Þessi litla hnáta er alveg með það á hreinu að hún ætlar sko ekki að gifta sig í einhverju bríaríi. Hún ætlar að fá sér vinnu fyrst og ef tilvonandi eiginmaður getur ekki skilið það, þá ætlar hún bara að finna einhvern annan.

Lærðu að hnýta hálstau!

Það vefst fyrir mörgum að binda fallegt hálstau eða þverslaufur. Þetta myndband leiðir þig í gegnum það í eitt skipti fyrir öll.  Þú verður aldrei framar í neinum vafa um það hvernig þetta er gert!

Þverslaufur klæða ekki alla og er þetta tekið fram til að forðast það að Kvennablaðið verði gert ábyrgt fyrir tískuslysum.

Hálstau eru í tísku meðal karlmanna svo það er bráðnauðsynlegt að kunna þetta vilji maður teljast maður með mönnum!

Hystería eða móðursýki er mjög gamalt sjúkdómshugtak. Í aldanna rás hefur sjúkdómurinn verið talinn fyrst og fremst kvennasjúkdómur, kenningar um orsakir hans verið ýmsar og því fer fjarri að hystería sé horfin; hún er bara nefnd öðrum nöfnum í geðgreiningarlyklum nútímans. Í þessum pistli og framhaldspistlum er fjallað um þann lækni sem með vísindalegum rannsóknum sínum á hysteríu kom af stað hysteríufaraldri í hinum vestræna heimi  fyrir meir en öld síðan. Eins og tíðkaðist í dramatískum sögum er aðalpersóna og sögusvið kynnt  fyrst.

Jean-Martin Charcot

Jean-Martin Charcot (1825-1893) var afar mikils metinn franskur taugalæknir um sína daga. Nafni hans er enn haldið á lofti þótt merkilega hljótt sé nú um hysteríurannsóknir hans. Hann skilgreindi fyrstur hreyfitaugungahrörnun (MND, stundum kölluð Charcot veikin í Frakklandi), heila- og mænusigg (MS-sjúkdóminn eða multiple sclerosis), jók mjög við þekkingu manna á Parkinsonsveiki, greindi fyrstur tabes dorsalis (mænutæringu, sem er taugasjúkdómur af völdum sárasóttar) og blandaða hreyfitaugahrörnun (ALS eða Lou-Gehrigs-sjúkdóm). Seinni hluta ævinnar snéri hann sér að því að rannsaka hysteriu.

Jean-Martin var næstelsti sonur vagnasmiðs í París. Þótt fjölskyldan tilheyrði verkamannastétt var hún alls ekki fátæk en svo sem heldur ekki auðug. Til var nægt fé til að mennta einn sonanna og faðir hans ákvað að það skyldi vera Jean-Martin. Elsti sonurinn átti að taka við vagnasmiðjunni og hinir tveir að ganga í herinn. Þótt Charcot væri sérlega listfengur, unnandi bókmennta og ágætur teiknari frá unga aldri, sá hann að listnám væri heldur ótryggt veganesti og veðjaði í staðinn á læknisfræði til frægðar og frama. (Þótt það komi efni þessa pistils ekkert við læt ég þess og getið að Jean-Martin Charcot var faðir Jean-Baptiste Charcot, læknisins og pólfarans knáa sem fórst með skipi sínu Pourquoi-Pas? þann 16. september 1936 við Álftanes á Mýrum).

Salpêtrière-spítalinn

Það kom e.t.v. einhverjum á óvart þegar hinn metnaðargjarni læknir Jean-Martin Charcot sóttist eftir yfirlæknisstöðu á Salpêtrière-spítalanum í París síðla árs 1861 og fékk starfið. Þessi stofnun átti sér langa sögu, var upphaflega byggð sem saltpétursgeymsla fyrir púðurgerð (þaðan er nafn spítalans dregið), síðar varð þetta geymsla fyrir vandræðakonur af ýmsu tagi, loks einhvers konar sjúkraheimili fyrir konur. Salpêtrière á sinn sess í sögu geðlækninga því það var þarna sem Philippe Pinel leysti geðsjúkar konur úr hlekkjum árið 1795, svo sem frægt er (krækt er í málverk sem sýnir atburðinn).  Enn þann dag í dag er Salpêtrière í fullum rekstri, nú sem almennt sjúkrahús, meira að segja virtur kennsluspítali, og heitir Pitié-Salpêtrière. Salpêtrière kemur því einnig við sögu nútímans, með allt öðrum hætti þó, má nefna að Díana prinsessa var flutt með hraði á þennan spítala eftir hörmulegt bílslys þann 31. ágúst 1997. Menn vita hvernig það fór.

Þegar Charcot hóf störf á Salpêtrière voru um 5000 konur á spítalanum, um helmingurinn talinn geðsjúkur en hinar voru fátæklingar sem voru illa farnir af ýmsum líkamlegum sjúkdómum, þar á meðal flogaveiki og hysteríu. Þessir ólíku sjúklingar voru meira og minna í einni kös í þessu „stórfenglega hæli mannlegrar eymdar“ sem Charcot kallaði svo. Þetta virtist ekki vera lokkandi pláss fyrir framagjarnan lækni. En Charcot sá tækifæri þar sem aðrir sáu tóm vandræði.

Salpêtrière var stærsti spítali í Evrópu og eiginlega „borg í borginni“ París. Þarna voru meir en hundrað byggingar af ýmsu tagi og frá ýmsum tímum, þröngar götur og stígar á milli þeirra, garðar og port og skúmaskot. Þarna var ræktað grænmeti, rekið pósthús, þvottahús sem þvoði allan þvott fyrir ríkisrekna spítala í París, saumastofur o.m.fl. Sjúklingar unnu eftir mætti á þessum stöðum, ásamt því að vera „gangastúlkur“, þ.e.a.s. aðstoða hjúkrunarkonurnar, og þágu lúsarlaun fyrir. Í Salpêtrière var einnig slökkvilið, tvær kirkjur (mótmælenda- og kaþólsk), verslun, kaffhús og starfandi vínkaupmaður. Þar voru meira að segja haldin böll; Geðveiku böllin á Salpêtrière voru mjög vinsæll þáttur í árlegu karnivali Parísarbúa og vel sótt af sjúklingum, læknum og öðru starfsfólki spítalans og borgarbúum. (Sjá nánar Bal des folles à la Salpêtrière á Wikipedia.)

Geðveikt ball á Salpêtrière

Charcot varð óumdeildur leiðtogi þessarar „borgar í borginni“ og eftir því sem hróður hans óx gáfu dagblöðin honum titla á borð við „Caesar Salpêtrière“ eða „Napóleon taugasjúkdómanna“ („Napoleon de la nevrose“).

Og sem orðstír Charcot óx og hann komst til æ meiri virðinga í læknasamfélagi Parísar (og Frakklands og raunar allrar Evrópu) lét hann gera ýmsar umbætur á sinni aðstöðu: Sett var upp fyrsta flokks rannsóknarstofa til að rannsaka vefsýni með fullkomnustu smásjám þeirra tíma, stór fyrirlestrarsalur var byggður enda vildi fjöldi manns hlýða á dr. Charcot og njóta sýninga hans, ekki síst eftir að hann snéri sér að hysteríurannsóknum og meðfylgjandi hysteríusýningum. Charcot breytti sem sagt Salpêtrière úr stórfenglegu hæli mannlegrar eymdar í frábært kennslusjúkrahús. Hann laðaði til samstarfs ýmsa afburðalækna og aðra fræðimenn sem dáðust óspart að honum (a.m.k. meðan hann var lífs), s.s. Joseph Babinski (sem uppgötvaði Babinski-viðbragðsprófið), Georges Gilles de la Tourette (sem fyrstur lýsti Tourette sjúkdómnum, raunar var það Charcot sjálfur sem kom því til leiðar að sjúkdómurinn væri kenndur við hann); Alfred Binet (annar höfundur greindarprófs sem enn notað) og Sigmund Freud, svo einhverjir séu nefndir.

Af hverju vildi Charcot ná yfirráðum yfir Salpêtrière?

Fyrir taugalækni sem vildi uppgötva eitthvað nýtt var Salpêtrière kjörið pláss. Þarna ægði saman alls kyns konum með allra handa krankleika, enda kallaði Charcot standið á Salpêtrière „ringulreið heilsubrestanna“ og vatt sér svo í að sortéra og greina á vísindalegan hátt. Hann hélt mjög nákvæmar sjúklingaskrár og brúkaði ýmsar nýstárlegar aðferðir til að mæla sjúkdómseinkenni, t.d. að festa fjaðrir á höfuð sjúklinga til að greina milli mismunandi skjálfta eða titrings og að nýta nýuppfundið spygmograph (frumstæðan púlsmæli) sömuleiðis til að mæla titring og skjálfta. Í sjúkraskránum eru ekki bara textar heldur heilmikið af teikningum og kom sér vel að Charcot var drátthagur, sem og margir hans aðstoðarmenn.

Charcot var einlægur dýravinur og gerði því aldrei kvikskurð á dýrum í rannsóknarskyni. Stór hluti sjúklinganna á Salpêtrière voru gamlar konur eða konur komnar að fótum fram. Þess þurfti því yfirleitt ekki lengi að bíða að sjúklingur sem hafði verið kyrfilega mældur og veginn og sjúkdómseinkenni hans vandlega skráð í riti og teikningum ræki upp tærnar svo hægt væri að kryfja hann. Með því að bera saman vefsýni við ítarlega skráð einkenni ýmiss krankleika („klínísk-pathológíska aðferð“ kallar höfundur greinar á íslensku þetta, sjá Sigurjón B. Stefánsson. 2010) komst Charcot ótrúlega langt áleiðis í að skilja og greina orsök og/eða einkenni ýmissa taugasjúkdóma, s.s. nefnt var í upphafi þessarar færslu. Og komst hjá því að gera dýratilraunir – síst af öllu vildi hann meiða dýr.

