220.000 konur voru áreittar í almenningssamgöngukerfum Frakklands á tveggja ára tímabili, samkvæmt skýrslu þarlendrar tölfræðistofnunar. Stofnunin segir matið, sem nær til áranna 2014 og 2015, varlega áætlað.
Kossar, þukl, flass og nauðganir eru meðal þeirra atvika sem skýrslan nær til, segir í umfjöllun Reuters. Oftast átti áreitið sér stað þegar farartækið var á ferð, og þolandinn því innikróaður.
Samkvæmt matinu voru 47.000 karlar áreittir í almenningssamgöngum á sama tímabili.
Síðustu vikuna fyrir jól ruddist lögregla í borginni Delí inn í aðsetur svonefnds „andlegs háskóla“ í borginni og fann þar 48 stúlkur undir lögaldri, auk allt að 250 kvenna, sem haldið var föngnum á bakvið girðingar og járnhlið. Yfirvöld í Delí segja að hugsast geti að þúsundir kvenna búi við svipaðar aðstæður í 300 húseignum sem tengjast hreyfingunni.
Dómstóll í borginni heimilaði aðgerð lögreglu eftir að mannúðarsamtök vöktu athygli á að meðlimir sértrúarhreyfingarinnar Adhyatmik Vishwa Vidyalaya (AVV) eða Andlega guðdómsháskólans, hefðu konur í haldi. Kvennaráð Delí, eða Delhi Commission for Women (DCW), var stofnsett árið 1994 til varnar réttindum og öryggi kvenna. Að sögn ráðsins leikur nú grunur á um mansal í tengslum við söfnuðinn. Í frétt The Guardian af málinu eru konurnar sagðar hafa verið sljóar, líkt og af lyfjanotkun.
Virendra Dev Dixit, stofnandi AVV.
Stofnandi og leiðtogi, eða gúrú, AVV er hinn 75 ára gamli Virendra Dev Dixit. Meðlimir safnaðarins eru sagðir líta á hann sem síðustu holdtekju goðsins Krishna, og konur innan safnaðarins sem eiginkonur hans. Söfnuðinn stofnaði hann upp úr 1970. Árið 1998 komu í fyrsta sinn fram opinberar ásakanir um að safnaðarmeðlimir héldu konu fanginni, þegar fjölskylda frá Kolkata (áður Kalkúta) leitaði til lögreglu vegna dóttur sinnar sem hafði horfið.
Margar kvennanna sem fundust við húsleit lögreglu nú neituðu að yfirgefa húsnæði samtakanna. Lögregla færði þær stúlkur sem eru taldar undir 18 ára aldri í athvarf. Þær hafa ekki reynst svara spurningum um hvaðan þær eru, hverjir foreldrar þeirra eru eða annað.
Að sögn indverska fréttamiðilsins India Today hefur stúlkunum ekki verið leyft að eiga samskipti við fjölskyldur sínar eftir að þær ganga til liðs við söfnuðinn. Þar er því haldið fram að gúrúinn hafi misnotað tugi eða hundruð þeirra og sagt stúlkunum að líta á sig bæði sem foreldri og eiginmann. Þá hafi þær ekki fengið að stíga út fyrir húsnæði safnaðarins án hans leyfis.
Áður en meðlimir safnaðarins flytja aðsetur sitt í húsnæði hans virðist venja að þeir fari á næstu lögreglustöð og afhendi þar undirritaða yfirlýsingu þess efnis að þar muni þeir hafast við af fúsum og frjálsum vilja. Fulltrúar samtakanna segja að meðlimir dveljist í húsnæði þeirra að eigin vali, þar sem þeir séu í góðu yfirlæti, læri jóga og vedísk fræði.
Gúrúinn Gurmeet Ram Rahim Singh Insan, sem dæmdur var fyrir nauðgun fyrr á árinu.
Í indversku samfélagi gegna gúrúar mörgum hlutverkum, og ekki aðeins andlegum. Í sumum tilfellum virðist starfsemi þeirra líkust fjölmiðlastjörnum Vesturlanda, á við Oprah Winfrey, sem í krafti persónuhylli og trausts áhorfenda færir út kvíarnar sem eins konar gæðavottorð á ýmsan varning. Baba Ramdev, einn af frægustu gúrúm Indlands, er til dæmis þekktur fyrir sjónvarpsþætti sína, þar sem hann kennir hefðbundnar jógaæfingar. Fyrir rúmum áratug síðan stofnaði Ramdev matvælafyrirtækið Patanjali, sem markaðssetur allt frá smjöri og múslí til sjampó undir nafni hans og ímynd, og veltir nú hátt í tveimur milljörðum Bandaríkjadala á ári.
Í indverskum fjölmiðlum er nú, í tengslum við Virendra Dev Dixit, víða dregin upp hliðstæða við mál gúrúsins og kvikmyndastjörnunnar Gurmeet Ram Rahim Singh Insan, sem í lok síðasta sumars var dæmdur fyrir nauðgun tveggja kvenna. Eftir dóminn leiddu átök milli stuðningsmanna hans, sem efndu til mótmæla, og lögreglu, sem drógu 28 úr hópi mótmælendanna til dauða. Ram Rahim á einnig yfir höfði sér morðákæru.
Í samtali við BBC segir félagsfræðingurinn Shiv Visvanathan að hylli gúrúa á Indlandi aukist þegar hefðbundin stjórnmál og stærri trúarbrögð virðast bregðast stórum hópum fólks, sem leiti þá eftir reisn, lífsgæðum og mannjöfnuði innan óhefðbundinni trúarhópa. Slíkir hópar hafi komið fram „víða í lýðræðislegum nútímaríkjum“.
Swati Parashar, kennari í stjórnmálafræði við Gautaborgarháskóla, segir fjölda gúrúa hafa gerst seka um kynferðislega misnotkun áratugum saman – það sem nú sé að breytast sé sýnileikinn.
Í dagblaðinu 24 stundir mátti þennan dag fyrir tíu árum síðan, 29. desember 2007, lesa frétt undir fyrirsögninni „3600 erlendir ferðamenn“. Sagði þar að alls væri von á um 3600 erlendum ferðamönnum á hótelum og gistiheimilum í Reykjavík um áramótin framundan, eða 8 prósent fleiri en áramótin þar áður. Flestir erlendra ferðamanna á landinu þau jól voru sagðir Bretar, næstir komu Bandaríkjamenn, Rússar, Japanir, Þjóðverjar og Norðurlandabúar.
Úr dagblaðinu 24 stundir, 29. des, 2007.
Árið 2017 var heldur dauflegt í bókmenntunum. Engin teljandi stórmerki eða furður áttu sér stað og harla lítið var um nýbreytni eða frumleika, allavega í þeim íslensku skáldsögum sem ég komst yfir að lesa á árinu. Það var miklu meira stuð í ljóðagerðinni og algjör flugeldasýning á þýðingahimninum.
