Jæja, hvernig voru jólin? Drakkstu of mikið, of oft, varðstu þér til skammar, keyrðirðu bíl undir áhrifum, vaknaðirðu í vitlausu póstnúmeri eða ertu bara lerkuð af langvarandi veisluhöldum og þynnku? Ertu kannski bara brött, búin að hrista þetta af  þér og afsakar þig með því að jólin séu nú bara einu sinni á ári og allir hvort eð er á sneplunum yfir hátíðarnar?

Ég ákvað að fara í meðferð inn á Vog í ágúst 2012. Ég hafði aldrei reynt að hætta að drekka, ætlaði að hætta öllu fyrr en því að láta áfengið vera. Fyrst átti að hætta að reykja, vera betri mamma, stunda líkamsrækt, verða grænmetisæta, því ég var þrátt fyrir allt á höttunum eftir betri líðan og kannski ekki síst betri andlegri líðan.

Eftir að ég eignaðist yngstu börnin mín þrjú glímdi ég við þunglyndi um margra ára skeið. Ég fékk eins og margir hraðafgreiðslu hjá geðlækni sem ráðlagði geðlyf. Hann ráðlagði reyndar að ég skyldi láta áfengi eiga sig en mér fannst nú ekki mín kúltíveraða daglega rauðvínsdrykkja vera áfengisneysla. Ég var ekki í neinni neyslu!

En auðvitað var ég í neyslu. Að drekka eitthvað þótt lítið sé nánast daglega er neysla. Að drekka oftar en fjórum sinnum í viku eitthvað áfengi er skilgreint sem dagdrykkja þótt neyslan fari fram að kvöldi til.

Ég hélt sumsé ekki að ég væri dagdrykkjumanneskja af því að ég fékk mér rauðvín eftir sólsetur en skilgreining læknanna á Vogi er sú að áfengisneysla fjórum sinnum í viku SÉ dagdrykkja enda nái maður þá aldrei almennilega að losna við áfengið úr líkamanum.

Kannski drekkurðu bara um helgar. Megnið af laugardegi og sunnudegi fer í það að jafna sig. Kannski ertu einhleyp og getur safnað kröftum án þess að það komi nokkrum við en kannski áttu börn sem vakna á morgnana, eldsnemma um helgar eins og aðra daga og gera réttmætar kröfur um að þeim sé sinnt.

Það er erfitt að sinna börnum þegar maður er illa fyrir kallaður, jafnvel þótt lítið hafi verið drukkið, það verður erfitt að gera einföldustu hluti og það sem ætti að vera sjálfsagt mál og auðvelt verk verður pirrandi og óyfirstíganlega flókið. Og þín líðan bitnar á þeim sem standa næst þér og samviskubitið og vanlíðan þín eykst.

Þunglyndi og áfengisdrykkja fer afskaplega illa saman. Áfengi er þunglyndisvaki og þunglyndi fylgir kvíði, lágt sjálfsmat, frestunarárátta, flótti og nagandi vanmáttarkennd. Að drekka áfengi ofan í þunglyndislyf er því algjört rugl.

Þegar talað er um konur sem drekka heima fyrir er stundum talað um gardínufyllibyttur, að drekka fyrir aftan gardínuna og horfa á lífið fyrir utan gluggann renna fram hjá sér. Að drekka í laumi.  Stunda vinnu en koma svo heim og drekka sig í svefn.

Sorglegt, en það er staðreynd að fullt af konum drekka einar heima, konur á öllum aldri.  Margar eldri konur eru einmana, drekka einar, eru löngu búnar að koma börnunum til manns, búnar að ljúka sinni starfsævi og finnst þær ekkert hafa til að lifa fyrir. Ég hitti nokkrar eldri konur á Vogi, konur sem voru komnar um og yfir sjötugt og vildu bæta lífsgæði sín því áfengisneysla dregur líka úr allri framkvæmd og áræðni. ­Þær voru hættar að hafa sig í nokkurn skapaðan hlut nema það að fá sér í glas.

Lífið er sko ekki búið um sjötugt,  ég þekki konu sem er komin yfir áttrætt og hætti að drekka rétt eftir sextugt og hún er allra manna hressust. Ung í anda, fylgist vel með, lifir innihaldsríku lífi og stundar félagslíf án áfengis.

Mín áfengisdrykkja var aldrei á bak við gardínu, ég drakk áfengi bara þegar mér sýndist, faldi það aldrei og fór aldrei í launkofa með það að ég ætti örugglega við áfengisvandamál að stríða.  Það hafði ég vitað í mörg ár og um það vitnuðu ótal atvik þar sem ég hafði drukkið of mikið og sett ofan fyrir vikið.  Allajafna var þetta ekki til nokkurs ama fyrir aðra í kringum mig en af og til komu stóru fylliríin, skandalarnir sem erfiðara var að strauja yfir og atburðir þar sem ég hreinlega stofnaði lífi mínu eða annarra í hættu. Dómgreindarleysi er fylgifiskur áfengisneyslu og ég er vissulega sek um það að hafa tekið afdrifaríkar ákvarðanir í trássi við alla dómgreind.

Þegar ég ákvað að fara í meðferð brást fólk mismunandi við því, sumir voru hissa, aðrir samglöddust mér, enn aðrir eflaust dauðfegnir og ég skal viðurenna að það fór afskaplega í taugarnar á mér að fólk hefði yfirleitt einhverja skoðun á því hvort ég ætti að hætta að drekka eða ekki.

Ég ráðlegg því þeim sem eiga ættingja og vini sem vilja hætta að drekka að vera ekkert að láta uppi eigið viðhorf, hvort heldur er undrun, gleði eða ofskæti yfir ákvörðun viðkomandi, heldur að vera bara til taks.  Það að hætta að drekka er stór ákvörðun og sá sem hefur tekið þá ákvörðun þarf ekkert á athugasemdum ófaglærðra besservissera að halda.

Vogur er spítali og þar starfa læknar og hjúkrunarfólk sem vita nákvæmlega hvers við alkóhólistarnir þörfnumst. Alkóhólismi er sjúkdómur sem hægt er að halda niðri með því að drekka ekki áfengi, og teljir þú að þú hefðir gott af því að fá hjálp við það þá áttu ekki að bíða með að hringja og biðja um pláss á Vogi.  Þú getur líka, ef þú vilt ekki rjúka inn á Vog, haft samband við einhvern sem er hættur að drekka og bara byrjað á að spjalla við viðkomandi. Þú ert ekki ein á báti.