Áhugi Charcot á hysteríu

Það var eiginlega fyrir tilviljun að Jean-Martin Charcot snéri sér að hysteríu. Salpêtrière var löngum yfirfullt og um 1870 tók stjórn spítalans þá ákvörðun að hann skyldi aðallega sinna „einfaldri flogaveiki“, þ.e.a.s. flogaveiki- og hysteríusjúklingum. Flestir geðveiku sjúklingarnir voru fluttir á annan spítala og öðrum tvístrað.

Charcot áleit að hystería væri taugasjúkdómur, ekki geðsjúkdómur. (Hann hafði raunar engan áhuga á geðsjúkdómum, sem m.a. sést í því að í öllu því greina-og ritaflóði sem frá honum kom um ævina er einungis ein grein um geðsjúkdóm (nánar tiltekið um samkynhneigð/hómósexúalisma) sem hann er skráður höfundur fyrir ásamt geðlækni (alienista) og flestir telja að Charcot hafi ekki skrifað staf í greininni.

Hann tók því til óspilltra mála að greina hysteríu og leita uppi þá vefrænu skemmd sem ylli sjúkdómnum, alveg eins og hann hafði greint og fundið orsakir annarra taugasjúkdóma. Um þá iðju Charcot fjallar næsti pistill.

Heimildir:

Hustvedt, Asti. 2011. Medical Muses: Hysteria in Nineteenth-Century Paris. W. W. Norton & Company, New York og London.

Régnier, Christian. 2010. Gunpowder, madness, and hysteria: the birth of neurology in France Vignettes of five great neurologists who made history at the Salpêtrière Hospital in Paris: Jean-Martin Charcot (1825-1893), Pierre Marie (1853- 1940), Joseph Babinski (1857-1932), Jean Lhermitte (1877-1959), Paul Castaigne (1916-1988). Medicographia. 2010;32, s.310-318

Sigurjón B. Stefánsson. Taugalæknisfræði sérgrein verður til. Læknablaðið 2010/96. Fylgirit 64, s. 59-102.

Titilmyndin er hluti af frægu málverki, Une leçon clinique à la Salpêtrière, sem André Brouillet málaði 1887. Þarna sést Charcot sýna sinn frægasta hysteríusjúkling, Blanche Wittman, í vísindalega framkölluðu hysteríukasti. Krækt er í málverkið á Wikipedia.

Myndin af Charcot sem fylgir þessari færslu var gjöf hans til Sigmund Freud 1886.

Neðri myndin er af geðveiku balli á Salpêtrière og birtist í Le Monde Illustré þann 22. mars 1890.

NY Times, eitt fremsta dagblað í heimi, birtir í grein lista yfir áhugaverða staði sem vert er að  heimsækja á árinu 2014. Þarna eru ýmsir sérstæðir staðir nefndir til sögunnar en mig rak í rogastans þegar ég skoðaði listann og sá þar ljósmynd frá Íslandi.

Ljósmyndin frá hálendi Íslands sem fylgir hér er ótrúlega glæsileg, en textinn sem fylgir myndinni og er skrifaður af blaðamanni NY Times, Danielle Pergament, hlýtur að vera eins og spark í magann á öllum sem láta sig einhverju varða hvað verður um náttúru og auðlindir Íslands.

Það grætilega er að allt sem blaðamaður skrifar er ýkjulaust.

Textinn er svona í lauslegri þýðingu ónefnds velunnara Kvennablaðsins:

30. Hálendi Íslands

Náttúrundur eru í hættu.
Heimsækið þau áður en það er um seinan.

Áratugum saman hafa íslensk stjórnvöld verndað Þjórsárver;  hálendisvin við jökuljaðar með mýrlendi, stöðuvötnum, pollum og rústaflám. En á síðasta ári boðaði ríkisstjórnin áform um að rifta friðuninni og leyfa vatnsaflsvirkjun á svæðinu.

Sjáið fyrir ykkur stíflur, uppistöðulón, háspennulínur og malbikaða vegi í stað jöklakyrrðar og óbeislaðra fallvatna.

„Ef virkjanamenn sleppa inn á svæðið á annað borð verður engin leið að afstýra því að þeir gjörspilli öllu votlendissvæðinu,“ sagði Árni Finnsson, formaður Náttúruverndarsamtaka Íslands.

Frekari ótíðindi liggja í loftinu: Frumvarp til laga hefur verið lagt fram sem veikir enn frekar fyrri áform um verndarsvæði á Íslandi. Ef þið hyggist njóta hinnar víðfrægu, ósnortnu, náttúru Íslands ættuð þið að heimsækja landið strax. 

Danielle Pergament

Það er merkilegt að við skulum ætla okkur að verða að athlægi um allar jarðir fyrir skammsýni okkar og skeytingarleysi gagnvart einstakri náttúru landsins. Eins verður okkar minnst fyrir taumlausa græðgi íslenskra stjórnvalda á tímum þar sem allt hugsandi fólk vinnur hörðum höndum að því að vernda náttúruauðlindir jarðarinnar.

Komandi kynslóðir munu ekki frekar en ferðamenn frá öðrum löndum fá að lifa að kynnast ósnortinni náttúru landsins sem senn mun heyra sögunni til. Sorglegt svo ekki sé meira sagt og á okkar ábyrgð. Óskemmtilegur minnisvarði og svik við börnin okkar og barnabörn.

Á vef Umhverfisstofnunar segir svo um Þjórsárver, feitletrun er mín:

Þjórsárver voru fyrst lýst friðland árið 1981 og friðlýsingin var endurskoðuð árið 1987. Víðáttumesta gróðurvin á miðhálendinu. Stingur í stúf við harðneskjulegt umhverfið. Gróskumiklar og fjölskrúðugar flæðilendur með afar fjölskrúðugu gróðurfari. Mestu varpstöðvar heiðargæsarinnar í heimi. Svokallaðar rústir eru sérkennilegar sífreramyndanir í jarðvegi sem geta orðið yfir metri að stærð. Örnefni minna á búsetu útilegumanna í gegnum tíðina.

Svæðið er verndað samkvæmt samþykkt um votlendi sem hefur alþjóðlegt gildi, einkum fyrir fuglalíf (Ramsar). Á tímabilinu 1. maí til 10. júní er umferð um varplönd heiðargæsar bönnuð.

Þjórsárver er víðáttumikil gróðurvin á miðhálendi Íslands, um 140 ferkílómetrar að flatarmáli. Verin eru að mestu leyti vestan Þjórsár sunnan Hofsjökuls og eru í um 600 metra hæð yfir sjávarmáli. Meginhluti Þjórsárvera og aðliggjandi svæði (alls 583,9 km2) voru friðlýst árið 1981 og svæðið tekið á Ramsarskrána árið 1990 sem alþjóðlega mikilvægt votlendi, einkum vegna auðugs fuglalífs.

Gróin svæði í Þjórsárverum hafa endinguna -ver, svo sem Tjarnaver, Oddkelsver og Þúfuver. Orðið ver getur merkt tvennt, annars vegar mýri eða flói, og sú merking er viðtekin nú í huga fólks, en hins vegar, og það sem er nær lagi í þessu tilviki, getur það vísað til staðar þar sem menn veiddu dýr eða söfnuðu eggjum. Þessu til sönnunar má nefna íslenska orðið verbúðir, sem er haft um dvalarstaði sjómanna, og í norsku þekkjast orðin eggvær og dunvær, sem á íslensku verða eggver og dúnver: staðir þar sem stunduð var eggjataka eða dúntekja. Þjórsárver eru ein víðáttumesta og afskekktasta gróður­vin á hálendi Íslands. Sérstaða þeirra og tilvist er fyrst og fremst afrakstur af samspili jökla, vatns, jarðvegs, veðurfars, gróðurfars og dýralífs. Þjórsárver eru hluti mikilfenglegrar náttúru og landslagsheildar sem er að mestu leyti ósnortin.

Umhverfisráðuneytið birti fréttatilkynningu eftir að grein NY Times birtist og má lesa hana hér.

Ljósmynd er skjáskot af vef NY TIMES og auðkennd þar svo: „The rugged scenery in Iceland’s Highlands. Dirk Bleyer/Imagebroker, via Newscom“

Geimdagurinn

Þegar ég var átta ára undir stjórn Jaruzelskis var haldinn svona „geim-þemadagur“ í skólanum mínum. Hápunktur dagsins var að það mætti einhver  maður í einkennisbúningi með massífan hatt. Ég ímynda mér að þetta hafi verið pólski geimfarinn Miroslaw Hermaszewski, hann var og er alltaf að þvælast um skóla að hitta krakka og svoleiðis. Ég játa að ég er samt ekki viss. Það er langt síðan. (Ég var bara átta ára. Og Jaruzelski var við stjórn. Pólland var kommúnistaríki. Hefur það komið fram?)

