Reykjavíkurdætur standa fyrir rappkvennakvöldi á Gauknum þann 27.desember. Kvennablaðið hvetur fólk til að mæta eða í það minnsta hlusta á þetta myndband þeirra sem er hreint magnað. Reykjavíkurdætur eru æðislegar.

Mánudagskvöldið 23. desember, á Þorláksmessu, kl. 21 mun dúettinn Sister Sister spila í Flóru, Hafnarstræti 90 á Akureyri.

Kvennablaðið birtir í tilefni jólanna magnað kvæði Hallgríms Helgasonar um þá margumtöluðu og hræðilegu Grýlu. Grýlukvæðið var upphaflega ort fyrir Styrktarfélag lamaðra og fatlaðra, og flutt af höfundi á Austurvelli á aðventunni 2008.

GRÝLA

Grýla bíður bakvið horn
á brókarsíðum frakka.
Hún er gömul galdranorn
sem gleypir vonda krakka.

Gnístir saman tönnum tveim,
með tungulöngu slefi
vætir hár á vörtum þeim
sem vaxa á hennar nefi.

Eyrnalöng með loðin brjóst
og ljóta fúaleggi.
Gerir myrkrið morgunljóst
mygluskán í skeggi.

Í bensínstybbu bíður hún
í bílastæðahúsum
með úldið glott og ygglibrún,
eyrun full af músum.

Og komi hún auga á krakkaskinn
sem kornabarnið hræðir
hún pínir litla pottorminn
í poka sinn og snæðir.

Því matvönd er kerlingarálftin ill
átján hundruð vetra.
Í matinn aðeins vont hún vill.
Því verra, þeim mun betra!

Svo ef þú ert góður eða góð
þú undan Grýlu sleppur.
Ef ekki, þú endar á hennar hlóð
sem heitur sláturkeppur.

Þann neysluóða nöldursegg
sem nýtur þess að væla
og pantar á jólum páskaegg
á pönnu mun hún spæla.

En næpuhvítan nammigrís
í nestisboxið setur
og þá sem borða bara ís
hún bryður líkt og hnetur.

Í skammdeginu skjót sem ör
hún skýst á milli bíla.
Þar sem spenna spillir för
spennir beltið Grýla.

Og fim sem köttur kerling er,
í kveiktum jólaljósum
á milli húsa hún sveiflar sér
og safnar frekjudósum.

Því frekjan á sinn fastagest
í formóður sinni, Grýlu.
En þó finnst henni bragðast best
börn sem eru í fýlu.

Við skulum því ekki hafa hátt
og hátíðlega lofa
foreldrum okkar friði og sátt
og fara snemma að sofa.

Og ef við verðum áfram góð
eftir næturhvílu
við sjáum hvar fennir um foldarslóð
í fýlusporin Grýlu.

Ljósmynd af HH er tekin af Günter Schilhan.

Árið 2009 hófst rannsókn á árangri námskeiðs sem nefnist Body Project og var hluti af meistaranámi mínu í sálfræði við Háskóla Íslands. Höfundur námskeiðsins er Eric Stice, en hann er prófessor við háskólann í Austin, Texas í Bandaríkjunum. Námskeiðið byggir á meira en 16 ára rannsóknarvinnu á áhættuþáttum átraskana.

Leiðbeinandi minn í rannsókninni var Sigrún Daníelsdóttir sálfræðingur. Okkur Sigrúnu þótti mikilvægt að hefja rannsókn á árangri námskeiðs til að styrkja líkamsmynd og minnka átröskunarhegðun stúlkna þar sem tíðni slæmrar líkamsmyndar meðal unglingsstúlkna er há í okkar samfélagi þar sem áhersla á útlit og líkamsvöxt er mikil.

Tiltekið vaxtarlag, eins og grannur líkami kvenna, er talið ásættanlegra eða fallegra en annað. Þessi mikla áhersla á útlit bitnar á þeim börnum og unglingum sem ekki telja sig uppfylla skilyrðin um fallegan líkamsvöxt

Neikvæð viðhorf til þeirra sem eru yfir kjörþyngd, stríðni vegna útlits og þrýstingur um grannan vöxt hefur einnig slæm áhrif á líkamsmynd. Þar sem margir uppfylla ekki skilyrðin um hinn fullkomna vöxt er tíðni slæmrar líkamsmyndar nokkuð há. Slæm líkamsmynd er einn af megin áhættuþáttunum í þróun átraskana og því mikilvægt að huga að líkamsmyndinni eða hvernig börn og unglingar líta á sjálfa sig til að bæta líðan þeirra.

Undanfarin ár eða áratugi hafa forvarnir gegn átröskunum byggt á reynslusögum og upplýsingum á því hvað einkennir átraskanir. Fyrir ekki svo löngu síðan var til að mynda  nokkuð algengt að sýna unglingum heimildamyndir um átraskanir. Slík tegund forvarna ber engan árangur og getur í verstu tilfellum jafnvel haft skaðleg áhrif. Fyrir börn og unglinga sem eru þegar komin í áhættu, til dæmis fylgja ströngum reglum um mataræði, getur slík forvörn virkað sem eins konar leiðbeiningabæklingur.

Rannsóknir á forvörnum gegn átröskunum sýna að forvarnir sem fjalla í raun ekkert um átröskun virka vel. Námskeiðið sem við Sigrún rannsökuðum kemur ekkert inn á átraskanir. Í staðinn er farið í áhættuþættina, til að mynda er rætt um fegurðarviðmið nútímans og þau gagnrýnd, rætt er um áhrif fjölmiðla og fjölbreytileika vaxtarlags.

