Ella Björg Rögnvaldsdóttir og María Ósk Gunnsteinsdóttir, hjúkrunarfræðingar skrifa:

„Lengi hefur það fylgt umræðu um hjúkrunarfræðinga að þeir séu atvinnumenn í góðmennsku, þeim er jafnvel líkt við engla sem svífa um og veita axlir til að gráta á og hendur til að halda í. Umhyggjusemi er góður kostur að bera fyrir hjúkrunarfræðing en það er ekki það sem gerir þá að hjúkrunarfræðingum heldur það sem gerir þá mannlega. Að veita andlegan stuðning og nærveru er vissulega mikilvægt og nauðsynlegt en er einungis lítið brot af verksviði hjúkmrunarfræðinga.

Veit almenningur hvað hjúkrunarfræðingar gera í vinnunni? Hér kemur smá upptalning af því sem við erum að gera á Hjartadeild Landspítalans (mjög líklega gleymist eitthvað):

Á deildinni sinnir hver hjúkrunarfræðingur 6-12 sjúklingum eftir því hvort um er að ræða morgunvakt, kvöldvakt eða næturvakt. Stundum fleiri, stundum færri eftir því hve margir eru inniliggjandi. Deild sem þessi er þó nánast alltaf full og sjúklinga má gjarnan finna á göngum og setustofum. Nauðsyn er að kynna sér hvern sjúkling vel, að missa af mikilvægum upplýsingum getur kostað mannslíf.

Við metum hjúkrunarþarfir hvers og eins sjúklings, setjum upp hjúkrunarmeðferð og veitum sérhæfðar hjúkrunarmeðferðir sem henta hverjum og einum. Við tökum til lyf fyrir hvern og einn sjúkling. Tökum til töflur, blöndum innrennslislyf ætluð í æð, reiknum út magn, styrkleika og innrennslishraða, metum hvaða lyf þyrfti að bíða með, sleppa eða auka eftir blóðprufuniðurstöðum eða einkennum og breytingum á lífsmörkum. Mistök eru dýr, geta kostað mannslíf. Svo er að koma réttum lyfjum til réttra sjúklinga. Gefa lyf um munn, sondu, í æð, vöðva, undir húð, í endaþarm, möguleikarnir eru margir.

Við sitjum flettifundi með læknum þar sem farið er yfir lyf, rannsóknir, ástand sjúkling og næstu skref í meðferð hans ákveðin með þverfaglegri samvinnu. Við setjum upp og tökum æðaleggi, þvagleggi og sondur. Tökum blóðprufur, fylgjumst með og túlkum niðurstöður, tökum þvagprufur, saurprufur, aðstoðum við aðhlynningu, tökum þátt í endurlífgun, setjum fólk í ytri öndunarvél og stillum hana eftir þörfum, við fylgjumst með vökvajafnvægi og lífsmörkum. Við búum um sár, tökum sauma, fyrirbyggjum legusár. Við undirbúum fólk fyrir aðgerð og tökum á móti fólki úr aðgerð. Við fylgjum sjúklingum sem eru í óstöðugu ástandi í rannsóknir með hjartastuðtæki og neyðarlyf við höndina. Við tökum við nýjum sjúklingum og útskrifum sjúklinga.

Við erum stöðugt að meta andlega og líkamlega líðan og ástand sjúklinga og endurskoða meðferð þeirra enda erum við almennt fyrstu viðbragðsaðilar fari eitthvað úrskeiðis. Við erum sú stétt sem alltaf er til staðar, við erum alltaf inni á deildinni og erum aldrei langt undan. Fyrstu viðbrögð skipta öllu máli, þau geta skilið á milli lífs og dauða.

Við veitum líknandi meðferð, andlegan stuðning, fjölskylduhjúkrun, sinnum endurhæfingu, sitjum fjölskyldufundi og útskriftarfundi, skrifum hjúkrunarbréf og hjúkrunarbeiðnir, sendum beiðnir fyrir heimahjúkrun og ýmsar göngudeildir, biðjum um sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun, næringarfræðing, líknarteymi, verkjateymi. Við skrifum nótur um það sem fram fór á vaktinni og vöndum okkur, allir hafa rétt á að sjá sína sjúkraskrá. Við förum yfir pappíra sjúklings til að vera viss um að hann hafi fengið nauðsynlegar rannsóknir eða lyf.