Það sem ég man hins vegar mjög vel er að gesturinn góði fékk plantaðar spurningar. Heimsókn hans var æfð.  Það var fyrirfram ákveðið að strákur og stelpa myndu spyrja hann sína spurninguna hvort. Eitthvað svona eins og „Hvernig lítur Pólland út, séð úr geimnum?“ Það fékk enginn að spyrja um það sem alla langaði virkilega til að vita:

„Hvernig kúkar maður og pissar í þyngdarleysi?“

Það er athyglisvert að ég hef gleymt öllum smáatriðum þessa dags, en eftir situr minning um þá tilfinningu að maður er að taka þátt í einhverju sem er feik. Í því felst ákveðin hughreysting. Það þýðir að jafnvel átta ára börn koma auga á augljósar blekkingar jafnvel þó þau spili með.

Þessi pistill birtist fyrst á www.pawel.is í janúar 2013

Þessi litla stúlka rekur upp stór augu þegar hún hittir tvíburabróður pabba síns í fyrsta sinn.

Viðbrögð hennar eru alveg dýrðleg en sjón er sögu ríkari.

Nú eru jólin búin, allir búnir að borða nægju sína af söltuðu kjöti og smá konfekti með. Þegar hátíðinni er lokið þá fer janúar yfirleitt í það að koma sér aftur í gírinn. Líkamsræktarstöðvarnar fyllast af fólki að sprikla af sér jólaspikið. Útsölur úti um allt og jólaskrautið fer niður í kassa.

Margir tala um að janúar sé svo dimmur , kaldur og erfiður. Mér finnst janúar æðislegur, gæti tengst því að ég á afmæli í janúar . Gæti líka haft eitthvað með það að gera að ég elska skipulag og rútínu og janúar er einmitt mánuður sem slíkt kemst aftur í lag.  Allt komið í nokkuð eðlilegt horf og þó svo að það sé kalt úti og það dimmi fyrir kvöldmat þá þurfum við ekkert að örvænta.

Janúar fer nefnilega oftar en ekki mikið í lestur á mínum bæ, þá er virkilega hægt að skoða það sem maður las ekki á síðasta ári og henda sér ofan í góðar bækur, og ekki skemmir að útsölur eru hafnar svo maður fær þetta allt saman á hálfvirði.

Hér eru nokkrar bækur sem ég get einlæglega mælt með í skammdeginu. Nú og ef þú vilt hreyfa þig og lesa í leiðinni þá er hægt að fá hljóðbækur líka sem þú getur bara smellt inn í símann þinn eða Ipodinn og tekið með í ræktina.

Tímakistan

Þó það sé enn þá bara janúar þá er þetta nú samt orðin uppáhaldsbókin mín þetta árið.

Hér er á ferðinni ævintýrabók fyrir öll heimili. Bók sem kennir manni að meta tímann. Þegar bókin byrjar er jörðin í ruglinu, allir eru lokaðir inni í kössum nema ein gömul kona. Hún hleypir út börnum og segir þeim söguna af því hvernig kisturnar urðu til.  Söguna af því þegar Dímon konungur kynntist ástinni sinni og missti hana þegar hún eignaðist barnið þeirra. Dímon vill  sigra heiminn fyrir Hrafntinnu dóttur sína og vera viss um að hún fái eingöngu það besta og mesta. Hann sendir fólk í gin ljónanna ef það er ekki samboðið prinsessunni og fer í stríð til að sigra heiminn. En áður en hann fer í stríðið þá leitar hann að lausn til að gera prinsessuna eilífa og dvergarnir gefa honum Tímakistuna, tímakistuna sem lokar tímann úti.

Dímon setur prinsessuna í kistuna og á meðan stöðvast tíminn hjá henni. Hann leyfir engum að opna fyrir henni nema það sé fullkomin tími, sem eðlilega kemur sjaldan. Það er erfitt að segja ekki alla söguna í heild sinni því maður dettur inn í ævintýrið aftur við það að rifja það upp hér. Bókin er með ótrúlega flottan boðskap og kenndi mér heilmargt. Ég dáist að ímyndunarafli höfundar og hvernig honum tekst að leiða mann með sér inn í þennan heim tímans.

Ég hvet þig eindregið, kæri lesandi, að verða þér úti um þessa bók og lesa hana, eftir lesturinn að spyrja þig svo að þessari spurningu … myndi ég kaupa svona tímakistu ef hún væri í boði? Og ef þú átt barn/börn þá er þetta klárlega saga sem ég myndi lesa fyrir börnin.

Það er auðvelt að gleyma skammdeginu með svona bók við höndina.

Blóð hraustra manna

Bókin byrjar á því að Gunnar ætlar að hefna sín á mönnum sem fóru illa með hann en það endar ekki betur en svo að hann fer fyrir vikið í fangelsi. Hannes er nýbúinn að fá starf sem yfirmaður innra eftirlits hjá lögreglunni og er að leita að „hvíslara“ úr röðum lögreglunnar sem er greinilega að leka upplýsingum í dópheima. Erfitt er að gefa upp nákvæmlega um hvað bókin er en þetta er spennusaga sem dregur mann inn frá fyrstu blaðsíðu og heldur manni alveg fram í blálokin. Hörkuflottur þriller hér á ferð.

Lygi

Í þessari bók eru nokkrar sögur, ég hef ótrúlega gaman af þannig bókum þegar þær eru vel heppnaðar og þessi er það sannarlega hjá henni Yrsu. Fjölskylda kemur heim úr ferðalagi og fólkið sem var með íbúðina þeirra meðan á ferðinni stóð hefur gengið afskaplega illa um. Fólkið virðist bara hafa gufað upp og ekkert hægt að ná í það. Á meðan annars staðar er fólk fast upp á Þrídrangavita og enn annars staðar er lögreglukona að snuðra um gömul mál sem gætu tengst tilraun kærasta hennar til að binda enda á líf sitt. Allar þessar sögur fléttast ótrúlega flott saman og gera í heildina glæsilega spennusögu með smávegis draugalegu ívafi.

Sonnettugeigur

Síðast en alls ekki síst langar mig að benda fólki á þessa litlu sætu ljóðabók eftir hann Valdimar Tómasson um lífið og dauðann.  Ég var mjög forvitin um innihaldið svo ég ákvað að lesa eitt ljóð en festist í lestrinum og kláraði bókina. Þetta er einstaklega falleg lítil bók og svo sannarlega gott dæmi um þegar kemur að bókum þá er þetta spurning um gæði – ekki magn. Dásamleg lítil ljóðabók sem hlýjaði mér um hjartarætur í kuldanum.

Ef skammdegið og frostið er að fara með ykkur þá er bara um að gera að skella sér djúpt ofan í góða bók, ferðast um heima og geima án þess að þurfa að fara í snjógallann og skafa af bílnum.

Góðan lestur.

Þegar maður á lítil börn þá er það stundum hlutskipti manns að setjast niður með þeim og lita eða teikna. Þetta er ekkert sérlega skemmtilegt ef maður hefur enga hæfileika á því sviði að teikna og hefur lítið gaman af því að lita. Ég segi fyrir sjálfa mig að ég get ekki teiknað þótt ég ætti að vinna mér það til lífs og mér finnast litabækur ætlaðar börnum alveg geispandi lítið spennandi.

Það eru hinsvegar ekki bara krakkar sem hafa gaman af því að lita og fullorðið fólk um allar trissur litar í litabækur sem ætlaðar eru fullorðnum. Þessu komst ég að eftir stutt grúsk á vefnum. Það eru alveg heilu klúbbarnir sem snúast um litabækur fullorðina. Þá eru viðfangsefnin kannski flókin mynstur, geometrísk form og mandala sem eru hringlaga völundarhús og tákna veröldina eða nokkurskonar míkrókosmos í Hindu- og Búddisma.

Margir trúa því að það sé róandi fyrir hugann að lita og sannarlega eru litir notaðir í listmeðferðum. Það skaðar allavega ekki að prófa að prenta út nokkrar síður og sjá hvort maður hefur gaman af þessu eða ekki.  Þetta býður í það minnsta upp á tilbreytingu frá hundleiðinlegum litabókum sem ætlaðar eru börnum. En hvort þið náið nokkrum andlegum bata við þessa iðju skal ég ekki segja.

Ég týndi til nokkrar síður sem auðvelt er að prenta út.

Mynd 1 er hægt að prenta út hér

Mynd 2 er hægt að prenta út hér

Mynd  3 er hægt að prenta út hér

Mynd 4 er hægt að prenta út hér

Reykjavík Fashion Festival (RFF) kynnir með stolti þá sjö hönnuði sem koma til með að sýna hönnun sína á hátíðinni í ár. Hátíðin fer fram í fimmta sinn í tónlistar- og ráðstefnuhúsinu Hörpu samhliða HönnunarMars dagana 27. til 30. mars 2014. Þessir sjö hæfileikaríku hönnuðir mynda sterkan hóp þar sem fjölbreytileiki og sköpunargáfa ræður ríkjum.

Hér eru nöfn þátttakenda í stafrófsröð:

• Cintamani
• Ella
• Farmers Market
• JÖR by Guðmundur Jörundsson
• Magnea Einarsdottir
• REY
• Sigga Maija

CINTAMANI
Cintamani hefur löngum verið þekkt sem eitt vinsælasta útivistarmerki landsins. Allt frá árinu 1996 hefur það séð til þess að Íslendingar séu klæddir í takt við hina ófyrirsjáanlegu veðráttu landsins. Cintamani er ekki einungis útivistarfatnaður, hann er ekki síður flottur götuklæðnaður. Í dag leggur Cintamani áherslu á fagurfræðileg gildi og hannar fatnað fyrir fólk sem meðvitað er um fallega hönnun og tísku. Nýleg lína sem hönnuð var í sameiningu við myndlistarmanninn Tolla Morthens sýnir sterk tengsl merkisins við náttúru og list en línan er unnin út frá málverkum Tolla af náttúrunni.