Niðurstöður tveggja rannsókna hér á landi sýna að námskeiðið hefur jákvæð áhrif. Átröskunareinkennum stúlknanna fækkaði, þær aðhylltust síður grannt vaxtarlag, megrunarhegðun minnkaði og líkamsmynd þeirra batnaði. Þessar niðurstöður boða gott en mikilvægt er að halda rannsóknum áfram, sérstaklega til lengri tíma. Einnig er mikilvægt að hefja vinnu á efni sem nær til drengja, en þeir eru ekkert undanskildir þeim þrýstingi sem er í samfélaginu um ákveðið vaxtarlag. Drengir finna vel fyrir því að ákveðið vaxtarlag er talið eftirsóknarverðara, t.d stæltur vöxtur. Sinna þarf því drengjum vel þótt tíðni átraskana sé hærri hjá stúlkum, drengir geta fest í annars konar vítahring útlitsbreytinga.

Góð líkamsmynd og betri virðing fyrir fjölbreytileika okkar hvað varðar útlit og líkamsvöxt er því mikilvæg. Þann 13. mars árið 2012 voru stofnuð Samtök um líkamsvirðingu. Samtökin hafa það að markmiði að stuðla að virðingu fyrir fjölbreytileika holdarfars, jákvæðri líkamsmynd og heilsueflingu óháð holdarfari.

Það er von okkar í samtökunum að samfélagið geti samþykkt alla líkama og að heilsuefling fari að snúast meira að vellíðan og umhyggju fyrir líkamanum í stað þess að snúast að mestu um útlitið. Með því að auka virðingu okkar fyrir alls konar líkamsvexti getum við vonandi minnkað tíðni átraskana og bætt líðan og líkamsmynd barna og unglinga.

Á afmæli Jesúbarnsins er rétt að huga að því hvernig hann var klæddur blessaður, eftir að hafa vaxið upp úr reifunum. Þá þarf, eins og oft í upphafi, að skoða endi sögunnar um ævi Jesú:

Í Jóhannesarguðspjalli 19:23 segir um krossfestingu Jesú, í nýjustu biblíuþýðingunni íslensku:

Þegar hermennirnir höfðu krossfest Jesú tóku þeir klæði hans og skiptu í fjóra hluti og fékk hver sinn hlut. Þeir tóku og kyrtilinn en hann var saumlaus, ofinn í eitt ofan frá og niður úr. Þeir sögðu því hver við annan: „Rífum hann ekki sundur, köstum heldur hlut um hver skuli fá hann.“ Svo rættist ritningin: Þeir skiptu með sér klæðum mínum og köstuðu hlut um kyrtil minn.

Í Guðbrandsbiblíu, prentaðri á Hólum 1584, er kyrtli Krists hins vegar lýst sem prjónuðum: „Enn kyrtillin[n] var eigi saumaðr / helldr fra ofan verdu allr prionadr.‟

Þessi klausa í Guðbrandsbiblíu er mjög merkileg því þetta er elsta prentaða dæmið um orðið prjónaður (prjón) á íslensku og veigamikil rök fyrir því að Íslendingar hafi lært listina að prjóna eftir miðja sextándu öld. Oddur Gottskálksson segir kyrtilinn aftur á móti ofinn, í Nýja testamentisþýðingu sinni sem prentuð var í Hróarskeldu 1540: „En kyrtillinn var eigi saumaður, heldur frá ofanverðu allur ofinn.“  Í gríska textanum er notað orðið ofinn sem og í latínuþýðingum en raunar var í hvorugu málinu til orðið prjónaður því prjón þekktist ekki í Evrópu fyrr en á 12.-13. öld, að talið er.

Fleiri heimildir en Guðbrandsbiblía nefna að kyrtill Jesú hafi verið prjónaður enda nærtækara að hugsa sér saumlausa flík prjónaða en ofna. Má nefna skandínavískar heimildir, s.s. danska bók um bernsku Krists, frá 1508, Jesu Barndoms Bog, þar sem segir að María gerði syni sínum skyrtu með að „knøtte garn offuer stocke“ (stocke = prjónar); eða danska þýðingu á Húspostillu Lúthers (útg. 1564) þar sem segir: „Kiortelen, efterdi hand vaar icke syt, men stockebunden“.

Og svo sem getið var í síðasta pistli eru til málverk allt frá 14. öld sem sýna Maríu mey vera að prjóna kyrtil á Jesú lítinn. Skv. þjóðsögnum óx kyrtillinn með Jesú og því er María á málverkunum að prjóna sama kyrtilinn og hann bar við krossfestinguna. Á hinn bóginn eru engar heimildir um að prjón hafi þekkst í heiminum um það leyti sem Jesú var krossfestur.

Hvað varð svo um kyrtilinn sem María prjónaði? Eða ofna saumlausa kyrtilinn?

Í rauninni þarf ekki að koma á óvart með svo magnaðan og frægan kyrtil að nokkur eintök af honum hafa varðveist, í mismunandi góðu standi og að vísu ofin en ekki prjónuð. Og að sjálfsögðu fylgja ýmis kraftaverk því að berja kyrtilinn augum eða snerta helgiskrín með bútum úr honum.

Kyrtillinn í Dómkirkjunni í Trier, Þýskalandi, er langfrægasta eintakið. Sagt er að Helena, móðir Konstantíns mikla, hafi fundið kyrtilinn í Landinu helga og sent hann til Trier, á sínum tíma. Þessi kyrtill hefur verið sýndur opinberlega öðru hvoru allt frá 1512, síðasta sýning var í apríl 2012. Kyrtillinn hefur verið rannsakaður en ekki aldursgreindur með neinni vissu. Engar heimildir eldri en um 1200 geta hans. Myndin er af sýningu kyrtilsins vorið 2012.