Einhver fortíðarþrá einkennir margar íslenskar skáldsögur nú um stundir. Langdregið uppgjör hefur átt sér stað við bernsku og æskuár, um það að verða skáld, um veröld sem er horfin. En skáldsögurnar Aftur og aftur, Millilending og Perlan fjalla um tíðarandann núna, samfélagsmiðlana, firringu og tilgangsleysi; þar er verið að glíma við það hver maður er á þessum síðustu og verstu tímum. Ég er ekki búin að lesa Sögu Ástu né Elínu Ýmislegt sem eru áhugaverðar. Ég hafði eiginlega mest gaman að tveimur bókum 2017 sem hvorug er skáldsaga:
Í Stofuhita eftir Berg Ebba er einhver kraftur. Þar er tíðarandinn speglaður, hugmyndir viðraðar, samfélagsmiðlar rannsakaðir og sitthvað fleira í einhvers konar sjálfsmyndar- og þjóðfélagsstúdíu um kjöraðstæður manneskjunnar í flóknum og hættulegum heimi. Tvennir tímar, endurminningar Hólmfríðar Hjaltason skráðar af Elínborgu Lárusdóttur, þótti mér skemmtileg. Saga alþýðukonu sem bjó við sáran skort og vinnuþrælkun hjá vandalausum um miðja síðustu öld. Minnir okkur á upprunann, við erum flest komin af niðursetningum og sauðaþjófum.
Svo er ég í stuði fyrir torræðar og dularfullar ljóðabækur þessa dagana, svo Kóngulær í sýningargluggum eftir Kristínu Ómarsdóttur kemur strax upp í hugann. Þar er fjallað um samtíma, samhengi og samfélag; ljóðin eru myndræn, táknþrungin og brjóta upp hið viðtekna. Þau falla ekki að hefðbundnum væntingum um samband orða og hluta, eru torskilin og áleitin og ofan í kaupið fáránlega fögur og seiðandi. Boðskapur, myndmál og hugmyndafræði smella inn í umræðuna núna þegar verið er að draga valdið í efa og rýna í skrifræði og vélræn kerfi.
Fleiri góðar ljóðabækur mætti nefna, Flórída eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur sem er ansi hreint mögnuð og Ég er hér eftir Soffíu Bjarnadóttur. Ég hlakka til að lesa nýjustu bók Elísabetar Jökulsdóttur sem mér skilst að sé óður til móður hennar.
Óratorrek eftir Eirík Örn Norðdahl fannst mér flugbeitt. Frasar og tuggur sem umlykja okkur og hafa gríðarleg áhrif á skoðanir okkar og lífsviðhorf á degi hverjum eru afbyggð og sett fram í samhengi sem hlýtur að vekja sofandi þjóð. Skapandi endurtekningar, íronía, leikur að hugmyndum, stigmögnun og taktur sem hrífur lesandann í djöfladans. Heildstætt og ögrandi verk, sem við þurfum á að halda til að takast á við samfélag sem er allt í rugli.
Ljóðabók Hallgríms Helgasonar, Fiskur af himni, er bæði falleg og ljúf. Þar birtist persónuleg, yfirveguð og notaleg hlið á skáldinu. Í einlægum ljóðum segir frá hvunndagslífi sem skyndilega fer á hvolf, þema sem allir geta tengt við. Fallegt þegar kaldhæðni og töffaraskapur lætur undan síga fyrir einlægni og heiðarleika.
Barna- og unglingabókmenntir döfnuðu vel á árinu, það komu út öndvegisbækur eins og eftir Kristín Helgu Gunnardóttur, Ævar vísindamann, Gunnar Helgason, Brynhildi Þórarinsdóttur, svo dæmi séu tekin. Gerður Kristný sendi frá sér unglingabók, held ég. Bók Haraldar F. Gíslasonar, Bieber og Botnrössu, fylgdi lag á youtube og hún rokseldist. Það er bara óendanlega mikilvægt nú sem aldrei fyrr að unga fólkið lesi svo þessar fínu bækur.
Það er kunnara en frá þurfi að segja að þýðingar eru hressandi blóðgjöf fyrir íslenskar bókmenntir. Ég hlakka til að lesa Konu frá öðru landi eftir rússneskan höfund í þýðingu Áslaugar Agnarsdóttur. Heimsbókmenntir eftir Virginiu Woolf kom út á árinu, Orlando í þýðingu Soffíu Auðar Birgisdóttir og Mrs Dalloway í nýrri þýðingu Atla Magnússonar. Lísa í Undralandi kom líka í nýrri og þjálli þýðingu Þórarins Eldjárn með frábærum myndum. Velkomin til Ameríku eftir Lindu Boström Knausgard (Þórdís Gísladóttir þýddi) ætti að ýta við öllum lesendum og Einu sinni var í austri, er átakanleg uppvaxtarsaga í þrekmikilli þýðingu Ingunnar Snædal. Mannsævi er stutt skáldsaga sem leynir verulega á sér og segir svo miklu meira en virðist við fyrstu sýn, í frábærri þýðingu Elísu Bjargar Þorsteinsdóttur. Neonbiblían er svo sannarlega heimsbókmenntir eftir „undrabarn í bandarísku bókmenntalífi“ eins og Uggi Jónsson segir í eftirmála öndvegisþýðingar sinnar. Höfundurinn var aðeins 16 ára gamall þegar hann skrifaði bókina. Í sögunni segir frá David sem elst upp með fjarhuga föður, ruglaðri móður og brjóstgóðri frænku í afskekktum dal í Suðurríkjunum um miðja síðustu öld. Og til að ljúka upptalningunni verð ég að nefna bókmenntaviðburði eins og þýðingar á Walden, Lífið í skóginum og Loftslagi eftir Max Frisch.
Í stuttu máli, ekkert stórvægilegt en margt gott að meðaltali. Örlar á makindalegum vana, hiki og íhaldssemi í bókmenntum góðærisins? Erum við bara ánægð með lífið?
Ég vil helst fá meira fjör 2018, meira blóð á tennurnar.
Talið er að alls hafi, fram að þessu, 21 fallið í átökum milli mótmælenda og lögregluliðs í Íran, þar sem bylgja mótmæla hófst síðastliðinn fimmtudag, nú rétt undir áramót. Þar af létust níu manns aðfaranótt dagsins í dag, þriðjudags.
Yfirstandandi mótmælabylgja hófst í borginni Mashhad, þar sem mótmælin snerust í fyrstu um ósætti yfir örri hækkun verðs á matvælum. Mótmælin hafa síðan dreift úr sér um fleiri borgir og inntak þeirra orðið bæði víðtækara og pólitískara. Slagorð hafa heyrst gegn forseta landsins, Hassan Rouhani, og æðsta leiðtoga þess, Ayatollah Ali Khamenei.
Á mánudag, nýársdag, birtust myndbönd á samfélagsmiðlum þar sem óeirðalögregla virtist beita meiri hörku en fyrr. Þá hafa sjónarvottar sagt óeirðalögreglumenn fara um höfuðborgina Tehran á mótorhjólum með reiddar kylfur. Mótmælendur sáust ráðast að byggingum stjórnvalda og brjóta rúður.