ELLA
Framleiðslufyrirtækið ELLA var stofnað árið 2011 og hefur á stuttum tíma skapað sér sterka ímynd sem vandað, hágæða slow-fashion merki. Að baki ELLA stendur Elínrós Líndal ásamt hópi hæfileikaríkra kvenna sem saman hafa það að markmiði að hanna hágæða nútímakvenfatnað með nærgætni við umhverfið í huga. Lykilorð ELLA eru gæði, ábyrgð og virðing sem skilar sér í vönduðum klassískum fatnaði fyrir konur sem vita hvað þær vilja.

Farmers Market
Farmers Market er íslenskt hönnunarfyrirtæki sem stofnað var árið 2005 af þeim Bergþóru Guðnadóttur hönnuði og eiginmanni hennar Jóel Pálssyni tónlistarmanni. Í gegnum árin hefur merkið skapað sér fastan sess á íslenskum markaði. Innblástur er sóttur í ræturnar; hina einstöku íslensku arfleifð þar sem menn og dýr hafa lifað í sambýli við harðger náttúröfl öldum saman. Fatnaður frá Farmers Market er tilvalinn til útivistar jafnt sem daglegs borgaralífs.

JÖR by Guðmundur Jörundsson
Tískufyrirtækið JÖR var stofnað seinni hluta árs 2012 en Guðmundur Jörundsson er útskrifaður fatahönnuður frá Listaháskóla Íslands. Árið 2013 sýndi JÖR by Guðmundur Jörundsson sína fyrstu kvenfatalínu auk þess að opna verslun sína í miðborg Reykjavíkur. Má segja að fyrirtækið hafi svo sannarlega slegið í gegn á síðasta ári og hafa margir klæðst fatnaði frá JÖR á opinberum vettvangi.

Magnea Einarsdottir
Magnea Einarsdóttir er ungur og upprennandi fatahönnuður sem hefur vakið verðskuldaða athygli undanfarið. Magnea lauk námi í fatahönnun með áherslu á prjón frá hinum virta skóla Central Saint Martins í Bretlandi árið 2012. Hefur hún haft í nægu að snúast frá útskrift og bauðst meðal annars nýverið að selja sína fyrstu línu í nýrri dömudeild JÖR hérlendis. Flíkur Magneu eru að miklu leyti handgerðar úr efnum á borð við ull og gúmmí og er því mikil vinna sem liggur að baki hverri flík. Eru flíkurnar einfaldar í sniðum þar sem smáatriði í textílnum gefa skemmtilegt yfirbragð.

REY
Rebekka Jónsdóttir er hönnuðurinn á bak við fatamerkið REY. Rebekka útskrifaðist sem fatahönnuður frá Fashion Institute of Design and Merchandising í Los Angeles árið 2008 og stofnaði REY ári síðar. Fatamerkið REY leggur mikið upp úr heiðarleika og gæðum með það að markmiði að skapa flíkur sem eru í senn tímalausar og fágaðar. Mikil áhersla er lögð á gæði í efnisvali auk klæðskerasaums sem endurspeglast í klassískum flíkum sem standast tímans tönn.

Sigga Maija
Sigga Maija er nýstofnað fatamerki Sigríðar Maríu en hún útskrifaðist sem fatahönnuður frá Listaháskóla Íslands árið 2011 en síðan þá hefur hún starfað sem aðstoðarkennari við skólann. Haustið 2012 fór hún til Parísar í starfsnám hjá tískuhúsi Sonia Rykiel. Þessi efnilegi fatahönnuður hefur starfað sem aðstoðarhönnuður hjá Kron by KronKron og starfað sjálfstætt hjá JÖR by Guðmundur Jörundsson.

Reykjavík Fashion Festival var stofnað árið 2009 og síðan þá hefur hátíðin verið frábær vettvangur fyrir hæfileikaríka íslenska fatahönnuði. Markmið RFF er að markaðssetja og vekja athygli á íslenskri fatahönnun og þeirri þróun og tækifærum sem í henni felast í dag. Fjöldi erlendra og innlendra fjölmiðla ásamt starfandi fólki í tískuiðnaðinum er boðið á hátíðina og gefst þeim tækifæri til að upplifa einstaka íslenska hönnun og kynnast hönnuðunum sjálfum. Hátíðinni er einnig ætlað að veita áhugafólki innsýn í spennandi heim íslenskar tísku.

Franz páfi kom á óvart um helgina við sérstaka barnaskírn í Sixtínsku kapellunni. Hann bauð mæðrum að gefa börnum sínum brjóst ef ástæða væri til og lét fylgja að þær skyldu ekkert láta athöfnina hafa áhrif á nauðsyn þess að leyfa svöngum börnum að drekka.

„Ágætu mæður, ef börnin eru svöng, leyfið þeim að nærast, án þess að hugsa ykkur um,“ sagði hann brosandi. „Börnin ganga hér fyrir öllu og eru mikilvægasta fólkið hér.“

Páfinn notaði þó ekki orðalagið, að gefa brjóst eða brjóstagjöf við þetta tækifæri en það gerði hann hinsvegar í viðtali við La Stampa þar sem hann rifjaði upp að hann hefði  sagt konu sem var með grátandi barn í fanginu, að gefa því bara að drekka. „Hún var feimin við það,“ sagði páfi, „Hún vildi ekki gefa brjóst á almannfæri og alls ekki í viðurvist páfa.

Franz sem er 77 ára gamall hefur vakið athygli fyrir að vera nútímalegur og alþýðlegur og það er vissulega ánægjuefni að hann skuli nú á opinberum vettvangi vera orðin talsmaður brjóstagjafa á almannafæri og jafnvel undir hinu mikilfenglega hvolfþaki Michelangelo í kapellunni frægu.

Myndin er skjáskot af fréttavef AP

Margir sóttu um stöðu Útvarpsstjóra og er það fólk af öllum sviðum atvinnulífsins. Hér er listi í stafrófsröð yfir þá sem sóttu um.

1 Árni Thoroddsen
2 Benedikt Sigurðarson Framkvæmdastjóri
3 Bjarni Guðmundsson Framkvæmdastjóri
4 Björn Þorláksson Ritstjóri og rithöfundur
5 Böðvar Ingi Aðalsteinsson Atvinnubílstjóri
6 Dana Rún Hákonardóttir Verkefnastjóri
7 Davíð Elvar Marinósson Ráðgjafi
8 Edda Björgvinsdóttir Leikari
9 Ester Sveinbjarnardóttir Verkefnastjóri
10 Filipe Carvalho Sölumaður

11 Fjölnir Már Baldursson Kvikmyndagerðamaður
12 Gauti Sigþórsson Lektor
14 Guðjón Pedersen Leikstjóri
15 Guðjón E. Hreinberg
16 Guðmundur Þór Sigurðsson
17 Gunnar Konráðsson Húsasmíðameistari
18 Hallur Guðmundsson Bókavörður
19 Helgi Þorsteinsson Framkvæmdastjóri
20 Hrafn Gunnlaugsson Kvikmyndaleikstjóri og rithöfundur

21 Hrannar Már Gunnarsson BA lögfræði
22 Íris Alma Vilbergsdóttir Almannatengill
23 Jón Ólafsson Aðstoðarrektor
24 Ketill Gauti Árnason Nemi
25 Kolbrún Halldórsdóttir Framkvæmdastjóri
26 Laufey Guðjónsdóttir Forstöðumaður
27 Magnús Geir Þórðarson Leikhússtjóri
28 Magnús Sigurðsson Almannatengill í ferðaþjónustu
29 Maríanna Friðjónsdóttir Framkvæmdastjóri
30 Magnús Víðisson Sölumaður

31 Michael Jón Clarke Tónlistarmaður
32 Ólafur Páll Gunnarsson Dagskrárgerðarmaður
33 Ólína Þorvarðardóttir Doktor í íslenskum bókmenntum og þjóðfræði
34 Salvör Nordal Forstöðumaður
35 Sigurður Ásgeir Árnason Viðburðarstjóri
36 Stefán Jón Hafstein Sviðsstjóri
37 Sveinn Ívar Sigríksson Viðskiptafræðingur
38 Úlfhildur Dagsdóttir Bókmenntafræðingur
39 Víðir Benediktsson Blikksmiður og skipstjóri
40 Þorgils Björgvinsson Tónlistarmaður

Í dag var tilkynnt hverjir hefðu sótt um stöðu útvarpsstjóra og af 40 umsækjendum eru 10 konur. Ljóst má þykja að á meðal þessara kvenna er fjöldi hæfra umsækjenda og birtum við nöfn þeirra hér í stafrófsröð:

1. Dana Rún Hákonardóttir verkefnastjóri

2. Edda Björgvinsdóttir leikari

3. Ester Sveinbjarnardóttir verkefnastjóri

4. Íris Alma Vilbergsdóttir almannatengill

5. Kolbrún Halldórsdóttir framkvæmdastjóri

6. Laufey Guðjónsdóttir forstöðumaður

7. Maríanna Friðjónsdóttir framkvæmdastjóri

8. Ólína Þorvarðardóttir, doktor í íslenskum bókmenntum og þjóðfræði

9. Salvör Nordal forstöðumaður

10. Úlfhildur Dagsdóttir bókmenntafræðingur

Til hamingju með að sækja um stöðu útvarpsstjóra. Þú hefur nú þegar lýst yfir áhyggjum af því að þetta verði hugsanlega pólitísk ráðning? Eru það nokkuð nýjar fréttir? Hefur það ekki alltaf verið svo?