Annað eintak af kyrtlinum hans Jesú er varðveitt í basilíkunni í Argenteuil í Frakklandi. Sá kyrtill barst Karlamagnúsi keisara að gjöf um 800 en dóttir Karlamagnúsar varð einmitt abbadís í klaustrinu í Argenteuil. Elsta heimild um þann kyrtil, frá 1156, segir hann vera bernskukyrtil Jesú og staðfestir þannig söguna um að kyrtillinn sem María prjónaði – eða óf – hafi vaxið með honum. Þeir sem eru sannfærðir um að kyrtillinn í Argenteuil sé hinn eini sanni telja að kyrtillinn í Trier sé bara ytri kyrtill sem Jesú hafi klæðst seint á ævinni. Því miður er franski kyrtillinn ekki lengur heill heldur einungis varðveittir fjórir bútar út honum. Hann, eða bútarnir, var síðast sýndur árið 1900.

Nokkrar pjötlur úr kyrtli Jesú bárust grísk-orþódoxu kirkjunni í Rússlandi, Georgíu og víðar. Þeirra frægastar eru pjatlan í Dómkirkju Krists í Moskvu, á stærð við fingurnögl, og pjatlan í Mtskheta í Georgíu. Þær eru sýndar árlega við hátíðlegar athafnir (eða öllu heldur gefst almenningi kostur á að snerta helgiskrínin sem pjötlurnar eru geymdar í).

Þeim sem hafa áhuga á að lesa meira um kyrtilinn hans Jesú er bent á:

Seamless robe of Jesus, Wikipedia
Der Heilige Rock, Bistum-Trier
The Lord’s Robe in Russia, Pravmir.com
The Placing of the Honorable Robe of the Lord at Moscow, Orthodox Church in America

Jólakrossgáta Kvennablaðsins heitir Silfurstjarna og er eftir Erlu Guðmundsdóttur. Erla var svo elskuleg að bjóða Kvennablaðinu krossgáturnar sínar og kunnum við henni bestu þakkir fyrir. Þetta er hörkuskemmtileg krossgáta og við óskum ykkur góðrar skemmtunar við að leysa hana.

Hér er hægt að hlaða krossgátunni niður og ráða hana. silfur_web

Höfundur krossgátu Erla Guðmundsdóttir

Google hefur tekið saman hvað það var helst sem mannkynið leitaði að á árinu sem er að líða. Það er upplagt að horfa á þetta til að vera ekki eins og bjáni í áramótaboðum þar sem væntanlega verður farið yfir atburði ársins 2013. Þú gætir meira að segja slegið fréttastofum RÚV og Stöðvar 2 við og byrjað upp úr þurru að ryðja úr þér hápunktum ársins löngu áður en erlendir annálar sjónvarpstöðvanna birtast á skjánum.

Eva Harðardóttir er doktorsnemi og uppeldis- og menntunarfræðingur sem vinnur að menntamálum hjá UNICEF í Malaví þessa dagana. Eva er mikið hörkukvendi í mínum augum og ég dáist að því sem hún er að gera. Hér spjallar Eva við mig fyrir Kvennablaðið!

Hvers vegna sóttir þú um starf hjá UNICEF og í hverju felst það?

Ég sá stöðuna auglýsta og ákvað að sækja um. Þegar í ljós kom að ég væri líkleg til að fá starfið ræddi ég það fram og aftur við manninn minn og við komumst að niðurstöðu um að þetta væri einstakt tækifæri fyrir okkur sem fjölskyldu til að upplifa nýja hluti og öðlast reynslu. Hlutverk mitt innan UNICEF í Malaví er að fylgja eftir og leiða ýmis verkefni sem eiga að efla og styðja við menntun barna og ungmenna í landinu.

Hvernig líkar þér starfið?

Starfið er mjög krefjandi en gefandi um leið. Ég vinn ýmist við stefnumótun, rannsóknir eða beina innleiðingu verkefna. Við leggjum áherslu á rétt allra barna til að njóta góðs af menntun og leggjum áherslu á börn sem hafa í gegnum tíðina verið útilokuð frá menntakerfinu af ýmsum ástæðum. Þar eru stúlkur í brennidepli enda hafa þær ekki notið sömu tækifæra til menntunar og drengir.

Því miður eru barnungar stúlkur í Malaví oft á tíðum giftar og ófrískar sem gerir þeim ókleift að sækja eða ljúka grunnmenntun. Ég trúi því jafn staðfastlega og Nelson Mandela, að menntun sé lykillinn að því að breyta lífi og lífsgæðum fólks.

Hvernig gengur lífið fyrir sig í Malaví og hvernig líkar ykkur?

Ég vinn frekar mikið, bæði langa vinnudaga auk vinnuferða um landið. En við fjölskyldan nýtum helgarnar vel og njótum þess að vera saman. Við höfum ferðast um landið og kynnst fleiri hliðum af Malaví en bara borginni. Vatnið er til dæmis algjör paradís og ekki nema í um klukkustundar akstursfjarlægð. Það var hluti af því sem við ætluðum okkur að gera hér, vera meira saman sem fjölskylda og lifa einfaldara og rólegra lífi.

Í Malaví líkar okkur mjög vel. Lífið er í öðrum takti og við söknum að sjálfsögðu fjölskyldunnar okkar og vina en við erum að upplifa svo margt spennandi og nýtt og komum heim reynslunni ríkari. Við erum sátt við lífið í dag og höfum ákveðið að taka eitt ár í einu. Framtíðin snýst einfaldlega um að skapa mér og fjölskyldunni hamingjusamt og innihaldsríkt líf. Ég veit að ég kem til með að vinna áfram á sviði menntunar og mannréttinda í þágu barna og ungmenna, en hvar í heiminum og nákvæmlega hvernig kemur bara í ljós.

Hver er munurinn á Malaví og Íslandi?

Landið er óneitanlega mjög ólíkt Íslandi enda eitt af fátækustu ríkjum heims og því nær ómögulegt að bera saman aðstæður eða umhverfi fólks. En fólkið hér er eins og flest fólk annarsstaðar í heiminum, bæði fallegt og vinalegt. Malavar eru einstaklega kurteisir og við lærðum fljótt að þú heilsar engum, ekki einu sinni afgreiðslufólki í búðum, nema að spyrja hvernig viðkomandi hafi það og hvernig fjölskyldan hans hafi það. Viðkomandi spyr þá sömuleiðis hvernig við og allt okkar fólk hafi það. Þetta fannst okkur skrýtið í fyrstu en nú finnst okkur þetta mjög notalegt.

