 3 árum síðar. Þetta rugl verður seint toppað.

———————————–

Innskot ritstjórnar. Innlegg frá Agli Einarssyni á Facebook:

Meiri ógn steðjar að höfum heimsins en nokkru sinni fyrr, segir David Attenborough, hinn kunni náttúruunnandi, þáttastjórnandi og kvikmyndagerðarmaður. Í lokaþætti nýjustu þáttaraðar hans, Blue Planet 2, verða aðsteðjandi ógnir tíundaðar í aðvörun til áhorfenda, þeirra helstar: hnatthlýnun, plastmengun, ofveiðar og, að því er virðist, hávaði.

Breski fréttamiðillinn the Guardian hefur eftir Attenborough að árum saman hafi fólk talið „höfin svo umfangsmikil og íbúa þeirra svo marga að engar athafnir okkar gætu haft áhrif á þau. Nú vitum við að það er rangt. Að þeim steðjar meiri ógn nú en nokkru sinni í sögunni.“

Nálgun Attenboroughs á náttúruna í víðfrægum sjónvarpsþáttum hans hefur á seinni árum sætt vaxandi gagnrýni fyrir eins konar sykurhúðun, að þar sé horft fram hjá aðsteðjandi ógnum og hversu fyrirferðarlitlar furður náttúrunnar séu í reynd orðnar á hnetti sem í vaxandi mæli mótast af mannlegum athöfnum. Lokatónninn sem sleginn er í hinni nýju þáttaröð er sagður nýr af nálinni, í höfundarverki Attenboroughs. Yfirmenn BBC, sem framleiðir þættina, eru sagðir hafa óttast að nálgunin myndi sæta gagnrýni fyrir að vera pólitísk, og létu efnið því undirgangast ítarlega athugun staðreynda, sem það stóðst.

Mark Brownlow, framleiðandi hjá BBC, sagði engu að síður að á meðal þess efnis sem safnað hefði verið í tökum fyrir þættina hefði sumt reynst fá um of á áhorfendur til að notast við það, og nefndi sem dæmi upptökur af dauðdaga albatrossaunga, þegar þeir taka plast í misgripum fyrir fæði.

Heimild: The Guardian.

Tyrfingur Tyrfingsson hefur vaxið sem leikskáld á undanförnum árum og það verður ekki annað sagt en að með Kartöfluætunum er hann orðinn eitt okkar helsta leikskáld. Kartöfluæturnar er fantavel samið verk, það gengur upp í öllum atriðum, stórum sem smáum, það leiftrar af innsæi, kímni og grimmd – en sú blanda er að verða séreinkenni Tyrfings. Annað séreinkenni hans er að hann hefur einsett sér að miðla fróðleik um “hvíta hyskið” í Kópavogi – var ekki Bláskjár fyrst leikverk í heimi sem gerðist í Kópavogi? – og það er eins og Kópavogshyskið verði eins konar táknmynd fyrir þjóðina og það er bara ákaflega fyndið. Gengur upp og svínvirkar!

Kartöfluæturnar er líka heiti á frægu málverki eftir Vincent van Gogh en þar situr alþýðufjölskylda við matborðið og nýtur góðs af ávexti jarðar – kartöflunni. Í málverki van Goghs skín einbeitnin af andlitunum, þessi fjölskylda telur sig eiga matinn skilinn, og auk þess sést af skörpum dráttum andlita og handa að þetta er vinnandi alþýðufólk. Í málverkið vantar ekkert til að skilja þessa fjölskyldu og kjör hennar. Það má vel orða þá niðurstöðu eins og Kari Ósk Ege gerir í ágætri grein í leikskrá um málverk van Goghs: “Það er hvorki að finna neina ídeólógíu eða upphafningu í málverkinu”.

Kartöfluæturnar

Hið sama verður tæplega sagt um leikverk Tyrfings Tyrdingssonar, að þar sé hvorki að finna ídeólógíu eða upphafningu. Reyndar er langt frá því að Tyrfingur hefji kópavogshyskið á stall, öðru nær. Það er reyndar hvorki né – um lýsingu hans á hyskinu má segja að realískur natúralismi ráði för. En ídeólógían kraumar undir niðri og sést kannski frekar á því sem ekki er en því sem er. Því sem er ósýnilegt, fremur en það sem sést. Því sem þagað er um frekar en það sem talað er um.

Það er nefnilega ýmislegt sem vantar hjá fjölskyldu Tyrfings og sá skortur skýrir margt þegar á líður leikinn. Ef litið er á umhverfi fjölskyldunnar, einhvers konar minna raðhús í Kópavogi, þar sem er einfaldara að koma inn og fara út um garðdyrnar, þar sem herbergi á bak við eldhúsvaskinn er lokað, þröngur hringstigi leiðir niður í kjallarann, þar sem vantar vegg kringum klósettið – þá er stutt í að túlka ýmsar staðhæfingar um hið íslenska samfélag. Eins og þær birtast hjá hinu vansæla hyski í Kópavogi.

Umhverfi og útlit þessarar fjölskyldu er hannað af Brynju Björnsdóttur, og hvort tveggja segir það sem segja þarf – umhverfis sviðið, undir sviðsbrúninni, ægir saman alls kyns kitch-leikföngum, sem er hæfilega skýr staðhæfing um það hvar þessi fjölskylda er á vegi stödd þegar kemur að þroska og vegferð í lífinu. Hér er enginn sem hefur í raun náð fullorðinsaldri, engin persónanna þekkir mörk sín eða getur tekist á við áreiti á þroskaðan hátt. Allir eru “infantíl” – nema helst yngsti meðlimur fjölskyldunnar, Höskuldur, sonur Brúnu. Hann er leikinn af innlifun og innsæi af Gunnari Hrafni Kristjánssyni og vekur aðdáun fyrir eðlilega sviðsframkomu sína. Allt hans fólk – móðir hans er Brimrún, kölluð Brúna, óaðfinnanlega leikin af Eddu BJörg Eyjólfsdóttur; hún er lessa sem vinnur sem strætóbílstjóri en er helst að hugsa um að skera hendurnar af sér svona við úlnlið, svo hún geti ekki keyrt helvítis strætóinn. Og vitaskuld dreymir hana um að komast burt. Fyrrverandi stjúpbróðir hennar, Mikael, sem einnig er fyrrum stjúpsonur Lísu, móður Brimrúnar, er leikinn af Atla Rafni Sigurðssyni. Hann vinnur kláran leiksigur – þessi taugaveiklaða rúst af manni gerir ekkert nema soga til sín orku annarra og hvað sem líður draumum hans þá eru þeir óraunsæir og til þess eins fallnir að hindra hann í að takast á við sjálfan sig og gera upp við fortíðina. Þau eiga sér nefnilega fortíð, stjúpmæðginin, og það er áhrifamikið uppgjör sem á sér stað í þessari sögu á milli þeirra og lætur hvorugt þeirra ósnortið fremur en okkur áhorfendur.

Kartöfluæturnar

Lísa, móðir Brimrúnar og fyrrum stjúpmóðir Mikaels er hreint ekki öll þar sem hún er séð. Er hún ekki kartöflumóðirin sjálf? – og þó ekki, því kartöflumóðir á samkvæmt eðli og gangi náttúrunnar að gefa næringu og fæða nýtt líf, en Lísa gerir það alls ekki. Hún er orkusuga rétt eins og stjúpsonurinn Mikael, hún eitrar út frá sér og stjórnast af miskunnarlausri og slóttugri grimmd sem kann sér engin takmörk. Hlutverkið er ákaflega vel samið af hálfu höfundar og hlýtur að vera nautn fyrir skapgerðarleikkonu á borð við Sigrúnu Eddu Björnsdóttur að takast á við – hún hefur enda meistaratök á hlutverkinu og skilar þessum samansetta og samansaumaða karakter þannig að úr verður glæsilegur sigur!

Litlu en þó lýsandi hlutverki fyrrum kærustu Mikaels skilar Vala Kristín Eiríksdóttir með ágætum; umkomuleysi hennar er algert í höndum þessara sjúku og afbrigðilegu einstaklinga er þess eðlis að það færir okkur skilning um að það er ekki allt sem sýnist – og alls ekki allt með felldu – í okkar eigin samfélagi.

Tyrfingi Tyrfingssyni tekst nefnilega ágætlega að sýna fram á að Kópavogur – það erum við! Og hann dregur ekki upp neina fagra mynd af okkur eins og hún birtist í þessari fjölskyldu – þar sem hver nærist á öðrum eins og afæta! Þessi fjölskylda er eins sögulaus og nokkur fjölskylda getur orðið, hún lifir eingöngu í núinu og á sér enga framtíð. Hún er rammvillt í tilverunni og á sér engan skilkjanlegan tilgang. Þannig er verkið líka harmrænt, því hver karakter á sér líka þá hlið að okkur er auðvelt að skilja hann og láta okkur þykja vænt um hann. Í því ljósi eru Kartöfluætur Tyrfings gríðarlega vel skrifað og manneskjulegt verk.

