„Trump er sjúkdómseinkenni en ekki sjúkdómurinn“, segir bandaríski blaðamaðurinn og rithöfundurinn Chris Hedges í áhrifamiklum fyrirlestri sem hlekkjað er á hér að neðan. Oft sér maður uppgjafartón þeirra sem tjá sig á samfélagsmiðlum. „Þetta er allt ónýtt“, verður þá viðkvæðið og í raun er Hedges að segja nákvæmlega það, en vissulega í fleiri orðum og með föstum rökum.
Vitaskuld er Trump idjót, segir hann, en það er nauðsynlegt að átta sig á því að heiminum er stýrt af tómum idjótum á öllum stigum hins raunverulega valds. Idjótar í blaðamannastétt á viðskiptareknum fjölmiðlum eru ekki undanskildir. Þeir eru aðeins bergmálsveggir valdsins.
Hedges vill að menn týni sér ekki í hávaðanum eða skvaldrinu sem skipti engu máli í sjálfu sér; það er nauðsynlegt, að hans mati, að horfa á heildarmyndina og sjúkdóminn sjálfan sem er sú nýfrjálshyggja sem hefur verið ríkjandi hugmyndafræði síðustu fjóra áratugina eða svo.
Hann vandar leiðtogum Demókrataflokksins ekki kveðjurnar og tínir til þau óhæfuverk sem Bill Clinton og Obama skilja eftir sig; þeir voru strengjabrúður hins raunverulega peningavalds sem öllu ræður. Hillary Clinton sem forseti hefði verið í nákvæmlega sömu stöðu.
Með Trump birtist þó að minnsta kosti hin tæra mynd firringar heimsveldis í dauðateygjunum; veldis sem hefur grafið undan sjálfu sér og étið sig innanfrá í óumflýjanlegri sjálfseyðingu kapítalismans. Þarna er Hedges óhræddur við að vitna í Karl Marx sem hefur varla verið gerlegt í langan tíma án þess að menn hafi flissað fyrirlitlega. Í seinni tíð er enn reynt að hæðast að þeim sem vitna í Marx en það er oftar taugaveiklunartónn í hæðnishlátrinum enda uggvænleg merki um firringuna, bæði efnahagslega og félagslega, æpandi í vestrænum samfélögum.
Í samfélagi þar sem misskipting er vaxandi og félagsleg grunnréttindi smám saman víkjandi, er lýðræði hjóm eitt. Lýðræðislegar stofnanir og lýðræðislegir ferlar eru enn til staðar en hafa ekkert með lýðræði að gera, ekki frekar en í alræðissamfélögum fasista eða kommúnista sem lögðu ofuráherslu á að halda falsmynd lýðræðis frammi eins og leiktjöldum þó fáir létu blekkjast, hvorki innan ríkis eða utanfrá.
Það sem Hedges greinir ágætlega í þessum fyrirlestri hefur verið að birtast í vaxandi mæli á meðal almennings sem finnur minnkandi tiltrú á lýðræðinu. Það hefur sést á Íslandi eins og í öðrum löndum þar sem á tiltölulega skömmum tíma hafa orðið stórfelldar sviptingar í pólitíkinni; ris fasískra flokka, Trump, Brexit og nú síðast söguleg úrslit í frönsku forsetakosningunum. Það ber allt að sama brunni, fólk leitar að útrás fyrir megna undirliggjandi óánægju með stöðuna. Það er auðvelt að missa fókus í skvaldrinu og hávaðanum, það er létt að missa sjónar af aðalatriðunum og einbeita sér meira að sjúkdómseinkennunum en sjúkdómnum sjálfum.
Í allri bölsýni Hedges glittir þó í von hins almenna manns. Hver maður getur andæft og látið óánægju sína í ljós. Vilji menn lifa í sannleika og berjast fyrir réttlæti getur það þó kostað fórnir. „Ég berst ekki gegn fasistum af því ég held að ég sigri“, segir Chris Hedges í lok fyrirlestursins, „ég berst gegn fasistum vegna þess að þeir eru fasistar“.