Hvernig er því tekið að Lárus maðurinn þinn vinni heima meðan þú vinnur úti?

Áður en við fluttum voru flestir vinir okkar jákvæðir gagnvart því að Lárus yrði heimavinnandi en margir spurðu hvort hann ætlaði ekki að „gera eitthvað“ (þá væntanlega eitthvað annað en að sinna heimilinu og fjölskyldunni). Maðurinn minn er okkur mikil stoð og stytta og heldur utan um öll praktísk atriði sem snúa að heimilinu ásamt því að vinna í verkefnum tengdum körfuboltaskóla hér í Malaví, en hann er körfuboltaþjálfari og íþróttakennari.

Eftir að við fluttum komumst við að því að meirihluti kvenna sem hér starfa, og koma frá Norðurlöndunum, eiga heimavinnandi maka. Þetta fyrirkomulag þótti því fullkomlega eðlilegt innan alþjóðasamfélagsins. Í gegnum árin höfum við Lárus verið heima- og útivinnandi, sitt í hvoru lagi á sitthvorum tímunum.

Þannig að fyrir okkur er það einfaldlega hluti af lífinu að skiptast á að sjá um heimilið og stelpuna okkar. Við gerum okkur hinsvegar grein fyrir að jafnvægi í þessum efnum er best og hvorugt okkar græðir á því að sökkva sér alfarið í vinnu eða kúpla sig alveg út. Það þarf að finna meðalveg í þessu eins og öllu öðru.

Hver er lykillinn ad jafnrétti kvenna?

… úff ef það væri bara til einn töfralykill værum við komin svo miklu lengra! En ég trúi því að grunnurinn að hvers konar jafnrétti felist fyrst og fremst í menntun. Ekki bara fræðslu heldur raunverulegri menntun sem eflir, valdvæðir og hvetur bæði stúlkur og drengi til aukins þroska, ábyrgðar og athafna. Menntun sem mótar ekki bara einstaklinginn heldur samfélagið allt.

Jafnrétti kvenna hvar sem er í heiminum er nefnilega háð því að samfélagið sem þær búa í styðji við gildi og viðmið sem leitast í sífellu við að skapa jafnrétti og virðingu meðal fólks.

Hvað kom þér mest á óvart eftir að þú fluttir?

Þrátt fyrir ad hafa undirbúið mig ansi vel, lesið mér til og reynt að afla mér upplýsinga víðsvegar að, er alltaf einstök upplifun að lenda í Afríku og líta heiminn öðrum augum. Það hefur kannski ekki komið á óvart en engu að síður tekið á, að upplifa hversu stór hluti af fólkinu hér lifir við sára fátækt. Þegar lífið snýst kannski um það eitt að lifa daginn af virðist oft ekki vera rými til að vinna að jafnrétti, kvenréttindum eða réttindum barna. Því er æði margt í samfélaginu sem stíngur í hjartað og er langt frá þeim viðmiðum sem við eigum að venjast. En það er einmitt í þannig aðstæðum sem ég tel að við verðum að huga fyrst og fremst að jöfnum rétti fólks til að vera til, þroskast og dafna. Það er einmitt i erfiðustu aðstæðunum sem við verðum að hlúa hvað best að réttindum barna og kvenna.

Það kom okkur þægilega á óvart hversu yndislega glatt, þakklátt og hjálpsamt fólkið hér í Malaví er þrátt fyrir ótrúlega erfiðar aðstæður. Hjartalagið er afar stórt og okkur hefur verið tekið óskaplega vel af öllum hér – það er margt sem við getum lært af þessu frábæra fólki um seiglu, nægjusemi og náungakærleik.

Margir hafa væntanlega heyrt Grétu Salóme syngja þennan fallega sálm nú um hátíðirnar en myndbandið hefur verið í sýningu á sjónvarpsstöðvunum. Þetta er ákaflega fallegur sálmur og flutningur Grétu Salóme er sérlega fágaður.  Útsetning lagsins er einnig hennar verk.  Kvennablaðið forvitnaðist um hvernig það kom til að hún réðst í að taka upp þennan sálm. Við gefum Grétu Salóme orðið:

Þetta lag er jólasálmur frá Norður-Noregi og ég heyrði hann þegar mamma sendi mér hann á facebook þegar ég var úti á landi að syngja fyrir jólin í tónleikaröðinni, Jólin eru alls staðar.  Sálmurinn greip mig við fyrstu hlustun og mér fannst eitthvað svo hátíðlegt og fallegt við hann.  Ég vissi um leið og ég heyrði hann að ég yrði að gera texta við hann og taka upp  fyrir jólin.

Ég var þess vegna með heyrnartólin á mér í rútunni á milli tónleikastaða að útsetja og semja texta til að koma þessu saman.  Það var svo Erlendur Sveinsson í Majestic Productions sem tók upp og 99 sá um eftirvinnslu.  Þetta var tekið upp í Sýrlandi í Vatnagörðum viku fyrir jól og  Þorvaldur Bjarni  stjórnaði upptökum. 

Hér er svo myndbandið!

Paradísarfuglinn er ótrúlegur fugl og karlarnir afar uppátektarsamir þegar þeir eru að leita sér að maka. Dans paradísarfuglsins er hrífandi og tilburðirnir afskaplega tilkomumiklir.  Það myndi hressa mikið upp á stemmninguna í miðbænum að næturlagi ef karlmenn tækju dans paradísarfuglsins sér til fyrirmyndar.

Paradísarfuglinn er líka heiti á plöntu sem er ótrúlega falleg.

