Sigríður Björk Bragadóttir skrifar.
Sigríður Björk
Að gefnu tilefni …
Þegar ég var táningur fékk ég oft mígreniköst og komst ekki í skólann. Það var nóg fyrir mig að segjast vera með höfuðverk, skólinn var látinn vita og ég fékk að eyða deginum uppi í rúmi. Ég komst ekki fram úr, gat ekki borðað og lá hreyfingarlaus í marga klukkutíma með sængina dregna upp fyrir haus.
Ég varð síðan oft leið, þunglynd, kvíðin og ekki í nógu góðu andlegu jafnvægi til að ráða við áreitið sem fylgdi grunnskóla. Þegar þannig stóð á laug ég til um mígreni til að sleppa við skólann því ekki gat ég sagt sannleikann. Skólinn var látinn vita og ég eyddi deginum uppi í rúmi, hreyfingarlaus með sængina dregna upp fyrir haus.
Flestallir í kringum mig sáu í gegnum lygarnar um mígreniköstin, það vissu eiginlega allir að 80% af skrópinu mínu væri bara af því ég vildi ekki mæta en örfáum datt í hug að spyrja hvers vegna. Þess í stað fann ég fyrir stríðni og forvitni sem var tilkomin af þörf fyrir að hnýsast en ekki af umhyggju.
Málið var ekki endilega að fólkið í kringum mig væri grimmt, stór hluti þeirra sem ég lengi vel upplifði sem einhvers konar kvalara vissi einfaldlega ekki hvernig þeir ættu að hegða sér í kringum manneskju sem átti við geðræn vandamál að stríða.
Í þau fáu skipti sem einhver spurði hvað væri að, þorði ég ekki að svara, mér fannst ég sett upp við vegg, ég var ekki í öruggu umhverfi þar sem ég gat opnað mig án þess að tilfinningar mínar yrðu rökræddar.
Einu ráðin sem ég fékk við vanlíðaninni var að hún yrði bara verri ef ég mætti ekki á staðinn. Ég gat ekki leitað til neins vegna þess að ég „átti bara að mæta í skólann!“ Mér var tjáð að stríðnin vegna lélegrar mætingar myndi lagast ef ég hætti að skrópa, þetta var alfarið mitt vandamál.
Þegar einhver segist vera með höfuðverk þá svörum við ekki: „Hættu því bara, gerðu heimavinnuna þína undir flúorljósum í klið skólastofunnar eins og allir hinir og verkurinn fer!“
Við eigum heldur ekki að gera það þegar einhver segist ekki vilja mæta í vinnu eða skóla af því að þeim líði illa andlega. Manneskja með hausinn fullan af neikvæðum röddum og sjálfsgagnrýni er ekki að fara að losna undan því þó þú segir henni að hætta. Hún upplifir það jafnvel sem staðfestingu á gagnrýninni eða sem ásökun um ímyndunarveiki.
Fólk sem lifir með þunglyndi er alveg nógu einmana til að byrja með þótt við förum ekki að útskúfa því vegna tilfinninga sem það ræður ekki við.
Þegar einhver sýnir merki um alvarlega vanlíðan eigum við ekki að afskrifa tilfinningar viðkomandi og nota þær gegn honum, við eigum ekki að rökræða um tilfinningarnar eða gagnrýna þær. Við eigum að gera fólki ljóst að við heyrum hvað það er að segja og hvetja það til að leita sér hjálpar hjá fagaðila.
Við eigum að hlusta og skapa þeim öruggt umhverfi þar sem tilfinningar þeirra eiga rétt á sér, leyfa þeim að vera viðkvæm og hjálpa þeim að finna tólin til að byggja sig upp. Við eigum að kenna börnunum okkar að sýna samhug og stuðning í slíkum tilfellum alveg eins og þau myndu sýna bekkjarfélaga með líkamlega sjúkdóma.
Þunglyndi og kvíði eru sjúkdómar sem drepa og við verðum að taka þeim þannig. Hitt hjálpar engum og getur beinlínis verið hættulegt.
Hvíldu í friði Robin Williams. Myndirnar þínar settu mark á stóran hluta barnæsku minnar og ég vona að þú hafir fundið frið og að umræðan sem hefur skapast eftir fráfall þitt leiði til viðhorfsbreytinga.
Ljósmynd af Robin Williams af Wikimedia Commons.