Bæði umfang mótmælanna og hraðinn á útbreiðslu þeirra eru sögð hafa komið mörgum í opna skjöldu. Á gamlársdag, sunnudag, lokuðu yfirvöld aðgangi almennings að samfélagsmiðlum, að meðtalinni skeytaþjónustunni Telegram og ljósmyndamiðlinum Instagram. Aðgerðin var sögð tímabundin. Sagt er að embættismenn hafi lagt nokkra áherslu á að tjá skilning sinn á réttmætum áhyggjum almennings af efnahagslegum aðstæðum, um leið og yfirvöld segjast munu sækja hvern þann til saka sem gerist sekur um lögbrot í mótmælunum.
Stjórnmálaskýrandinn Karim Sadjadpour, sérfræðingur í málefnum Írans, sagði í viðtali við Slate Magazine að á sama tíma og áhrif Írans meðal Mið-Austurlanda hafi aukist frá uppreisnunum í Jemen, Sýrlandi og víðar árið 2011, fari það fram hjá mörgum að ósætti innan landsins einnig aukist. Mótmælin nú snúist að mörgu leyti um það sama og mótmæli gegn stjórnvöldum víða um heim á síðari árum: efnahagslega sé þrengt að almenningi á sama tíma og spilling virðist ríkja meðal efri laga samfélagsins, og því ástandi viðhaldið með kúgun. Það sem aðgreini Íran frá öðrum löndum í svipuðum aðstæðum sé að afskipti stjórnvalda nái ekki aðeins til stjórnmála og efnahags heldur það sem nefna mætti félagslegt stjórnlyndi: að segja fyrir um hverju fólk megi klæðast, hvers það má neyta, við hvern það má eiga samskipti. Þetta hafi lengi farið öfugt ofan í marga, einkum yngri íbúa landsins.
Sadjadpoursegir mótmælin enn sem komið er vera án sýnilegs leiðtoga, forystu eða skipulags. Þá séu mótmælendur vopnlausir, á meðan hið svokallað byltingarvarðlið stjórnvalda og aðrar lögreglusveitir séu þungvopnaðar og skipulagðar. Til vara búi stjórnvöld svo að fulltingi málaliða frá Líbanon, Afganistan og Pakistan, sem þau gætu reynst tilbúin að beita fyrir sig, séu íranskar lögreglusveitir ekki fúsar að beita nægu valdi til að brjóta á bak aftur hreyfingu annarra Írana.
Heimildir: The Guardian og Slate Magazine.
Meryl Streep, Natalie Portman, Emma Stone, Ashley Judd og Reese Witherspoon eru meðal þrjú hundruð kvenna sem starfa innan Hollywood og hófu nýja árið á að ýta úr vör sameiginlegu átaki til að berjast gegn kynferðislegri áreitni víðar en innan kvikmynda- og skemmtanaiðnaðarins. Átakið ber heitið Time’s Up, eða í grófri þýðingu Mál að linni.
Heilsíðuauglýsing Time’s up í New York Times í upphafi ársins 2018.
Tilkynnt var um stofnun átaksins með heilsíðuauglýsingu í New York Times á nýársdag, ásamt hinu spænskumælandi dagblaði La Opinion. Umfangsmesta framkvæmdin sem hópurinn ræðst í nú þegar er stofnun sjóðs til að greiða fyrir lögfræðiþjónustu og aðrar varnir fyrir konur í fagstéttum sem ekki njóta sömu tekna og sýnileika og leikarar. Sérstaklega eru nefndir hjúkrunarfræðingar, húsverðir, starfsfólk í landbúnaði, verksmiðjum, veitingastöðum og hótelum. Stofnfé sjóðsins er 13 milljónir dala, eða nokkuð á annan milljarð íslenskra króna.
Um leið tilkynnti hópurinn um baráttu fyrir löggjöf sem refsa myndi fyrirtækjum fyrir að líða viðvarandi áreitni, og vinna gegn því að málshöfðunum vegna slíks sé lokið með leynilegu samkomulagi, sem víða hefur tíðkast. Slíkar málalyktir leiki stóran þátt í þöggun þolenda. Barist verði fyrir kynjajafnrétti innan kvikmyndavera og meðal umboðsaðila.
Loks eru þær konur sem boðið er til Golden Globes verðlaunaafhendingarinnar framundan beðnar um að taka þátt í vitundarvakningu með því að klæðast svörtu. Um þá beiðni sagði Eva Longoria: „Árum saman höfum við selt þessi verðlaun sem konur, með kjólum okkar og litadýrð, fögrum andlitum og glamúr. Í þetta sinn getur iðnaðurinn ekki ætlast til að við stígum á stokk og snúum okkur í hring. Það er ekki inntak þessarar stundar.“
Í nóvember birtist opið bréf sem skrifað var fyrir hönd 700.000 kvenkyns starfsmanna í landbúnaði, þar sem þær sögðust styðja konur innan Hollywood í baráttunni gegn misnotkun. Meðlimir Time’s up sögðu að þetta bréf hafi verið meðal þess sem hvatti þær til að sýna konum í öðrum fagstéttum samstöðu í verki.
It’s time to shift the balance in the workplace, from representing the few to representing us all. Sign the #TIMESUP solidarity letter and donate to the #TIMESUP Legal Defense Fund right here: https://t.co/GNhkSnWIDb pic.twitter.com/a5oi2Sbaam
— TIME'S UP (@timesupnw) January 1, 2018
Several women said Time’s Up presented a rare opportunity to pool efforts with other powerful women in the industry https://t.co/YEkRyttRiS pic.twitter.com/JFMlE1PJa8
— The New York Times (@nytimes) January 1, 2018
Samtökin Blaðamenn án landamæra sendu í lok síðustu viku, og þar með síðasta árs, frá sér fréttatilkynningu þar sem þau fordæmdu yfirtöku stjórnvalda í Montenegro á ráðgefandi ráði ríkissjónvarpsins RTCG, ígildi útvarpsráðs á Íslandi. Samtökin segja að Flokkur lýðræðislegra sósíalista, sem nú leiðir ríkisstjórn í landinu, hafi beitt meirihluta sínum á þingi til að fjarlægja Goran Djurovic úr ráðinu og skipað í hans stað Slobodan Pajovic, sem sé talinn auðsveipnari stjórnvöldum. Í tilkynningunni segir að fyrr í vikunni hafi hundruð manna mótmælt þessu inngripi, sem ógni sjálfstæði fjölmiðilsins.
Haft var eftir svæðisfulltrúa samtakanna í löndum Balkanskaga, Pauline Ades-Mevel, að ríkisborgarar Montenegro eigi rétt á óháðu sjónvarpi í almannaþjónustu, sem sé brotinn með þessari árás.
Samkvæmt vísitölu fjölmiðlafrelsis sem samtökin taka saman árlega er landið í 106. sæti af 180 löndum á lista.
Hópur sem nefnir sig Skiltakarlarnir létu frá sér fréttatilkynningu um áramót, þar sem Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra er sagður hafa verið kjörinn spilltasti stjórnmálamaður ársins 2017.