Paradísarfuglinn, það er að segja blómið hefur orðið ýmsum innblástur og til að mynda er til munnþurrkubrot sem ber þetta heiti.
Er ekki upplagt að paradísarfugla upp hjá sér um áramótin? Þetta er ekkert mál að gera og auðvitað er til kennslumyndband sem auðveldar framkvæmdina.

Svo ef þið eruð alveg að missa ykkur þá er viðeigandi að hlusta á Megas syngja lag sem heitir einmitt, Paradísarfuglinn.

Charlie Parker samdi líka jasslag sem ber sama nafn.

Kvennablaðinu barst þessi grein frá Agnesi Ósk Sigmundardóttur hjá Dale Carnegie á Íslandi og ágætt að lesa og fara yfir nú þegar áramótin nálgast.

Nú þegar áramótin eru handan við hornið með nýjum verkefnum og áskorunum þá er góður siður að staldra við og fara yfir liðið ár. Meta stöðuna, líta inná við og spyrja sig nokkurra spurninga:

1.    Af hverju er ég stoltastur af liðnu ári?
2.    Hvernig get ég orðið betri?
3.    Hvar er ég fastur í sama farinu?
4.    Fyrir hvað á ég skilið hróss?
5.    Er ég ástríðurfullur í garð vinnu minnar?
6.    Hvað hef ég lært á liðnu ári?
7.    Hvernig standa fjármálin?
8.    Hvað gerði ég í frítíma mínum?
9.    Hversu vel hugsaði ég um sál og líkama?
10.    Hversu umburðarlynd/-ur var ég á árinu?
11.    Hvenær fékk ég útrás fyrir sköpunargleðina?
12.    Hvaða verkefni lauk ég?
13.    Á hvaða hátt þarf ég að endurskipuleggja tíma minn?
14.    Hefur ótti við mistök haldið aftur af mér?
15.    Hvenær lét ég efasemdir um eigið ágæti ná tökum á mér?
16.    Hvenær var ég mest „lifandi“ á árinu?
17.    Hvernig hef ég kennt öðrum að bera virðingu fyrir mér?
18.    Hvernig get ég bætt samskipti mín við aðra
19.    Hef ég verið ósanngjarn við aðra?
20.    Hverjum þarf ég að fyrirgefa?
21.    Í hverju þarf að sleppa tökum á einhverju?
22.    Hvaða nýju venjur vil ég tileinka mér?
23.    Hvernig get ég verið betri við sjálfan mig?

…í kjölfarið geturðu betur metið stöðuna og mótað markmið næsta árs. Hvað ætlar þú að gera öðruvísi á næsta ári?

Jólin eru skemmtilegur tími og hafa sinn sjarma en það er gott þegar þau eru liðin hjá.  Ég er alls enginn Grinch en ég mun ekki sakna eftirfarandi:

1. Allur jólapappír búinn og það á eftir að pakka inn einni gjöf. Alltaf ein frænka sem fær bara slaufu á pakkann sinn eða fær hann pakkaðan inn á „frumlegan“ hátt í dagblöð.

2. Lagið, Ég hlakka svo til, með Svölu Björgvins og lagið, Jólahjól, í alvöru! Get ekki mikið meira af þessari tónlist. Gott að þurfa ekki að hlusta á þetta fyrr en eftir heilt ár.

3. Mackintosh molar. Þrír, fjórir, fimm molar eru í lagi en endalaust í öllum verslunum og boðum. Það er bara of mikið af hinu góða.

4. Troðfullar verslunarmiðstöðar. Þarf ég að segja meira?

5. Jólapeysur. Þær eru skemmtilegar í smá stund en þegar allir eru búnir að birtast í jólapeysum á Facebook og Instagram þá fær maður á endanum nóg. Ekki fleiri jólapeysumyndir, takk.

Lily Myers nemandi við Wesleyan háskólann flutti þetta ljóð í ljóðakeppni og vann til fyrstu verðlauna 2013. Magnað ljóð um það hvernig konur eru oft gjarnar á að  taka sér ekki pláss, efast um hæfni sína og gera sig helst sem ósýnilegastar. Ljóðið yrkir Lily til mömmu sinnar og reyndar allra kvenna í fjölskyldu sinni.

Þurfum við að endurhugsa það hvernig við komum fram við unga drengi? Kannski erum við að gera óraunhæfar kröfur til þeirra. Er það rangt að ætlast til þess að þeir harki sífellt af sér og hagi sér eins og menn? Er einhverjum það hollt að byrgja allt inni? Hlustið á þessa ungu menn segja frá.

Laugardaginn 11. janúar kl 20 frumsýnir Borgarleikhúsið Hamlet á Stóra sviðinu, en æfingar standa nú sem hæst. Þessi margrómaði harmleikur um Hamlet Danaprins er frægasta leikverk Shakespeare og mest leikna leikverk allra tíma. Teymi listrænna stjórnenda Hamlets er leikhúsgestum Borgarleikhússins að góðu kunnt því þar fer mikið til sami flokkur og færði okkur Mýs og menn með leikstjórann Jón Pál Eyjólfsson í broddi fylkingar. Ilmur Stefánsdóttir hannar leikmynd, María Ólafsdóttir búninga og Björn Bergsteinn Guðmundsson lýsingu. Úlfur Eldjárn  semur tónlistina fyrir verkið. Ólafur Darri Ólafsson er í hlutverki Hamlets og Ófelíu leikur Hildur Berglind Arndal.

Sagan Það eru viðsjárverðir tímar. Þjóðir vígbúast. Herlið eru á hreyfingu. Við skyndilegt fráfall Danakonungs hefur Danmörk fengið nýjan konung. Sá er bróðir hins látna og hann hefur tekið sér ekkjuna Gertrude, móður Hamlets, fyrir eiginkonu. Þegar grunsemdir vakna hjá Hamlet Danaprins hefur hann rannsókn á láti föður síns og verður skyndilega ógn við öryggi ríkisins. Hamlet leitar sannleikans og átökin magnast þar sem fjölskyldan og ríkið skelfur.

