Atvinnuvegaráðuneytið kannast ekki við að undanfarið hafi verið unnið að endurskoðun iðnaðarlaga. Vinnan hefur legið niðri síðan í lok árs 2013. Almar Guðmundsson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, sagði samtali við fréttastofu RÚV síðastliðinn fimmtudag að áhug væri, af hálfu ráðuneytisins, á að endurskoða lög um iðnlög. Vinnu ráðuneytisins hefur vissulega ekki verið hætt formlega en virkni er ekki í samræmi við meginstef fréttar RÚV. Iðnaðar- og viðskiptaráðherra sagði í águst að tillögur endurskoðuanrnefndar hafi gengið of langt.
„Í sjálfu sér tökum við undir það [áhuga atvinnuvegaráðuneytisins] það er mikilvægt að færa hana kannski til nútímans ef svo má að orði komast. Það er líka mjög mikilvægt að átta sig á því að aðstæður þessara fjölda greina sem þarna eru undir eru mjög mismundandi,“ sagði Almar við RÚV.
Innan þrýstihópa atvinnuveitenda virðist þó töluverður áhugi en Viðskiptaráð birti nýlega skoðun um löggverndun undir heitinu „Banvænn biti?“ Iðnaðarmenn líkt og atvinnuvegaráðuneytið kannast ekki við neitt starf í tæp tvö ár en þeir eru uggandi yfir skyndilegum áhuga Samtaka iðnaðarins og fjölmiðla í kjölfar birtingar á skoðun Viðskiptaráðs. Iðnaðarmenn óttast að skyndilegur áhugi þrýstihópa atvinnulífsins á afnámi löggildingar og endurskoðun iðnlaga tengist boðaðri endurskoðun menntamálaráðherra á iðnnámi og áhuga ráðherra og atvinnulífsins á styttra námi með minni réttindum og einkavæðingu skólanna.
„Þetta mál hefur ekki verið útkljáð eins og kemur fram í samtali við ráðherra í viðskiptablaðinu 20. ágúst,“ segir Almar við Kvennablaðið. „Viðbrögð okkar við því eru að setja af stað innanhúsvinnu til þess að vera undirbúin þegar að formleg vinna við málið hefst. Það gerum við í fyrsta lagi með því að fara í nákvæma greiningu á stöðu mála. Hvernig þessi mál varða einstaka greinar og í öðru lagi að sjálfsögðu í samráði við okkar bakland, okkar félagsaðila.“ – Þú andmælir ekki að þetta hafi vakið hörð viðbrögð meðal ákveðins hóps ykkar félagsmanna? „Málið er náttúrulega mjög mikilvægt fyrir einmitt ákveðinn hóp okkar félagsmanna. Það kemur því ekkert á óvart að þetta vekji viðbrögð. Við höfum bara svarað því til að það er fínt að fá slík viðbrögð því. Við erum að vinna þessa grunnvinnu. Það hefur engin afstaða verið mótuð til þessara mála, eftir að við tökum málið aftur upp.“
Engin vinna í atvinnuvegaráðuneytinu síðan 2013
Ummælin hafa vakið hörð viðbrögð innan Samtaka iðnaðarins en fagfélög iðnaðarmanna kannast ekki við að hafa verið hleypt að vinnunni. Iðnaðar- og viðskiptaráðherra sagði í ágúst síðastliðinn að vinna við endurskoðun iðnaðarlaga hafi tafist vegna andstöðu launþega og atvinnurekenda. Þá sagði hún að nefnd um endurskoðun iðnaðarlaga hafi gengið of langt í tillögum sínum. „Ragnheiður Elín Árnadóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, segir að þegar hún kom í ráðuneytið hafi henni þótt skýrsla nefndarinnar og tillögur hennar að ýmsu leyti ganga of langt og að tillögurnar hafi þurft að vinna betur.“ Iðnaðarmenn virðast hafa talið að þar væri vinnuni lokið enda ekki verið boðaðir í neina finnu í framhaldið. Nú virðist sem áhugi Viðskiptaráðs á málinu hafi endurvakið málið.