Við fræðum sjúklinga um rannsóknir, sjúkdóma þeirra, lífstílsbreytingar, lyf og fleira til þess að þeim farnist sem best. Við gætum þess að sjúklingar útsrifist af deildinni með tíma hjá sínum lækni eða á göngudeild sé þess þörf.

Við pössum að neyðarvagn deildarinnar sé alltaf búinn öllum þeim búnaði sem til þarf og tilbúinn til notkunar en hjúkrunarfræðingur með þar til gert píptæki getur þurft að hlaupa á aðrar deildar með vagninn til þess að sinna endurlífgun. Við sinnum eftirliti með síritum sem vakta hjartslátt, tíðni og takt hvers og eins sjúklings og pössum að allir séu rétt tengdir, alltaf. Við förum yfir öll línurit í lok vaktar til að vera viss um að okkur hafi ekki yfirsést neitt.

Við tökum hjartalínurit og túlkum hjartalínurit. Við fáum mat frá gjörgæslu, köllum á lækni, jafnvel endurlífgunarteymi ef þörf er á samkvæmt okkar mati.

Við erum talsmenn sjúklinga og ef við erum ósammála meðferð sem verið er að veita eða ekki veita þá ber okkur að koma því á framfæri þrátt fyrir að það krefjist árekstra við samstarfsfólk. Við erum alltaf á deildinni, á vaktinni. Við skreppum ekki í hádegismat. Vinnan er líkamlega og andlega krefjandi.

Hjúkrunarfræðingar eru fjögur ár í háskólanámi. Margir fara í framhaldsnám og hafa þá oftast sex ára háskólanám að baki. Þrátt fyrir það eru byrjunarlaun hjúkrunarfræðings mun lægri en margra sem starfa hjá ríkinu og hafa styttri menntun að baki. Það er fólksflótti úr stéttinni. Of mikið hefur verið rætt um vaktaálag í sömu setningu og rætt er um grunnlaun. Þessu má ekki flækja saman. Alls ekki allir hafa möguleika á að taka annað en morgunvaktir. Vaktaálag á að vera “verðlaun” fyrir þá sem vinna á tímum þegar aðrir geta haft það náðugt með fjölskyldu og vinum.

Það er ekki hver sem er tilbúinn að taka að sér vinnu sem felur í sér að taka 2-3 vaktir yfir jól og áramót. Vaktavinna er heilsuspillandi, það hafa margar rannsóknir sýnt. Fyrir þá fórn sem hjúkrunarfræðingar færa með því að vinna óreglulegan vinnutíma ætti að greiða aukalega.

Þegar rætt er um laun og launakjör skal ræða raunveruleg launakjör, ekki meðallaun, ekki vaktaálag, ekki möguleika til að vinna allt of mikið og á ókristnilegum tíma til að geta skrapað saman fyrir útgjöldum heimilisins, heldur dagvinnulaun! Það eru tölurnar sem skipta máli, tölurnar sem hægt er að bera saman við aðrar háskólamenntaðar stéttir sem starfa hjá ríkinu. Hjúkrunarfræðingar eiga inni leiðréttingu launa, vegna þeirrar þekkingar og færni sem þeir búa yfir eftir langt og strangt háskólanám. Ekki einungis fyrir umhyggju, góðmennsku og liðlegheit.“

Fréttatilkynning:

Fimmtudaginn 14. maí kl. kl. 12: 00 verður opnuð í Listasafni ASÍ sýningin Frenjur og fórnarlömb þar sem konur fjalla um konur, draga fram ýmsar birtingarmyndir kveneðlisins og fjalla um stöðu kvenna í fortíð og samtíma. Sýningin er haldin í tilefni af að árið 2015 verða hundrað ár liðin frá því að konur fengu kosningarétt og hér leiða saman hesta sína ellefu fulltrúar íslenskra listakvenna sem hver um sig hefur skapað sér sérstöðu og í listsköpun sinni tekist á við erfiðar spurningar sem varða konur og kyn.

