Björg Árnadóttir skrifar:
Brjóstaumræða síðustu daga finnst mér með þarfari pólitískri umræðu í lengri tíma eða síðan umræðan um ferðaþjónustu fatlaðra stóð sem hæst. Þessi ”litlu” mál kristalla nefnilega viðhorf okkar til stóru málanna. Umræðan um brjóstin snýst ekki um mjólkurkirtla og meint kynfæri, hún snýst um ofbeldi í stóru og smáu samhengi.
Skoðum tvö viðhorf til ofbeldis sem brjóstaumræðan hefur dregið fram: Annars vegar hefur fólk það viðhorf að það beri sjálft ábyrgð á því hvort það lendir í ofbeldi. Hægt sé að komast hjá ofbeldi með því að haga sér aldrei á óábyrgan hátt enda beri þolandi nokkra ábyrgð. Ofbeldi er einkamál, það gerist í sérherherginu þínu.
Gagnstæða viðhorfið lítur þannig á að ofbeldi varði alla, það gerist í almannarýminu. Hegðun þolandans sé aldrei afsökun fyrir ofbeldi vegna þess að ofbeldi er aldrei afsakanlegt. Fyrra viðhorfið segir konum að vera ekki í stuttum pilsum, það seinna segir ofbeldisfólki að nauðga ekki konum í stuttum pilsum.
Umræða tengd síðara viðhorfinu ræðst að rótum vandans en sýnir einnig hvað óábyrg hegðun skýrir lítinn hluta ofbeldis í heiminum. Eru fatlaðar konur einn stærsti hópur þolenda kynferðislegs ofbeldis af því að framkoma þeirra er ögrandi og þær klæða sig allar eins og Beyonce? Nei, þær verða fyrir ofbeldi af því að það er auðvelt að stækka sjálfa/n sig á kostnað þeirra. Það er líka fátt sexý við dauðadrukkna konu í stuttu pilsi en druslan dugar þeim sem þurfa að sýna vald sitt eða sanna fyrir sjálfum sér að þeir hafi nokkurt vald.
Kynferðislegt ofbeldi snýst hvorki um kynfæri né kynþokka, það snýst um vald. Vald í bobba. Auðvitað bera allir fulla ábyrgð á hugsunum sínum og gerðum, ég vil ekki draga úr því að við séum ávalt varkár og kennum börnunum okkar ábyrgð á eigin lífi. Varkárni borgar sig. En ofbeldi verður framið þó að allir hugsanlegir þolendur hegðuðu sér hundrað prósent ábyrgt í öllum kringumstæðum.
Baráttan gegn ofbeldi felst ekki í því að skoða og gagnrýna hegðun þolandans, hún felst í í að rannsaka og reyna að breyta hegðun gerandans, hvort sem við erum að tala um litlu manneskjuna sem sér ekki aðrar leiðir í vonlausum aðstæðum en að beita valdi eða hæstráðendur í heiminum sem láta valdbeitingu viðgangast.
Við þurfum að skoða ofbeldi, vald og valdleysi í öllum myndum, stórum sem smáum, leyndum sem ljósum. Það er eitt af stóru verkefnunum okkar. Og vanræksla er líka ofbeldi eins og við sáum í Stóra Strætómálinu. Þjóðin reiddist þegar það sá fatlaða stúlku vanrækta. Sú viðbrögð auka manni von um að hægt sé að uppræta ofbeldi.
Takk, stelpur í Versló, fyrir framtakið sem sannarlega jók mörgum von – í brjósti. Það sýndi okkur gömlu konunum að brjóstin sem við héldum að við hefðum frelsað fyrir fjörutíu, fimmtíu árum eru aftur komin í stofufangelsi, nú internetsins. Af því höfðum við einhvern veginn misst.
Tölum saman, ung og gömul, við með reynsluna, þið í núinu. Hlustum á stelpur og stráka í öllum verslóum sem vilja afnema höft. Hvað með gjaldeyrishöftin, getið þið ekki græjað þau líka á Twitter? Og hlustum á fiskverkafólk allra HB Granda afþakka íspinnana sína með svo afgerandi hætti að söngur þeirra er spilaður í fréttaskýringarþáttum. Mættum við fá meira að heyra. En hvað þýðir ”stelpur, hvar er kókosolían?” Af hverju hef ég misst?
Höfundur er sjálfstætt starfandi í ReykjavíkurAkademíunni