Að vera sjúklingur á Vogi er ekki slæm staða. Já, þú ert á slopp og heimafatnaði eða náttfötum. Þú þarft að deila herbergi með öðrum en er það svo slæmt? Gildir það ekki líka um aðrar sjúkrastofnanir? Ertu eitthvað of góð til að deila herbergi með öðrum? Ég var í herbergi með kornungum stuðboltum og þetta var eins og að fá loksins að upplifa að vera á heimavist sem í mínu tilfelli var langþráður draumur. Mikið hlegið og skrafað.

Ég hélt að á Vogi væri stundað eitthvert trúboð, en það var öðru nær. Aldrei var minnst á Guð utan þegar einn maður kom og hélt svoleiðis dómadagsþvæluræðu um guðsótta og helvíti á lokuðum AA kynningarfundi að ég gekk á dyr. Maðurinn reyndist vera galinn og það var viðurkennt af starfsfólki að hann hefði ekki átt að fá leyfi til að messa yfir mannskapnum.

Þeir eru margir pokaprestarnir sem vilja kenna alkóhólistum að lifa lífinu. Margir þeirra eru sérlega viljugir að kenna meðan þeir eru sjálfir í meðferð en ég valdi sumsé að hlusta eingöngu á læknana, hjúkrunarfólkið og meðferðarráðgjafana sem allir sem einn voru fyrsta flokks að mínu viti.

Dagarnir á Vogi einkennast af fyrirlestrum og hópatímum. Ég var dauðhrædd um að vitsmunum mínum yrði stórlega misboðið á Vogi en það var nú öðru nær. Fræðandi og merkilegir fyrirlestrar og gagnlegir hópatímar.  Ekkert kjaftæði.

Það sem kannski er mikilvægt að vita er það að inni á Vogi eru allir á sama báti. Þú ert meðal fólks sem eins og þú á við vanda að stríða. Það eru allir komnir þangað til að ná bata eins og þú og það er enginn að pæla í þér. Það eru allir uppteknir við það sem þeir eiga að vera að gera, að ná áttum og heilsu sjálfra sín vegna. Þar er ekki boðið upp á neinar sérmeðferðir, eitt gengur yfir alla hvort sem þú ert sprautufíkill, pilluæta, grashaus eða áfengissjúklingur. Enda allir að glíma við það sama, að losna undan fíkn og ná stjórn á eigin líðan allsgáður.

Ekki draga það að hætta að drekka ef þú hefur grun um það að það yrði þér til gagns.

Ég get ekki byrjað að lýsa hvað það hefur gert mér gott að hætta að drekka.  Ég eins og margir byrjaði að drekka áfengi á unglingsaldri og því má segja að áfengisneysla hafi leynt og ljóst litað allt mitt líf með beinum og óbeinum hætti.

Ég hef aldrei fyrr en nú náð því að vera það sem kallað er í jafnvægi. Mér finnst ég fyrst núna orðin fullorðin, geta hugsað verulega skýrt, tekið ígrundaðar ákvarðanir, ég er hætt að fresta og draga á langinn. Ég hef fulla orku til að takast á við börnin mín og vinnuna og það setur mig fátt úr jafnvægi. Og þunglyndið og fylgifiskar þess eru á bak og burt. Enginn kvíði, ástæðulaus depurð, sjálfshatur og sjálfsniðurrif. Og engin þunglyndislyf sem ég kannski þurfti aldrei á að halda hefði ég bara hætt fyrr að drekka.

Og ég hef ekkert öðlast englavængi, gengið öfgasamtökum á hönd eða misst húmorinn. Síður en svo.  Lífið er skemmtilegra, innihaldsríkara, mér verður margfalt meira úr verki og ég er 100% til reiðu fyrir þá sem mér þykir vænst um.

Það er alltaf góður tími til að hætta að drekka ef þú átt við vandamál að stríða. Enginn tími verri en annar og flestir vinnuveitendur hafa fullan skilning á því að fólk vilji bæta heilsu sína og stunda vinnu sína af fullum kröftum.

Ef þú handleggsbrýtur þig þá reynirðu ekki að tjasla þér saman sjálfur eða hringir í vinkonu sem að eigin viti er uppfull af fræðandi upplýsingum um beinbrot. Þú ferð á slysavarðstofuna og færð faglega aðstoð, ekki satt?

Ef þú ert farin að sjá illa á bók þá ferðu til augnlæknis og færð gleraugu svo að þú þurfir ekki að giska á innihald bókarinnar.

Ef þú þjáist af sykursýki þá þarftu í mörgum tilfellum að sprauta þig með insúlíni sem þú færð hjá lækni, ekki satt?  þú lætur ekki Nonna frænda þræla einhverju glundri í æðarnar á þér af því að hann segist hafa vit á því.

Hættu að láta eins og þú sért læknir, gefðu besservisserunum í kringum þig frí, sættu þig við þá staðreynd að þú hefur misst stjórnina, berðu höfuðið hátt, fáðu aðstoð hjá fagfólki og þiggðu hana með þökkum. Ekki hika við það.

Margir sem eiga ástvini sem þjást af fíknisjúkdómum eiga erfitt um hátíðirnar. Kvennablaðinu barst þessi stutta hugleiðing og fengum við leyfi til að birta hana en höfundur vill ekki koma fram undir nafni. Það er slæmt að fíknisjukdómum fylgi ennþá árið 2014 skömm. Þessu hugarfari þarf að breyta. Fíknisjúkdómar eiga ekki að vera feimnismál. Hugleiðingin lýsir hugarástandi aðstaðdenda vel og þess virði að lesa hana.

Elsku besti… Sunnudagsmorgun.  Ég hringi út um allan bæ. Þú hefur ekki skilað þér heim.  Ekki í þrjá heila daga. Það eru jól.

Kvíðinn, áhyggjurnar, spurningar og bjargleysið hellist yfir mig. Hvar ertu? Ertu á lífi? Er í lagi með þig?