Lýsing Kjartans Þórissonar, hljóðmynd Baldvins Magnússonar og tónlist Katrínar Morgensen fellur vel að öllu – sögunni og hvert að öðru; hér vantar ekkert upp á hina listrænu heild, sem er þó borin uppi af agaðri og vandaðri leikstjórn Ólafs Egils Ólafssonar. Hann er næmur persónuleikstjóri, sem oft er kallað – en hann hefur ekki síðri stjórn á öðrum þáttum leikstjórnarinnar – hér vantar ekkert upp á vandaðar staðsetningar sem er ekki lítil kúnst á litla sviði Borgarleikhússins, þar sem áhorfendur sitja á þrjá vegu og sjónarhornin eru mörg og geta jafnvel þvælst hvert fyrir öðru. Hér verður falleg og samstæð heild úr öllu, ekki síst vegna þess hve leikmynd og lýsing fellur vel að staðsetningum persónanna á sviðinu. Hér ráða fyrirmyndarvinnubrögð hvert sem litið er og sýningin er sigur allra þeirra, sem að henni standa!

Borgarleikhúsið: Kartöfluæturnar
Höfundur: Tyrfingur Tyrfingsson
Leikstjóri: Ólafur Egill Egilsson
Leikmynd og búningar: Brynja Björnsdóttir
Lýsing: Kjartan Þórisson
Tónlist: Katrín Mogensen
Hljóð: Baldvin Magnússon

Leikendur: Sigrún Edda Björnsdóttir, Edda Björg Eyjólfsdóttir, Atli Rafn Sigurðarson, Gunnar Hrafn Kristjánsson, Vala Kristín Eiríksdóttir.

Draumurinn um jólin er draumur æskunnar þegar jólin voru alltaf hvít, þegar jólaljósin voru ævintýri, þegar ilmurinn af eplum og appelsínum fyllti húsið og andakt jóla setti mann hljóðan og gerði mann stilltan og prúðan. Í minningunni er það hátíðleikinn sem lifir, þessi tilfinning sem fyllti mann hlýju og ástúð og lét manni líða svo undursamlega vel. Mamma og pabbi bjuggu til jólin og gleðin streymdi fram þegar ljósin voru kveikt á trénu og stofan breyttist úr hefðbundinni betri stofu í glitrandi ævintýri. Hátíð jóla er hátíð ljóss og friðar, hátíð Jesúbarnsins og hátíð allra barna. Jól æsku minnar eru sveipuð ljóma friðar, gleði og hlýju sem þessi árstími færir mér enn í dag, þrátt fyrir allar breytingar í tíma og rúmi.

06 – Hvít jól

Ég man þau jólin, mild og góð
er mjallhvít jörð í ljóma stóð.
Stöfum stjörnum bláum,
frá himni háum
í fjarska kirkjuklukknahljóm.
Ég man þau jól, hinn milda frið
á mínum jólakortum bið
að æfinlega eignist þið
heiða daga, helgan jólafrið

Höfundur lags: Irving Berlin
Höfundur texta: Stefán Jónsson

Kristjana Arngrímsdóttir – Hvít jól – https://www.youtube.com/watch?v=_N3seNWWeHc

Mynd KFK: Vetrarkvöld í Hallargarðinum

Þorláksmessa

Jólaplatan með systkinunum Vilhjálmi og Elly Vilhjálms er náttúrlega löngu orðin klasssík og spiluð á hverju heimili fyrir jólin sem og í útvarpi. Platan kom út fyrir jólin 1971 og seldist strax upp. Elly og Vilhjálmur skipta með sér sjö lögum en syngja saman fimm, þar á meðal eina alíslenska lagið; „Jólin allsstaðar“ eftir hjónin Jón Sigurðsson (Jón bassa) og Jóhönnu G. Erlingsson.

Sagan segir að þau hjónakorn hafi verið sein fyrir með jólainnkaupin árið áður og drifið sig í bæinn á Þorláksmessu. Það snjóaði svo þau óku á milli verslana að kaupa gjafir. Eftir nokkra hringi segir Jóhanna; „Jólin eru allsstaðar“. Jón greip þetta á lofti og byrjaði að humma jólin, jólin allsstaðar…“ Þegar þau komu heim að loknum innkaupum var lag og texti tilbúið.

04 – Jólin allsstaðar

Jólin, jólin allsstaðar
með jólagleði og gjafirnar.
Börnin stóreyg standa hjá
og stara jólaljósin á.
Jólaklukkan boðskap ber,
um bjarta framtíð handa þér
og brátt á himni hækkar sól,
við höldum heilög jól.

Höfundur texta: Jóhanna G. Erlingsson
Höfundur lags: Jón Sigurðsson

Jólin allsstaðar á YouTube – https://www.youtube.com/watch?v=RcMiDlYPhgQ

Mynd KFK: Hallargarðurinn á jólum

Jólaminning

Minningin um æskujólin eru í stofunni heima á Patró árið 1955 og ég sit prúðbúinn á stól og stari hugfanginn á flöktandi ljósin á jólatrénu varpa bjarma sínum á jólaskrautið og mynda skugga dýra sem hlaupa um tréð. Ég hlusta á mömmu leggja á jólaborðið í borðstofunni við undirleik útvarpsins að flytja „Óskalög sjúklinga“ og ég hlusta. Svo horfi ég á pakkana undir trénu og spennan innra með mér eykst. En spennan lengir bara tímann þar til jólin koma og klukkan á veggnum virðist hafa stöðvast. Ég fer að hugsa um hafið og alla ísjakana sem komu upp í fjöru í nótt, hvað ef ísbirnir hefðu nú komið með jökunum? Hvað ef? Ég legg við hlustir og heyri þrusk en þá koma fréttir í útvarpinu en engar um ísbirni og svo þagnar útvarpið og allt dettur í dúnalogn.
Ég sit þarna, dingla fótunum og hugsa um íshafið. Dyrnar fram á gang opnast og pabbi kemur inn. Hann sest í hægindastólinn og fer að dedúa eitthvað við hálstauið sitt. Klukkur útvarpsins byrja að hringja inn jólin og mamma kemur og sest hjá mér. Klukkurnar þagna, Halli stóri bróðir kemur inn og við setjumst öll til borðs. Hátíðin er gengin í garð.

08 – Jólasnjór – https://soundcloud.com/hit-2/jolasnjor

08 – Jólasnjór

Jólasnjór, sindrandi jólasnjór,
Jólasnjór, tindrandi jólasnjór.

Jólasnjórinn svífur niður
yfir stræti og torg,
svífur ofan úr skýjunum niður.
Nú er allt sem leyst úr læðing,
enginn leiði né sorg.
Nú er lífsgleðin ríkjandi í borg.

Jólasnjór, jólasnjór,
Jólasnjór, jólasnjór.
Skínandi umvefur allt.
Sindrandi, sindrandi,
tindrandi, tindrandi,
glitrandi himnanna skart.

Jólasnjór, sindrandi jólasnjór,
Jólasnjór, tindrandi jólasnjór.

Ljósin ljóma, bjöllur hljóma,
óma hlátrar og sköll,
allir brosa og heilsast með gleði.
Ys og læti, líf og kæti,
hljómar veröldin öll,
jólagleði í hreysi og höll.

Jólasnjór, jólasnjór,
Jólasnjór, jólasnjór.
Skínandi umvefur allt.
Sindrandi, sindrandi,
tindrandi, tindrandi,
glitrandi himnanna skart.

Jólasnjór, sindrandi jólasnjór,
Hvítur jóla – snjór.

Höfundur lags: Ray Evans og Jerry Livingston
Höfundur texta: Jóhanna G. Erlingsson

Jólasnjór í Reykjavík – https://www.youtube.com/watch?v=Y1HOnCBh9sA

Mynd KFK: Jólalögin

A – hlið

Vilhjálmur og Elly Vilhjálms syngja jólalög er 33 snúninga LP hljómplata gefin út af SG – hljómplötum árið 1971. Hljóðritun fór fram í Ríkisútvarpinu undir stjórn Péturs Steingrímssonar. Útsetningar og hljómsveitarstjórn, Jón Sigurðsson.

Lagalisti

01 – Jólaklukkur – Bæði syngja -Lag – texti: Amerískt þjóðlag – Loftur Guðmundsson
02 – Jól á hafinu – Vilhjálmur syngur – Lag – texti: Steer/Hansen – Jóhanna G. Erlingsson
03 – Gefðu mér gott í skóinn – Elly syngur – Lag – texti: J. Marks – Ómar Ragnarsson
04 – Jólin allsstaðar – Bæði syngja – Lag – texti: Jón Sigurðsson – Jóhanna G. Erlingsson
05 – Snæfinnur snjókarl – Vilhjálmur syngur – Lag – texti: Nelson/Rollins – Hinrik Bjarnason
06 – Hvít jól – Bæði syngja – Lag – texti: Irving Berlin – Stefán Jónsson

Um plötuna á Wikipedia í grein um SG hljómplötur – https://is.wikipedia.org/wiki/Vilhj%C3%A1lmur_og_Elly_Vilhj%C3%A1lms_syngja_j%C3%B3lal%C3%B6g

Mynd KFK: Öll jólalögin

B – hlið

07 – Hátíð í bæ – Vilhjálmur syngur – Lag – texti: Bernhard – Ólafur Gaukur
08 – Jólasnjór – Bæði syngja – Lag – texti: Livingstone/Evans – Jóhanna G. Erlingsson
09 – Ég sá mömmu kyssa jólasvein – Elly syngur – Lag – texti: Connor – Hinrik Bjarnason
10 – Jólasveinninn minn – Bæði syngja – Lag – texti: Autry/Haldeman – Ómar Ragnarsson
11 – Litla jólabarn – Elly syngur – Lag – texti: Worsing/Anderson — Ómar Ragnarsson
12 – Jólin koma – Vilhjálmur syngur – Lag – texti: Spielman/Torre — Ómar Ragnarsson

Textabrot af bakhlið plötuumslags

Þetta er fjórða tólf laga platan, sem þau systkinin, Vilhjálmur og Elly Vilhjálms syngja inn á. Fyrri þrjár plötur þeirra hafa allar náð miklum vinsældum og er platan með lögum Sigfúsar Halldórssonar einhver söluhæsta hljómplata, sem komið hefur út á Íslandi.