Þessar konur tilheyra þremur kynslóðum listakvenna og tjá sig með ólíkum miðlum og aðferðum, en auk þess skrifa þær Anna Hallin, Eirún Jónsdóttir, Eva Ísleifsdóttir, Kristín Jónsdóttir frá Munkaþverá, Lóa Hjálmtýs, Magdalena Margrét Kjartansdóttir, Rakel MacMahon og Valgerður Guðlaugsdóttir stutta texta í sýningarskrá þar sem þær velta fyrir sér þema sýningarinnar. Leitað er í eldri viðtöl við Elínu Pjet. Bjarnason, Rósku og Sigrid Valtingojer sem eru látnar en þar má finna má ummæli sem tengjast sýningarefninu.

Viðfangsefnin geta stundum verið dapurleg en húmorinn er aldrei langt undan og þó reynsla, efnistök og efniviður listamannanna sé mismunandi er umfjöllunarefnið það sama; frenjan og fórnarlambið sem iðulega búa báðar í sömu konunni. Svalar konur, konur í uppreisn, yfirgefnar konur, brjálaðar konur, heilagar konur og mæður hafa yfirtekið safnið.

Það er stutt síðan konur urðu áberandi gerendur í vestrænni í myndlist þó þær hafi alltaf verið þarna, ónafngreindar á hliðarlínunni. Lengst af var konan var fyrst og fremst módel, efniviður í aðra konu eða hugmynd um konu, sköpunarverk karlmanns og það er ekki laust við að enn glytti í þessa slagsíðu þegar flett er upp í öftustu síðum listasögunnar þrátt fyrir þá staðreynd að í gegn um tíðina hafa konur hafa ekki lagt minna til myndlistarinnar en karlar.

Um svipað leiti og konur fengu kosningarrétt hér á landi var það helst í vefnaði og textíl sem kona gat látið ljós sitt skína á þessum vettvangi og verk hennar þá gjarnan afgreidd sem handverk fremur en myndlist af þeim sem til þóttust þekkja. Konurnar á þessari sýningu, höfundar jafnt sem höfundarverk, beina athyglinni að tómarúminu sem blasir við í karllægri listasögu um leið og þær senda henni langt nef.

Þó færri orðum hafi verið eytt í konur en karla þegar fjallað er um myndlist er enginn hörgull á nöfnum og lýsingarorðum yfir þennan helming Íslendinga. Tungumálið er spegill þjóðarsálarinnar og orð íslenskrar tungu sem lýsa konum eru mýmörg. Sum hafa gleymst og ný orðið til í tímans rás og ef til vill er það einmitt þegar þessi þróun er skoðuð sem staða íslenskra kvenna verður sýnilegust.

Í Gryfju safnsins hefur hluta þessara orða verið safnað saman, orðum sem spegla fordóma og kvenfyrirlitningu en einnig ást, upphafningu og mikilleika íslenskra kvenna.

Kristín G. Guðnadóttir og Steinunn G. Helgadóttir eru sýningarstjórar.

Sýningin stendur til 28. júní og er hluti af dagskrá 29. Listahátíðar í Reykjavík 2015.

Safnið er opið alla daga nema mánudaga frá kl. 13 til 17. Aðgangur er ókeypis.

Listasafn ASÍ Freyjugötu 41, 101 Reykjavík, s. 511 5353, www.listasafnasi.is, asiinfo@centrum.is

Framsóknarflokkurinn hlaut afgerandi stuðning í síðustu kosningum og með sigrinum tryggði það Sigmundi Davíð forystu í ríkisstjórn.   Þar má hiklaust fullyrða að skuldaleiðréttingin og loforð um afnám verðtryggingar hafi vegið þyngst.

Eygló Harðardóttir tók sér starfstitilinn „húsnæðisráðherra“ og kallaði til víðtæks samráðs um mótun húsnæðisstefnu á árinu 2013. Gögn sem komu fram í vinnu samráðsnefndar um húsnæðisstefnu voru gerð aðgengileg á vef velferðarráðuneytisins meðan á vinnu nefndarinnar stóð. Slíkt var óvenjulega jákvæð opnun að mati margra sem tóku þátt í samráðshópunum.