Veistu hvernig mér konunni þinni líður? Börnunum þínum? Eigum við að fara út að leita? Ég er búin að hringja í alla vinina, það hefur enginn heyrt frá þér? Hvað getum við gert?

Tíminn virðist ekki líða. Loksins, heyrist frá þér. Þú ert á leið heim. Kemur heim og ferð að sofa. Vilt ekki við neinn tala. Vilt ekki þiggja neina hjálp.

Fíknin stjórnar þér. Hún er meira aðlaðandi en hversdagslífið, vinnan, ég, börnin, heimilið, vinir og fjölskyldan.

Bjargleysi okkar sem stöndum þér næst er algjört. Vonleysi og uppgjöf. Hvað gerir maður þegar sá sem misst hefur tökin, er á valdi áfengis, fíkniefna og vill enga hjálp.

Hvernig verður þetta núna í þetta skiptið? Hversu langt er í að þetta gerist aftur? Er hægt að horfa í aðra átt og halda áfram? Held ekki…

Nýsjálenska tónlistarkonan Lorde segir í nýlegu viðtali við New York Times að hún vilji ekki vera kölluð tánings-bomba (e. teenage hottie). „Frasinn táningsbomba fær mig til að æla“ segir söngkonan unga sem sló í gegn með laginu Royals. Hún tók þó sérstaklega fram að hún væri hvorki andsnúin kynlífi né nekt en að hún hafi sjálf ekki talið nauðsynlegt að fækka fötum starfs síns vegna hingað til.

Borgaðu niður kreditkortaskuldir og reyndu að losa þig við þau.

Hreyfðu þig án mikils tilkostnaðar, farðu út að hlaupa og horfðu á ókeypis æfingamyndbönd á netinu. Nýttu þér tilboð líkamsræktarstöðva.

Hættu að henda mat. Vertu skynsöm í innkaupum og frystu afganga til að eiga til góða seinna meir.

Byrjaðu að leggja fyrir þó ekki sé nema 10.000 kall á mánuði. Stofnaðu sparireikning og láttu eins og þessir peningar séu ekki til.

Segðu upp blaða og tímaritaáskrift og lestu þau á næstu biðstofu.

Taktu oftar strætó eða labbaðu og sparaðu þér bensínkaup.

Fáðu þér bókasafnsskírteini, lestu nýjustu bækurnar frítt og fáðu lánaðar myndir fyrir börnin.

Hættu að reykja.

Hugsaðu vel um þig þá þarftu síður að fara til læknis og greiða fyrir læknishjálp.

Hirtu vel í þér tennurnar, það er dýrt að fara til tannlæknis.

Nýttu þér tilboð veitingastaða og verslana á Facebook.

Kauptu föt á útsölum á sjálfa þig. Verslaðu útiföt á börnin á bland.is.

Kauptu kaffi, klósettpappír, eldhúsrúllur og þvottaefni í magnpakkningum.

Kauptu sparperur og hafðu kveikt á kertum í stað þess að hafa allt stanslaust uppljómað.

Reyndu að gera þér mat úr því sem þú ert góð í. Stofnaðu lítið fyrirtæki og halaðu inn tekjur af því sem þú kannt og getur nú þegar!

Gangi þér vel!

Þorbjörg Hafsteinsdóttir næringarþerapisti og Anna Margrét yogakennari í Yogashala standa fyrir spennandi námskeiði sem hefjast 11. janúar. Við Kvennablaðskonur hittum þær stöllur um daginn og tókum þær tali og munum við birta það viðtal á næstu dögum. Engum blöðum er um það að fletta að þetta er spennandi námskeið fyrir þá sem vilja taka sig í gegn á nýju ári og um að gera að bóka snemma því það er 10% afsláttur ef bókað er fyrir 8. janúar. Við mælum með að þið kynnið ykkur þetta!

Forlagið og Verðlaunasjóður íslenskra barnabóka auglýsa eftir handritum að skáldsögu fyrir börn og unglinga í árlega samkeppni um Íslensku barnabókaverðlaunin. Sagan skal vera að lágmarki 50 blaðsíður að lengd. Ekki er gert ráð fyrir því að verðlaunasagan verði myndskreytt.

Skilafrestur er til 3. febrúar 2014.

Dómnefnd velur besta handritið og kemur það út hjá Forlaginu haustið 2014. Verðlaunin nema 500.000 krónum auk höfundarlauna.

Handritum skal skila í fjórriti til:

Verðlaunasjóður íslenskra barnabóka
Forlagið
Bræðraborgarstíg 7
101 Reykjavík

Handrit á að merkja með dulnefni en rétt nafn höfundar fylgi með í umslagi.

Handrit eru ekki endursend en hægt er að nálgast þau hjá Forlaginu á tímabilinu 1. maí til 1. september 2014.

Frekari upplýsingar veitir Sigþrúður Gunnarsdóttir í síma 575 5604 / sigthrudur@forlagid.is

Svona gerir þú spænska eggjaköku.

1 brúnn laukur skorin smátt og gylltur á pönnu með smá ólífuolíu, passa að brúna ekki heldur aðeins láta hann svitna og gyllast.

Afgangskartöflur frá kvöldinu áður skornar í bita og  settar saman við laukinn.

Þeytið 8-10 egg í skál og piprið og saltið. Hellið eggjasoppunni yfir kartöflurnar og laukinn og eldið á lægsta hita á hellu. Til að eggjakakan eldist vel að ofan hita ég ofninn í 150 gráður og nota pönnu með stálskafti. Þá get ég hent pönnunni inn í ofn svo eggjakakan eldist nú örugglega í gegn.

Upplagt að bera fram með tómötum og fersku basil.

Nú er um að gera að næra líkama og sál, undirbúa sig fyrir vorið sem fyrr eða síðar lætur kræla á sér.  Í skammdeginu er fínt að skella í sig grænum safa á morgnana til að hrista sig í gang og fylla sig af vítamínum og orku. Solla á Gló er auðvitað með auðvelda uppskrift að grænum djús sem auðvelt er að gera.  Uppskriftin er svona:

Grænn djús

2 dl vatn
¼ stk. agúrka
2 sellerístilkar
4 grænkálsblöð eða annað grænt kál
nokkrir stönglar af steinselju eða kóríander
1 sítróna eða límóna, afhýdd
3 cm biti fersk engiferrót
1 grænt epli, kjarnhreinsað

Skerið hráefnið í bita, setjið vatnið í blandarann og síðan restina af uppskriftinni útí. Blandið þar til vel maukað, sigtið með því að hella í gegnum spírupoka (fæst í Ljósinu Langholtsveg 43) líka hægt að nota nælonsokk. Geymist í sólarhring í kæli, má frysta.

