Höfundur vill ekki láta nafns síns getið.
Hvenær þekkir maður mann og hvenær þekkir maður ekki mann? Og kannski enn frekar, hvenær þekkir maður sjálfan sig og hvenær þekkir maður ekki sjálfan sig? Við nýjar og óvæntar aðstæður getur eigin innri maður – eða innri kona – komið á óvart. Þannig var það eitt sinn í París er ég var þar stödd með litlum hópi fólks.
Kvöldið byrjaði sakleysislega á litlum veitingastað sem hafði verið valinn samkvæmt ráðleggingum á TripAdvisor. Fimm rétta matseðill þar sem framúrstefna og frumlegheit réðu ríkjum og áttavilltir bragðlaukar og önnur skilningarvit þurftu góðan tíma til að átta sig á framandleikanum. Réttirnir tíndust hins vegar fram hver á eftir öðrum eins og á hraðskreiðu færibandi svo matargestum gafst knappur tími til að velta fyrir sér innihaldi réttanna.
Sjálf er ég frekar lengi að borða, svolítið matvönd og framandleiki matarins kallaði á ýmsar athuganir af minni hálfu til að efla traust mitt á innihaldi réttanna. Pota smá, nusa smá, velta vöngum. En það gafst enginn tími í slíkt og ég varð þess fljótt áskynja að það var vegna þess að forsvarsmenn hópsins höfðu bókað miða á sýningu þá um kvöldið.
Tvær kvennanna í hópnum voru sem á nálum yfir að missa mögulega af byrjuninni og gáfu reglulega upp þann fjölda mínútna sem væri í að sýningin hæfist. Eiginmaður annarrar hughreysti þær með því að þótt þau misstu kannski af nokkrum brjóstum væru mörg fleiri í vændum. Hann áætlaði átta brjóst á hálftímann.
Það var mjög farið að þrengja að kokinu í mér á þessari stundu, þriðji rétturinn var varla kominn nema hálfa leið oní maga og ég var að strekkjast við að gera fjórða réttinum skil. Hann innihélt hóstakirtla úr kálfum og ég hefði þurft bæði andrými og andlegan stuðning til að koma einum slíkum klakklaust niður. Sem betur fer voru hrísgrjón með.
Hóstakirtlar á salatbeði.
Það var búið að hringja á bíl og tilkynna þjóninum að við yrðum því miður að sleppa eftirréttinum. Það voru margir hóstakirtlar eftir á pönnunni en hópurinn hysjaðist á fætur og menn teygðu sig eftir yfirhöfnunum. Minn hóstakirtill og kálfsins voru í óþægilega mikilli nálægð. Rétt þegar verið var að hneppa að sér jökkum og kápum kemur þjónninn aftur hlaupandi með þau skilaboð að leigubíllinn kæmi ekki fyrr en eftir fimm mínútur (rúmlega eitt brjóst) og því væri tími fyrir desertinn. Hjúkket. Bæði af því að ég er hrifin af sætindum og af því að ég þurfti að breiða yfir hóstakirtil kálfsins, en aðallega af því að ég var að manna mig upp í að segja að ég ætlaði ekki með. Eða „kvenna“ mig upp í það.
Fimmtán mínútum síðar var ég sest inn á Crazy Horse. Enn með í hópnum. Enn ekki álitin félagsskítur eða tepra – eða hvort tveggja. Jafningjaþrýstingur þekkir nefnilega engin aldursmörk. Og reyndar, eins og jafnan í hópi, er einhver leiðtoginn, einhver er „yfir“, og í þessu tilviki var ég boðsgestur og enginn hafði spurt mig hvort ég vildi fara á þessa sýningu eða hvað ég vildi yfirleitt. Miðarnir höfðu verið keyptir að mér forspurðri og þarna var ég komin. Auðvitað hafði enginn neytt mig en ég hafði þó ekki uppburð í mér til að mótmæla veru minni þarna. Gestur og allt það. Kurteis og prúð kona.