Á þessari fjórðu plötu eru jólalög, sem flest öll eru löngu kunn hér á landi, því þau hafa heyrzt í flutningi annarra. Söngur Ellyar og Vilhjálms er ekki síðri á þessari plötu en hinum fyrri plötum þeirra og þykir sérstök ástæða til að benda á lagið Jólasnjór, þar sem þau syngja fjórraddað eins og um söngkvartett vœri að rœða, en svo vel leysa þau þetta af hendi, að einstakt er. Hugmyndina að fjórrödduðum söng í þessu lagi átti Jón Sigurðsson, sem útsetti öll lögin og stjórnaði undirleik. Pétur Steingrímsson, tæknimaður útvarpsins á sérstakar þakkir skilið fyrir vandaða hljóðritun við erfið skilyrði, því segja má, að enn séu ekki til tæki hér á landi til að taka upp fjórraddaðan söng á þann máta, sem hér er gert, þó að það hafi verið gert! Skulu fleiri orð ekki höfð um þessa plötu. Nöfn þeirra, er hér koma við sögu eru beztu meðmælin með henni. — Svavar Gests

Grein um Elly á Wikipedia – https://is.wikipedia.org/wiki/Elly_Vilhj%C3%A1lms

Grein um Vilhjálm á Wikipedia – https://is.wikipedia.org/wiki/Vilhj%C3%A1lmur_Vilhj%C3%A1lmsson_(s%C3%B6ngvari)

Umslagið

Svavar Gests útgefandi hafði starfað að auglýsingagerð áður en SG hljómplötur komu til sögunnar og þá aðallega við textagerð, enda orðhagur maður. Á stofunni unnu menn saman og því lærði Svavar allt um útlit, form, liti og uppsetningu þeirra auglýsinga sem hann textaði. Þetta kom sér vel þegar í plötubransann var komið því þar gat brugðið til beggja vona með sölu og því var vænlegt að gæta hófs í útgjöldum. Svavar hannaði því flest umslög útgáfunnar sjálfur en fékk ljósmyndara til að taka þær myndir sem umslagið krafðist. Umslagið um jólaplötu Ellyar og Vilhjálms er í anda jóla, rautt í grunninn og prýtt faguri jólamynd tekinni í Hallargarðinum að kvöldlagi rétt fyrir jól. Myndina tók líklega Gunnar Hannesson ljósmyndari og lýsir hún vel þessari stemmingu sem maður upplifði kringum jólin á þessum tíma milli 1960 og 1970.

Textarnir

Platan geymir tólf lög, þar af eitt alíslenskt eftir Jón Sigurðsson (1932 – 2007) „bassa“ og konu hans Jóhönnu G. Erlingsson. Hin öll eru erlend að uppruna en íslenska texta við lögin sömdu valinkunnir textamenn að undirlagi Svavars Gests. Þar er Ómar Ragnarsson atkvæðamestur með texta við fjögur lög, þar af tvö lög sem komu út á jólaplötum Ómars 1965 og 1968, lögin „Jólin koma“ og „Litla jólabarn“. Þá er Jóhanna G. Erlingsson með þrjá texta; „Jól á hafinu“, „Jólin allsstaðar“ og hinn undurfagra texta „Jólasnjór“ við samnefnt lag. Hinrik Bjarnason fyrrum starfsmaður við Sjónvarpið er með tvo texta sem orðnir eru þjóðþekktir; „Snæfinnur snjókarl“ og „Ég sá mömmu kyssa jólasvein“. Loftur Guðmundsson (1906 – 1978) leikskáld og rithöfundur er með fallegan texta við lagið „Jólaklukkur“, Ólafur Gaukur (1930 – 2011) á textann við „Hátíð í bæ“ og Stefán Jónsson (1905 – 1966) fréttamaður og rithöfundur er með textann við „Hvít Jól“.

06 – Hvít jól
(Stefán Jónsson/Irving Berlin)

Ég man þau jólin, mild og góð
er mjallhvít jörð í ljóma stóð.

Stöfum stjörnum bláum,
frá himni háum
í fjarska kirkjuklukknahljóm.
Ég man þau jól, hinn milda frið
á mínum jólakortum bið
að æfinlega eignist þið
heiða daga, helgan jólafrið.

Hvít jól – Drengjakór Reykjavíkur – https://www.youtube.com/watch?v=Qt813w5icTs

Mynd KFK: Snæfinnur, Sæfinnur

Snjókarlinn

Frá átta ára aldri og fram yfir 12 ára skilin þegar maður breytist úr barni í ungling, bjó ég með foreldrum mínum á Nönnugötu í Þingholtunum. Það var mikið ævintýri að flytjast úr litlu sjávarþorpi í stórborgina og sjá allt sem mann dreymdi ekki einu sinni um að væri til, hluti eins og risastór skæri yfir innganginum í vefnaðarvöruverslun Vouge á Skólavörðustíg og þau klipptu látlaust út í loftið. Mér var sagt að þetta væru neón skæri, hvað sem það nú var. Þegar jólin nálguðust og við krakkarnir máttum vera úti til níu á kvöldin að leika okkur í snjónum, vorum við að teika bíla eða renna á stálsleðum niður Bragagötuna. Þá skaust ég stundum að sjá gulu skærin klippa myrkrið í falleg blá jólaföt.

Í gluggum leikfangaverslunarinnar Liverpool á Laugaveginum var mikið um að vera fyrir jólin. Þar var heilt jólaþorp með fólki, bílum og flottustu leikföngum á byggðu bóli. Ég gat staðið þar og starað á dýrðina tímunum saman án þess að finna neitt fyrir kuldabola sem nartaði í mann og beit í hæla, nef og kinnar. Eitt kvöldið gleymdi ég mér alveg yfir ekta járnbrautarlest sem var komin í gluggann og æddi áfram með blikkandi ljósum og eimflautu pípi í stóran hring um jólaþorpið án þess að stoppa á neinni stöð. Á stærstu stöðinni stóð hópur af fólki sem veifaði ákaft þegar lestin nálgaðist í von um að hún stansaði og tæki það með, en hún lét fólkið ekki trufla sig, heldur þeytti flautuna og hvarf í snjófokið. Þegar ég hrökk upp frá þessu ævintýri stóð stór og feitur snjókarl við hliðina á mér og rauða nefið hans glóði. Ég hrökk í kút og hentist á stað heim en snjókarlinn brosti bara og veifaði mér kumpánlega svo kófið byrgði sýn.

05 – Snæfinnur snjókarl

Snæfinnur snjókarl
var með snjáðan pípuhatt,
Gekk í gömlum skóm
og með grófum róm
gat hann talað, rétt og hratt.
„Snæfinnur snjókarl!
Bara sniðugt ævintýr,“
segja margir menn,
en við munum enn
hve hann mildur var og hýr.

En galdrar voru geymdir
í gömlu skónum hans:
Er fékk hann þá á fætur sér
fór hann óðara í dans.
Já, Snæfinnur snjókarl,
hann var snar að lifna við,
og í leik sér brá
æði léttur þá,
-uns hann leit í sólskinið.

Snæfinnur snjókarl
snéri kolli himins til,
og hann sagði um leið:
„Nú er sólin heið
og ég soðna, hér um bil.“
Undir sig tók hann
alveg feiknamikið stökk,
og á kolasóp
inn í krakkahóp
karlinn allt í einu hrökk.
Svo hljóp hann einn,
-var ekki seinn-
og alveg niðrá torg,
og með sæg af börnum söng hann lag
bæði í sveit og höfuðborg.
Já, Snæfinnur snjókarl
allt í snatri þetta vann,
því að yfir skein
árdagssólin hrein
og hún var að bræða hann

Höfundur lags: Steve Nelson
Höfundur texta: Hinrik Bjarnason

Snæfinnur snjókarl – Ragga Gísla | Jólagestir 2016 – https://www.youtube.com/watch?v=mU-ZAmHCpCo

Mynd KFK: Jólin hringd inn

Jólin hans Jesú

Þegar ég var krakki gat ég aldrei skilið þetta með kirkjurnar þrjár.., jú ég skildi að Fríkirkjan væri kirkjan mín því ég heiti Frímann eftir afa mínum á Hjallkáseyri en Dómkirkjan og Landakotskirkja vöfðust fyrir mér. Þegar ég spurði mömmu, sagði hún að Landakotskirkja væri fyrir útlendinga en Dómkirkja væri fyrir hefðarfólkið. Ég pældi mikið í þessu og fór í leyniferðir að njósna um útlendingana og hefðarfólkið. Landakotskirkja minnti mig alltaf á kastala vondu drottningarinnar í Mjallhvíti svo ég þorði aldrei nær en að hliðinu og mér rann samt kalt vatn milli skinns og hörunds þar sem ég beið og taldi í mig kjark að halda lengra. Ég hikaði tvístígandi og beið átekta ef ske kynni að dyrnar opnuðust, eftir langa mæðu og mikinn tvístíganda opnuðust loks stóru dyrnar með braki miklu og út um þær leið flöktandi gul grænt ljós og drungalegar raddir sem liðu um loftið og stefndu beint á mig. Raddirnar kyrjuðu; „Santa sendir traktor“ * eða „Santa sendir sandgröfu“*, ég var ekki viss hvað þær þuldu, en hvernig vissu raddirnar að mig langaði í traktor og sandgröfu? Bjöllurnar í turninum vöknuðu og byrjuðu að hringja og klingja bæði hátt og snjallt.