Segir í tilkynningunni að fáir feti í spor Bjarna í þeim efnum: „það er sama hvað kemst upp um hann Bjarna, alltaf skal hann koma aftur og endurtaka leikinn.“
Þá er Bjarni sagður „svo frábær í spillingunni“ að nóg sé að gúgla nafn hans, þá komi upp „fleiri, fleiri blaðsíður af umfjöllun um spillingarmálin hans Bjarna, allt frá Engey til Panama“ og enn sitji hann í ríkisstjórn. „Mætti með fullu viti segja að það sé vart hægt að mynda starfhæfa ríkisstjórn nema Bjarni, vinir hans og ættingjar samþykki hana,“ svo vel hafi þeir komið sér fyrir í stjórnkerfi landsins og fjármálaheiminum.
Til stóð að veita Bjarna nafnbótina í Perlunni á gamlársdag, þar sem hann mætti til þátttöku í Kryddsíld Stöðvar 2. Þegar Bjarni komst að því hvað stóð til vékst hann undan athöfninni, eins og sjá má í meðfylgjandi myndbandi Skiltakarlanna.
Nú um áramót gekk í gildi breyting á refsilöggjöfinni í Þýskalandi, þar sem felld eru úr gildi lagaákvæði frá árinu 1871, sem bönnuðu fólki að móðga erlenda þjóðhöfðingja, valdastofnanir erlendra ríkja og aðra fulltrúa þeirra.
Í mars árið 2016 flutti opinbera sjónvarpsstöðin ZDF dagskrá þar sem þýskur grínisti, Jan Böhmermann að nafni, hæddist að Recep Erdogan, Tyrklandsforseta. Í vísu sem grínistinn flutti var forsetinn vændur um að berja stúlkur, eiga kynmök við geitur, kúga minnihlutahópa, lemstra á Kúrdum og krinstum og horfa á barnaklám.
Erdogan krafðist í kjölfarið opinberrar málshöfðunar á hendur grínistanum, fyrir þýskum dómstólum. Það gat hann í krafti 103. greinar þýskra hegningarlaga, sem bönnuðu smánun erlendra þjóðhöfðingja að viðurlagðri allt að fimm ára fangelsisvist. Málið varð til að vekja athygli á lagagreininni, og var þess krafist víða að hún yrði felld úr gildi. Svo fór að þýska sambandsþingið kaus einróma, í júlí 2016, með því að greinarnar yrðu felldar úr gildi.
Þingmenn Vinstri grænna lögðu á síðasta ári fram frumvarp um að felld yrði úr gildi 95. grein íslensku hegningarlaganna, sem er hliðstæð að inntaki, en það var í krafti hennar sem Þórbergur Þórðarson rithöfundur var á sínum tíma dæmdur fyrir að kalla Adolf Hitler sadista. Tillögunni var vísað til nefndar og hefur enn ekki hlotið afgreiðslu. Á Íslandi er því enn ólöglegt að smána erlenda þjóðhöfðingja.
Fjölmargir alþjóðlegir fjölmiðlar hafa síðustu daga birt fréttir um lög um jafnlaunavottun, sem tóku gildi á Íslandi nú um áramót. Öllum miðlum ber saman um að Ísland sé fyrst ríkja til að fylgja eftir lögum gegn launamismun kynja með eftirliti og viðurlögum þegar þeim er ekki fylgt.
Sósíalistinn Bernie Sanders lét meðal annars frá sér færslu á samfélagsmiðlum á þriðjudag, þar sem hann sagði bandarískt samfélag verða að fylgja fordæmi bræðra sinna og systra á Íslandi og krefjast jafnra launa fyrir sömu störf, „óháð kyni, uppruna, kynhneigð og þjóðerni.“
Í sumum erlendum fjölmiðlum verður vart við sömu ályktun, að hin nýju lög meini fyrirtækjum að mismuna launþegum eftir kyni, þjóðerni, uppruna og kynhneigð. Slík mismunun hefur lengi verið bönnuð á Íslandi eins og víðar, en jafnlaunastaðallinn nær þó ekki til allra þessara þátta heldur gegnir því afmarkaðra hlutverki að staðfesta og tryggja launajöfnuð milli karla og kvenna.
Nýmælin felast breytingu á Lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla frá árinu 2008, sem innleiðir kröfu um að stærri fyrirtæki fylgi staðli til jafnlaunavottunar, og sæti eftirliti opinberra aðila um að staðlinum sé fylgt, að viðlögðum dagsektum. Staðlinum er ætlað að tryggja að launþegum sé ekki mismunað eftir kyni. Krafan tekur til allra fyrirtækja með 25 starfsmenn eða fleiri.
Staðallinn er í umsjá staðlaráðs og ber heitið ÍST 85. Hver sem vill kynna sér staðalinn getur nálgast hann hjá Staðlaráði fyrir rúmar 10.000 krónur. Samkvæmt lögunum skal vottun á fylgni fyrirtækis við staðalinn fara fram á þriggja ára fresti. Jafréttisstofa sér um eftirfylgni við úrbætur þegar þeirra gerist þörf og getur beitt dagsektum. Nánari útfærslu eftirlits og vottunar ákveður ráðherra með reglugerð.
Í erlendum miðlum birtast víða ljósmyndir af Katrínu Jakobsdóttur með fréttum af gildistöku staðalsins. Það var þó ekki hin nýja ríkisstjórn VG og félaga sem stóð að lögunum, heldur stjórn Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar. Þorsteinn Víglundsson, félags- og jafnréttismálaráðherra í þeirri ríkisstjórn mælti fyrir lagafrumvarpinu á þingi í apríl síðastliðnum, fyrir hönd stjórnarþingmanna. Alls var málið tekið fyrir á níu fundum allsherjar- og menntamálanefndar og loks samþykkt 1. júní 2017.
Víðar en á Íslandi heyrast áhyggjur af loftmengun vegna flugelda á gamlárskvöld. Washington Post greinir frá því að samkvæmt mælingum heilbrigðisyfirvalda í Þýskalandi séu flugeldar sem íbúar borga landsins skjóta á loft um áramót ábyrgir fyrir fimmta hluta árlegrar svifryksmengunar þar sem byggð er þéttust.
Stærsti valdur slíkrar mengunar er annars bílaumferð. Alls eru agnirnar sem um ræðir taldar bera ábyrgð á 400.000 andlátum í Evrópusambandinu á ári, að sögn blaðsins.
Af heilsufars- og öryggisástæðum er slík meðferð almennings á flugeldum þegar bönnuð í nokkrum vestrænum borgum, meðal annars New York.
Arnar Eggert Thoroddsen, poppfræðingur og tónlistargagnrýnandi, hvatti til þess í Facebook-færslu aðfaranótt miðvikudags að leikarinn og skemmtikrafturinn Laddi fái fálkaorðu „áður en yfir lýkur“. Segir Arnar meistarann Ladda hafa „yljað okkur og glatt í áratugi“ og snilligáfa hans sé „algerlega ótvíræð – hvort heldur í gamanmálum, leik eða músík. Eljusemin mikil sömuleiðis og ég vil segja að þessi maður hafi sannarlega fært okkur gjafir sem og fórnir með starfi sínu.“ Arnar segist setja Ladda á stall með hvaða snillingi sem er, hann sé risi.
Að morgni miðvikudags höfðu hundruð manna veitt færslu Arnars meðmæli, með lækum og athugasemdum.
Ljósmynd: Sigtryggur Ari.