Skýrsla verkefnisstjórnar var síðan kynnt 6.maí 2014, en því miður hvarf sú kynning dálítið vegna sveitarstjórnarkosninganna sem þá voru á næsta leyti.

Líta má á að tillögur verkefnisstjórnarinnar hafi viðurkennt að öfgafull séreignarstefna með verðtryggingu og vaxtaokri hefði beðið skipbrot og þörf væri á gerbreyttri stefnu.

Gerð var tillaga um að stórefla almennan leigumarkað og styrkja starfsramma húsnæðissamvinnufélaga.   Íbúðarekstur „án hagnaðarkröfu“ mundi fá forgang um fjármögnun og ætti kost á ívilnandi stuðningi sveitarfélaga og velvildarfjárfesta.

Nú eru komin fram frumvörp um breytingu á gildandi lögum um húsnæðissamvinnufélög (nr.66/2003) þskj. 1171-697, og hins vegar um breytingu á húsaleigulögum (nr.36/1994) þskj 1170-696.

Með vísan til þeirra fyrirheita sem fólust í samstarfi um mótun húsnæðisstefnu eru það mikil vonbrigði að sjá að sáralítið tillit virðist vera tekið til fyrirliggjandi tillagna „verkefnisstjórnar ráðherrans“

Ekkert í fyrirliggjandi tillögum er líklegt til að ná þeim markmiðum að hér verði til varanlegur valkostur hagkvæms leigu- og búseturéttarmarkaðar í líkingu við það sem best hefur gefist í öðrum löndum EES-svæðisins.

Ekkert sem stuðlar að lækkun byggingarkostnaðar eða auðveldar hagkvæma fjármögnun leigu- og búseturéttaríbúða fyrir ungt fólk og meðaltekjuhópana eða þann hóp sem þarf og kýs að vera hreyfanlegur á húsnæðismarkaðinum.

Allir skilja að hagkvæmur leigumarkaður er forsenda þess að ungt fólk geti lagt fyrir til eigin kaupa íbúðarhúsnæðis.

Með vísan til reynslu nágrannaþjóða er auðvelt að rökstyðja að búseturéttarmarkaður án hagnaðarkröfu er áhugaverður kostur fyrir fólk á öllum aldri og hagstætt milliskref fyrir þá sem hafa áform um að kaupa eða byggja eigin íbúð síðar.

Enn og aftur bendir margt til þess að svokallaðir fjárfestar og frekir hagsmunaaðilar hafi náð eyrum ráðherranna Mjög áberandi er að við breytingartillögur er hugað meira að hagsmunum húseigenda og „markaðsaðila“ – (og „tímabundinna harkara á leigumarkaði“) en minna að hagsmunum neytenda/leigjenda.

Í frumvörpum ráðherra er ekki gert ráð fyrir að einstaklingar geti sjálfir haft frumkvæði að því að stofna samvinnufélag um byggingu og rekstur leiguíbúða.   Það verður einnig að átelja að ekki sé gert ráð fyrir því að leiguíbúðir séu skráðar og rekstur þeirra gerður eftirlitsskyldur með svipuðum hætti og tíðkast í Svíþjóð og Þýskalandi til að mynda.

Ekki er gerð tilraun til að auðvelda samstarf einstaklinga, sveitarfélaga og velvildarfjárfesta um stofnun og rekstur húsnæðissamvinnufélaga eða sjálfseignarfélaga – einkum fyrir landsbyggðina – þar sem unnt væri að lækka byggingarkostnað og lágmarka persónulega áhættu einstaklinga sem leggðu að mörkum eigið fé til íbúðabygginga.

Á sama hátt vekur það furðu að lagt sé til að húsnæðissamvinnufélög verði skylduð til að „markaðsvæða“ viðskipti með búseturétti þannig að félagsmenn í húsnæðissamvinnufélögum njóti ekki jafnræðis um aðgang að íbúðum óháð getu þeirra til að bjóða yfirverð í búseturétt.

Lækkun vaxta – afnám verðtryggingar – ódýrari íbúðir

Ekki eru enn komin fram frumvörp um Íbúðalánakerfi (Lög um húsnæðismál nr. 44/1998). Löngu er tímabært að loka Íbúðalánasjóði – enda hefur starfsemi hans nýliðin missiri einkennst af fráleitum slysagangi sem ekki sér fyrir endann á með brotthvarfi forstjórans.