Verkið Hamlet er mest leikna leikverk allra tíma en það hefur verið sviðsett fimm sinnum á Íslandi. Fyrstur Íslendinga til að leika prinsinn var Lárus Pálsson árið 1949. Gunnar Eyjólfsson lék hann árið 1963 og næstum aldarfjórðungi síðar eða árið 1987 fór Þröstur Leó með hlutverkið í Iðnó. Hilmir Snær var Hamlet árið 1997 og loks Ívar Örn Sverrisson í uppfærslu LA árið 2002. Ólafur Darri Ólafsson er einn af okkar albestu leikurum. Hann hreif hug og hjörtu leikhúsgesta sem Lennie í Músum og mönnum á síðasta leikári og hlaut fyrir það Grímuna en auk þess hefur hann tekist á við stór kvikmyndaverkefni í Bandaríkjunum að undanförnu.

Aðstandendur Höfundur: William Shakespeare | Leikstjórn: Jón Páll Eyjólfsson | Þýðing: Helgi Hálfdánarson, Jón Atli Jónasson| Aðstoðarleikstjóri: Jón Alti Jónasson | Leikmynd: Ilmur Stefánsdóttir | Búningar: María Ólafsdóttir| Lýsing: Björn Bergsteinn Guðmundsson | Tónlist: Úlfur Eldjárn | Hljóð: Baldvin Magnússon|Gervi:  Árdís Bjarnþórsdóttir  | Leikarar: Ólafur Darri Ólafsson, Hildur Berglind Arndal, Hilmar Jónsson, Elva Ósk Ólafsdóttir, Hilmar Guðjónsson, Jóhann Sigurðarson, Sigurður Þór Óskarsson, Halldór Gylfason, Hjörtur Jóhann Jónsson

Þá er komið að því. Taka niður skrautið, sópa götuna eftir flugeldaárásirnar, þrífa gólfin eftir öll jólaboðin og þar fram eftir götunum.

En hvernig á að þrífa parketið? Ekki ætla ég að hætta mér inn á þá braut að kenna fólki að skúra gólfin sín en þegar kemur að viðargólfum eru viss atriði sem ber að hafa í huga og varast.

Í gegnum tíðina hef ég unnið inni á mörgum heimilum og séð mörg gólf misvel með farin. Þau gólf sem líta best út eru jafnan þau gólf sem sjaldnast eru þrifin. Þetta kann að hljóma einkennilega en ef við skoðum hvernig verið er að þrífa þá er þetta ekki eins vitlaust og það hljómar.

Ekki nota mikið vatn

Vatnsnotkun á viðargólf er varasöm. Ef viður er skoðaður í smásjá er viður eins og bunkt af sogrörum. Þannig myndast sogpípukraftur, þegar viður kemst í snertingu við vatn. Fólk ætti að forðast í lengstu lög að nota vatn  á viðargólf. Að þurrmoppa gólf er besta aðferðin við dagleg þrif. Þar á ég við harða slétta fleti eins og flísar, parket og viðargólf almennt, flotuð gólf o.s.frv.  Ef gólfið er mjög skítugt eftir veislu eða annars konar þá þarf að nota vatn.  Ryksugan er auðvitað líka góð, en hún verður að vera með Hepa-síum. Hér má lesa fyrri grein mína um Hepa-síur og ryksugur.

Þegar þarf að nota vatn er rétt að takmarka sápunotkun eins og unnt er, oft er nóg að nota eingöngu volgt vatn. Sápunotkun er aðallega mikil í dag vegna markaðslögmála. Ef mikil sápa bætist við vatnið sem sogast inn í viðinn geta myndast blettir við samskeyti sem líkjast fituröndum. Vindið þvegilinn eins vel og hægt er og aðgætið að hann sé rétt rúmlega rakur.  Það er mjög mikilvægt að  það leki ekki vatn úr honum.

Nuddið langsum eftir viðnum. Ef farið er þversum eftir parketborðunum er meiri hætta á að kantarnir á parketborðunum dragi til sín vatn úr klútnum, viðurinn dregur rakann í sig og samskeytin verða sýnilegri eftir hvert skipti sem skúrað er.

Hér hefur verið notað of mikið vatn í mörg ár.

Þarna liggur hundurinn grafinn. Þegar parket er framleitt eru borðin límd saman, yfirborðið slípað og þau lökkuð. Eftir það er úthringurinn á borðunum fræstur, útbúinn er samsetningartappi og nót. Þannig er úthringurinn óvarinn gegn vatnsinntöku. Sömu lögmál gilda um niðurlímt, gegnheilt parket, sem lakkað er á staðnum. Þar mætti ranglega ætla að lakkaður parketflöturinn sé þakinn heilli lakkfilmu sem hleypir engu í gegnum sig. Það sem hins vegar gerist eftir að slík gólf eru lökkuð er að viðurinn þenst út og dregur sig saman eftir aðgerðina. Eftir það sveiflast viðurinn eftir árstíðum og sprungur koma í lakkhúðina. Þetta sést ekki, í sumum tilfellum, nema í smásjá en þó misjafnt eftir viðartegundum. Tegundir eins og rauðeik, beyki, hlynur, askur, flestar ljósu viðartegundirnar, eru viðkvæmari fyrir þessum loftrakabreytingum og þessar lakksprungur sjást mjög greinilega.

Þegar parket er framleitt eru kantarnir ekki lakkaðir.

Olíuborin gólf verða viðkvæmari fyrir vatnsnotkun þegar fram líða stundir. Það sem gerist með þannig gólf er að þau þorna með tímanum. Þeim þarf að viðhalda með olíu reglulega. Ef það er ekki gert þornar olían með tímanum og gólfið verður „svelt“ það er gólfið vantar olíu og í staðinn fyrir að fá olíu fær gólfið vatn á sig. Öldrun þessara gólfa verður hraðari eftir því sem oftar er skúrað.  Það má best sjá á kvistum þessara gólfa hvort þau eru svelt eða ekki. Þú einfaldlega bleytir horn á tusku og strýkur yfir kvistinn. Ef hann dökknar er betra að huga að olíumeðhöndlun. Ef kvisturinn breytir ekki um lit ætti gólfið að vera í lagi. Þetta er þó ekki algilt og bendi ég fólki á að olíubera gólfin með ca 1-2 ára millibili, þó í samráði við fagmann.