Það voru líklega tíu mínútur fram að hléi þegar við komum og átta brjóst á hálftíma hafði verið varlega áætlað. Almáttugur minn, hvert var ég komin og hvernig var ég komin hingað?
Og hvað vissi ég í raun fyrir um þessar kabarett- eða burlesque-sýningar? Jú, ég vissi nógu mikið. Nógu mikið til að vita að ég hefði átt að kveðja við matsölustaðinn, þar sem fimm rétta máltíð hafði verið innbyrt á ósæmandi hraða miðað við verð og fínerí. Auðvitað átti ég að standa með sjálfri mér … en svona er það: Hvenær þekkir kona sjálfa sig og hvenær þekkir hún sig ekki? Á þessum tíu mínútum fram að hléi skotraði ég augunum upp á svið, svipaðist um í salnum og sá þjóna bera inn kampavín og snittur. Undarlegt kombó allt saman – einhvers konar tilraun til að klastra yfir lágmenninguna – og hóstakirtill kálfsins gerði óþyrmilega vart við sig.
Í hléinu tjáði ein konan sig um hve aðdáanlega samræmd brjóstastærð kvennanna væri og hvað þær væru í frábæru formi. Önnur giskaði á að þær væru þrautreyndir dansarar og jafnvel fimleikakonur. Þegar ég sagðist efast um að slíkir hæfileikar hefðu mest að segja um veru þeirra á sviðinu sagðist hún halda að þetta skoraði hátt á ferilskránni. „Finnst þér þetta niðurlægjandi fyrir þær?“ spurði eiginmaður hennar.
Ég lét mér nægja að segja já, en lét þess ógetið að mér þætti þetta enn þá meira niðurlægjandi fyrir áhorfendur en mest niðurlægjandi fyrir konur almennt. Svo fór ég. Hin urðu eftir og horfðu á nafnlausar konur dilla bossum og brjóstum undir klingjandi kampavínsglösum með öðru „venjulegu fólki“ eins og ein hafði sérstaklega orð á: „Hugsið ykkur, þetta er bara venjulegt fólk hérna, bara svona eins og við.“ Rangt. Ekki eins og ég.
Nú má vera að afstaða mín sé túlkuð sem feminismi, öfgafeminismi, tepruskapur eða almenn leiðindi og fýla. „Svona er nú bara frönsk menning,“ sagði einn herrann, krækti sér í snittu, lét fara vel um sig í rauðu plussinu og beið spenntur eftir seinni hálfleik. Minn leikur var að standa upp – standa með sjálfri mér – og mótmæla þar með hlutgervingu kvenlíkamans og ævagamalli hugmyndafræði um konur sem viðföng karla.
Mér var hugsað til dætra minna og dætra hinna í hópnum og velti fyrir mér meintri ánægju af að dillibossast berbrjósta og hvort það teldist konum til framdráttar að hafa slíka reynslu á ferilskránni. Reyndar má vera að einhverjar dansaranna upplifi atvinnu sína sem valdeflandi en fyrir konur almennt eru áhrifin þveröfug. Kúgun kvenna er viðhaldið á stöðum sem þessum. Það er stigsmunur (í mesta lagi), ekki eðlismunur, á strippklúbbum og kabarett-sýningum. Þetta er allt af sama meiði og viðheldur kynjaskekkjunni.
Þetta burthlaup mitt var framlag til leiðréttingar skekkjunni. Örlítið framlag, ég veit, en ef allir gera eitthvað geta konur kannski vænst þess að vera metnar að verðleikum í framtíðinni, ekki eftir útliti og aldri, og jöfn laun kvenna og karla fyrir sömu vinnu munu þá þykja sjálfsögð. Kannski. Einhvern tímann.
p.s. dansarar Crazy Horse-kabarettsins í París fóru í verkfall árið 2012 til að mótmæla lágum launum, og hvað haldiði að þær hafi gert til að fá sínu fram? Jú, auðvitað neituðu þær að fara úr fötunum, því þær vissu fullvel að fullklæddar voru þær verðlausar. Sterkur leikur ef konur vilja láta taka mark á sér.