Miðlun íbúðaskuldabréfa í sérstökum lánafyrirtækjum almennings – sem ekki væru rekin í hagnaðarskyni – er sannarlega skref þar sem taka mætti fyrirmyndir frá Danmörku líkt og ASÍ hefur verið að benda á, þótt líklega sé ekki annað í Danska kerfinu sem ástæða sé til að taka upp akkúrat núna.   Slík sértryggð skuldabréf með hóflegum veðhlutföllum ættu að bera raunsæja vaxtakröfu og enga verðtryggingu – með þeim skilmálum þó að lántakandi ætti alltaf kost á endurfjármöngun á hverjum tíma ef betri kjör byðust á markaði.

Eflaust er ástæða til að skoða hvort ekki sé rökrétt að beita byggðastyrkjum eða sérstökum lánum Byggðastofnunar til að örva íbúðabyggingar í almannafélögum – þar sem vinnu er að hafa eða þróunartækifæri á landsbyggðinni.

Samhliða afnámi verðtryggingar lána til einstaklinga þarf að verða til margfalt stærri leigu- og búseturéttarmarkaður í húsnæðissamvinnufélögum og íbúðafélögum almennings. Til að fjármagna slík félög þarf að beita íhlutandi skilyrðum af hálfu ríkisins og jafnframt að opna skilvirka farvegi fyrir sveitarfélögin til að leggja að mörkum ívilnanir í formi lóð- og gatnagerðargjalda stofnstyrkja og víkjandi þróunarlána.

Einnig þarf að setja heilbrigðan ramma utan um samstarf opinberra aðila, einstaklinga og fyrirtækja sem velvildarfjárfesta.

Jafnhliða er mikilvægt að endurskoða ákvæði byggingarreglugerðar um lágmarksstærðir og gerð íbúða – með það að markmiði að auðvelda byggingu ódýrari íbúða í leigu- og búseturéttarfélögum sem rekin eru án hagnaðarkröfu – þar sem þjónustuð sameign tæki yfir tilteknar fúnksjónir – líkt og nú gildir eingöngu um stúdentaíbúðir og íbúðir fyrir aldraða (sbr. t.d. breytingar á sænskum reglum).

Sigrún Magnúsdóttir umhverfisráðherra hefur sýnt því áhuga að endurskoða gildandi byggingarrgelugerð – líkt og Svíar gerðu á síðasta ári – þannig að unnt verði að byggja ódýarri íbúðir í fjölbýli eða þjónustuðum kjörnum á vegum íbúðafélaga almennings.

Með vísan til gríðarlega mikillar og ósjálfbærrar uppsöfnunar fjármuna í lífeyrissjóðakerfinu – og braskhegðunar sjóðanna – er augljóst að þörf er fyrir að draga úr þeim óstöðugleika sem of mikil umsvif sjóðanna valda.   Þess vegna er tímabært að stíga skref til að skattleggja ávöxtun lífeyrissjóðanna – með kannski 40% einskiptis-skatti sem síðar leiddi af sér skattfrjálsa útgreiðslu lífeyris til þeirra sem eru eldri en 67 ára.

Einnig ætti að leggja tímabundinn „skyldusparnað“ á sjóðsöfnun lífeyrisgjalda næstu ca 10 ára – og nýta þá fjármuni til að endurlána íbúðafélögum almennings án hagnaðarkröfu – og þá með hóflegri verðtryggingu en án vaxta.

Með slíku kerfi mætti auðveldlega fjármagna byggingu allt að 2000 íbúða á ári næstu 5-8 ár – af hagkvæmri gerð en með bestu gæðum.   Samhliða gæti sveitarfélög byggt nokkurn fjölda af „neyðaríbúðum“ fyrir tímabundana búsetu heimilislausra – stóraukið íbúðabyggingar fyrir eldri borgara og stúdenta – með lágmarkskostnaði í sérnotahluta hverrar einingar.