Takk fyrir, jú það er satt. Í gegnum tíðina hefur pólitískur þefur loðað við útvarpsstjórastöðuna. En krafan um að faglega sé staðið að verki við ráðningu í opinber embætti hefur farið vaxandi á undanförnum árum. Það þýðir ekki að fulltrúar almennings megi ekki koma að slíkum ráðningum, heldur að þeir taki ábyrgð á gjörðum sínum og láti önnur sjónarmið ráða heldur en flokksskírteini eða hagsmunatengsl. Stjórn Ríkisútvarpsins fær nú þennan kaleik, að ráða útvarpsstjóra, og nú kemur í ljós hversu vel þau eru vandanum vaxin. Veldur hver á heldur.

 Hverjar yrðu þínar áherslur ef þú fengir útvarpsstjórastöðuna?

Ég vil leggja mitt af mörkum til þess að efla Ríkisútvarpið sem fjölmiðil í almannaþágu svo það geti um ókomin ár verið lýðræðis- og menningarvörður og sinnt því hlutverki að kynna margbreytileika mannlífs, lífsviðhorfa og lífsskilyrða í landinu, vera vettvangur mismunandi skoðana á málefnum líðandi stundar og stuðla þar með að „lýðræðislegri umræðu, menningarlegri fjölbreytni og félagslegri samheldni í íslensku samfélagi“ eins og segir í lögum.

Ríkisútvarpið er hluti af lífi okkar landsmanna. Það hefur verið okkar menningarstofnun – leiksvið, ráðstefnusalur og skóli – okkar öryggis- og samskiptalína, og gluggi út í hinn stóra heim. Það hefur svæft okkur á kvöldin og vakið okkur á morgnana. Það hefur verið mótandi fyrir lýðræðisþróun, málvitund og varðveislu íslenskrar tungu og þar með gæði opinberrar umræðu. Mér er afar annt um þetta hlutverk Ríkisútvarpsins. Um leið tel ég mikilvægt að Ríkisútvarpið skilgreini vel á hvern hátt það fær best gegnt sínu hlutverki á íslenskum fjölmiðlamarkaði – af þeim metnaði, heiðarleika, fagmennsku og virðingu sem ætlast er til – í samstarfi og/eða samkeppni við aðra fjölmiðla.

Þú segir að RÚV sé okkar öryggis- og samskiptalína? Eru þessi rök ekki úrelt á tímum nú-fjölmiðlunar þar sem fréttir, jafnvel hamfarafréttir birtast á samskiptamiðlum áður en þær rata í hefðbundna fjölmiðla?

Vissulega gætu aðrir fjölmiðlar sinnt þessu hlutverki, og þeir gera það margir hverjir upp að vissu marki. En öryggis- og almannavarnahlutverkið snýr ekki aðeins að því að vera fyrstur með fréttirnar, heldur einnig að veita skipulegar upplýsingar til almennings og ná til fólks. Í lögum segir beinlínis að Ríkisútvarpinu beri að tryggja nauðsynlega öryggisþjónustu með upplýsingamiðlun um útvarp um landið allt, því ber að setja sér öryggisstefnu og tryggja að sambandið við landið og miðin rofni ekki þegar mikið liggur við. Ég hef búið árum saman úti á landi þar sem náttúruvá hefur knúið dyra, og veit af eigin reynslu hvers virði það er að hafa þessa öryggislínu sem Ríkisútvarpið er. Sannleikurinn er sá, að enn þann dag í dag gegnir RÚV þessu almannavarna- og öryggishlutverki öðrum fjölmiðlum betur. 

Engin kona hefur gegnt þessari stöðu, er mál til komið að kona verði ráðin í starf útvarpsstjóra?

Það er svo sannarlega tímabært orðið að kona verði útvarpsstjóri.

 Hvaða gerir þig einstaka sem umsækjanda?

Ég tel að þar muni mest um starfs- og stjórnunarreynslu mína frá liðnum árum en einnig menntun mína. Ég er með doktorspróf í íslenskum bókmenntum og þjóðfræðingur að mennt, hef víðtæka starfsreynslu, góða innsýn í íslenskt samfélag, sýn á hlutverk Ríkisútvarpsins og tel að ég geti verið öflugur málsvari þess út á við en um leið styrkur stjórnandi og góður liðsmaður inn á við.

Ég hef mikla reynslu af stjórnun, opinberum rekstri, starfsmannahaldi, stefnumótun og markmiðssetningu. Ég þyki hafa leiðtogahæfileika, vera áreiðanleg og sjálfstæð í lífi og starfi, hef gott vald á íslensku máli í ræðu og riti. Um árabil hef ég lifað og hrærst í íslensku menningarlífi.

Svo skulum við ekki gleyma að ég starfaði um árabil á Ríkisútvarpinu, sem fréttamaður, vaktstjóri frétta, dagskrárgerðarmaður og pistlahöfundur. Tengsl mín við Ríkisútvarpið hafa aldrei rofnað.

Þegar á allt er litið hef ég ýmislegt til brunns að bera, enda ekki fædd í gær.

Hvernig á að laða unga hlustendur að Rás 1 og 2?

Það að laða unga hlustendur að Rásum 1 og 2 er ekki eins manns verkefni. Öll yfirstjórn stofnunarinnar sem og starfsmenn hennar – ekki síst dagskrárgerðarfólkið – þurfa að koma að þeirri vinnu að móta stefnu sem líkleg er til þess að laða hlustendur og áhorfendur að Ríkisútvarpinu. Raunar finnst mér ástæða til þess að huga að öllum aldurshópum í þessu sambandi. Ríkisútvarpið þarf líka að skilgreina vel hvernig það hyggst haga sér í samstarfi og samkeppni við aðra fjölmiðla. Í hverju er sérstaða fjölmiðilsins fólgin og hvað er það hins vegar sem aðrir geta gert jafn vel eða e.t.v. betur? Fjölbreytt framboð dagskrárefnis og samvirkni nýmiðlanna (netsins) við hefðbundnar útsendingar skiptir hér miklu.

Í dag, þegar dagskrárefni er aðgengilegt á svo ólíkum miðlum sem raun ber vitni, hvaða áherslur á að leggja í dagskrárgerð hjá RÚV til þess að búa til efni sem hefur aðdráttarafl og ekki er aðgengilegt annars staðar og skapa þannig eftirspurn og sérstöðu?

Fjölbreytni er lykilorð í þessu sambandi. Ég hef mun meiri trú á fjölbreytninni heldur en fastmótuðum skilgreiningum á því ”hvað” skuli standa til boða. Sem menningar- og samfélagsmiðill þarf Ríkisútvarpið að vera vakandi fyrir straumum samfélagsins og síhlustandi á nýjar hugmyndir. Hér þarf að huga að gæðum þess efnis sem boðið er upp á ekki síður en magni. Vönduð vinnubrögð þar sem borin er virðing fyrir grundvallarsjónarmiðum um menningarfjölbreytni, jafnvægi sjónarmiða, ábyrgan fréttaflutning o.s.frv. hvort sem um er að ræða dagskrárgerð, fréttir eða aðra samfélagsumræðu – þetta er það sem skiptir máli.

Hvernig myndir þú hagræða í rekstrinum því það liggur fyrir að það verður að gera? Ef þú hefðir þurft að vera með niðurskurðarhnífinn á lofti, hvar hefðir þú tekið til hendinni innan stofnunarinnar?

Ætli ég myndi ekki byrja á því að huga að sameiningar- og samlegðarmöguleikum í allri starfseminni, bæði tæknivinnslu og dagskrárgerð. En fyrst myndi ég vilja láta fara fram stefnumótunarvinnu þar sem markmið allra deilda yrðu skilgreind sem ítarlegast og stefna þeirra mótuð í samráði og samstarfi við þá sem þar vinna. Fyrst er að átta sig á því hvaða þætti starfseminnar þarf að verja með öllum ráðum – hvað er ”beinið” sem ekki má höggva. Síðan þarf að skilgreina ”fitulagið” sem má missa sín, og vinna sig út frá þessum skilgreiningum. Þetta er ekki einfalt verkefni og það verður að vinnast í samstarfi við vinnustaðinn sjálfan þannig að bæði stjórnendur og starfsfólk séu nokkuð sammála um hvað skuli varið, hvar skuli sparað og með hvaða hætti það skuli gert.

Hvernig fannst þér staðið að uppsögnunum?

Ég var undrandi á þeim atgangi öllum og fannst ekki mannúðlega að þessu staðið. Ég fæ heldur ekki séð að Ríkisútvarpið spari mikið á því að hafa fólk á biðlaunum mánuðum saman á sama tíma og ráðnir eru verktakar til þess að sinna störfum þeirra sem reknir voru, án þess að stöður séu auglýstar eins og góðar stjórnsýslureglur kveða á um. Ríkisútvarpið er opinber stofnun og þarf að ganga fram af hófstillingu og ábyrgð á öllum sviðum.

Til hamingju með að sækja um stöðu útvarpsstjóra. Óttastu ekki eins og margir að þetta verði pólitísk ráðning og því sé umsóknarferlið í reynd aðeins sýndarleikur?