Þegar vinir hittast væri hugsanlega ráð að spyrja ekki „hvernig hefur þú það“ heldur „hvernig hef ég það“. Rannsókn sem unnin var við Karolinska sjúkrahúsið í Svíþjóð gefur til kynna að huglægt mat fólks á heilsu annarra, út frá vísbendingum í andliti, sé að nokkru leyti marktækt.
Í skýrslu rannsóknarinnar er hermt að mannfólk búi sennilega, líkt og önnur dýr, yfir þróunarfræðilega ábatasamri hæfni til að bera kennsl á þá sem eru veikir og forðast þannig smit. Sýnt hefur verið fram á hæfni fjölmargra dýra til að bera kennsl á veikindi annarra, einkum með þefskyni.
Samsett ljósmynd sem fylgdi rannsóknarniðurstöðunum. Á þeirri hægri hafa andlit sjálfboðaliðanna, án sýkingar, verið felld saman í eitt. Á myndinni vinstra megin eru andlit sama fólks felld saman, eins og þau litu út tveimur tímum eftir að vera sprautuð með sjúkdómstengdri sameind.
Í rannsókninni voru 22 heilbrigðir sjálfboðaliðar á aldrinum 19 til 34 ára sprautaðir með sameind sem líkaminn ber kennsl á sem fylgifisk ákveðinnar bakteríu: ónæmiskerfi einstaklinganna brást því við eins og þeir væru smitaðir, án þess að þeim stafaði hætta af. Teknar voru ljósmyndir af þeim rúmum tveimur klukkustundum eftir inngjöfina. Til samanburðar voru sömu manneskjur síðar sprautaðar með lyfleysu og andlitsmyndir teknar við sömu skilyrði. Að endingu voru aðeins notaðar myndir af sextán sjálfboðaliðum, þar sem aðrir höfðu breytt skeggvexti, hárgreiðslu eða gert aðrar verulegar breytingar á ásýnd sinni í millitíðinni, sem hefði gert samanburðinn ómarktækan.
Þá voru alls 122 sjálfboðaliðum sýndar myndirnar, í aðeins fimm sekúndur hver, og þeir beðnir að leggja mat á hvort persónan væri veik eða heilbrigð. Mat þeirra var fjarri því að vera fullkomið, en þó marktækt betra en handahóf. Fölur húðlitur, sigin augnlok og rauð augu voru á meðal þeirra vísbendinga um veikindi sem þóttu marktækust.
Sum sýnileg ummerki veikinda eru þau sömu og einkenna þreytu, og segja vísindamennirnir að af því megi ráða að fólk forðist stundum nálægð við þá sem sýna slík einkenni án þess að smithætta sé á ferð. Það er sagt samræmast fyrri rannsóknum sem hafa gefið til kynna að fólk forðist að blanda geði við þá sem ekki fá nægan svefn.
Þá segja vísindamennirnir að í raunverulegum félagslegum kringumstæðum sé mat fólks á heilsufari annarra sennilega umtalsvert marktækara en í rannsókninni, þar sem matið byggðist á 5 sekúndna skoðun ljósmyndar. Frekari vísbendingar geti falist í líkamslykt, talanda og öðru. Hugsanlega væri vert að stefna að þjálfun heilbrigðisstarfsfólk í slíku mati.
John Axelsson stýrði rannsókninni. Niðurstöður hennar birtust í Proceedings of the Royal Society B.
Margrét Guðnadóttir veirufræðingur og prófessor lést þriðjudaginn 2. janúar síðastliðinn á Landspítalanum við Hringbraut, 88 ára að aldri.
Margrét, fædd árið 1929, varð fyrst kvenna, prófessor við Háskóla Ísland árið 1969 og gegndi því starfi í þrjátíu ár eða til ársins 1999.
Að læknisfræðinámi loknu starfaði Margrét við Tilraunastöð Háskólans í meinafræði að Keldum, m.a. með Birni Sigurðssyni en síðar tók hún við starfi forstöðumanns Rannsóknarstofu Háskólans í Veirufræðum.
Eftir hana liggur fjöldi greinar og rannsókna á sviði hæggengra veirusýkinga svo sem visnu og mæðiveiki í sauðfé en þær rannsóknir skiluðu niðurstöðum sem vöktu alþjóðlega eftirtekt vísindasamfélagsins. Margrét hlaut margar viðurkenningar fyrir störf sín og var sæmd heiðursdoktorsnafnbót við Læknadeild Háskóla Íslands árið 2011.
Bernie Sanders lét á miðvikudag frá sér myndband þar sem hann vakti enn athygli á lögum um jafnlaunavottun sem tóku gildi á Íslandi um áramót. Twitter-færsla hans um málið, þar sem hann sagði Bandaríkin eiga að fylgja í fótspor bræðra sinna og systra á Íslandi, hafði þegar vakið mikla athygli, og var um hana fjallað í Newsweek og fleiri stærri fjölmiðlum.
Iceland just became the first country in the world to make it illegal to pay men more than women. In the United States in 2016, black women made 62.5 cents on the dollar compared to white men and hispanic women made 54.4 cents. That is a disgrace. pic.twitter.com/y2sxSWYVrm
— Bernie Sanders (@SenSanders) January 3, 2018
Slík nálgun á sér vitaskuld andmælendur í Bandaríkjunum eins og víðar: Trump-stjórnin hefur ekki sýnt viðleitni í þá átt að jafna laun kynjanna, heldur þvert á móti, eins og Sanders nefnir, meðal annars boðað afnám laga um upplýsingaskyldu fyrirtækja um launagreiðslur.
Á fimmtudag varð hins vegar vart við gagnrýni úr hinni áttinni: Leonid Bershidsky skrifar á fréttaveitu Bloomberg að íslenska löggjöfin gangi ekki nógu langt: Ísland veiti ekki fordæmi til að fylgja heldur fordæmi til að betrumbæta.
Ekkert annað land hefur enn gengið lengra en Ísland í að krefjast jafnra launa fyrir sömu vinnu, segir Bershidsky. Eftir standi að ein sér geti löggjöfin unnið gegn hagsmunum kvenna ef ekki er gripið til frekari aðgerða, sem jafnvel hið „ofur-jafnaðarsinnaða“ Ísland hafi enn ekki reynst tilbúið til.
„Ástæður þess að vinnuveitendur reyna að greiða konum minna fyrir sömu störf ná frá fordómum feðraveldisins til þeirrar tilhneigingar kvenna að semja af minni óbilgirni en karlar,“ skrifar Bershidsky. „En þrautseigasta ástæðan snýst um þá hugmynd að þegar kona hefur eignast börn snúist forgangsröðun hennar frá vinnunni.“ Enia leiðin til að útrýma þeirri hugmynd sé að fá karlmenn til að sinna uppeldisskyldum til jafns við konur. Ólíklegt sé að stjórnvöld eða vinnuveitendur geti gert það ein síns liðs, en þau geti hið minnsta reynt, fyrst og fremst með því að breyta viðmiðum um foreldra- og fæðingarorlof.