Hér er svo myndband þar sem Solla kennir þetta skref fyrir skref!

Mig langaði mest að hlaupa inn í eldhús og kyssa kokkinn – þetta var svo gott.

Ég á eiginlega engin orð til að lýsa þessum rétti. Hann var of góður. Mamma mia.

Og er ég nú ekki vön að elda neitt hræðilegan mat.

Er ekki í lagi að hrósa sér smá? Jú…ég held það bara…

Þetta byrjaði allt með þorskflaki. Og algjöru stefnuleysi.
Ég er pínu kvefuð og röddin ekki alveg í lagi, þannig að þegar ég bað um “rúmt kíló” af þorski í fiskbúðinni áðan, fann hann til “þrjú kíló” af þorski. Það var okkur hin mesta ráðgáta í fyrstu hvernig kíló af þorski gat orðið að þrem kílóum af þorski, þangað til við föttuðum að ég hafði sagt “rúmt” þarna á undan. Ég kaupi yfirleitt rúmt kíló af þorski. Og ég kaupi yfirleitt þorsk ef ég hef ekki hugmynd um hvað ég ætla að elda. Það verður alltaf til eitthvað gott úr því.

Setti smá rifinn sítrónubörk, jómfrúarolíu, sjávarsalt og hvítan pipar í fat og velti flakinu upp úr því…

Mundi þá eftir smávegis af ólívutapenade sem ég átti inn í skáp…

…sem ég smurði á fiskinn…

Á leið minni um ísskápinn, rakst ég á þessar kartöflur.
Heil 5 stykki og ekki í stærri kantinum….

Ég er búin að horfa á þær nokkrum sinnum hérna í ísskápsskúffunni og velta fyrir mér hver yrðu örlög þeirra. Í hvað notar maður 5 pínulitlar kartöflur?
Og eins og þið vitið – er mér mjög illa við að henda mat.

Og þetta urðu örlög þeirra!
Skar þær þunnt, skellti þeim í kalt vatn í smástund til að ná mestu sterkjunni úr.
Þerraði þær vel, velti úr jómfrúarolíu og raðaði þeim síðan á fiskinn.

Smávegis af sjávarsalti yfir….ofninn á svona 170-180 gráður….

Hækkaði hitann eftir um það bil 25 mínútur og setti yfirhitann á.
Til að fá kartöflurnar stökkar. Notaði tækifærið og skellti smávegis af smjöri þar ofaná
líka…sem ég sullaði svo yfir kartöflurnar við og við næstu 10-15 mínúturnar eða svo…

Og þetta kom úr ofninum….

Síðan er það meðlætið sem var að gerast meðan fiskurinn var í ofninum.
Ái hvað það var gott…

Skar 2 rauðlauka þunnt og skellti á pönnuna ásamt jómfrúarolíu og örlitlu sjávarsalti.
Þegar þeir voru orðnir nokkuð linir, fór örþunnt skorinn hvítlaukur í partíið með þeim.
Alveg…5-6 stór hvítlauksrif. Mér finnst hvítlaukur góður;)

Og 2 ansjósur. Þær bundu þetta saman. Og nokkrar svartar ólívur duttu á pönnuna líka.
Og spínat. 2 pokar af bláfjallaspínati. 150 grömm sem sé (kíkti á pokann og hver poki er 75 gr. Djöfull er ég klár að reikna;)
Verði ykkur að góðu!

Hér eru þrír fyrstu þættir Mömmumorgna samankomnir. Við höldum áfram upptökum á nýjum þáttum á nýju ári! Þáttunum stjórna þær Soffía Steingrímsdóttir hjúkrunarfræðingur og Andrea Sóleyjar og Björgvinsdóttir.

Endilega sendið okkur ábendingar um efni sem ykkur langar til að fá meiri vitneskju um en í Mömmumorgnum munum við ræða allt sem viðkemur, meðgöngu, fæðingu og barnauppeldi!

Njótið!

Myndirnar hér meðfylgjandi segja meira en mörg orð.

Tekið af www.9gag.com

Það er upplagt að breyta til og fá sér chiagraut af og til.  Chiafræin eru þrátt fyrir smæð sína alveg ofurnæringarrík. Stútfull af kalki, Omega 3, Pótassíum og járni og tvöfalt meira af andoxunarefnum en í sambærilegum skammti af bláberjum. Chiafræin eru seðjandi því þau draga í sig tífalda þyngd sína í raka. Alltaf gaman að prófa eitthvað nýtt og hollt.

Hér er frábær uppskrift frá Sollu á Gló og myndband þar sem hún kennir þetta skref fyrir skref.

Þetta er enginn vandi!

Chiagrautur:

½ dl chiafræ
3 dl vatn

Útá grautinn:
½ epli, skorið í bita
jurtamjólk eða lífræn kúamjólk
1 msk fræ (t.d.hampfræ, sesamfræ eða graskerjafræ)
1 msk þurrkaðir ávextir, skornir í bita (mórber, döðlur, aprikósur eða rúsínur)
1 tsk ofurfæði ef vill (t.d. kakónibbur, blómafræflar, lucuma, maca eða hampprótein)

Setjið chiafræin í skál ásamt vatninu, hrærið í smástund og látið standa í 10 mínútur. Einnig má láta þau liggja í bleyti yfir nótt. Næsta morgun hrærið þið eplunum útí, setjið ykkar uppáhalds mjólk útá ásamt fræjum, þurrkuðum ávöxtum og jafnvel smá ofurfæðu ef vill.

