Árið 1991 stóð Jón Bjartmarz að sölu 22 skammbyssna úr vopnabúri sérsveitarinnar til þess að fjármagna kaup á nýjum skammbyssum fyrir sveitina. Stöð 2 sagði frá þessum viðskiptum árið 1997 og fullyrti að ein skammbyssanna hefði endað í eigu manns sem átti við geðræn vandamál að stríða. Jón Bjartmarz var mjög ósáttur við framsetningu fréttar Stöðvar 2, en hann sagði i samtali við Helgarpóstinn að:
„[...]gömlum byssum hefði verið skipt út fyrir nýrri tegund hjá löglegum byssusala árið 1991, en það hefði mátt skilja á fréttinni að þeir hefðu selt byssur um borg og bý. ‘Það gilda strangar reglur um hverjir mega kaupa byssur og við bárum öll kaup undir ráðuneytið.’“
Déjà vu
Það er athyglisvert að sex ár hafi liðið frá sölu byssanna þar til Stöð 2 sagði frá sölunni og virðist hún því hafa farið leynt á sínum tíma. Það ætti kannski ekki að koma á óvart þar sem lögreglan virðist almennt halda sínum vopnakaupum og sölum leyndum fyrir almenningi.
Þar er skemmst að minnast stórfellds vopnainnflutnings Landhelgisgæslunnar sem líkt hefur verið við vopnasmygl þar sem tollayfirvöldum var ekki gerð nægjanleg grein fyrir innflutningnum. Lögreglan átti að fá stærstan hluta þeirra ríflega 250 MP5 hríðskotabyssa sem nú á að skila þar sem norski herinn vill fá uppsett verð fyrir byssurnar. Þá hafa yfirvöld ekki upplýst almenning fyllilega um gjörninginn en alþjóðlegar reglur voru ekki virtar við innflutning vopnanna. Og enn ríkir mikil leynd yfir vopnaeign og vopnaburði löggæsluyfirvalda á Íslandi.
Leynimakk og lygavefir
Þannig hafa Landhelgisgæslan, ríkislögreglustjóri, Jón Bjartmarz yfirmaður sérsveitarinnar og innanríkisráðherra öll veigrað sér við að svara fyrirspurnum um innflutning vopnanna sem og almennum fyrirspurnum um vopnaeign lögreglunnar. Ofangreind embætti hafa verið margsaga um aðdraganda og innihald viðskiptanna við norska herinn og misræmis hefur gætt í staðhæfingum embættismanna um málið. Georg Lárusson, forstjóri Landhelgisgæslunnar hélt því til dæmis fram að ekki mætti birta kaupsamninginn þar sem hann væri trúnaðarmál undir reglum NATO. Talsmaður norska hersins upplýsti síðar fjölmiðla um að það hafi verið Landhelgisgæslan sem óskaði eftir að kaupsamningnum yrði haldið leyndum. Enda sendi Landhelgisgæslan samninginn til fjölmiðla stuttu síðar. Því er ljóst að ekki var um trúnaðargögn vegna kröfu NATO að ræða eins og Georg Lárusson hélt fram.
Innanríkisráðuneytið hefur ekki svarað ítarlegri fyrirspurn Katrínar Jakobsdóttur um vopnaeign og vopnaburð lögreglunnar sem lögð var fyrir þáverandi ráðherra, Hönnu Birnu Kristjánsdóttur fyrir rúmum mánuði síðan. Hanna Birna, vissi af fyrirhuguðum vopnainnflutningi í fyrrasumar en talaði þó opinberlega eins og ekkert slíkt væri í farvatninu. Í viðtali við RÚV í deseber 2013, mörgum mánuðum eftir að hún fékk veður af innflutningnum, kvaðst hún meira að segja tilbúin að „skoða hugmyndir“ lögreglunnar um aukinn vopnabúnað, án þess að víkja einu orði að þessum stórfelldu byssukaupum.
Stærsta mótsögnin í þessu máli öllu saman eru náttúrulega staðhæfingar þeirra Jóns Bjartmarz og Georgs Lárussonar um að byssurnar hafi verið gjöf frá norska hernum á meðan talsmenn hans halda því staðfastlega fram að byssurnar hafi alltaf verið söluvara. Jón Bjartmarz sagði í Kastljósi á dögunum að vopnin væru gjöf og Landhelgisgæslan lýsti því einnig yfir og hélt því fram að Norðmenn hefðu áður gefið Íslendingum vopn. Það er þó í mótsögn við fréttir frá Noregi en þar er rætt um kaupsamning um 50 hríðskotabyssur sem Landhelgisgæslan fékk árið 2011 en ekki að um gjöf hafi verið að ræða eins og Landhelgisgæslan heldur enn fram.
Upplýst lýðræðisríki?
Það er í raun ólíðandi að slík óvissa ríki um vopnakaup, vopnasölu og vopnaburð lögreglu og Landhelgsigæslunnar á tímum svokallaðs upplýsingafrelsis. Vopnakaupum löggæsluyfirvalda er haldið leyndum fyrir almenningi og enginn virðist vilja upplýsa okkur um nákvæmlega hversu margar byssur eru í vopnabúrum yfirvalda, hverrar gerðar þær eru, hversu mikið þær kosta og hvernig þjálfun og prófum fyrir skotvopnaleyfi löggæslumanna er háttað.
Alvarlegast er það þó að verklagsreglur um vopnaburð lögreglu skuli vera ríkisleyndarmál þrátt fyrir að í fjölda landa sem býr við miklu stærri vanda vegna vopnaburðar almennings séu slíkar reglur opinberar. Íslensk yfirvöld vilja semsagt ekki að hinn almenni borgari viti við hvaða aðstæður og með hvaða hætti lögreglan má brúka skotvopn gegn þeim. Almúginn má heldur ekki vita hvernig byssur lögreglan hefur til umráða, hversu margar og hvernig þjálfun þeir hljóta til þess að mega beita vopnum.
En það er kannski bara í takt við það sem Jón Bjartmarz sagði í Kastljósviðtalinu, að lögreglan ráði því sjálf hvers konar vopn hún kaupir, hvernig hún fer með þau og að því er virðist, hverjum hún segir frá tilvist þeirra yfirhöfuð.