Ég hef ákveðið að vera mjög bjartsýn hvað ráðningarferlið varðar. Ég er viss um að stjórn Ríkisútvarpsins hefur engan áhuga á að ráða pólitískt í stöðuna, því slíkt væri bæði of gamaldags og of mikill ábyrgðarhluti. Ég ætla að trúa því staðfastlega að heiðarleiki verði hafður í fyrirrúmi og sá allra hæfasti að mati stjórnar verði ráðinn. Ég veit að fæstir draga í efa hæfni mína til að gegna stöðunni. Hins vegar er minn stærsti annmarki að vera ekki karlmaður og því get ég ekki breytt. Það var athygli vert að einungis karlar voru nefndir til leiks í vangaveltum fram að lokum umsóknarfrests. Það sýnir kannski hvað við eigum öll erfitt með að reikna með konu í starf af þessu tagi.

Hverjar yrðu þínar áherslur ef þú fengir útvarpsstjórastöðuna?

Nú er ég bæði óþekk og mikill vinnuforkur svo fyrstu áherslur yrðu að gera sér grein í smáatriðum fyrir vanda RÚV. Það er ekki nóg að hafa slíkt á tilfinningunni, lesa ársreikninga eða hlusta á sögusagnir.

Ég sé RÚV sem lifandi fjölmiðil allra landsmanna og sem merkisbera og afl í nýjum heimi miðlunar og upplýsingar. En til að RÚV eigi sér lífsvon í þeirri umbyltingu miðlunar, sem þegar er hafin og er framundan, þarf að gera gagngerar breytingar á rekstrinum. Ég er óhrædd að takast á við það krefjandi verkefni og hef þekkingu í farteskinu sem nýtist til að tryggja viðgang RÚV til framtíðar. Slíkar aðgerðir eru hvorki einfaldar né sársaukalausar, en nauðsynlegar á þeim tímamótum, sem RÚV stendur frammi fyrir. Ég ber óumdeilda væntumþykju til RÚV og þess sem það stendur fyrir og kærleikur er m.a. nauðsynlegur í starfi útvarpsstjóra á byltingatímum. Ég lít ekki á útvarpsstjóra sem puntudúkku heldur sem öflugan samstarfsaðila stjórnar og bandamann starfsmanna fyrirtækisins.

Margir færa rök fyrir því að RÚV hafi mikilvægi í upplýsingadreifingu þegar kemur að öryggi landsmanna. Eru þessi rök ekki úrelt á tímum nú-fjölmiðlunar þar sem fréttir, jafnvel hamfarafréttir birtast á samskiptamiðlum áður en þær rata í hefðbundna fjölmiðla?

Ég vel að líta á þessa spurningu öðrum augum en hún kannski ber með sér. Ég tel að öryggishlutverk RÚV sé ekki endilega hamfaratengt, heldur samfélags- og menningartengt. Í markaðssamfélagi nútímans þarf að tryggja að upplýsingamiðlun verði ekki einsleit. RÚV hefur enn stóru hlutverki að gegna sem ábyrgur og trúverðugur upplýsingamiðill hvað sem líður þeirri staðreynd að RÚV er ekki lengur dyravörður allrar ljósvakamiðlunar í landinu eins og var t.d. þegar ég var að alast upp þar á bæ. Ég vil vísa í 1. mgr. laga um RÚV til að hnykkja á hugmyndafræðinni eins og ég lít á hana hvað varðar öryggishlutverkið.

“Markmið laga þessara er að stuðla að lýðræðislegri umræðu, menningarlegri fjölbreytni og félagslegri samheldni í íslensku samfélagi með fjölmiðlaþjónustu í almannaþágu. Ríkisútvarpinu er falin framkvæmd hennar eins og nánar er kveðið á um í lögum þessum. Ríkisútvarpið er þjóðarmiðill og skal rækja fjölbreytt hlutverk sitt af fagmennsku, metnaði, heiðarleika og virðingu. Það skal leggja rækt við íslenska tungu, menningu, sögu þjóðarinnar og menningararfleifð.”

Engin kona hefur gegnt þessari stöðu, er mál til komið að kona verði ráðin í starf útvarpsstjóra?

Já, það er tvímælalaust kominn tími á konu í starf útvarpsstjóra. Ég hef árum saman haldið námskeið í samfélagsmiðlun í Endurmenntun Háskólans, með sérstaka áherslu á Facebook fyrir fyrirtæki. Ein af æfingunum er að gefa fyrirtækinu sínu persónuleika. Ég hef notað RÚV sem æfingafyrirtæki, því öll eigum við jú RÚV. Undantekningalaust komast þátttakendur að þeirri niðurstöðu að persónuleiki RÚV sé: “gamall, frekur, leiðinlegur, ábyrgðarfullur, traustvekjandi, kall” – ég held að ráðning konu í starfið geti breytt þessari sýn. Að auki held ég að RÚV veiti ekki af konu við stjórnvölinn á þeim umbreytingatímum, sem svo sannarlega eru fram undan.

Hvaða gerir þig einstaka sem umsækjanda?

Ég hef kannski fjölþættasta reynslu allra umsækjenda þegar kemur að þekkingu og starfsreynslu í mismunandi fjölmiðlum. Ég hef starfað stóran hluta ævinnar erlendis, er eini Íslendingurinn sem hef verið framkvæmdastjóri á erlendri sjónvarpsstöð og er raðfrumkvöðull með skipulagshæfileika. Ég hef gífurlega þekkingu á þróun í ljósvakamiðlum. Mér líður afskaplega vel þegar einhver segir: “þetta er ekki hægt”. Þar að auki hef ég einn einstakan hæfileika, sem er að sjá í sviphendingu samhengi í hlutum/aðstæðum, sem ekki virðast hanga saman á nokkurn hátt. Ég er mjög vel að mér í þeirri framtíðarsýn sem blasir við í fjölmiðlaheiminum. Þar að auki á ég yfirleitt mjög gott með að vinna með fólki og fá það til að vinna saman að því að lyfta Grettistökum.

Hvernig myndir þú hagræða í rekstrinum því það liggur fyrir að það verður að gera?

Það er ekki hægt að svara þessari spurningu að óathuguðu máli. Hér þarf að gera nokkrar skemmtilegar og áhugaverðar æfingar til að skoða í þaula reksturinn frá kjallara og uppúr eins og það heitir. Sjá samhengið í rekstrinum, ekki einblína á einstakar stöður og stöðugildi. Það þarf að hugsa óhefðbundið og þora að taka mjög óvinsælar ákvarðanir. Samstarf, samskipti eru lykillinn að þeim ákvörðunum. En ég get lofað því að fílabeinsturninn á 5. hæð fær annað hlutverk og útvarpsstjóri keyrir ekki um á jeppa ef ég verð ráðin.

Hvernig fannst þér staðið að uppsögnunum? Ef þú hefðir þurft að vera með niðurskurðarhnífinn á lofti, hvar hefðir þú tekið til hendinni innan stofnunarinnar?

Mér fannst uppsagnirnar bera vitni um gamaldags aðferðafræði og vera úr samhengi við framtíðarþarfir RÚV. Ég hef sjálf staðið í endurskipulagningu sjónvarpsstöðvar í Danmörku þar sem þurfti að segja upp fleirum en gerðist á RÚV í síðustu atrennu. Þá var færri sagt upp en til stóð fyrst af hálfu eigendanna og ég talaði persónulega við hvern og einn. Hræðilegt ferli, en nauðsynlegt því annars hefði fyrirtækið lognast útaf en ekki orðið grunnsteinn að þeim fjölmiðlarisa sem þar er í dag. Það er ekki endurskipulagning að segja upp fólki, það þarf miklu, miklu meira til. Slíkt gerist eingöngu með nýjum áherslum í rekstrinum. Það hefur margt breyst frá 1930 þegar Ríkisútvarpið var stofnað og enn meira breyst frá 1966 þegar Sjónvarpið hóf starfsemi. Eitt er víst í þessum heimi og það er að breytinga er alltaf þörf og við eigum að gangast við þeim með gleði og atorku.

Hvernig á að laða unga hlustendur að Rás 1 og 2?

Þessari spurningu er hægt að svara á margan hátt. Fyrst og fremst sækja hlustendur í það efni, sem þeir hafa áhuga fyrir svo það er ljóst að framleiða þarf efni, sem markhópurinn vill og telur sig þurfa á að halda. En svo má spyrja á móti hvort ungt fólk eigi endilega að hlusta á Rás 1 í línulegu formi? Kannski þarf frekar að gera það dagskrárefni sem framleitt er bæði á Rás 1 og Rás 2 betur aðgengilegt og meira kúl á þeim miðlum sem hlustendur eru með í höndunum hverju sinni. Ég hlusta t.d. aldrei á útvarpsstöðvarnar hjá Danmarks Radio, en ég hlusta á mjög mikið af þáttum, sem eru sérlega fróðlegir og skemmtilegir og hægt er að vera áskrifandi að í podcasti. Ég myndi vilja í samstarfi við dagskrárgerðarfólk útvarpsrásanna finna nýjar leiðir til að koma því frábæra dagskrárefni, sem framleitt er, á framfæri við hlustendur, sem virkilega gætu haft gagn og gaman af.

Í dag, þegar dagskrárefni er aðgengilegt á svo ólíkum miðlum sem raun ber vitni, hvaða áherslur á að leggja í dagskrárgerð hjá sjónvarpsarmi RÚV til þess að búa til efni sem hefur aðdráttarafl og ekki er aðgengilegt annars staðar og skapa þannig eftirspurn og sérstöðu?

Þessi spurning er víðfeðm og ekki hægt að svara henni í stuttu máli né á einfaldan hátt. Og ég vel að hafa svarið opið í báða enda.