Þess má geta að Samtök iðnaðarins, Viðskiptaráð, Samtök atvinnulífsins, Félag kvenna í atvinnurekstri og Samtök fyrirtækja í Sjávarútvegi eru öll með skrifstofu í Borgartúni 35. Talsverður samgangur er á milli skrifstofa. Kvennablaðið hefur greint töluverða óánægju meðal samtaka iðnaðarmanna með þátt sinn, aðgengi og áhrif innan SI.
Iðnaðar- og viðskiptaráðherra telur tillögur nefndar um endurskoðun iðnaðarlaga ganga of langt en vinna hefur ekki farið fram síðan í lok árs 2013.
Níels Sigurður Olgeirsson, formaður Matvís – matvæla og veitingafélags Íslands, sagði í samtali við Spegilinn á RÚV síðastliðinn fimmtudag, að iðnaðarmannafélögin hafi ekki tekið þátt í vinnu við endurskoðun löggildingar síðan í febrúar árið 2012.
„Það eru engin rök fyrir því að fara að fella niður löggildingu iðngreina. Við erum alveg tilbúnir að fara að skoða iðnaðarlögin ef okkur stendur það til boða og við höfum lýst því iðnaðarmenn. Með öðrum aðilum en þá viljum við skoða þau með það að markmiði að gera þau styrkari.“
Hann bætti við að hann teldi hvatann bakvið þennan áhuga á breytingum vera ásókn í ódýrara vinnuafl.
„Ég held að hvatinn sem liggi að baki því að fella niður löggildingu iðngreina sé eingöngu fyrir kapítalismann, að reyna að fá þá einhverjar styttri brautir, minna menntað fólk eða jafnvel enga kröfu til menntunar og fá þá ódýrara vinnuafl. Í mínum huga eiga öll störf að vera löggilt, það hefur allavega ekkert verið komið að þessum málum við okkur núna undanfarið. Þannig að við höfum verið sallarólegir og héldum að þetta væri einhver bóla þarna 2012 og síðan ekki meira. Það hefur ekki verið kallað til samræðu við okkur.“
Kvennablaðið hefur undir höndum samskipti atvinnuvegaráðuneytisins og iðnaðarmanna þar sem ráðuneytið staðfestir að vinna hafi ekki átt sér stað síðan í október 2013. Þau kannist ekki við skyndilegan áhuga á málinu.
Iðnaðarmenn afar ósáttir
Herferð Viðskiptaráðs gegn lögverndun starfa hefur farið afar illa í iðnaðarmenn. Sigurður Már Guðjónsson, bakara- og kökugerðameistari, sagði í samtali við vefritið Veitingageirinn.is, að skrif Viðskiptaráðs væru marklítið plagg.
„En þar er vegið óvenju harkalega að lögverndun iðngreina og því beint til stjórnvalda að þau afnemi hana. Erum við iðnaðarmenn m.a. sakaðir um að vera þrýstihópur sem gætir aðeins hagsmuna fárra. En hvað er Viðskiptaráð Íslands? Er það ekki hagsmunasamtök helstu stórfyrirtækja landsins?“
Veitingageirinn segir líflega umræðu hafa skapast í Facebook-hópi fagmanna. Þá hefur Kvennablaðið vitneskju um að einhverjir iðnmenn hafi skrifað bæði atvinnuvegaráðuneytinu og Samtökum iðnaðarins vegna málsins. Samtök iðnaðarins eru þar sökuð um að starfa þvert á hagsmuni iðnaðarmanna sem séu félagsmenn í samtökunum. Þá kemur fram að iðnaðarmenn séu afar ósáttir við fréttaflutning sem byggi nánast eingöngu á skoðun Viðskiptaráðs um leið og að Samtök iðnaðarins taki jafnvel undir sjónarmið ráðsins.