Sigrún og Friðgeir – Ferðasaga

“Hvernig drukknar maður með börnum sínum?” Þessi setning úr Ferðasögu Sigrúnar og Friðgeirs eftir Sigrúnu Pálsdóttur sagnfræðing hefur ómað í höfði mér síðan ég lauk við bókina. Flestar ferðasögur hefjast á brottför að heiman, ævintýrum og sigrum og loks farsælli heimkomu en hér er því ekki að heilsa. Þau hjónakornin fara ung til Bandaríkjanna til náms í læknisfræði í heimstyrjöldinni síðari. Það er ekki auðvelt en allt gengur þeim í haginn enda harðduglegt og metnaðarfullt fólk með brennandi áhuga á að bæta heiminn. En grimm örlög bíða þeirra og það hefur mikil áhrif á mann að vita að þau munu farast ásamt þremur börnum sínum með Goðafossi sem var sökkt af þýskum kafbáti rétt fyrir stríðslok úti fyrir Garðsskaga, þann 10. nóvember 1944.

Þvílík sóun og blóðtaka fyrir þjóðina, 24 manneskjur drukknuðu, 19 var bjargað við illan leik. Tónninn fyrir þessi grimmu örlög er sleginn strax á fyrstu blaðsíðum bókarinnar þegar dregin er upp mynd af hollensku farþegaskipi, Voledam, sem varð fyrir kafbátaárás og 77 börn deyja í náttfötunum sínum og björgunarvestum á kaldri haustnóttu, 400 sjómílur vestur af Skotlandi. En engum kom til hugar að slík örlög biðu íslenskra barna þótt ógnin vofði alls staðar yfir.

Þeim hjónum er fylgt eftir í Bandaríkjunum, lýst er fjölskyldulífi þeirra og framgangi við fræga spítala en Friðgeir var fyrsti Íslendingurinn sem lauk doktorsprófi frá Harvard og Sigrún hafði rétt lokið kandídatsári sínu þegar þau sneru heim, ein örfárra kvenkyns lækna á Íslandi. Þau áttu þriggja ára son áður en þau fóru utan, Óla, en Ragnheiður, barnlaus vinkona Sigrúnar, gætti hans meðan þau fóru að leita fyrir sér  um húsnæði og skóla. Það hefur eflaust hefur tekið á þær báðar, Friðgeir fer síðan stutta ferð til  Íslands að sækja Óla og fjölskyldan er sameinuð, Sverrir fæðist og loks Sigrún litla sem er pelabarn í heimferðinni. Sigrún hægir á námi sínu og frama með barneignunum en fjölskyldan er hamingjusöm og allt stefnir í bjarta framtíð.

Stuðst er við margvíslegar heimildir, s.s. hjartaskerandi ljósmyndir og ómetanlega dýrmæt bréfasöfn vina og vandamanna, m.a. bréf milli Sigrúnar og Ragnheiðar, ýmis viðtöl og margvíslegar prentaðar bækur, m.a. greinar um Reykjavík á þessum tíma, framtíðarhorfur íslensku þjóðarinnar, framvindu stríðsins og um innviði Gullfoss til að skapa rétta stemningu og rekja slóð þeirra hjóna. Heimildavinna er hin vandaðasta og er þá sama hvort litið er til tilvísana eða útlegginga af hendi höfundar. Oftast vil ég hafa tilvísanir neðanmáls en í þessu tilviki passa þær aftast. Þar segir meðal annars að  lík þeirra Óla og Sverris voru þau einu sem fundust.  Saga þeirra Sigrúnar og Friðgeirs er mjög vel skrifuð, hér er ekkert of eða van. Síðasti kaflinn er magnaður, ekkert yfirdrifið, engin væmni, átakanlega sorglegum atburði er lýst eins fallega og hægt er.

“Og myrkrið undir yfirborði sjávar sem verður svartara við hvert orð sem reynir að lýsa því sem þar hefur gerst” (183).

Til að hafin sé rannsókn á kynferðisbroti þarf þolandi eða eftir atvikum forráðamaður þolanda að mæta á lögreglustöð og leggja fram kæru. Í einstaka tilvikum þarf þetta ekki að vera sérlega íþyngjandi en þetta getur verið mörgum brotaþola ansi þungt skref að taka.

Það er nefnilega svo að fjölmörg kynferðisbrot eiga sér stað gegn einstaklingi sem gerandi þekkir eða tengist fjölskylduböndum. Því getur það orðið brotaþola sérlega íþyngjandi að þurfa að stíga skrefið inn á lögreglustöðina til að leggja fram kæru. Í mörgum tilvikum þarf brotaþoli að sæta því að gerandi, vinir eða fjölskylda geranda þrýsta á brotaþola að kæra ekki. Leggst sá þrýstingur þá ofan á þá miklu angist sem fyrir er hjá brotaþola í kjölfar brotsins.

Ég vil sjá breytingu á þessu. Það er í höndum ákæruvaldsins að rannsaka og gefa út ákæru vegna kynferðisbrots. Sú venja hefur skapast að brotaþoli eða forráðamaður verður fyrst að leggja fram kæru svo rannsókn fari fram. Slíkt er ekki lögbundið heldur er það afsakað með því að mál af þessum toga séu mjög erfið hvað sönnun varðar og sé brotaþoli ekki með í rannsókninni þá sé hægara sagt en gert að halda áfram.

Í dag vitum við að fjölmörg kynferðisbrot komast aldrei inn á borð hjá lögreglu. Sem lögmaður Neyðarmóttöku fyrir þolendur kynferðis- og heimilisofbeldis veit ég líka að fjölmargir þolendur ofbeldis leita þangað til rannsóknar og meðferðar í kjölfar kynferðisbrots en þora svo ekki að leggja fram kæru af ótta við gerandann. Brotaþoli óttast viðbrögð geranda, fjölskyldu eða vina. Mögulega er um sameiginlega vini að ræða eða jafnvel sameiginlega fjölskyldu.

Allt of oft heyri ég í mínu starfi af miklum þrýstingi sem lagður er á brotaþola um að kæra ekki. Brotaþoli er spurður hvort hann geri sér grein fyrir hvað ákæra getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir gerandann. Framtíðarplönin séu í hættu og jafnvel reynt að semja um greiðslu bóta undir borðið bara svo ekki sé lögð fram kæra.