Bershidsky segir Ísland eina land heimsins þar sem konur og karlar fá jafn marga mánuði af óframseljanlegu fæðingarorlofi, eða þrjá mánuði hvort. Þá standi foreldrum þrír mánuðir til viðbótar til boða, sem þau ráða hvernig þau skipta á milli sín, en raunin sé að aðeins 19,7 prósent karlmanna noti nokkurn hlut þessa framseljanlega orlofs. Það sé raunin alls staðar þar sem foreldrar ráða skiptingu orlofsins: á Spáni nýti aðeins 1,6 prósent feðra það, og jafnvel í Danmörku aðeins 24 prósent.
Bershidsky segir að hin nýju skilyrði um jafnar launagreiðslur geri vinnuveitendum erfiðara fyrir að bæta upp þá forgangsröðun fjölskyldunnar sem enn falli frekar í hlut kvenna, og að óbreyttu muni þeir því hneigjast til að ráða færri konur til starfa.
„Jafnvel á Íslandi er með aðgerðum til að auka jöfnuð ráðist að einkennum ójöfnuðarins án þess að fást við kynjahlutverkin þar að baki. Það getur gengið að vissu marki, en algjört jafnræði næst ekki með þeim hætti. Á Spáni, í Pólandi og á Ítalíu, aþr sem aðeins örlítill hluti karlmanna neytir framseljanlegs fæðingarorlofs — eða í Bandaríkjunum, þar sem aðeins er skylda að veita mæðrum fæðingarorolof — myndi beiting íslensku jafnlaunavottunarinnar næstum áreiðanlega höggva verulegt skarð í atvinnuþátttöku kvenna.“
Leonid Bershidsky er rússneskur blaðamaður, búsettur í Berlín.
Samkvæmt ársskýrslu samtakanna CPJ (Committee to Protect Journalists) voru fleiri blaðamenn fangelsaðir árið 2017 en nokkru sinni frá árinu 1990, þegar samtökin hófu talningu. Alls voru 262 blaðamenn fangelsaðir fyrir störf sín á síðasta ári. Það er annað árið í röð sem þetta óeftirsóknarverða met er slegið, en árið 2016 sátu 259 blaðamenn í fangelsi.
Talan nær ekki til allra þeirra sem sátu inni og var sleppt á árinu, heldur miðar hún við stöðu mála, hversu margir blaðamenn dúsa í fangelsum, 1. desember hvert ár.
Yfir helmingur fangelsaðra blaðamanna í heiminum, alls 134, voru fangelsaðir í þremur löndum: Tyrklandi, Kína og Egyptalandi. Samtökin álasa Bandaríkjunum og forseta þeirra, Donald Trump, að fordæma ekki athæfið eða beita þessi lönd þrýstingi, heldur að hafa þvert á móti sýnt Erdogan Tyrklandsforseta og Xi Jinping, forseta Kína, óvenju notalegt viðmót. Þá hafi orðræða Bandaríkjaforseta, sem uppnefnir gagnrýna umfjöllun fjölmiðla „fake news“ eða gervifréttir, átt þátt í að skapa andrúmsloft á alþjóðvettvangi sem létti þeim stjórnvöldum lífið sem vilji bæla niður fjölmiðlaumfjöllun.
Í 97% tilfella eru blaðamenn fangelsaðir af eigin stjórnvöldum, en ekki utanlands. 8% þeirra sem sitja inni eru konur. 29% fangelsaðra blaðamanna eru frílansarar — það er sjálfstætt starfandi en ekki fastráðnir á einum miðli. Stjórnmál eru hættulegasta viðfangsefni blaðamanna í þessu samhengi: 87% blaðamanna í fangelsum fjölluðu um pólitík.
Samtökin Aegean Boat Report hafa látið frá sér ársskýrslu yfir ferðir förufólks yfir Miðjarðarhaf til grísku eyjanna árið 2017. Mikið var fjallað um slík ferðalög árin 2015 og 2016, þegar hvað flestir lögðu á flótta undan stríðsátökunum í Sýrlandi, en minna hefur borið á umfjöllun um siglingarnar síðan þá. Eftir sem áður er umferðin veruleg, áhættan mikil og harðræðið sem fólkið sætir eftir lendingu í Evrópu samt við sig.
Lendingar förufólks á grísku eyjunum 2017.
Alls lentu höfðu 730 bátar förufólks lendingu á grísku eyjunum árið 2017, með 29.229 farþega innanborðs. Um áramót sátu 13.671 þeirra föst í flóttamannabúðum á eyjunum.
Af þessum bátum lentu 292 á eynni Lesvos, með rúmlega 12.700 farþega. 148 bátar lentu á eynni Chios, með yfir 6.600 farþega. 131 bátur lenti á eynni Samos, með yfir 5.400 farþega. Á öðrum eyjum lentu alls 159 bátar með yfir 4.400 farþega. Í öllum tilfellum eru skráðar tölur yfirvalda sagðar að minnsta kosti helmingi lægri en þessar, sem haldið er til haga af sjálfboðaliðum sem starfa við móttöku og aðhlynningu fólksins.
Landhelgisgæsla og lögreglusveitir Tyrklands stöðvuðu ferðir nánast jafn margra báta og komust yfir hafið, eða 699 alls, með 29.651 farþega innanborðs.
Alls höfðust 64.400 flóttamenn við í Grikklandi við lok ársins 2017.
Á myndinni við þessa frétt má sjá móttöku förufólks við lendingu kringum miðnætti á nýliðinni nýársnótt. Ljósmynd: ERCI.
Útgáfu bókarinnar Fire and Fury, sem blaðamaðurinn Michael Wolff hefur skrifað um það sem af er forsetatíðar Donalds Trump, var flýtt til dagsins í dag, föstudags, eftir að forsetinn og starfslið hans hótuðu lögbanni á bókina.
Michael Wolff
Forsetinn heldur því fram að höfundur bókarinnar hafi engan aðgang haft að sér né starfsliði Hvíta hússins. Wolff segist hafa tekið 200 viðtöl við Trump sjálfan og starfslið hans á 18 mánaða tímabili.
Meðal þess eldfimasta kom fram um efni bókarinnar fyrir útgáfu hennar var að Steve Bannon, kosningastjóri Trumps og ráðgjafi fyrstu mánuðina í Hvíta húsinu, jafnaði fundi Donalds Trump yngri með Rússum í aðdraganda kosninganna við landráð.
Viðbrögð forsetans gerðu það að verkum að hún rataði umsvifalaust í toppsæti á sölulista Amazon.
Nú, á nýjum útgáfudegi bókarinnar, hefur New York Magazine birt kafla úr henni þar sem dregin er upp sú mynd að Trump hafi hreint ekki gert ráð fyrir að bera sigur úr býtum í kosningunum og sitja uppi sem forseti, heldur fyrst og fremst séð herferðina sem verðmæta kynningarherferð fyrir sjálfan sig sem sjónvarps- og fjölmiðlastjörnu. Trump sjálfur, margyfirlýstur milljarðamæringur, hafi ekki kært sig um að leggja eigið fé að veði í baráttunni. Hann hafi því verið hissa þegar Robert nokkur Mercer bauð 5 milljón dala framlag í baráttuna, gegn því að taka kosningaherferðina yfir og setja fyrrnefndan Bannon við stjórnvölinn fram að kosningunum.