Það er ljóst að RÚV þarf að gegna skyldu sinni sem upplýsingamiðill í sjónvarpi. Og RÚV verður að sinna gerð barnaefnis í háum gæðaflokki, því ekki er það markaðsvænt ef taka má þannig til orða.

RÚV hefur ekki sinnt skyldu sinni sem frumkvöðull í frameiðslu á leiknu sjónvarpsefni í áratugi. Og þá er ég ekki að tala um að Sjónvarpið eigi endilega sjálft að framleiða hverja sekúndu, sem boðið er upp á eins og gerðist á fyrst árunum. Ég tel að með því að taka höndum saman og brúa þá gjá, sem hefur verið byggð milli RÚV annars vegar og kvikmynda- og sjónvarpsgerðarfólks “úti í bæ” hins vegar sé fyrsta skrefið. Mig langar til að búa til “nýja sýn” þar sem óumdeildir, uppsafnaðir, hæfileikar og reynsla innanhúss í RÚV fær að blandast sömu hæfileikum utanfrá, þar sem gamlir og ungir, reyndir og óreyndir koma saman og búa til nýja sýn í gróðurhúsi dagskrárgerðar RÚV.

Þar sem RÚV er í þjóðareigu og allir geta í dag verið sinn eigin fjölmiðill væri líka upplagt að nýta nútíma samskiptatækni til að koma upp nánari samskiptum um dagskrárhugmyndir við þjóðina sjálfa og síðan sameinast þessari “nýju sýn” þar sem skapandi einstaklingum er gefið rými til að bjóða upp á eitthvað sem okkur hreinlega dettur ekki í hug á þessari stundu. Það er lifandi dagskrárgerð!

Til hamingju með að sækja um stöðu útvarpsstjóra. Óttastu ekki eins og margir að þetta verði pólitísk ráðning og því sé umsóknarferlið í reynd aðeins sýndarleikur?

Ég verð nú að vitna í umhverfisráðherra sem fullyrti hjá Gísla Marteini að fagmennskan hefði ævinlega verið í fyrirrúmi  við ráðningar og ég er sannfærð um að það gildir við ráðningu útvarpsstjóra … er það ekki?

Hverjar yrðu þínar áherslur ef þú fengir útvarpsstjórastöðuna?

Þær sömu og í meistararitgerð minni: Húmor í stjórnun

Margir færa rök fyrir því að RÚV hafi mikilvægi í upplýsingadreifingu þegar kemur að öryggi landsmanna. Eru þessi rök ekki úrelt á tímum nú-fjölmiðlunar þar sem fréttir, jafnvel hamfarafréttir birtast á samskiptamiðlum áður en þær rata í hefðbundna fjölmiðla?

Ég þori nú að fullyrða að upplýsingadreifing er ekki helsta hlutverk RÚV.

Engin kona hefur gegnt þessari stöðu, er mál til komið að kona verði ráðin í starf útvarpsstjóra?

Löngu tímabært … en eru ekki strákarnir miklu klárari?  Annars er ég glötuð í að standa með mér – síðast þegar ég sótti um embætti sagði ég í viðtalinu sem haft var við mig að mér þætti nú fengur að því fyrir viðkomandi stofnun ef þau réðu reynsluboltann og snillinginn … (nafnið er leyndarmál)

Hvað gerir þig einstaka sem umsækjanda?

Stuðboltinn, gleðipinninn og færnin í að vinna með fólki!  Nýjustu straumar í stjórnunarfræðum í heiminum eru: „Leading with the heart – leading with happiness“.

Hvernig myndir þú hagræða í rekstrinum því það liggur fyrir að það verður að gera?

Ég myndi byrja á því að skera verulega niður kostnaðinn við íþróttadeildina (þar fauk möguleikinn á stöðunni!).

Hvernig fannst þér staðið að uppsögnunum? Ef þú hefðir þurft að vera með niðurskurðarhnífinn á lofti, hvar hefðir þú tekið til hendinni innan stofnunarinnar?

Uppsagnirnar voru harmsaga … en viljið þið að ég  telji upp alla þá sem ég hefði látið fara? Á að jarða möguleika manns á vel launaðri innivinnu endanlega?

Hvernig á að laða unga hlustendur að Rás 1 og 2?

Af hverju á að laða fleiri unga hlustendur sérstaklega að Rás 1og 2? Ég myndi allavega ekki setja það efst á verkefnalistann.

Í dag þegar dagskrárefni er aðgengilegt á svo ólíkum miðlum sem raun ber vitni, hvaða áherslur á að leggja í dagskrárgerð hjá sjónvarpsarmi RÚV til þess að búa til efni sem hefur aðdráttarafl og ekki er aðgengilegt annars staðar og skapa þannig eftirspurn og sérstöðu?

Svar mitt felst eiginlega í spurningunni þ.e.a.s. hlutverk RÚV er fyrst og fremst það að búa til íslenskt efni sem ekki er aðgengilegt annars staðar. Þannig dagskrá skapar eftirspurn og sérstöðu og verður aðdráttarafl þessa miðils.

Þetta myndband sannar í eitt skipti fyrir öll að hælaskór eru ekki til neins brúklegir. Það er ekki einu sinni hægt að mæta í þeim í ræktina.

Ef þú ert ein/n af þeim sem alltaf borðar yfir þig þá eru hér ráð sem gætu nýst þér til að borða minna í hvert skipti. Mörg ráðin höfum við heyrt áður en önnur koma á óvart og ekki úr vegi að prófa þau ef þú átt erfitt með að gæta hófs í mataræði.

Jennifer Lawrence vann Golden Globe verðlaunin í gær fyrir besta leik í aukahlutverki. Hún klæddist kjól eftir fatahönnuðinn Christian Dior og virðist vera sem einhverskonar æði hafi gripið um sig í kjölfarið.

Til hamingju með að sækja um stöðu útvarpsstjóra. Óttastu ekki eins og margir að þetta verði pólitísk ráðning og því sé umsóknarferlið í reynd aðeins sýndarleikur?

Ótti er svo neikvæð tilfinning að ég reyni að forðast hana. Svo er eitthvað fallegt við það að treysta fólki. Ég  var búin að semja lokasetningu umsóknarinnar eitthvað á þessa leið:  Í trausti þess að faglegt mat á reynslu og hæfileikum umsækjenda verði látið ráða niðurstöðunni … En ég strikaði hana út og setti  bara „Virðingarfyllst“.

 Hverjar yrðu þínar áherslur ef þú fengir útvarpsstjórastöðuna?

Verkefnið sem við blasir er vandmeðfarið í ljósi þeirrar stöðu sem upp kom í framhaldi af uppsögnum fjölda starfsmanna í nóvember sl. og auðvitað líka vegna rekstrarlegrar stöðu. Undir þessum kringumstæðum er forgangsatriði að takast á við starfsandann innan stofnunarinnar,  byggja brýr milli manna og endurreisa trúnað.  Næsta skref væri svo að skapa stemningu meðal starfsfólks gagnvart því meginhlutverki Ríkisútvarpsins að uppfylla lagalegar skyldur með miðlun vandaðs dagskrárefnis fyrir útvarp og sjónvarp. Það er lykilatriði að beina sjónum að því sem hægt er að gera þrátt fyrir erfiðleika í rekstri, horfa til þess sem við eigum og getum, í stað þess að einblína á hindranirnar.

Margir færa rök fyrir því að RÚV hafi mikilvægi í upplýsingadreifingu þegar kemur að öryggi landsmanna. Eru þessi rök ekki úrelt á tímum nú-fjölmiðlunar þar sem fréttir, jafnvel hamfarafréttir birtast á samskiptamiðlum áður en þær rata í hefðbundna fjölmiðla? 

Nei, hlutverk Ríkisútvarpsins er mikilvægt í öryggislegu tilliti með svo margvíslegum hætti. Bæði stjórnvöld og stofnanir samfélagsins hafa ákveðnum skyldum að gegna varðandi upplýsingagjöf til þjóðarinnar á óvissutímum eða hættutímum. Og hættuástand getur verið af margvíslegum toga, jafnvel þannig að ekki er sérstaklega eftirsóknarvert að draga upp þær válegu aðstæður sem geta skapast vítt um land. En við virkilega alvarlegar aðstæður er mikilvægt að Ríkisútvarpið sé til staðar og tengi t.d. stjórnvöld og almenning. Þetta er ein af ástæðunum fyrir því að Ríkisútvarpinu ber að viðhalda öruggri dreifingu dagskrár sinnar um land allt, trúverðugleika í allri nálgun vandmeðfarinna upplýsinga og byggja þannig upp trúnað gagnvart almenningi.

Engin kona hefur gegnt þessari stöðu, er mál til komið að kona verði ráðin í starf útvarpsstjóra?

Já, það er mál til komið að kona gegni starfi útvarpsstjóra, það hljóta allir sanngjarnir menn að sjá, karlar og konur.

Hvaða gerir þig einstaka sem umsækjanda?

Það eru greinilega margir spennandi kostir í boði og stjórnar Ríkisútvarpsins bíður það vandasama verkefni að meta hæfi hvers og eins.  Hvað mig varðar þá hef ég langa reynslu af stjórnunarstörfum, áætlanagerð, stefnumótun, mannaforráðum, fjármálaumsýslu, samningsgerð, verkefnastjórn, listrænni leiðsögn og störfum fyrir Ríkisútvarpið bæði á vettvangi hljóðvarps og sjónvarps.  Mín reynsla af lífi og starfi er alveg einstök, en það er reynsla allra hinna auðvitað líka. Sennilega er ég þó eini fyrrverandi ráðherrann í hópnum …

Hvernig myndir þú hagræða í rekstrinum því það liggur fyrir að það verður að gera?