Slíkur þrýstingur gerir ástandið hjá brotaþola bara verra. Þess vegna vil ég snúa ábyrgðinni á kærunni við og setja í hendur lögreglu. Brotaþoli getur þá farið til lögreglu og lagt fram sérstaka kröfu óski hann eftir að ekki verði haldið áfram með rannsóknina. Þannig er hægt að færa ábyrgðina á framvindu málsins til þeirra sem ábyrgðina eiga að hafa, nefnilega ákæruvaldsins.

Samkvæmt ítarlegri rannsókn Svölu Ólafsdóttur, dósents við lagadeild Háskólans í Reykjavík, á niðurstöðum hæstaréttardóma í kynferðisbrotamálum eru þekktir gerendur einungis 23% af þeim sem dæmdir eru í Hæstarétti. Draga má þá ályktun annars vegar að kynferðisbrot þekkts geranda gagnvart þolanda sé erfiðara í sönnun og komist því síður alla leið á æðra dómstig. Einnig sýnir þetta svart á hvítu að þolendur veigra sér frekar við að kæra þann sem þekktur er af ótta við afleiðingarnar. En rannsókn Svölu sýnir einnig að þar sem um er að ræða kynferðisbrot gegn barni eru þekktir gerendur 70%. Þarf þá brotaþoli eða e.a. forráðamaður að leggja fram kæru áður en rannsókn er hafin. Skiptir þá engu hvort barnaverndarnefnd hafi þegar óskað eftir rannsókn á málinu.  Tel ég þetta fullkomlega óeðlilegt þar sem álag á brotaþola og fjölskyldu er yfrið nóg þó ekki bætist við ábyrgðin við að leggja fram kæru.

Snúum ábyrgðinni við, setjum hana í hendur lögreglu og losum þolanda undan henni.

10. World War Z
Þessi epíski uppvakninga thriller var mjög skemmtilegur og spennandi. Brad Pitt var extra svalur í henni og ég elska góðar uppvakninga myndir. Flottar brellur og gervi.
IMDB: 7.1

9. Star Trek: Into Darkness
Þessi skemmtilega Star Trek mynd var rosalega góð. Benedict Cumberbatch lék Khan sem er núna einn uppáhalds „vondi kallinn“ minn, mjög skemmtileg, þótt þú sért ekki mikið fyrir Star Trek.
IMDB: 7.9

8. The Place Beyond The Pines
Svöl mynd með Ryan Gosling, Bradley Cooper og Evu Mendes. Mynd sem mun koma þér á óvart. Virkilega flott flétta.
IMDB: 7.4

7. Rush
Geðveikt flott mynd eftir Ron Howard sem er um tvo formúlu 1 kappaksturs menn sem eru ólíkir og keppa um heimsmeistaratitilinn. Sannsöguleg mynd um líf tveggja kappakstursmanna og leið þeirra að heimsmeistaratitlinum í F1 sem gerði þá að goðsögnum.
IMDB: 8.3

6. Captain Phillips
Fór á þessa með pabba, var að búast við svona “meh, fín mynd“ en hún var svo miklu meira en það. Kom skemmtilega á óvart og er virkilega svakaleg mynd sem er byggð á sönnum atburðum. Tom Hanks í sínu besta formi.
IMDB: 8.1

5. The Hobbit: Desolation Of Smaug
Sagan skemmtilega með öllum okkar uppáhalds persónum.  Bilbo, Gandálfur, Legolas og dvergarnir halda áfram til Erebor til að ná heimalandinu sínu aftur. Enn betri en fyrri myndin um Hobbitann að mínu mati.
IMDB: 8.3

4. Prisoners
Þessi mynd var eins og langur og rosalega spennandi löggu þáttur með Hugh Jackman og Jake Gyllenhaal. Ég var titrandi úr spennu allan tímann. Engan veginn hægt að sjá fyrir hvernig hún myndi enda og einhvern veginn fann maður sjálfan sig í öllum persónum og hvernig þau tókust á við aðstæður. Hversu langt ertu tilbúinn að ganga fyrir barnið þitt?!
IMDB: 8.1

3. The Secret Life Of Walter Mitty
Frábær „feel good“ mynd með Ben Stiller í aðal hlutverki. Ísland leikur stórt hlutverk enda notað sem tökustaður ekki bara fyrir þau atriði sem eiga að gerast á Íslandi  heldur einnig fyrir þau atriði sem eiga að gerast á  Grænlandi og í Afganistan.  Nokkrir íslenskir leikarar í myndinni sem gera hana enn skemmtilegri eins og Gunnar Helgason, Þórhallur Sigurðsson, og Ólafur Darri í frábæru hlutverki og gerir það snilldarlega.
IMDB: 7.7

2. The Wolf Of Wall Street
Þegar ég fór á þessa bjóst ég við góðri mynd enda Scorsese að leikstýra en þessi var alveg geðveikt góð. Leonardo DiCaprio og Jonah Hill
voru í aðalhlutverki í þessari skemmtilegu mynd sem sýnir hvernig græðgin og fíknefni geta eyðilagt líf þitt.
IMDB: 8.8

1. Gravity
Rosaleg mynd með Söndru Bullock og George Clooney. Myndin er flott, falleg og frábær tónlist. Minni á að Íslendingurinn Daði Einarsson var að vinna í þessari snilldar mynd. Spái því að hún muni raka að sér styttum á Óskarnum í mars.
IMDB: 8.4

Hér eru nokkrar góðar en náðu ekki á topp 10 listann:
Great Gatsby. (IMDB: 7.3)
Elysium. (IMDB: 6.7)
Mud. (IMDB: 7.5)

Næsti listi sem ég geri verður yfir 10 verstu myndir ársins að mínu mati. Gleðilegt bíómynda ár 2014

Um daginn lagðist ég á gólfið í ræktinni dauðuppgefin eftir púlið og sagði við vinkonu mína í gríni, „ég get ekki meir, sjitt hvað þetta er vont“. Ókunnugur maður gekk framhjá og sagði „þetta er vont en það venst, alveg eins og nauðgun“ og svo hló hann við.

Ég hikaði ekki við að horfa framan í hann, eldrauð af bræði og lýsa fyrir honum hvernig ég fékk æluna upp í kok yfir þessum ömurlega „brandara“ hans.