Eftir að Trump náði kjöri, sjálfum sér og nánasta samstarfsfólki að óvörum, hafi Bannon getað komið sinni stefnu í framkvæmd, ekki síst af þeirri ástæðu að „enginn í ríkisstjórninni hafði í raun starf“. Bannon lýsir eigin stefnu sem „efnahagslegri þjóðernishyggju“. Hann hefur talað fyrir nauðsyn stórra styrjalda á næstu árum og áratugum. Fylgjendur hans, sem hann hefur aflað sér sem ritstjóri áróðursmiðilsins Breitbart News, er stór hluti bandaríska öfgahægrisins, allt til þeirra sem vart verður lýst öðruvísi en sem nasistum.
Samkvæmt bókinni lagði Bannon til 200 tilskipanir við forsetann, sem hann ætti að láta frá sér á fyrstu 100 dögunum í embætti. Sú fyrsta á meðal þeirra hafi verið hið svonefnda „múslimabann“, það er ferðabann fólks til Bandaríkjanna frá völdum ríkjum þar sem meirihluti íbúa eru múslimar. Tilskipunin, sem í upphaflegri mynd var stöðvuð af dómstólum, hafi í huga Bannons verið árangursrík, ekki þrátt fyrir heldur vegna úlfúðarinnar sem hún olli, og skarpari skila sem þar með urðu til á milli fylkinga í bandarískum stjórnmálum.
Katie Walsh
Þá hefur Wolff eftir Katie Walsh, varastarfsmannastjóra Hvíta hússins í þrjá mánuði eftir embættistöku Trumps:
Á meðan forsetinn lagði til róttækustu frávik frá stjórnháttum og viðmiðum í stefnu síðustu kynslóða hafði hann fáar tilteknar hugmyndir um hvernig mætti útfæra hugðarefni hans og óbeit með stefnumótun. Og að færa honum tillögur var afar flókið. Því mætti halda fram að þetta væri skilgreiningaratriði forsetatíðar Trumps, með veruleg áhrif á alla stefnumótun og stjórnun hans: Hann vann ekki úr upplýsingum í neinum hefðbundnum skilningi. Hann las ekki. Hann skimaði í raun ekki einu sinni yfir texta. Sumir töldu að í öllum praktískum skilningi væri hann varla meira en hálflæs. Hann treysti eigin sérfræðiþekkingu — alveg sama hversu fátækleg eða málinu óviðkomandi hún var — betur en þekkingu annarra. Oft hafði hann sjálfstraust til að bera en jafn oft var hann sem lamaður af bullandi og hættulegu óöryggi, sem hann brást við af eðlishvöt með reiðiköstum, eins og meltingarfærin hans, hversu ringluð sem þau væru, segðu honum skýrt og afdráttarlaust hvað hann ætti að gera. Það var, sagði Walsh, „eins og að átta sig á því hvað barn vill.“
Hjónin Philippa og Eric Kempson hafa búið á grísku eyjunni Lesbos frá aldamótum. Frá því að ferðir sýrlenskra flóttamanna yfir Miðjarðarhaf komust í hámæli árið 2015 hafa þau starfað, í sjálfboðavinnu, við móttöku flóttafólks á eyjunni. Kvennablaðið ræddi við Philippu haustið 2015, þegar allt að 40 bátar lentu á eynni á dag, með þúsundir flóttamanna innanborðs. Við heyrum aftur í Philippu Kempson rúmum tveimur árum síðar, um hádegisbil föstudaginn 5. janúar 2018.
„Það hafa fáir komið allra síðustu daga, enda hefur verið rigning,“ segir hún mér. „Þegar opnast veðurgluggi fáum við alltaf fleira fólk.“ Í september, október og nóvember hafi fleiri flóttamenn komið sjóleiðina þetta haust en haustið 2016.
Philippa starfar enn, ásamt manni sínum og fleiri sjálfboðaliðum, við eftirlit með bátsferðum og móttöku fólksins um borð. Að vetrarlagi færast störf þeirra ekki síður að úthlutun nauðsynjavarnings. Flóttamannabúðirnar á Lesbos útvega þeim sem þar dveljast mat, en aðrar nauðþurftir ekki. Til dæmis hreinlætisvörur og skó, sem margir glata á leiðinni. „Þú getur ímyndað þér, að skaffa skó fyrir þúsundir fólks, það er endalaust verk. Við höfum alltaf þörf fyrir fleiri skó,“ segir hún síðar, þegar ég spyr hvernig fólk geti helst lagt þeim lið.
Stærsta móttökustöð flóttafólks á eynni heitir Moria. Hún er sögð hafa verið hönnuð og byggð fyrir 1.500 manns, en þar hafast nú um 6.000 við. „Það voru reyndar 8.000 fyrir ekki löngu síðan, en stjórnvöldum hefur tekist að fækka þeim niður í 6.000 með því að hraða ferlum nokkurra,“ segir Kempson mér.
Philippa Kempson og samstarfsfólk við skólagerinn.
Vorið 2016 tilkynnti Evrópusambandið um samkomulag við Tyrkland um að flóttafólk sem færi þessa leið til álfunnar yrði sent til baka, yfir hafið, þar sem tyrknesk yfirvöld myndu veita því móttöku. Við tilkynninguna dró saman, hvort tveggja, með siglingum flóttafólks til grísku eyjanna og, um leið, umfjöllun fjölmiðla um ferðirnar.
Fjölmiðlaumfjöllunin virðist aftur á móti hafa bæði minnkað meira, hraðar og varanlegar en siglingarnar. Samkvæmt nýrri ársskýrslu Aegean Boat Report, eða Bátaskýrslu Eyjahafs, sigldu alls 730 bátar til grísku eyjanna, með flóttafólk innanborðs, árið 2017. Heildarfjöldi þeirra sem komust á leiðarenda var 29.229 manns. Hliðstæður fjöldi lagði af stað en var stöðvaður á leiðinni, af lögreglusveitum eða landhelgisgæslu Tyrklands. Flestir þeirra sem komust yfir hafið lentu á eynni Lesbos, eða alls 292 bátar, með 12.709 manns innanborðs.
„Þetta eru fjölskyldur fyrst og fremst, sem hafast þarna við í tjöldum, litlum sumartjöldum,“ segir Kempson mér. „Það er svo þröngt um að sums staðar er ekki hægt að leggjast. Og miklu meira af börnum núna en við höfum átt að venjast, meðal annars nýfæddum, nokkurra vikna gömlum. Hér er enginn aðgangur að heilsugæslu, aðgangur að rennandi vatni er í besta falli gloppóttur, fæst bara á sumum svæðum, og þá aðeins kalt svo það eru engar sturtur. Klóak lekur gegnum búðirnar – það eru kjöraðstæður hérna fyrir farsóttir. Það er farið betur með fólk í fangelsum. Á síðasta ári dóu hér fullorðnir karlmenn við þessar aðstæður. Þetta haust höfum við verið heppin með veður. Það rigndi reyndar mikið í síðustu viku og þá flýtur vatn um tjöldin, en enn er ekki orðið jafn kalt og var í fyrra. Ef það gerist þá verða það ekki fullorðnir menn sem deyja í þetta sinn heldur ungabörn og krakkar.“
Ég spyr Kempson um samning Evrópusambandsins og Tyrklands, hvort hann hafi ekki breytt jafn miklu um þessa ferðaleið og ætla mætti.
