„Nafnið á þessum leik er orðhengilsháttur,“
sagði Jón Þór Ólafsson þingmaður á grasrótarfundi Pírata um hegðun stjórnarliða vegna bréfs utanríkisráðherra til Evrópusambandsins þar sem ályktað er að Ísland bindi enda á aðildarviðræður við sambandið. Ásamt Jóni sátu Píratarnir Birgitta Jónsdóttir og Helgi Hrafn Gunnarsson fyrir svörum fundargesta um „þá alvarlegu stöðu sem upp er komin í stjórnmálum á Íslandi“ í kjölfar þess að ríkisstjórnin sniðgekk Alþingi við afturköllun aðildarumsóknar og ráðfærði sig ekki við utanríkisnefnd eins og henni bar skylda til.
Jón Þór hóf fundinn á því að fara yfir lagalegar hliðar málsins og vísaði þar sérstaklega í lögfræðilega samantekt skrifstofu Alþingis þess efnis. Hann kvað skyldu ríkisstjórnar til þess að ráðfæra sig við utanríkisnefnd vegna meiri háttar utanríkismála vera þingræðisvenju hvers málsmeðferð mætti ekki breyta nema með samþykkt Alþingis eða meirihuta þings. Framferði ríkisstjórnarinnar í þessu máli fæli því í sér mörg brot á stjórnskipan landsins.
Jón Þór sagði stjórnarliða stunda orðhengilshátt með því að halda því fram að þingsályktunartillögur hefðu ekkert lagalegt gildi, það væri ekki rétt þar sem þær binda ríkisstjórnina og teljast gildar á meðan þær eru ekki afturkallaðar með nýrri ályktun. Sama gilti um staðhæfingu forseta Alþingis um að bréfið hafi enga sérstaka formlega merkingu og að ekki sé búið að hætta aðildarviðræðum. Orðhengilshátturinn fælist í því að stjórnarliðar vænti þess að Evrópusambandið ljúki aðildarviðræðunum fyrir þá og því væri enn hægt að segja að aðildarviðræðum væri ekki formlega lokið.
„Mér líður bara eins og ég sé á fávitahæli“
Birgitta Jónsdóttir sagði stjórnarflokkana hafa sett tóninn fyrir núverandi gerræðistilburðum þegar þeir komu í veg fyrir að haldin yrði þjóðaratkvæðagreiðsla um nýju stjórnarskrána á síðasta kjörtímabili. Hún sagði nýjasta útspil ríkisstjórnarinnar marka upphafið af endi þingræðis á Íslandi ef ekkert yrði að gert. Birgitta lýsti yfir miklum áhyggjum af stöðu lýðræðisins á Íslandi og hvatti alla viðstadda til þess að legga sitt af mörkum til þess að bjarga lýðræðinu. Það mætti til dæmis gera með því að panta tíma hjá þingmönnum stjórnarliða til þess að ræða við þá um þingræðið og lýðræðið í landinu. Það væri mikilvægt að horfast í augu við þingmenn sem stæðu að fasískum tilburðum sem þessum og spyrja þá hvort þeim þyki ekki vænt um lýðræðið?
Birgittu er mikilvægast að virkja sem flesta úti í þjóðfélaginu til þess að standa vörð um lýðræði á Íslandi – það þyrfti samtakamátt til þess að vernda það fyrir framgangi ríkisstjórnarinnar, sem vaði áfram á ranghugmyndum um „meirihlutaræði“. Því til stuðnings benti hún á ummæli Bjarna Benediktssonar á Alþingi fyrir stuttu – að minnihlutinn yrði bara að sætta sig við að meirihlutinn ráði – sem hún taldi hugmyndafræði sem betur ætti heima á leikskóla.
Birgitta sagði fundargestum frá því að stjórnarandstaðan hafi rætt við alla ráðherra um viðhorf þeirra til þess að hafa farið á svig við Alþingi á með þessum hætti en að þeir hafi allir með tölu talið sig í fullum rétti með það. Ráðherrar hafi einfaldlega vísað til viðveru sinnar á ríkisstjórnarfundi þar sem þetta var ákveðið en þeim fundi lýsti Birgitta sem þátttöku í einhvers konar „leynigjörningi með uppsagnarbréf“, sagði Birgitta, „mér líður bara eins og ég sé á fávitahæli“.
„Ætlum við að leyfa þessu að gerast?“
Helga fannst mikilvægast að halda því til haga að málið snerist í raun alls ekki um aðild Íslands að ESB, heldur atlögu að Alþingi. Hann sagði það í sjálfu sér ekki koma á óvart að ríkisstjórnin sviki kosningaloforð og í raun bara við því að búast að hún treysti ekki þjóðinni til þess að kjósa um Evrópusambandsaðild. Aðalmálið núna væri að þegar stjórnarliðum tókst ekki að koma uppsagnarbréfinu í gegnum Alþingi í fyrra hafi þeir ákveðið að ganga hreinlega fram hjá Alþingi líka.
Helgi kvað framkomu Sjálfstæðisflokksins skömminni skárri heldur en Framsóknarflokksins:
„Það sem er svo hræðilegt við Framsóknarflokkinn er að maður hlustar á hann réttlæta þetta. Sjálfstæðismenn eru þó allavega að reyna að snúa út úr þessu og nota orðhengilshátt til þess að þvæla umræðuna svo að maður skilji þetta ekki alveg; það er þeirra taktík. Það er allavega aðeins heiðarlegra en Framsóknarflokkurinn sem segir bara… „já – nei – við megum þetta og sendir okkur fingurinn í leiðinni.“
Þingmennirnir voru sammála um að ræða framsóknarmannsins Höskuldar Þórhallssonar á Alþingi í gær hafi verið súrrealísk; hann hafi réttlætt framkomu stjórnarliða á þeim forsendum að ríkisstjórnin „þyrfti auðvitað að hafa einhverjar leiðir til þess að koma hlutum í gegnum þingið“.
„Svona hugsa og láta fasistar – sem fíla það ekki að hér sitji þing og hvað þá þjóð sem ákveður hlutina […] gleymum ESB í smástund: Ætlum við að leyfa þessu að gerast?“ sagði Helgi Hrafn að lokum og upp spruttu líflegar umræður um björgunaraðgerðir fyrir lýðræðið milli þingmannanna og grasrótarinnar. Fundurinn var tekinn upp og hann má horfa á í heild sinni hér að neðan:
Myndin er fengin héðan.