07 – Hátíð í bæ

Ljósadýrð loftin gyllir
lítið hús yndi fyllir
og hugurinn heimleiðis leitar því æ
man ég þá er hátíð var í bæ.

:,: Ungan dreng ljósin laða
litla snót geislum baðar
Ég man það svo lengi sem lifað ég fæ
lífið þá er hátíð var í bæ.

Hann fékk bók, en hún fékk nál og tvinna,
hönd í hönd þau leiddust kát og rjóð.
Sælli börn sjaldgæft er að finna
ég syng um þau mitt allra besta ljóð.

Söngur dvín svefnin hvetur,
systkin tvö geta’ ei betur
er sofna hjá mömmu ég man þetta æ
man það þá er hátíð var í bæ.:,:

Höfundur texta: Ólafur Gaukur
Höfundur lags: Bernhard

Borgardætur – Hátíð í bæ – https://www.youtube.com/watch?v=BSffBEHJUnc

*Seinna reyndi ég að finna út hvað raddirnar söngluðu raunverulega og þessi latína virkaði líkust:

156. Sancta sancte tractanda- Holy things must be treated holily (Ecclesiastical term)
157. Sancta sanctorum – The holiest of all holy (Ecclesiastical term)

Mynd KFK: Það var eins og gerst hefði í gær…

Jól á Tjörninni

Rétt fyrir jólin kom stóri bróðir minn í heimsókn, nýkominn úr siglingu með gjafir, tvo pakka til mín. Þegar jólin gengu í garð og við höfðum hlustað á Sigurbjörn Einarsson messa í útvarpinu gat ég ekki setið á mér lengur og nuddaði í mömmu að fá að taka upp minni pakkann fyrir mat, en hann virtist mjög dularfullur. Hún neitaði en ég þráaðist við og suðaði þar til hún gafst upp og sendi mig inn í herbergi með pakkann. Nú var best að fara gætilega ef eitthvað kvikt hoppaði upp úr pakkanum eða eiturör kæmi fljúgandi milli augnanna þegar lokinu væri lyft. Ég vandaði mig mjög og þegar pappírinn losnaði frá birtist mynd af fólksvagen ww á kassalokinu, því flottasta af öllu flottu og í kassanum var bíll. Ég vissi að þessi bíll kom frá Germaníu og það voru engir slor gæjar sem gátu eignast alvöru bjöllu, eins og hún var kölluð. Bjallan mín var skærblá og ekkert venjulegt leikfang, því hún gekk fyrir batteríum og var fjarstýrð með löngum kapli. Það var hægt að kveikja og slökkva ljósin, beygja og flauta. Hjartað sló svo hratt af spenningi og sælu að ég hélt að það spryngi þá og þegar, hvílík gjöf, hvílíkur bíll. Jólin urðu að blárri bjöllu sem brunaði nótt sem dag um stofuna, eldhúsið og herbergið í ýmsum erindagjörðum. Það þurfti að skreppa með Siggu frænku austur fyrir fjall að éta gras í Hveragerði, Gumma í ríkið og svo þurfti að ná í jólaölið inn í Egil Skalla á Rauðarárstígnum, það var löng ferð og erfið með alla glerkútana. Nóg var að snatta og mikið að gera en þetta var hörkukerra sem kallaði ekki allt ömmu sína, blikkaði bara auga og svo var gefið í botn.

Jólanótt

Á jóladag komu Munda og kallinn hennar í hangikjöt, þau ráku lakkrísgerð í Kópavogi og það var alltaf hátíð þegar Munda kom, lakkrís og meiri lakkrís. Nú komu þau með fimm kíló af gersemum og ég ætlaði að sleppa kjötinu, en pokanum var pakkað inn í klæðaskáp, læst og ekki orð um það meir. Munda kyssti mig og sagði að ég hefði svo kyssilegar varir, ég skildi ekkert en þurrkaði mér vel og vandlega um munninn þegar hún sleppti mér loks. Þegar þau voru farin, allt of seint um kvöldið, sagði mamma að nú yrði ég að haska mér að setja upp bindi og fara í rauða vestið því þau ætluðu í miðnæturmessu í Fríkirkjunni. Ég maldaði í móinn og reyndi allt til að fá að vera heima að leika með bjölluna, en neyddist á endanum til að fara gegn því að fá að hafa bílinn með. Það var smá snjókoma en logn þegar arkað var niður í kirkju. Þar var allt uppljómað og klukkurnar gullu meðan fólkið bar að. Við náðum sæti á þriðja aftasta bekk en margir urðu að standa, svo fjölmenn var messan. Ég hlustaði hugfanginn á sönginn sem hljómaði þýtt en þegar presturinn hóf ræðuna, smeygði ég mér úr sætinu svo lítið bar á og lumaðist út. Nú var hætt að snjóa og himininn tær með tunglið glottandi, næstum fullt og stjörnurnar titrandi allt um kring. Ég flýtti mér út á ísinn sem var renni sléttur og þar var ekki hræðu að sjá. Bíllinn spólaði fyrst þegar ég reyndi hann á ísnum en þegar ég náði tökum á akstrinum rann hann liðlega áfram og þaut í hringi í kring um mig. Það var ótrúlega flott að sjá ljósin í myrkrinu, hvít og rauð færast nær og fjær með eldingarhraða. Ég gleymdi stund og stað, svellið breyttist í kappakstursbraut og ég í hetju úr bíómynd. Þá heyrðist skyndilega ískur í svellinu og er ég leit upp stóðu þarna fimm krakkar og störðu á mig. Þau voru skringileg, öll í brúnum peysum og buxum, í svörtum gúmmítúttum og á ryðguðum skautum nema einn sem var á skautum úr kindaleggjum! Ég stöðvaði bílinn og horfði á þau, strákur sem var fremstur í hópnum tók ofan húfuna og sagði:
„Ég bið þig forláts en við vorum að renna okkur hérna á syðri tjörninni, þegar við sáum þessi skrýtnu ljós úti á stóru Tjörninni og vildum vita hvað gengi til?“
Ég stóð þarna eins og stytta og skildi ekki almennilega hvað gekk á, hverjir voru þessir krakkar og af hverju talaði strákurinn svona asnalega? Eftir dágóða stund sagði ég, til að segja eitthvað, að ég væri þarna í messu með pabba og mömmu en hefði skroppið hingað til að prófa bílinn minn. Þau horfðu bara og sögðu ekkert svo ég ýtti á fjarstýringuna og bíllinn rann af stað rólega í hring, svo annan hring og annan. Þegar ég leit aftur upp stóð ég einn þarna á svellinu og um mig fór kaldur gustur þegar ég þreif bjölluna og þaut sem byssubrenndur inn í kirkju.

Um flóttasögu Ishmaels, Vertu ósýnilegur eftir Kristínu Helgu Gunnarsdóttur

Veistu, elsku Sigga, segir Noor á sinni hljómfögru arabísku og klappar Siggu á handarbakið. Veistu, að Sýrlendingar fundu upp brauðið, piparinn, silkið og líka ljóðin og siðmenninguna. Til hvers ætti ég að læra svona pínulítið tungumál? Hver skilur mig ef ég fer út fyrir þennan klett í hafinu? Þrjú hundruð og fjörutíu þúsund manns tala krílamálið þitt. Hún bandar vísifingri framan í Siggu til að leggja áherslu á orð sín. Þrjú hundruð og fjörutíu þúsund! Það eru jafnmargir og búið er að myrða í stríðinu í Sýrlandi
(114).

Kallið mig Ishmael

Það sem helst brennur á öllum hugsandi manneskjum nú á dögum er að 66 milljónir manna eru á flótta frá heimilum sínum. Meira en helmingur þessa fólks er yngri en 18 ára.

Í nýrri bók Kristínar Helgu Gunnarsdóttur, Vertu ósýnilegur, er sagt frá Ishmael, 15 ára strák sem er á flótta frá Sýrlandi ásamt afa sínum en þeir eru einir eftirlifandi úr fjölskyldunni. Hann er barn, þótt hann sé búinn að gleyma því og fær martraðir á hverri nóttu (221). Samtímis vindur fram frásögn af sýrlenskri fjölskyldu sem er nýlega sest að í Kópavogi eftir að hafa hrökklast frá Aleppo, farið fótgangandi mörg þúsund kólómetra, gist hjá ættingjum og gengið á milli skrifstofa, staðið í röðum, fyllt út umsóknir og talað við ráðþrota skrifstofufólk og sjálfboðaliða (179).