Ráðherra vill ekki ganga jafn langt og nefnd um endurskoðun
Iðnaðar- og viðskiptaráðherra sagðis í samtali við Viðskiptablaðið í ágústlok að hún vonaði að málinu yrði lokið á þessu kjörtímabili en að hún teldi nefnd um endurskoðun iðnaðarlaga hafa gengið of langt í sínum tillögum. Nefndin var gagnrýnd á sínum tíma sökum þess að enginn fulltrúi iðnaðarmanna var skipaður í nefndina. Upphaf málsins má rekja til þess að árið 2010 kvað héraðsdómur Reykjaness upp tvo dóma þar sem aðilar voru dæmdir fyrir brot gegn iðnaðarlögum með því að hafa rekið löggilta iðngrein á heimilum sínum, ljósmyndastofu þar sem teknar voru ljósmyndir og unnið úr þeim gegn gjaldi, án þess að hafa meistara til forstöðu.1 Í framhaldi af þessum dómum barst iðnaðarráðuneytinu erindi frá Hagsmunasamtökum um ljósmyndun (HUL), þar sem farið var fram á að ljósmyndun yrði felld brott. Í sameiginlegri umsögn Samtaka iðnaðarins og Ljósmyndarafélags Íslands kom fram að þau legðust alfarið gegn erindi HUL, en væri það vilji iðnaðarráðuneytisins eða löggjafans að gera breytingar á regluverki um löggiltar iðngreinar þyrfti að skoða lögverndun starfsgreina í heild sinni í samvinnu við hagsmunaaðila. Um tuttugu umsagnir bárust nefndinni vegna starfssins og voru langflestar þeirra afar neikvæðar. Nú virðist sem þrýstihópar atvinnurekenda séu að endurvekja málið.
Þáttur menntamálaráðuneytisins
Illugi Gunnarsson, mennta- og menningamálaráðherra, birti í fyrra hvítbók um umbætur í menntun en í henni boðar Illugi grundvallarbreytingar á kerfinu. Í þeim viðtölum sem hann hefur veitt vegna útgáfu hvítbókarinnar hefur hann ekki viljað samþykkja að til standi að skera niður í kerfinu. Annað yfirlýst markmið Hvítbókarinnar er að efla iðnnám. Ráðherra hefur sýnt fyrirætlun sína í verki með einkavæðingu Iðnskólans í Hafnarfirði með sameiningu við Tækniskólann. Skólinn er rekinn sem hlutafélag og er í eigu Samtaka iðnaðarins, Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og Samorku – samtaka orku- og veitufyrirtækja. Vinna vegna breytinga á iðnnámi er í gangi og tengist með óbeinum hætti löggildingu. Iðnaðarmenn sem Kvennablaðið hefur rætt við lýsa áhyggjum yfir því að þær breytingar sem unnið er að vegna Hvítbókarinnar miði helst að því að stytta iðnnám verulega með það í huga að „framleiða“ ódýrt vinnuafl með lítil réttindi en þekkingu í sértækum verkum sem henta atvinnulífinu hverju sinni. Herferð Viðskiptaráðs, einkavæðing Iðnskólans í Hafnarfirði sem og viðbrögð Samtaka iðnaðarins undanfarið hafi ekki orðið til þess að slá á þann ótta.
Uppfært: Ekki náðist í Almar Guðmundsson, framkvæmdastjóra Samtaka iðnaðarinns, til samtals áður en fréttin var birt. Skömmu eftir birtingu hafði Almar samband. Fréttin hefur því verið uppfærð í samræmi við athugasemdir hans. Fréttin stendur efnislega að viðbrögðum framkvæmdastjórans viðbættum. Skerpt hefur verið inngangi fréttarinnar en upphaflegan texta mátti skilja sem svo að Almar hefði lýst því yfir við fréttastofu RÚV að vinna væri í fullum gangi. Hið rétta er að fréttamaður RÚV sagði vinnuna sem „nú færi fram“ í framhaldi af skýrslu nefndar um endurskoðun iðnlaga. Formleg vinna hefur ekki farið fram síðan í lok 2013.