Það verkefni er afar flókið og útvarpsstjóri ekki einn um að taka ákvarðanir í þeim efnum. Engar skyndilausnir eru færar í þeirri vinnu og ljóst að stjórnvöld geta ekki firrað sig ábyrgð. Í mínum huga er t.d. óásættanlegt að stjórnvöld taki í ríkissjóð hluta útvarpsgjaldsins sem almenningur reiðir fram til að Ríkisútvarpið geti sinnt hlutverki sínu með reisn. Verkefnið er því ekki einungis að skera niður, heldur líka að tryggja tekjuhlið rekstrarins.

Hvernig fannst þér staðið að uppsögnunum? Ef þú hefðir þurft að vera með niðurskurðarhnífinn á lofti, hvar hefðir þú tekið til hendinni innan stofnunarinnar?

Ég var ósátt við uppsagnirnar og það hvernig staðið var að þeim, en hef ekki forsendur til að meta þær aðferðir sem beitt var, eða þau rök sem lögð voru til grundvallar.

Hvernig á að laða unga hlustendur að Rás 1 og 2?

Með því að spyrja ungu hlustendurna og gera þá að þátttakendum í mótun dagskrárinnar. Til þess höfum við fjöldamörg tækifæri gegnum skipulagt starf með ungu fólki, gegnum menntastofnanir og ýmiss konar félagsstarf. Sjálf er ég fylgjandi því að skoða mögulega nýja tónlistarrás fyrir yngra fólk og leyfa Rás 2 að sinna þeim hlustendum sem hafa vaxið upp með henni síðan 1983.

Í dag, þegar dagskrárefni er aðgengilegt á svo ólíkum miðlum sem raun ber vitni, hvaða áherslur á að leggja í dagskrárgerð hjá sjónvarpsarmi RÚV til þess að búa til efni sem hefur aðdráttarafl og ekki er aðgengilegt annars staðar og skapa þannig eftirspurn og sérstöðu?

Varðandi áherslur í dagskrárgerð fyrir sjónvarp þarf að ganga út frá því lagalega hlutverki sem Ríkisútvarpinu er gert að standa undir og í lögunum er lögð áhersla á ýmsa þætti t.d. fréttir, fræðslu og skemmtan, fjölbreytni í flestu tilliti, íslenska menningu og íslenska tungu. Þessir þættir marka brautina, en dagskrárstefna er samvinnuverkefni þeirra sem eiga að framfylgja stefnunni og hún verður ekki mótuð í eitt skipti fyrir öll. Slík stefna þarf að vera í sífelldu lifandi ferli og fjölbreyttur hópur fagfólks þarf að koma þar að. Stefnumótun er í eðli sínu skapandi ferli, kannski eitt það skemmtilegasta sem sameinaður starfshópur á stórum vinnustað fæst við.

Starfsfólk Ríkisútvarpsins býr yfir dýrmætri reynslu af dagskrárgerð og þekkir takmarkanirnar sem stofnunin býr við, en líka áskoranirnar, styrkleikana og veikleikana. Mitt innlegg í vinnuna myndi svo mótast af minni reynslu og ganga í efnasamband við það sem fyrir er. Ef ég ætti að spá einhverju um niðurstöðuna þá gæti ég nefnt áherslu á framlag ólíkra listgreina, áherslu á ungt skapandi fólk, upplýsandi umfjöllun fyrir ólíka aldurshópa og ólík áhugasvið, umfjöllun um samfélagsmál, ekki síst alþjóðamál og loks samvinnu við ýmsar stofnanir samfélagsins til að auka fjölbreytni, dýpt og fagmennsku jafnt hvað varðar umfjöllunarefni og framsetningu.

Dagskrárgerð fyrir sjónvarp hefur þróast talsvert á seinni árum, að hluta til vegna nýrra leiða við miðlun efnisins og það er sannarlega tímabært að ryðja nýstárlegum hugmyndum braut hjá Ríkisútvarpinu, þessari mikilvægu menningarstofnun.

“Frelsi er ekki að vera laus við skuldbindingar, frelsi er hæfileikinn til að velja það sem er okkur fyrir bestu og skuldbindast því ( Paulo Coelho).”

Mikið vildi ég óska að ég hefði samið þessa setningu því betri skilgreiningu á frelsi hef ég varla heyrt nema þá sem lesa má í bók bókanna um að sannleikurinn geri okkur frjáls. En þessi upphafssetningu hér á metsöluhöfundurinn Paulo Coelho og hún er mikill sannleikur.

Í okkar tíðaranda er frelsi gjarnan ranglega skilgreint, það þykir til dæmis vera ákveðin frelsissvipting að ganga í hjónaband.

Steggja og gæsapartý bera þeim hugmyndum oft vitni, þegar tilvonandi brúður eða brúðgumi eru meðhöndluð eins og það sé einmitt enginn morgundagur og við lok slíkra viðburða vona jafnvel sumir að það sé raunin, að það sé enginn morgundagur, en það er annað mál.

Nei, fyrir það fyrsta er  frelsi og hjónaband ekki andstæður nema fólk velji að líta svo á  og takið eftir að ég segi, velji, vegna þess að hjónaband er ekki uppskrift að ákveðnum rétti heldur val um að njóta lífsins í samfélagi við sinn besta vin og sálufélaga.

Auðvitað felst ákveðin áhætta í því að ganga í hjónaband alveg eins og það er viss áhætta að setjast upp í flugvél, hins vegar er bara frelsið alls ekki fólgið í því að taka aldrei neinar áhættur í lífinu, heldur einmitt að taka þær og standa svo og falla með þeim.

Hefurðu hugsað út í hvað það er ótrúlegt að við skulum yfirleitt voga okkur að setjast  upp í  farartæki þar sem ferðin hefst á því að farið er yfir aðferðir til að lifa af slys sem er mjög ósennilegt að maður muni lifa af, hefurðu pælt í því hvað þetta er absúrd. Þú sest sjálfviljugur upp í járnrör þar sem myndarlegt fólk í júníformi býður þér góðan dag með bros á vör en minnir um leið á öndunargrímur, björgunarvesti og báta. Er þetta ekki ótrúlegt?

Staðreyndin er  sú að við verðum að taka áhættu á svo mörgum sviðum til þess að lifa. Frelsi er að lifa á meðan maður dregur andann. Það er nefnilega hægt að draga andann án þess að lifa.  Ég persónulega mun aldrei geta skilið hvernig flugvélar haldast á lofti en samt sest ég upp í slík tæki (reyndar með yfirþyrmandi ótta) vegna þess að mig langar svo mikið að sjá önnur lönd og ég væri ekki frjáls manneskja ef ég tæki ekki þá áhættu að fljúga til að upplifa stórkostlega hluti.

Og þannig er það líka með ástina og hjónabandið og barneignir. Þú veist hvernig þér líður þegar þú heldur á nýfæddu barni, þér líður eins og allri heimsins ábyrgð hafi verið slengt á herðar þínar, skíthrædd og varnalaus horfir þú á þessa umkomulausu mannveru og hugsar hvernig þú eigir að klóra þig út úr þessu. Hins vegar hefur  sannleikur lífsins aldrei verið þér jafn ljós og á þeirri stundu og þú upplifir frelsi því þú hefur komist að kjarna lífsins 16 marka mannveru.

Það að tvær ókunnugar manneskjur ákveði einn góðan veðurdag að deila sínum kjörum og lifa saman sem ein manneskja er í raun jafn furðulegt og að sitja í flugvél og horfa niður á skýin. Tvennt veit ég þó um flugvélina og hjónabandið og það er að hvort tveggja þarfnast eldsneytis til að ganga, eldsneyti hjónabandsins kallast ást og er búið til úr fjölda mólikúla sem gegna ólíkum hlutverkum.

Ást er ekki bara orð eða athöfn heldur eitthvað sem gerir það að verkum að maður upplifir sig frjálsan í skuldbindingum sínum, þess vegna er t.d. mjög gott að fá að velja maka sinn sjálfur en það tíðkast ekki í öllum samfélögum heimsins eins og við vitum. Það að þurfa að giftast einhverjum sem maður elskar ekki er fullkomin frelsissvipting en að fá að giftast þeim sem maður elskar er mesta frelsisbinding sem maður getur notið.

Þess vegna er setningin hans Paulo Coelho svo rétt “Frelsi er ekki að vera laus við skuldbindingar, frelsi er hæfileikinn til að velja það sem er okkur fyrir bestu og skuldbindast því.“

Já, frelsi er það að fá að velja og síðan hæfileikinn til að velja það sem okkur er fyrir bestu og skuldbindast því. Fegurð hjónabandsins er einmitt fólgin í því að deila lífinu með öðrum og eiga einhvern að sem tekur eftir því að þú ert seinn eða sein fyrir og jafnvel pirrar sig á því af því að hann hlakkar til að sjá þig eða gera skemmtilega hluti með þér, s.s. finnst þú ómissandi hluti af upplifun sinni .

Fegurð hjónabandsins  er m.a. fólgin í því að einhver pirri sig á hrotunum í þér eða segi þér að þú gnístir tönnum í svefni eða bendi þér á kæki sem enginn annar hefur haft orð á. Fegurð hjónabandsins er þegar öllu er á botnin hvolft ekki fólgin í flóknari hlutum en þessum, áskorunin er hins vegar fólgin í því að koma auga á þá og rækta hvern einasta dag.