Í alvöru? Hverjum er skemmt? Hverjum finnst þetta fyndið? Það þarf að stoppa þetta grín! Hættum að hafa orðið nauðgun í flimtingum. Nauðgun er líkamlegt og andlegt ofbeldi og fórnarlömb nauðgunar bíða ofbeldisverksins aldrei bætur. Nauðgun er ekkert til að gantast með. „Facerape“ er enn annað dæmið um hvernig lítið er gert úr nauðgun…

.. en þegar við samþykkjum skoplega orðræðu um jafn alvarlegt mál og nauðgun er, verðum við um leið dofin gagnvart alvarleika málsins. Hlæjum ekki þegar aðrir grínast með níðingsverkið nauðgun, mótmælum!

„Hvert er besta ráðið gegn nauðgun?“ heyrði ég konu á mínum aldri spyrja vinkonur mínar. Ég sperrti eyrun því fyrir mér gat eina mögulega rétta svarið verið að gelda og stöðva alla nauðgara.

„Að kúka í sig. Það er besta ráðið við nauðgun, að kúka í sig. Ég meina hver hefur áhuga á að nauðga þér ef þú ert búin að kúka í þig?“

Ég þurfti að hemja sjálfa mig því ég snöggreiddist. En hún er ekki sú fyrsta sem dreifir ráðum og ábendingum um hvernig hægt sé að verjast nauðgun. Klæddu þig öðruvísi, ekki ganga um ein að næturlagi, ekki drekka vín, ekki umgangast ókunnuga, ekki eiga vini, ekki vera til!

Hvernig er hægt að gefa ráð gegn nauðgun þegar nauðgun er aldrei á ábyrgð fórnarlambsins? Nauðgun er í öllum tilfellum á ábyrgð nauðgarans!

Samkvæmt ársskýrslu Stígamóta leituðu 140 einstaklingar til samtakanna árið 2012 vegna nauðgunar. Vegna nauðgunartilrauna leituðu 23 einstaklingar og átta vegna gruns um nauðgun. Þetta eru bara tölulegar upplýsingar frá Stígamótum en fórnarlömb nauðgunar leita víða aðstoðar og því miður mörg hver alls ekki. Þessar tölur er bara toppurinn á ísjakanum.

Og þessar tölur Stígamóta einar og sér eru langt í frá eitthvað fyndnar.

Þess vegna bið ég þig og ykkur öll að segja ekki fleiri nauðgunarbrandara! Ekki flissa, hlæja eða verða vandræðaleg. Mótmælið, andmælið, stöðvið! Og ekki fleiri nauðgunarvarnarráð takk. Stöndum saman, segjum nauðgurum að hætta að nauðga!

Brauðbretti eða ostabakkar eru af ýmsum stærðum og gerðum, en sem timburmaður segi ég að þau eigi alltaf að vera úr timbri, algert náttúrulögmál! Margir hafa miður góða reynslu af því og kaupa sér plastbretti, sem að mínu mati hafa engan karakter eða sál. Við ættum að halda plastbrettabrennu sem fyrst.

Þessi miður góða reynsla af trébrettum er léleg ending þeirra, þ.e. brettin verða stundun föl og litlaus, þau vilja skemmast ef við látum renna vatn á og skrúbbum þau upp úr sápu, sem er nauðsynlegt af og til. Þau ofþorna og springa og þar fram eftir götunum.

Gangið úr skugga um það að olían sé hæf til að nota á matarílát.

Við getum lengt líftíma á trébrettum með því að olíubera þau, áður en við setjum þau í notkun. Í flestum tilfellum eru brettin, sem við kaupum í búð, ómeðhöndluð.  Afgreiðslufólkið lætur þig ekki alltaf vita að nauðsynlegt er að bera olíu á brettið fyrir notkun.

Þetta er ekki flókið: þú tekur einfaldlega matarolíu eða „food safe mineral oil“ (ekki borðplötuolíu, hún storknar og myndar filmu), berð á brettið nokkrar umferðir, eða þangað til viðurinn hættir að drekka í sig olíuna. Látið líða lengri tíma eftir hvert skipti svona þrisvar sinnum og brettið er tilbúið. Það sem gerist við þetta er að viðaræðarnar, sem eru eins og sogrör, mettast af olíu og hlífa þannig viðnum fyrir óæskilegum vökva eins og vatni. Því eins og flestir vita er vatn og súrefni okkar versti óvinur um leið og það er okkar besti vinur … þetta er svona „Stockholms syndrome“.

Vörumst djúpa skurði eða sprungur. Pússum niður eða hendum illa förnum brettum.

Vatnið þenur viðinn út, þornar og skilur viðinn eftir óvarinn, öfugt við olíuna sem þornar mun hægar. Þegar vatnið þornar eru viðarpípurnar í viðnum útþandar og móttækilegri fyrir vökva. Þannig getur hann tekið í sig matarleifar og annað sem festist á brettinu og brettið verður blettótt og úfið. Það sem verra er að næst þegar brettið blotnar þenst það meira og sprungurnar verða óhjákvæmilegar. Þá eignast þú nýja vini, bakteríurnar!

Endurtakið olíumeðferðina eftir þörfum eða þegar olían fer að skolast af brettinu.

Takið stiklu úr trébol, þurrkið, pússið og olíuberið.

Í lokin langar mig að koma með hugmyndir fyrir fólk að osta og brauðbrettum.  Ef þú sérð einhvern saga niður trjábol reyndu þá að fá viðkomandi til að saga þunna sneið handa þér, þurrkaðu hana í rólegheitum, pússaðu létt yfir og berðu olíuna á. Þurrkaðu sneiðina í rólegheitum, ekki á ofninum, annars getur hún bognað og sprungið. Þetta er þó alltaf smekksatriði, persónulega finnst mér alltaf flott að hafa viðinn grófan og náttúrulegan.

Hér er gamalt bretti sem hefur fengið að eldast. Vel viðhaldið bretti verður fallegra með tímanum.

Sem ostabakka er flott að taka einfaldlega náttúrustein, eins og gólfflísar og líma filt eða gúmmítappa neðan á.  Fara í steinsmiðjurnar, sem selja granít og fleiri steintegundir, og sníkja afsag af grjóti. Það er oft verið að henda svoleiðis afsagi og gæti nýst í bretti. Notið gamla þakskífu eða síldartunnulok. Þá er hægt að fara í grjótnámur og fleiga úr klöpp með hamri og meitli. Látið ímyndunaraflið leiða ykkur áfram.