Svelt gólf vætt með olíu. Greinilegt merki um ofþornun.

Framleiðendur á olíum og lakki hafa fikrað sig áfram með framleiðslu á sápum, sem ætlaðar eru til viðhalds á viðargólfum. Sumir viðskiptavinir mínir eru hrifnir af þessum efnum og einhverjir finna minni mun á tegundum. Þegar kemur að olíubornum gólfum hef ég mælt með brúnsápu, ef fólk vill nota sápur. Þá bendi ég á þær fagverslanir sem sérhæfa sig í viðargólfum. Ef þú veist hvaðan efnið á gólfinu þínu er keypt er rétt að leita til viðkomandi umboðsaðila.

Parket-, lakk- og olíuframleiðendur hafa þróað efni til þrifa á gólfum. Sum virka en deilt er um sum efnin.

Þannig hef ég séð gólf sem ég taldi vera orðin 10-15 ára gömul en voru kannski bara 5 ára. Ég hef líka séð 10-15 ára gólf sem litu út fyrir að vera nýleg.  Þar er í flestum tilfellum hægt að þakka skynsömum konum og minna tuðandi, stilltum eiginmönnum, árangurinn.

Semsagt, varist mikið vatn og mikla sápunotkun, viðhaldið olíubornum gólfum, þurrmoppið eða ryksugið við dagleg þrif.

Um áramót keppist fólk við að setja sér ný og heilsusamleg markmið sem stundum halda og stundum halda varla.
Eitt af því alvinsælasta er að taka sér líkamsræktartaki. Líkamsræktarstöðvarnar þéna feitt á viðskiptavinum, sem drífa í því að kaupa sér margra mánaða kort 2. janúar eða þar um bil, sem svo er ekki notað nema nokkrum sinnum. Þetta eru uppáhaldskúnnar stöðvanna, því peningurinn kemur í kassann en viðskiptavinurinn slítur hvorki upp tækjakosti eða aðstöðu.

Viðkvæðið er oftar en ekki „ég hef bara ekki tíma í þetta“. Halló! Það er hægt að nýta sér tæknina, spara bæði tíma og aur og drífa ræktina af á mettíma og það með árangri. Á netinu er að finna alls konar öpp, bæði til að mæla árangur og fylgjast með hlaupum eins og til dæmis RunKeeper  Nú eða til að fylgjast með mataræðinu, eins og til dæmis með appi frá Vigtarráðgjöfunum,

En einhver mesta snilldin á netinu þegar kemur að líkamsrækt og tímaþröng er 7 mínútna kerfið. Og það virkar – enda vísindalega samanskrúfað kerfi.
Æfingarnar taka 30 sekúndur og hvíld á milli er 9 sekúndur. Æfingarnar eru meðal annars fólgnar í því að sitja upp við vegg, gera armbeygjur, magaæfingar, stíga uppá stól og fleira.
Ef þú fylgir prógramminu í 7 mínútur á dag í nokkrar vikur ertu örugglega klár í bíkini-selfie þegar vorið bankar á.

Hægt er að ná í æfingakerfið sem app fyrir iPhone og iPad hér.
Eða Android tæki hér.

En ókeypis lausnin, sem virkar alltaf og má nálgast í vafrara í hvaða tæki sem er – finnst hér.

Skelltu þér á síðuna, smelltu á play og prófaðu. Þú finnur að þú hefur tekið á … strax á morgun!
Svo má alltaf bæta í með því að gera grindabotnsæfingar yfir uppvaskinu eða í biðröðinni í Bónus! Tímaskortur er sem sagt engin afsökun fyrir betra líkamsástandi.

Hljómsveitin Chairlift er hér með lag sem heitir hinu sérkennilega nafni Amanaemonesia. Myndbandið er nokkuð sérstakt líka en þar sést söngkona sveitarinnar Caroline Polachek taka hreint út sagt ótrúleg spor í myntugrænum samfesting.

Umræða með óhróðri og níði er ekki ný af nálinni. En hún er orðin meira áberandi en áður var eftir að flóðgáttir umræðu voru opnaðar á netinu og því miður fá margir útrás við að vekja á sér athygli á sér með því að höggva sem fastast á báða bóga.

Bylur þá oft hæst í tómri tunnu og verst er þegar rangar sakir eru bornar á fólk og stundaðir sleggjudómar, oft í skjóli nafnleyndar. Allra verst er þegar þetta verður að herferðum og óhróðursmenn láta sér ekki segjast, þótt rekið sé ofan í þá.

Á hinn bóginn mega menn ekki vera svo hörundssárir að þeir þoli ekki gagnrýna rökræðu, einkum ef hún beinist eingöngu að málflutningi viðkomandi en ekki að manninum sjálfum.

Boðorðið um að hjóla í málið en ekki manninn, snýr í báðar áttir, líka þá í þá átt, að viðkomandi maður taki það ekki sem persónulega árás þótt málflutningur hans sé rökræddur, gagnrýndur eða honum andmælt.

Á þeím nótum langar mig að taka þátt í umræðunni um samstöðu þjóðarinnar, sem hefur verið rædd nú um áramótin. Ég ætla ekki að draga neitt í efa nauðsyn viðleitni allra til samstöðu hvenær sem hún er möguleg, heldur taka undir þau orð sem hafa fallið í þá veru.

Á hinn bóginn tel ég rétt að fara yfir þau málefni sem nefnd hafa verið sem dæmi um samstöðu Íslendinga.