Salí (eða Selma) er á svipuðu reki og Ishmael, hún er að fóta sig í nýrri tilveru á Íslandi, bræða saman erfiða lífsreynslu af stríði og dauða, sýrlenskt uppeldi og siði hins nýja vestræna samfélags. Sjónarhornið er til skiptis hjá þessum persónum sem kljást við ólíka hluti í lífinu. Hver kafli er merktur tilvitnun í Mannréttindasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem fellur eins og flís að efninu og minnir okkur á hvað mannkærleikur er, t.d. „Allir eru bornir frjálsir og jafnir öðrum að virðingu og réttindum“ og „Allir eiga rétt til lífs, frelsis og mannhelgi“.

Í götóttum björgunarvestum

Í ljóði sem Salí/Selma laumast til að yrkja, birtast skýrar andstæður sem varpa nöturlega skýru ljósi á misskiptingu láns og grimman veruleika:

Allir glaðir í glerkúlunni

fjölskylda leikur sér við bjálkahús

með gluggahlerum og rauðum hjörtum.

Blár fugl, héri og snjókarl í skógi

glerkúlan hristist

glitflögur falla

kona brosir

karl veifar

drengur með snjóbolta

stúlka á sleða.

Og glitflögur falla

þær þyrlast um í vatninu

glerkúlan brestur

hjúpurinn springur

vatn seytlar út

fuglinn gránar

plastflögur liggja.

Fjölskyldan flýr inni í húsið

hurð er læst

gluggahlerar skella aftur

húsið marar í hálfu kafi.

Í mórauðu plastflöguvatni

fljóta lífvana börn upp að tröppum

í götóttum björgunarvestum.

Inni er hækkað í tónlistinni og poppað

(232)

Skyldulesning fyrir alla

Kristín Helga Gunnarsdóttir er einn af okkar ástsælustu rithöfundum og hefur hlotið margvísleg verðlaun fyrir bækur sínar sem hún skrifar fyrir börn og unglinga. Nú í ár eru tveir áratugir frá því að fyrsta bók hennar kom út og allir þekkja þær stöllur Binnu, Fíusól og Strandanornir; hressar stelpur með frumkvæði og sjálfstæðar skoðanir. Ishmael og Salí/Selma munu líka hitta lesendur í hjartastað. Og hafi einhvern tímann verið mikilvægt að skrifa bækur fyrir ungan lesendahóp þá er það núna þegar „krílamálið“ íslenska á í vök að verjast og hnignar með degi hverjum.

Ég leyfi mér að segja að þessi bók Kristínar Helgu sé skyldulesning fyrir allar manneskjur. Að baki henni liggur þó nokkur rannsóknarvinna sem skilar sér í trúverðugum efnistökum, hún er á þjálu og lipru máli, einkennist af samhug og mannskilningi og fjallar um brýnt mál sem varðar heimsbyggðina alla – þar sem við Íslendingar getum svo sannarlega lagt af mörkum.

Vertu ósýnilegur, flóttasaga Ishmaels

Mál og menning, 2017

234 bls

Umfjöllun þessi barst ritstjórn Kvennablaðsins þann 1. desember. Síðar sama dag var bókin tilnefnd til íslensku bókmenntaverðlaunanna, í flokki barna- og ungmennabóka.

Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar:

Í ævintýrinu um Pétur Pan og Kaptein Krók er ekki að undra að Kapteinn Krókur fyllist taugaveiklun í hvert skipti sem hann heyrir tikk-takk í klukku (sjá myndband). Pétur Pan hjó af honum hendina og fleygði henni fyrir krókódíl. Sami krókódíll gleypti síðan klukku sem hélt áfram að ganga inni í maganum á honum með tilheyrandi klukkutifi. Eftir þetta atvik var því nóg fyrir Kaptein Krók að heyra tikk-takk hljóð til að umturnast af hræðslu.

Harry Potter horfði á Voldemort myrða foreldra sína. Hann endurupplifir þann hræðilega atburð í vöku og draumi og reynir að komast hjá aðstæðum og deyfa allt sem minnir á atvikið. Hann finnur fyrir tilfinningalegum dofa og minnisleysi. Þjáist af svefntruflunum. Á erfitt með að einbeita sér. Fær reiðiköst og/eða hrekkur í kút af minnsta tilefni …

Allt eru þetta einkenni áfallastreituröskunar en rannsóknir sýna að þeir sem hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi eru í mikilli hættu á að þróa með sér áfallastreituröskun. Því alvarlegra sem ofbeldið var, því meiri líkur en allt að 60% þolenda kynferðisofbeldis þróa með sér áfallastreituröskun.

Gleymt og grafið?

Margar konur hafa nýlega stigið fram og deilt reynslu sinni af kynferðisofbeldi og kynferðislegri áreitni. Oft reynist erfitt og sársaukafullt að rifja upp minningar tengdar ofbeldi sem veldur því að konur sjá lítinn ávinning í því að segja frá. Ef ávinningurinn að segja frá ofbeldinu virðist lítill eða enginn er hætt við því að konur sjái ekki tilganginn með því að ýfa upp sárin og segja frá. Í staðin þegja þær og telja sér jafnvel trú um að vandamálið sé minniháttar og að þær séu búnar að vinna í því með því að leggja það til hliðar.

Mörgum árum síðar, þegar allt virðist gleymt og grafið, getur slík reynsla þó haft sorglegar afleiðingar á þeim tíma sem flestir álíta hinn gleðilegasta. Þegar von er á barni.

Meðganga og fæðing er nefnilega álagstími, bæði andlega og líkamlega. Miklar breytingar verða á líkama kvenna og þær fara í gegnum þroskandi ferli á meðgöngunni. Í raun er ekki aðeins barn að þroskast og fæðast, heldur heil fjölskylda. Í fæðingunni sjálfri getur þó ýmislegt minnt á ofbeldið vegna þess hve berskjölduð konan er í aðstæðunum. Ókunnug manneskja, oftast ljósmóðir, þarf að til dæmis oft að koma við kynfæri konunnar, sem getur valdið því að konan endurupplifi ofbeldið sem hún varð fyrir. Ef ljósmóðirin og/eða aðrir umönnunaraðilar í fæðingunni vita ekki af sögu konunnar, er líklegra að konan upplifi skilningsleysi af þeirra hálfu vegna þess að þau vita ekki hvað hún er að ganga í gegnum. 

Hvaða konur?

Konur sem hafa orðið fyrir kynferðislegri misnotkun finna oftar fyrir ýmsum meðgöngukvillum, svo sem brjóstsviða, bakflæði, bakverkjum, svima, yfirliði og fyrirvaraverkjum en aðrar konur. Þær virðast almennt nota heilbrigðiskerfið meira en konur sem hafa ekki orðið fyrir misnotkun, og á það einnig við á meðgöngu. Þegar konur mæta oftar í mæðraskoðun en aðrar konur vegna minniháttar kvilla ætti það því að kveikja á viðvörunarbjöllum hjá ljósmæðrum í mæðravernd.

Einnig eru konur sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi oftar einhleypar, ungar, með lítinn félagslegan stuðning, atvinnulausar, reykja frekar og eru í ofþyngd í upphafi meðgöngu. Þær eiga oftar að baki fóstureyðingar og fósturlát en aðrar konur. Kynsjúkdómar og þvagfærasýkingar eru einnig algengari, auk svefnvandamála og andlegrar vanlíðunar.

Ef kona er með marga af þeim áhættuþáttum sem voru taldir upp hér að framan ætti ljósmóðir að vera vakandi fyrir því að hún gæti einhvern tímann hafa orðið fyrir ofbeldi. Rannsóknir sýna að konur sem hafa verið beittar ofbeldi vilja gjarnan að heilbrigðisstarfsfólk spyrji út í ofbeldi og þeim þykir vænt um að vera spurðar, þó þær séu ekki tilbúnar að segja frá ofbeldinu strax. Oft þarf að spyrja þær nokkrum sinnum áður en þær þora að segja frá. En afhverju ætti að spyrja konur út í kynferðislegt ofbeldi/misnotkun og hvaða ávinning hafa konurnar af því að segja frá því?

Segið frá … og hvetjið vinkonur ykkar til að segja frá

Nokkrar rannsóknir hafa sýnt að konur með sögu um kynferðislega misnotkun eru líklegri til að upplifa hugrof í fæðingu en aðrar konur, en þá verða þær fyrir truflun á skynjun eða upplifun af umhverfinu. Svo virðist sem líkaminn grípi til þess bjargráðs að aftengja þær aðstæðum til að hlífa þeim, en þá geta þær upplifað óraunveruleikatilfinningu, misst tengsl við líkama sinn, misst tímaskyn og jafnvel upplifað tímabundið minnisleysi. Í slíkum aðstæðum hafa konur litla stjórn á því sem fer fram en ein helsta ástæða þess að konur upplifa fæðingu á slæman hátt er þegar þær missa stjórn á aðstæðum. Því er mikilvægt að stuðla að samráði við konur í fæðingu svo þær upplifi að þær séu við stjórn. Þar skiptir höfuðmáli að traust skapist á milli konunnar og ljósmóðurinnar.