Passið bara að detta ekki í grjótinu og verið með öryggisgleraugu ef þið ætlið að meitla steina.

Bon appetit!

Hér er steinskífa skorin úr íslensku hrauni.

Hér hefur einhver hoggið flögu úr steinnámu.

Fór inn á Facebook og komst að eftirfarandi:

Ég þarf að hætta að drekka uppáhalds teið mitt þar sem það er fullt af einhverju eitri.

Ég og fjölskylda mín verðum að hætta að borða hefðbundinn mat þar sem hann er fullur af eitri (bjúgu eða pylsur skolaðar niður með dísætri kókómjólk eru í miklu uppáhaldi á mínum bæ).

Fyrirsætur 10 sinnum mjórri en ég eru flokkaðar sem „plus size model“.

Ég verð að vera betri í markmiðasetningu til að halda mér heilbrigðri (lesist mjórri).

Ég á að sofa meira en Haffi (konur þurfa meiri svefn en karlar), væntanlega mun það einnig gera mig heilbrigðari (lesist mjórri).

Vinir mínir eru annaðhvort í útlöndum í sólbaði, að kafa í tærum sjó eða á skíðum í fallegu og björtu umhverfi, nú eða að hlaupa maraþon eða bara hjóla og hjóla heil ósköp.

Börn vina minna eru ekki bara falleg, þæg og til fyrirmyndar heldur líka ferlega klár.

Mitt barn á vini sem skjóta upp rakettum úr rassinum á sér (hvað er nú það?)

…en það er ljós í myrkrinu – byrja að drekka sítrónuvatn alla daga og þá mun líf mitt gjörbreytast!

Mörgum finnst janúar og febrúar alveg sérlega leiðinlegir mánuðir.  Skammdegið er mikið og frídagar engir. Þessum hugsanahætti þarf að breyta. Taktu á móti janúar og febrúar með bros á vör og notaðu þennan tíma til að plana fram í tímann og setja þér markmið.

Þetta er spennandi tími. Haltu boð og partý, bjóddu fólki í mat, haltu spilakvöld og farðu út á lífið. Þannig líður tíminn hratt og vorið er komið áður en þú veist af.

Ég nota sjálf janúar til að vinna í markmiðunum mínum og ég býð vinum og vandamönnum í heimsókn og í matarboð og ég er svo spennt í janúar að hann líður í raun allt of hratt.
„Pollýanna“ ræður ríkjum í febrúar, það er svo stuttur mánuður og líður svo hratt. Mars með daga eins og Bollu-, Sprengi- og Öskudag og að sjálfsögðu Hönnunarmars, sem býður uppá endalausa afþreyingu. Páskarnir eru í apríl og svo er bara komið vor!

Ég las eitt sinn bók sem hafði mikil áhrif á mig um árstíðir lífsins og þar segir; ,,Þú getur ekki breytt árstíðunum en þú getur breytt viðhorfum þínum.” Veturinn er tíminn til að vinna í sjálfum sér, verða betri og hæfari. Það er sniðugt að sækja námskeið og annað slíkt á veturna sem gerir mann hæfari til að njóta og taka á móti vorinu. Notaðu því veturinn til persónulegs þroska.

,,Ekki óska þess að hlutirnir séu auðveldari, óskaðu þess að þú sért betri.  Ekki óska eftir færri vandamálum, óskaðu þess að þú hafir fleiri hæfileika. Ekki óska eftir færri áskorunum, óskaðu þér meiri visku,”, segir í bókinni góðu og verðum við ekki öll að taka undir það.

Faðmaðu veturinn að þér og þá verður vorið betra því eitt er víst að það mun ávallt koma vor á eftir vetri. Vorið er sá tími sem margir halda upp á. Það færir okkur birtu og yl í kroppinn svo það er ekki hægt annað en að fagna því. Vorið er einnig tími tækifæranna, svo nýttu þau.

Ef þú vilt að hagur þinn og þú sjálf(ur) lítir vel út í haust, þá er vorið rétti tíminn til að sá. Hafðu því nóg að gera á vorin.
Það er nægilega mikið vor handa okkur öllum. Bítlarnir sungu „Lífið er svo stutt“, og fyrir John Lennon sem gekk um stræti New York borgar, voru það orð að sönnu.

Á sumrin þarftu að hugsa um garðinn þinn og passa uppskeruna. Þú getur verið viss um það að um leið og garðurinn þinn er orðinn fallegur og stendur í blóma þá kemur arfinn og illgresið og reynir að skemma garðinn þinn. Og það mun takast, nema þú hindrir það. Hluti þess að ná árangri er að læra að vernda það sem þú hefur skapað. Og það er mikilvægasta nám sumarsins. Mundu að njóta sumarsins, birtunnar sem umlykur okkur allan sólarhringinn og farðu út í náttúruna sem fyllir þig orku.

Haustið er sú árstíð sem við fáum uppskeru vors og sumars og hægt er að greina þroska okkar með því að líta á getu okkar til að taka ábyrgð á uppskerunni. Það sýnir einnig þroska að geta tekið uppskeruna og notað hana til að ná í frekari uppskeru að ári. Að taka fulla ábyrgð er hæsta form mannlegs þroska – og eitt það erfiðasta.
Það er dagurinn sem þú verður fullorðin(n).
Njótið!

13 ára stúlka Kyle Kelleher setti saman þessa hreyfimynd  og notaði til þess leir og ótrúlegt hugvit. Ekki einungis er myndbandið haganlega gert af þessari ungu kvikmyndagerðarkonu en skilningur hennar og framsetning á því efni sem hún er að fjalla um er þroskaður og ágengur.

Viðfangsefnið er meðferð svína í sláturhúsum og jafnframt vekur Kyle athygli á því miskunarlausa lífi sem dýr sem alin eru til matvælaframleiðslu búa við. Eða eins og einhver segir í kommentkerfinu sem fylgir meðfylgjandi myndbandi: “ Fyrst 13 ára stúlka hefur svo augljóslega skýra sýn á hversu röng þessi meðferð er, hvers vegna erum við fullorna fólkið ekki að gera eitthvað til þess að koma í veg fyrir þetta?“