Sjálfstæðisbaráttan: Jú, þjóðin hefur alltaf verið sammála um að keppa að sem mestu sjálfstæði sínu. En staðreyndin er að áratugum saman, allt fram til 1918 var svo mikill ágreiningur um leiðir og markmið, að íslensk flokkaskipan snerist öll um ágreininginn í sjálfstæðismálinu þar sem skiptingin í Valtýinga og Heimastjórnarmenn ber einna hæst.

Einhverjar hörðustu og átakamestu kosningar í sögunni voru háðar 1908 um sjálfstæðismálið. Meirihluti knúði sitt fram og ráðherrann féll.  Í lokin náðist síðan 1918 hin æskilega samstaða í þjóðaratkvæðagreiðslunni um Sambandslagasamninginn.

Undanfari lýðveldisstofnunar 1944 var bullandi ágreiningur milli svonefndra hraðskilnaðarmanna og lögskilnaðarmanna. Eins og 1918 tókst alger samstaða í þjóðaratkvæðagreiðslunni um lýðveldisstjórnarskránna, en lögskilnaðarmenn höfðu áður séð sitt óvænna eftir að hafa orðið í minnihluta og horft fram á ósigur fyrir hraðskilnaðarmönnum. Meirihlutinn knúði sitt fram.

Öll ár Kalda stríðsins, í næstum hálfa öld, var harður ágreiningur um utanríkismál, sem í raun snerist um mismunandi leiðir í sjálfstæðismálinu. NATO sinnar töldu einu leiðina til að tryggja öryggi landsins vera aðild að því bandalagi en andstæðingarnir voru á þveröfugri skoðun. Meirihlutinn knúði sitt fram.

Stjórnarskráin: Nefnd hafa verið atriði um samstöðu eins og mannréttindakaflinn og kjördæmaskipanin. Þetta er rétt varðandi mannréttindakaflann en alrangt varðandi kjördæmaskipanina.

1931, 1942 og 1959 urðu harðvítug átök um kjördæmaskipunina. Deilurnar 1942 og tvennar kosningar það ár um málið ollu trúnaðarbresti milli formanna stærstu stjórnmálaflokkanna, Ólafs Thors og Hermanns Jónassonar sem höfðu neikvæð áhrif á stjórn landsins í nær tvo áratugi.

Í öll þessi skipti knúði meirihlutinn sitt fram gegn harðri andstöðu minnihlutans.

Ekki voru átökin minni um lang stærstu breytinguna á kjördæmaskipuninni 1959 þegar beinlínis var kosið um gerbylta og nýja skipan í tvennum kosningum eins og 1942. Breytingarnar 1989 og 1999 voru smámunir og þess vegna náðist samstaða um þær. Því er algert öfugmæli að tala um órofa samstöðu um kjördæmsskipunina. 1931, 1942 og 1959 knúði meirihlutinn sitt fram.

Talsmenn allra flokka sannmæltust um það 1943-44 að gera heildarendurskoðun á stjórnarskránni og forseti landsins brýndi þá til þess í áramótaávarpi 1949. Fjölmörgum stjórnarskrárnefndum hefur síðustu 70 ár mistekist þetta af því að það hefur ekki náðst samstaða. Minnihlutinn hefur alltaf knúið sitt fram í þessu atriði af því að fyrirfram var gert skilyrði um algera samstöðu.

Landhelgismálið: Það var samstaða um útfærsluna í 4 mílur og lokun flóa og fjarða 1952 og Ólafur Thors lýsti því vel af hverju: Vegna þess að engin ríkisstjórn myndi komast upp með annað.

1958 var bullandi ágreiningur um landhelgismálið og líf vinstri stjórnarinnar hékk á bláþræði mánuðum saman út af logandi ágreiningi sem Lúðvík Jósepsson lýsti vel í sérstökum bæklingi sem hann gaf út um það.

Þegar ljóst var að Lúðvík hefði sitt fram náðist loks samstaða á síðustu stundu af því að þjóðinni varð ljóst að annað myndi leiða til ósigurs og ófarnaðar.

Um samingana um lausn málsins með samningum við Breta var engin samstaða á þingi, – meirhlutinn knúði sitt fram og minnihlutinn lýsti því meira að segja yfir að hann teldi sig, ef hann kæmsti vil valda,  ekki bundinn af samningnum né því að skylt væri að bera deilur um landhelgina undir Alþjóðadómstólinn i Haag.

Stjórnarandstaðan felldi síðan stjórnina 1971 eftir mikil átök fyrir kosningarnar um landhelgismálið. Nýr meirihluti knúði fram 50 mílna útfærslu 1972 án þess að skylt væri að bera málið undir Alþjóðadómstólinn. Gylfi Þ. Gíslason sagði síðar að landhelgismálið hefði ráðið mestu um það að Viðreisnarstjórnin féll og nýr meirihluti knúði það fram að ógilda það sem fyrri meirhiuti hafði knúið fram.

Eins og 1958 var ljóst á síðustu stund að samstaða yrði að myndast meðal þjóðarinnar þegar nýja landhelgin tæki gildi enda enn á ný óráð að gera annað. Sjálfstæðisflokkurinn breytti í framhaldinu heldur betur um hjá sér og bar fram 200 mílna landhelgi sem síðar var fylgt eftir með þjóðarsamstöðu.

Af ofangreindu sést að það var logandi ágreiningur um landhelgismálið sumarið 1958 og á árunum 1962 til 1972, eða í heilan áratug.

Með því að fara yfir helstu staðreyndir í þessum málum hér að ofan beini ég ekki orðum mínum að neinum ákveðnum mönnum né persónum, heldur er ég aðeins að leggja mitt af mörkum til upplýsandi umræðu og rökræðu um það sem nú er ofarlega á baugi.

Greinin er birt með leyfi höfundar, Ómars Ragnarssonar en hún birtist fyrst 2. janúar 2013 á bloggi Ómars sem má finna hér.