Því getur verið betra fyrir konur með sögu um kynferðisofbeldi að segja ljósmóður sinni frá því svo hún geti lagt sig fram við að nálgast hana sérstaklega varlega. Gott væri fyrir þær konur að gera fæðingaráætlun eða „óskalista“ á meðgöngunni til að undirbúa sig fyrir fæðinguna. Á listanum geta þær t.d. óskað eftir því að innri skoðunum (þegar útvíkkun er athuguð) verði haldið í lágmarki og mikið sé lagt upp úr verkjastillingu snemma í ferlinu, svo þær finni minna til og að færri atburðir (líkt og innri skoðanir) minni þær á ofbeldið sem þær urðu fyrir.

Ljósmæður og fæðingarlæknar sem vita af konum með sögu um misnotkun ættu alltaf að biðja um leyfi áður hjá konunni fyrir því að snerta hana, halda innri skoðunum, þvagleggsuppsetningum og notkun innri fóstursírita (elektróðu) í lágmarki eins og mögulegt er, sem og notkun sogklukku eða annarra áhalda. Áhersla á nærgætni og svona vinnubrögð á að sjálfsögðu við um umönnun allra kvenna í fæðingu, en þessi atriði eru sérstaklega mikilvæg í umönnun kvenna sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi.

Ef konur kvíða fæðingu er strax hægt að byrja að vinna í því á meðgöngunni með því að æfa aðlögunarleiðir og bjargráð til að nota í fæðingunni. Mikilvægt er að stuðla að traustu meðferðarsambandi. Samfelld þjónusta, þar sem einn eða sem fæstir aðilar sinna konunni frá upphafi meðgöngu þar til eftir fæðingu, hentar einkar vel til þess. Ef vel tekst til og traust skapast getur fæðingarreynslan nefnilega verið virkilega valdeflandi fyrir konur. Konur, sem eru svo sannarlega kyngimagnaðar skepnur og eiga allar skilið að upplifa fæðingu sem sjálfsstyrkjandi viðburð í lífi sínu.

Greinin birtist upphaflega á síðunni rómur.is. Höfundur er hjúkrunarfræðingur og ljósmóðurnemi.

Yfirlýsing var á þriðjudag send fjölmiðlum, í tilfelli umfjöllunar RÚV um mótmæli við heimili Rögnu Árnadóttur, fyrri hluta ársins 2009, þegar hún gegndi embætti dómsmálaráðherra. Yfirlýsingin er send af netfanginu motmaeli@riseup.net en er annars nafnlaus.

Í yfirlýsingunni eru mótmælaaðgerðirnar settar í samhengi við tilefni þeirra sem voru brottvísanir flóttafólks á vegum undirstofnana Dómsmálaráðuneytisins. Er rakið hvernig brottvísanir voru framkvæmdar eftir lokunartíma opinberra stofnana, sem hafi gert tilgangslaust að mótmæla við húsnæði stofnananna sjálfra. Mótmæli við heimili þess ráðherra sem ber pólitíska ábyrgð á málaflokknum eru sagðar neyðaraðgerðir „þar sem fá önnur úrræði voru fyrir hendi“.

Siðrofið liggi í brottvísanastefnu yfirvalda

Vangaveltum ráðherrans um siðrof í tengslum við þessa atburði er í yfirlýsingunni svarað eftirfarandi orðum:

Í umfjöllun RÚV voru mótmælin sett í samhengi við efnahagshrunið 2008 og þeim vangaveltum gefið undir fótinn að skýra megi mótmælin með vísan til ákveðins tómarúms sem kalla mætti siðrof og gjarnan er sagt hafa myndast á Íslandi á umræddum tíma. „Vorum við með réttu ráði?“ spurði Ragna sjálf í viðtalinu og svaraði: „Ég bara veit það ekki.“ Við höfnum algjörlega þessari eftiráskýringu fyrrum ráðherrans, sem virðist til þess eins gerð að gera lítið úr ástæðunum fyrir umræddum mótmælum. Megi rekja mótmælin til einhverra siðferðisbresta í undirstöðum íslensks samfélags felast þeir brestir einmitt í áðurnefndri brottvísanastefnu. Við sem að mótmælunum stóðum vorum ekki týnd í einhverju tómarúmi, hvað þá „ekki með réttu ráði,“ heldur þvert á móti einbeitt í því markmiði okkar að stöðva umræddar brottvísanir með þungri pressu.

Snerist ekki um kyn ráðherrans

Þá hafna höfundar yfirlýsingarinnar því að kyn ráðherrans hafi verið forsenda mótmælanna, og benda á að um sama leyti hafi verið mótmælt við heimili Hauks Guðmundssonar, þáverandi forstjóra Útlendingastofnunar. Segir í yfirlýsingunni að þar hafi lögreglen aftur á móti gengið „harðar fram gegn mótmælendum, bannaði þeim meðal annars með líkamlegu valdi að komast í sömu nánd við heimili Hauks og náðst hafði við heimili Rögnu, og handtók á endanum sjö þeirra. Hugsanlegt er að þetta misræmi í viðbrögðum lögreglunnar sé dæmi um ójafna stöðu kynjanna innan valdastéttarinnar.“

Yfirlýsingin í heild fylgir hér að neðan.

Uppsveifla rafmyntarinnar Bitcoin heldur áfram: í upphafi þessa árs var gengið um 1.000 Bandaríkjadalir á Bitcoin, fór yfir 10.000 í nóvemberlok, 12.000 nú á þriðjudag og 13.000 sólarhring siðar. Á meðan skoðanir eru skiptar um hvort gjaldmiðillinn sé „bóla sem springur“ eða kominn til að vera, er áhrifa hans farið að gæta út fyrir raðir notenda hans og fjárfesta.

Vefmiðillinn Grist.org birti á þriðjudag grein eftir veðurfræðinginn Eric Holthaus um umhverfisáhrif gjaldmiðilsins. Samkvæmt greininni er „námugröftur“ eftir myntinni þegar það orkufrekur að sennilegt er að hann hafi áþreifanleg áhrif gegn þeim markmiðum um orkusparnað sem alþjóðasamfélagið hefur sett sér í baráttunni við hnatthlýnun. Á meðan verðmæti gjaldmiðilsins eykst eru, að óbreyttu, líkur á að þau áhrif verði sívaxandi.

Orkuneysla Bitcoin þegar meiri en 159 landa

Holthaus segir að sérhver viðskiptafærsla í myntinni krefjist nú í dag jafn mikillar orku og þarf til að knýja níu bandarísk heimili í einn dag, eða 5.000-falt meiri orku en hver færsla með greiðslukortum hefðbundna bankakerfisins. Áætluð samanlögð orkuneysla kerfisins, 31 terawattstundir á ári, sé meiri en orkuneysla 150 stakra landa í heiminum (159 samkvæmt nýlegri rannsókn). Ef Bitcoin væri land, væri það þegar í 61. sæti yfir orkufrekustu lönd heims (Ísland er í 72. sæti).

Stóri vandinn er hins vegar ekki núverandi staða, heldur hversu hratt orkuþörf kerfisins fer vaxandi. Um þessar mundir eykst orkuneysla Bitcoin um 30% á mánuði. Haldi þróunin áfram sem horfir eru aðeins nokkrir mánuðir þar til raforkuþörf starfseminnar yrði meiri en sem nemur framboði og mun því þrýsta á um nýjar virkjanir. Með sama framhaldi yrði raunar orkuþörf kerfisins meiri en orkuþörf Bandaríkjanna allra þegar árið 2019, og í febrúar 2020 meiri en sem nemur allri þeirri raforku sem neytt er í heiminum í dag.

„Þetta er ósjálfbær þróun,“ segir veðurfræðingurinn, sem virðist ekki ofsögum sagt. „Hún getur einfaldlega ekki haldið áfram.“

Orkuneysla bitconi náma sem hlutfall af heildar raforkuneyslu heims

Uppskriftin að rafrænu vígbúnaðarkapphlaupi

Þegar myntin var fyrst sett á laggirnar, haustið 2008, nægði meðal-fartölva ágætlega til að „grafa upp“ Bitcoin. Áhugafólk sem það gerði á sínum tíma hefur í dag ótal sögur að segja af hvernig það greiddi á þeim tíma fyrir pítsu eða annað eins smáræði með fjárhæðum sem í dag myndu nægja fyrir fasteign eða þaðan af meira.

Lykilþáttur í virkni gjaldmiðla er hins vegar að þeir séu til í takmörkuðu magni. Í tilfelli Bitcoin er það tryggt með reikniformúlunni að baki myntinni: eftir því sem fleiri myntir „finnast“ með námugreftri verður erfiðara að finna þá næstu, og krefst meiri reiknigetu. Kerfið tryggir að erfiðleikastigið tekur mið af getu þess tölvubúnaðar sem er til staðar, þannig að eitt Bitcoin bætist að jafnaði ekki við myntforða heimsins oftar en á tíu mínútna fresti, hversu mjög sem tölvurnar hamast.

