Ísland mun fylgja Öryggisráðu Sameinuðu þjóðanna, Evrópusambandinu og Norðurlöndum að máli í þróun viðskipta og viðskiptaþvingana gegn Íran, og ekki Bandaríkjunum. Þetta kemur fram í svari Utanríkisráðuneytisins við fyrirspurn Kvennablaðsins.
Ísland tekur almennt þátt í aðgerðum SÞ, ESB og ÖSE
Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, hefur lýst yfir viðskiptabanni á hendur Íran og í kjölfarið haft í hótunum við þau ríki sem ekki fari þar að fordæmi Bandaríkjanna. Hótanirnar eru almennt taldar beinast fyrst og fremst að ríkjum Evrópusambandsins. Á þriðjudag hvatti Federica Mogherini, æðsti fulltrúi utanríkis- og varnarmála innan ESB, lítil og meðalstór fyrirtæki innan sambandsins til að auka viðskipti sín við Íran, til að vega á móti ákvörðun Bandaríkjanna. Kvennablaðið hafði samband við Utanríkisráðuneytið til að grennslast fyrir um afstöðu Íslands í málinu.
Í svari ráðuneytisins kemur fram að Ísland innleiði þvingunaraðgerðir sem Öryggisráð SÞ ákveður, og hefur innleitt þátttöku í slíkum aðgerðum í lög. Þá áskilur Ísland sér heimild, með sömu lögum, til að framkvæma ákvarðanir annarra alþjóðastofnana, ríkjahópa og samstarfsríkja um þvingunaraðgerðir. Á þeim grundvelli innleiði Ísland þvingunaraðgerðir sem ákveðnar eru af stofnunum Evrópu, ESB og ÖSE, en almennt ekki, hingað til, aðgerðir einstakra ríkja.
Í tilfelli Írans taki Ísland þátt í því samkomulagi sem undirritað var árið 2015 og fól í sér að dregið var úr refsiaðgerðum gegn landinu, gegn því að stjórnvöld þess hætti tilraunum til að koma sér upp kjarnavopnum. Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra, hafi lýst yfir áhyggjum yfir þeirri ákvörðun Donalds Trump að draga Bandaríkin út úr því samkomulagi.
Viðskiptabann BNA ekki algert og viðskipti ESB ekki galopin
Hinar nýju viðskiptaþvinganir Bandaríkjanna gegn Íran felist ekki í allsherjarviðskiptabanni heldur hömlur á viðskipti með „gull og aðra málma, ýmis konar fjármálaviðskipta og bifreiðaframleiðslu“. Þá hafi frekari viðskiptaþvinganir verið boðaðar „sem ná meðal annars til orkuiðnaðar Írans“.
Ísland muni hins vegar ekki fylgja fordæmi Bandaríkjanna heldur innleiða sömu þvinganir og Norðurlöndin og ríki ESB gera:
„Þær aðgerðir sem nú eru í gildi varða meðal annars frystingu fjármuna, viðskiptabann á eftirlits- og hlustunarbúnað, bann við vissum þjónustuviðskiptum, bann við innflutningi á hergögnum og skyldum búnaði og þjónustubann við vissa flug- og skipastarfsemi. Þá gilda áfram allar þvingunaraðgerðir sem varða mannréttindabrot Írans og stuðning Írans við hryðjuverkastarfsemi.“
Engin ákvörðun hafi verið tekin um hvort Ísland gangi lengra í að beita Íran þvingunaraðgerðum, en má á svari ráðuneytisins skilja að það velti á vilja samstarfsríkja Íslands í Evrópu.
Að því sögðu eru viðskipti milli Íslands og Íran óveruleg, samkvæmt gögnum Hagstofunnar, sem ráðuneytið vísar til í svari sínu: Andvirði vöruútflutnings til Íran nam tæpum 50 milljónum króna árið 2017, eða 0,01 prósent af heildarvöruútflutningi. Að stærstum hluta voru það notuð skip sem seld voru til landsins. Sama ár nam innflutningur frá Íran 90 milljónum króna, eða 0,01 prósent af heildarvöruinnflutningi. Að stærstum hluta var það innflutningur á grænmeti og ávöxtum. Sundurliðun á þjónustuviðskiptum er ekki til staðar.