„Samningurinn var ólöglegur,“ svarar hún. „Felur einfaldlega í sér mannréttindabrot. Að ferja fólk aftur til Tyrklands eftir að það bíður úrvinnslu hælisumsóknar í eitt og hálft ár, það er ekki hægt. Þess vegna er ekki hægt að fylgja þessu samkomulagi eftir að neinu ráði. Það hægði á ferðum fólks yfir hafið í fyrstu, en nú hafa Sýrlendingar áttað sig á að hvað sem þeim hefur verið sagt er engin leið að fá hæli í Evrópu eftir löglegum leiðum. Svo þeir takast á við sjóleiðina á ný. En vegna þess að nú er meira eftirlit með ferðunum, hætta á að vera gripinn og færður aftur í höfn í Tyrklandi, tekur fólk meiri áhættu núna, og smyglarar taka meiri áhættu með farþegana, láta úr vör að nóttu til að forðast gæsluna. Hlutfallslega erum við því að missa fleira fólk en nokkru sinni á þessum ferðum.“
Sjálfboðaliðar við störf á lager The Hope Project, eða Vonarverkefnisins, sem Philippa og Eric Kempson stýra.
Hversu margir sjálfboðaliðar starfa nú við móttöku og aðhlynningu flóttafólks á eyjunum?
„Ég veit það ekki – þetta eru svo margir hópar, orðið. Annars vegar er fjöldi sjálfboðaliða hérna sem hefur verið að sinna þessum störfum um árabil. Hins vegar er líka töluvert af mannúðarsamtökum sem bætast við, koma og fara … 90% þeirra sem starfa með mér í vöruhúsinu eru sjálfir flóttamenn. Annars vegar vegna þess að þeir vilja hjálpa fólki í hliðstæðri stöðu, hins vegar vegna þess að fyrr eða síðar verður fólk að hafa eitthvað að gera. Einn samstarfsmaður minn, frá Kongó, hefur verið hér í yfir ár. Hversu lengi geturðu bara setið og beðið eftir afgreiðslu umsóknar?“
Þú nefndir áðan fólk sem hefði beðið í eitt og hálft ár eftir afgreiðslu – er það algengur tími eða undantekning?
„Það er algengt. Sumir fara hratt í gegn, aðrir verða fyrir algerri hunsun. Einhverjir hafa verið hér í tvö ár. Grísk stjórnvöld vilja hraða ferlinu niður í 60 daga. En þetta er rugl, kerfið er ekki að virka. Það vantar lögfræðinga og lögfræðiaðstð fyrir flóttafólkið. Sumum lánast að finna lögfræðinga upp á eigin spýtur en þeir sem ekki eru svo vel í stakk búnir lenda í því að mæta aftur og aftur, og alltaf er búið að klúðra einhverju í skjölunum þeirra, þess vegna bara skrifa nöfnin þeirra vitlaust, svo það þarf að panta nýjan tíma, reyna aftur eftir mánuð. Fólk er svo örvæntingarfullt hérna, svo þunglynt, þú myndir ekki trúa því. Það er ekki hægt að halda fólki og meina því allar útgönguleiðir. En heimurinn sneri bakinu í flóttafólk og vonaði að það myndi bara hverfa. Ef þú héldir 6.000 dýrum við þessi skilyrði yrði það fordæmt. En þetta eru 6.000 manneskjur, í Evrópu. Fjölskyldur sem hafa ekkert brotið af sér, en er mætt sem glæpamönnum um leið og þau stíga fæti inn fyrir evrópsk landamæri.“
Ljósmynd: Aegean Boat Report.
Ljósmyndir af Facebook-síðum Philippu Kempson og Vonarverkefnisins.
Fjáröflunarsíða Vonarverkefnisins.
Nánari upplýsingar um bátsferðir flóttafólks um Eyjahaf.
Baldur Þórhallsson skrifaði á Facebook og gaf leyfi fyrir birtingu hér:
Epalhommi! Orð ársins 2017? Stutt hugleiðing til gamans og í alvöru um val á orði ársins: Orðið Epalhommi var fyrst notað sem fúkyrði um homma af einu helsta nettrölli landsmanna. Níðið bitnaði líka á Epal sem reyni að snúa neikvæðri umfjöllun yfir í jákvæða með því að birta mynd af sex þekktum hommum í verslun sinni. Mörgum fannst fyrirtækinu hafa vel tekist til og RÚV fullyrðir að merkinu orðsins hafi verið snúið við. Epalhommi er sagt merkja „samkynhneigður karlmaður sem hefur áhuga á vandaðri hönnun“ samkvæmt íslenskri nútímaorðabók á gáttinni malið.is. Allt málið hafði líka visst skemmtigildi á sínum tíma.
Hins vegar verður ekki fram hjá því litið að orðið EPALHOMMI ýtir undir staðalímyndir um homma. HOMMAR eru auðvitað bara þeir sem hafa áhuga á VANDAÐRI hönnun. Þeir eru jaðarsettir og engin ástæða er til að taka mark á þeim! Gagnkynhneigðir karlar hafa EKKI áhuga á VANDAÐRI hönnum. Þeir eru aðal og tala skýrt og skorinort! Það eru helstu og virtustu stofnanir landsins (RÚV, Stofnun Árna Magnússonar og Mímir, félag stúdenta í íslensku og almennum málvísindum við HÍ) sem standa að valinu á orði ársins og ýta með þessu undir staðalímyndir um homma. Þær verðlauna fúkyrðið með því að tilkynna valið þegar menningarviðurkenningar RÚV voru veittar við hátíðlega athöfn í Útvarpshúsinu.
Ég er viss um valið er gert í góðri trú og að þessar stofnanir hafi talið sig vera að gera gott með því að velja þetta orð sem eitt af þeim tíu orðum sem almenningur mátti velja úr og kjósa um í netkosningu á RUV.is. Og auðvitað gera þessar stofnanir ekki annað en að endurspegla staðalímynd nettröllsins, kjósendahópsins og Epals um homma. – Við þetta má síðan bæta til gamans og í alvöru að það hljóta að vera gagnkynhneigðir karlar sem eru með HRÚTSKÝRINGAR en það orð var valið orð ársins árið 2016 – enda eru samkynhneigðir karlar bara að hugsa um VANDAÐA HÖNNUN. – Og hver ætli að viðbrögðin hefðu verið ef svona orð um gagnkynheigðar konur eða lesbíur hefðu orðið fyrir valinu hjá þessum ágætu stofnunum? – Hefðu til dæmis orðið trukkalessa eða ljóska geta orðið orð ársins 2017? – En auðvitað hefur maður líka bara gaman af þessu öllu saman … en þessar hugleiðingar skutu eigi að síður upp kollinum og ég ætla bara að láta þær flakka.
Sjá til fróðleiks: http://ruv.is/frett/epalhommi-er-ord-arsins-2017