Úr hefur orðið rafrænt ígildi víbúnaðarkapphlaups. Fartölvan þín dugir ekki lengur til að grafa eftir mynt að neinu ráði. Eftir því sem verðmæti myntarinnar hefur aukist, samhliða því að aflfrekara hefur orðið að grafa eftir henni, hafa á allra síðustu árum risið myntnámur víða um heim: skemmur fullar af tölvubúnaði sem er sérsniðinn til verksins.

Bitcoin náma.

Námugröftur á Íslandi

Vélbúnaðurinn sem sér um námugröftinn er í dag nokkuð staðlaður. Það eina sem þarf til að úr búnaðinum verði mynt er lágmarks-viðhald, tími og raforka.

Eins og fram hefur komið í umfjöllun Kvennablaðsins eru nokkrar slíkar námur nú starfræktar á Reykjanesi. Helsti kosturinn sem fjárfestar og þjónustuaðilar nefna við þá staðsetningu er „lágt raforkuverð“ og kuldi: hið svala loftslag á landinu skilar sér í sparnaði við kælingu tölvukerfanna, sem annars er verulegur þáttur í rekstrarkostnaði.

Enn sem komið er virðast ekki hafa verið tekin saman áreiðanleg gögn um umfang þessarar starfsemi á Íslandi, verðmæti þeirrar myntar sem þar er grafið eftir, veltu, eða orkunotkun. Miðað við fyrirliggjandi upplýsingar virðist þó óhætt að ætla að starfsemin neyti þegar á bilinu 2-4 prósent af þeirri raforku sem framleidd er á landinu.

Árni Stefán Árnason

Árni Stefán Árnason, lögfræðingur skrifar:

Fyrir liggur að nýr stjórnarsáttmáli kveður á um endurskoðun laga um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum frá 1994. Úr sér gengin lög, sem standast ekki nútímaleg viðhorf um vernd og friðun dýra.

Það er löngu tímabært í ljósi stóraukinnar þekkingar okkar á dýrum, sem einstaklingum, sem upplifa líf sitt á ýmsan hátt svipað og maðurinn. Skynjun þeirra er oft jafnvel miklu næmari og hlutverk þeirra margra stórt í viðhaldi og uppgangi vistkerfisins.

Í lögum um velferð dýra, sem tóku gildi 2014 eru margar dýrategundir felldar undir verndarvæng þeirra og viðurkenndar, sem skyni gæddar lífverur. Lögin útskýra hvað það merkir. Því miður er dýrum á Íslandi mismunað því margar tegundir njóta ekki verndar laganna. Þar má nefna hvali, hreindýr, rjúpu, refi, gæsir og minka.

Margar þjóðir staðsetja ,,non human animals“ eða dýr sem eru ekki mennsk mjög nálægt manninum t.d. erfðafræðilega. Þar má nefna svín og kemur þá í ljós hvað mörg dýr eru í eðli sínum mjög lík manninum á margan hátt. Óumdeilt er t.d. að tilfinningalíf þeirra er háþróað og því skynja þau harm örugglega líkt og maðurinn að ógleymdum sársauka, vanlíðan og auðvitað vellíðan. Harm, sársauka og aðra vanlíðan þurfa t.d. sumar búfjártegundir ræktaðar í manneldisskyni oft að ganga í gegnum eins og ég ef skrifað um áður.

Löngu er komin tími til að við kúvendum löggjöf okkar um villt dýr í samræmi við þekkingu okkar á þeim og af virðingu við þau. Ég sé t.d. fyrir mér að í framtíðinni verði Íslandi leiðandi í friðun allra villtra dýra og að veiðar á þeim verði bannaðar. Engum hefur tekist á sýna fram á rétt mannsins til þess að svipta dýr lífi utan þeirrar augljósu skyldu okkar að lina þjáningar þeirra með aflífun þegar önnur úrræði eru ekki fyrir hendi.

Ég sé líka fyrir mér að þeir fiskar sem í dag falla ekki undir lögin um velferð dýra verði teknir undir verndarvæng þeirra. Sumar veiðiaðferðirnar eru pyntingar fyrir fiska.

Ég hef fylgst nokkuð með okkar nýja umhverfisráðherra og tel, sem sérfræðingur í löggjöf og sögu íslenskrar dýraverndar að hann muni láta til sín taka í þessum efnum. Að hann geri Ísland að leiðandi þjóð í þessum efnum, sem aðrar þjóðir horfði til. Ég hef sagt það áður að í smæð okkar felist gríðarlegur styrkur og að við getum orðið fyrirmynd í þessum efnum eins og á mörgum öðrum sviðum sem varða vernd náttúru og umhverfis. Það er okkar sameiginlega samfélagslega ábyrgð að taka okkur á í umgengni okkar við dýr, m.a. með því að draga stórlega úr eldi þeirra. Um leið og það linar þjáningar þeirra minnkum við verulega kolefnisspor okkar.

Velkominn til starfa Guðmundur Ingi

Mynd: Wikipedia

Ljósmynd af íslenskum heimskautsref: Charlotte Dupont (CC).

Eftir fjárhagshrunið 2008 hafa nokkrum sinnum verið gerðar tilraunir til að fjalla um samfélagsástandið á íslensku leiksviði – í fljótu bragði rekur mér til minnis þrjár sýningar leikhópsins Mindgroup í samvinnu við Borgarleikhúsið þar sem tekið var á samfélagsástandinu – það voru sýningarnar Góðir Íslendingar, Þú ert hér og Zombieljóðin – og svo er Álfahöllin í Þjóðleikhúsinu nokkuð nýlegra dæmi – allt þokkalega vel heppnaðar sýningar þótt ólíkar væru, sem hefðu að ósekju mátt hljóta meiri athygli og marka skýrari spor í samfélagsumræðuna. En leikhúsið stjórnar ekki samfélagsumræðunni – það getur aðeins hvatt til hennar og örvað hana, haft áhrif á hana, komið með innlegg í hana, en á endanum er það samfélagið sjálft – við og hinir og þeir, þær og þau – sem verður að axla ábyrgð á umræðunni. Værum við ekki að öðrum kosti að stimpla okkur út úr samfélaginu – og er það vænlegri kostur?

Guð blessi Ísland – það þarf ekkert að segja hvert heiti sýningar þeirra Mikaels Torfasonar og Þorvaldar Arnar Arnarssonar er sótt – þessi tilvitnun í hina frægu og eftirminnilegu ræðu Geirs H. Haarde þegar íslensk þjóð stóð frammi fyrir hruni bankanna og fjármálakerfisins sem orðnum hlut er löngu orðin að orðtaki og hluti daglegs máls. Og má ekki að sumu leyti skoða einmitt þessi orð sem hinstu kveðju manns, sem hvorki vill gangast við ábyrgð – hann varpar henni einfaldlega á Guð sjálfan! – né heldur vill hann eiga sitt heima lengur þar sem þessi orð eru sögð. Hann fer og kemur sér einfaldlega fyrir einhvers staðar annars staðar. Til dæmis í Washington? Eða má ekki spyrja svona?

Guð blessi Ísland

Að sumu leyti vekur upphaf sýningar Borgarleikhússins hugrenningatengsl til rannsóknar – þegar járntjaldið lyftist, opinberast klínískt hvítur salur, eins konar rannsóknarstofa, yfirfull af hvítum plaststólum og þar situr leikhópurinn; þögull starir hann á áhorfendur og hvítt ljós að baki þeirra lýsir yfir sviðið og út í salinn. Þetta er andartak íhugunar og athygli og það tekur þó nokkurn tíma áður en sjálf frásögnin hefst.

Hún hefst; en er óvart rofin af nokkrum áhorfendum, sem einmitt þetta kvöld áttu í vandræðum með að finna bílastæði og leikhópurinn fer í spunagírinn og gerir góðlátlegt grín að þeim, það vekur auðvitað hlátur áhorfenda – mikið sem okkur er létt, þegar spjótum er ekki beint að okkur, heldur náunganum. En þetta upphaf gefur allri sýningunni yfirbragð spunaleiks – og mun þó hafa verið í fyrsta sinn, sem leikhópurinn spilaði á þennan hátt á áhorfendur. Það fór ekki illa, léttleikinn og húmorinn héldu athygli áhorfenda óskiptri frá upphafi til enda, þótt efniviðurinn sé á köflum alvarlegur og áhrifamikill – ekki síst í ljósi þess að í salnum voru áreiðanlega ófáir, sem höfðu lent illa í hruninu og mundu það vel, þótt liðinn sé bráðum áratugur frá þeim atburðum sem frá er sagt.

En hafi einhver áhorfandi uppgötvað gloppur í minni sínu af aðdraganda hrunsins, hruninu sjálfu og eftirmálum þess, þá gætti sýningin þess vandlega að fylla upp í þær gloppur. Rannsóknarstofan breyttist þegar skammt var á liðið í leiksvið Borgarleikhússins (!) og leikhópurinn fór að leika atriði úr hruninu og skýra orsakir þess og greina frá samhengi hlutanna.

Ótal margt í framsetningu og stíl í sýningunni Guð blessi Ísland minnir á og vísar til hópleikhúsið sem þróaðist í vestrænni leiklist uppúr miðri síðustu öld – nefna má Joan Littlewood í Bretlandi og sænska hópleikhúsið á sjöunda og áttunda áratugnum – þar sem leikarahópur bregður sér í hin ýmsu gerfi og leikur gjarnan á ýktan og revíukenndan hátt og segir frá í ýkjustíl – ræturnar má rekja til hinnar karnívalísku leikhefðar sem fæddist og þróaðist í Evrópu á miðöldum, en einnig má nefna hina ítölsku leikhefð sem kallast commedia dell’arte og sem Dario Fo og Franca Rame hófu til vegs í nútíma. Sumt í sýningunni leiddi hugann meira að segja að hinum alíslensku revíum, enda á köflum tekið á raunveruleikanum á sannan revíuhátt.

En Guð blessi Ísland er í raun kafli atriða, sem gætu að sumu leyti staðið ein og sér sem atriði í skaupi; það er samhengið á milli þeirra, tímalína sýningarinnar, sem skapar samhengið og varpar frumlegu ljósi á hrunið og afleiðingar þess fyrir þjóðina. Handritið og bygging leiktextans ljóstrar upp um hið pólítíska samhengi, rétt eins og hið tilfinningalega – þar í liggur styrkur sýningarinnar og við það má bæta, að einmitt þess vegna er mikilvægt að við Íslendingar flykkjumst á þessa sýningu, tökum hana inn og meltum. Hún nær því að vera næring þeirrar samvisku sem þarf að taka á hinum siðferðislegu spurningum sem hjálpa okkur að uppgötva okkur sjálf sem þjóð og finna veginn til þeirra gilda, sem vísa okkur til framtíðar. Við þurfum að komast úr útrásarvíkingshamnum og finna okkur hversdagsklæðnað við hæfi.

Guð blessi Ísland

Í seinni hluta sýningarinnar á Örn Árnason ákaflega góða einræðu um það, hvort sé yfirhöfuð hægt að taka á útrásarvíkingum á leiksviði – leikhús er jú til þess að elska, og fer það saman við það sem segja þarf um útrásarvíkinga og aðra þá sem ábyrgð báru á hruninu? Þetta er grundvallarspurning sýningarinnar og það er að sönnu erfitt að rata um þann móralska skerjagarð, sem spurningin vekur athygli á. Auðvelt að steyta á ýmsum skerjum þar. En Guð blessi Ísland ratar fimlega hjá hverju skeri og hólma og nær að lyfta fram hvassri gagnrýni á þá, sem að sönnu mega kallast hrunvaldar, um leið og sagt er frá þeim af þeirri væntumþykju til manna og lífs sem á að vera aðals og einkennismerki góðs leikhúss.
En raunar má líta á Guð blessi Ísland aðeins öðrum augum: hér er á ferðinni uppgjör við þau öfl og einstaklinga sem beinlínis orsökuðu hrunið með gerðum sínum og hugmyndafræði. Okkur áhorfendum gefst kostur á að sjá og skilja – og á endanum bregðast við. Betur getur leikhús ekki gert!

Auðvitað á húmorinn stóran hlut í því að vel tekst til – hér er aldrei langt í léttleikann, en það er alls staðar stutt í sorgina líka. Guð blessi Ísland er öðrum þræði sorgarleikur þar sem segir frá glötuðu sakleysi og glötuðu sjálfstæði. Sagan er sögð í nokkrum köflum og einræðum, sem bera verkið uppi – nokkur dæmi skulu tilfærð til að undirstrika að enginn má láta þessa sýningu framhjá sér fara; hún er rödd samviskunnar og sem slík bæði miskunnarlaus og blíð, köld og ástríðuþrungin, mótþróakennd og full af framtíðarvon! Sýningin elskar nefnilega íslenska þjóð til tunglsins og aftur heim – um það er engum blöðum að fletta!

Ætli nokkur karakter hafi átt sér glæsilegri innkomu á leiksvið en Davíð Oddsson, leikinn af Brynhildi Guðjónsdóttur, standandi á líkbíl merktum Seðlabanka Íslands og við stýrið Hannes Hólmsteinn Gissurarson, leikinn af Kristínu Þóru Haraldsdóttur. Og þær báðar meistarar eftirhermunnar, hvor í sínum karakter og gera þá Davíð og Hannes sjarmerandi og þokkafulla á þann hátt sem hvorugur þeirra er megnugur sjálfur. Ef það er ekki þykja vænt um hlutverkið, þá verður trauðla vitað hvað væntumþykja er! En hin hliðin á væntumþykjunni er líka til staðar og má segja í einu orðtaki: Sá er vinur, er til vamms segir. Og það er alveg ljóst, að hrunið var ekki eingöngu um að kenna fjármálalegum klækjabrögðum stjórnmálamanna og bankamanna – þarna lék stórt hlutverk tengslin milli manna, ættar-, tilfinninga- og vinatengsl og það er tekið mið af þeim öllum í umfjöllun sýningarinnar á hruninu.

Davíð Oddson er að sumu leyti burðarás sýningarinnar og það er skiljanlegt; Brynhildur Guðjónsdóttir gerir af honum fallega, glæsilega mynd, sem felur í sér alla þá skapgerðarþætti – oft mótsagnakennda – sem einkenna þennan umdeilda og áhrifamikla stjórnmálamann. Skopkennt og einlægt í senn – afburðaleikur sem á skilið að skrásetjast á spjöld sögunnar!

Guð blessi Ísland

Kristín Þóra Haraldsdóttir er ekki síðri í hlutverki Hannesar Hólmsteins – hún nær þeim karakter inn í innstu kviku og hin flóknu tengsl milli hans og Davíðs verða ljós og skýr í allri sinni harmrænu vídd. Það má velta því fyrir sér, hvað orðið hefði úr Davíð ef Hannesar hefði ekki notið við – og sömuleiðis, hvað orðið hefði um Hannes, ef Davíðs hefði ekki notið við – og maður vill varla hugsa þá hugsun til enda. Afleiðingarnar fyrir þá báða hefðu sjálfsagt orðið skelfilegar, en líklega hefðum við Íslendingar þá orðið af hruninu …

Þá skal nefnd Maríanna Clara Lúthersdóttir í hlutverki Ólafs Ragnars Grímssonar – stæling hennar á fyrrum forseta Íslands er hreint út sagt meistaraleg, hún nær hverjum takti og tóni fyrirmyndarinnar þannig að unun er að! Ræða Ólafs Ragnars þegar upplausnin blasir við og stöðugleika er þörf er átakanlega fyndin samtímis því sem ekki er laust við að manni blöskri. Og þá er hún ekki síðri, Aðalheiður Halldórsdóttir í einræðu Ingibjargar Kristjánsdóttur, eiginkonu Ólafs Ólafssonar, þar sem hún staðhæfir sakleysi eiginmannsins – glæsilega flutt og atriðið frábærlega leyst leikhústæknilega.

Þær eru nokkrar, einræðurnar, sem bera sýninguna uppi og það er vel og eðlilega tengt á milli, þannig að samhengið við tímann helst skýrt og skiljanlegt. Fyrr er nefnd einræða Aðalheiðar Halldórsdóttur; þá er hún hreint mögnuð, einræða Hjartar Jóhanns Jónssonar þar sem hann í raun flytur lof meðvirkninnar, þessa helsta einkennis þjóðarkarakters okkar Íslendinga.

Það þarf tæplega að nefna fleiri sannanir þess að leikhópurinn er vel valinn og gerir sitt ítrasta: Halldóra Geirharðsdóttir, Arnmundur Ernst Backmann, Halldór Gylfason, Hilmar Guðjónsson og Örn Árnason auk áðurnefndra mynda leikhóp svo samstilltan og fágaðan í þéttum og grípandi samleik – sem segir fyrst og fremst að leikstjórnin er markviss, öguð og algerlega í samræmi við efnið. Og það gildir hvert sem litið er að listrænni hönnun: leikmynd Ilmar Stefánsdóttur er hið fullkomna rými sýningarinnar, búningar, lýsing, gerfi ásamt hreyfingum og dönsum skapa heildstætt listaverk. Hér gengur að öllu leyti upp estetík Þorleifs Arnars Arnarsonar – Guð blessi Ísland á svo sannarlega erindi við okkur öll og krefur hvert og eitt okkar svara um hvers konar framtíðarland við viljum skapa okkur sjálfum og afkomendum okkar.

Borgarleikhúsið: Guð blessi Ísland
Leikverk: Mikael Torfason og Þorvaldur Örn Arnarsson
Leikstjórn: Þorvaldur Örn Arnarson
Leikmynd: Ilmur Stefánsdóttir
Búningar: Sunneva Ása Weisshappel
Lýsing: Björn Bergsteinn Guðmundsson
Danshöfundur: Aðalheiður Halldórsdóttir
Tónlist: Katrin Hahner
Hljóð: Baldvin Þór Magnússon
Leikarar: Aðalheiður Halldórsdóttir, Arnmundur Ernst Backmann, Brynhildur Guðjónsdóttir, Halldóra Geirharðsdóttir, Halldór Gylfason, Hilmar Guðjónsson, Hjörtur Jóhann Jónsson, Kristín Þóra Haraldsdóttir, Maríanna Clara Lúthersdóttir, Örn Árnason.