Framsóknarflokkurinn er í lykilstöðu

Hvað sem líður afstöðu okkar allra til stjórnmála þá er tæpast ágreiningur um að til skemmri tíma sé hin „öfgafulla séreignarstefna íbúðarhúsnæðis“ hrunin.   Amk. 30-50% almennings þarf að eiga kost á hagkvæmu leigu- og búseturéttarhúsnæði lengri tíma að sinni ævi.

Kostnaðarlækkandi aðgerðir; með ódýrari gerð íbúða og hagkvæmara byggingarmarkaði og með lækkuðum fjármagnskostnaði mun bæta bæði stöðu leigjenda og kaupenda.

Með stækkandi almennum leigumarkaði og verulegum umsvifum húsnæðissamvinnufélaga verður minni hætta á verðbólum og neytendur innleysa meiri ávinning til sín af byggingum og hagkvæmum rekstri íbúðanna.

Með vísan til þess sem að framan greinir er lögð áhersla á að það á ekki verða viðvarandi pólitískur ágreiningur um breytingar á þessu kerfi.     Framsóknarflokkurinn er í lykilstöðu – og það er í verkahring ráðherra hans og þingflokks að koma með nothæf frumvörp til Alþingis.

Fyrirliggjandi frumvörp um húsnæðissamvinnufélög og um húsaleigulög eru að sönnu verulega gölluð – en ættu þó að duga til þess að velferðarnefnd Alþingis geti gert á þeim þær breytingar sem þarf til að þau komi að verulegu gagni.

Mikilvægt er einnig að taka lög um byggingarsamvinnufélög (nr. 153/1998) til endurmats – í þessu samhengi – og virkja þau að nýju þannig að þeir sem vilja stofna lokað samvinnufélag til bygginga og reka það sem „sparnaðarfélag“ – geti nýtt sér það form með ábyrgum hætti.

Við sem störfum á húsnæðismarkaði og vinnum fyrir almannafélög erum skuldbundin til að leggja að mörkum í þá vinnu sem Alþingi og stjórnvöld leiða – eftir getu og óháð því hvar við höfum skipað okkur pólitískt í sveitir.

Á sama hátt er meira en tímabært að launþegahreyfingin í heild sinni leggi að mörkum með jákvæðum og uppbyggjandi hætti til varanlegra umbóta á húsnæðismarkaðinum – en hætti að æpa á „hærri bætur“ og fleiri sérmerktar íbúðir fyrir „fátækt fólk“ – sem mundu þá einungis leiða til þess að gamalkunnu vaxtaokri verði viðhaldið og aukið á aðgreiningu fólks eftir efnahag.

Bættar aðstæður og ódýrari íbúðir fyrir alla – fyrir kaupendur eigin íbúða – fyrir kaupendur búseturéttar – fyrir leigjendur, stúdenta og aldraða.   Þetta verður frekast gert með innleiðingu viðmiðana sem best hafa gefist í nágrannalöndum.

Í einu kerfi sveigjanlegra byggingarreglna, regúleraðs leigu- og búseturéttarmarkaðar þar sem sveitarfélögum ber að veita ívilnandi kjör fyrir almannafélög og þar sem ríkisvaldið setur strangan ramma um af-hagnaðarvæðingu íbúðalánamarkaðarins.

Þetta er ekkert smáverkefni en ÞVÍ MÁ ALLS EKKI KLÚÐRA einu sinni enn.

Plís!

Rof á rammaáætlun – leikreglur brotnar

Landvernd boðar til mótmælafundar á Austurvelli í dag miðvikudag, kl. 16:30. Umræður eru hafnar á Alþingi um tillögu meirihluta atvinnuveganefndar um að færa fjórar virkjanir til viðbótar í virkjanaflokk rammaáætlunar án þess að nægilega faglega hafi verið staðið að málum. Um er að ræða virkjanir í neðrihluta Þjórsár og upp á hálendinu sjálfu, við Skrokköldu á Sprengisandi og Hagavatn sunnan Langjökuls.

Rammaáætlun fjallar um hvar megi virkja og hvar ekki. Virkjanahugmyndirnar hafa ekki hlotið fullnægjandi málsmeðferð sem lög mæla fyrir. Lög um rammaáætlun gera ráð fyrir að faghópar meti verðmæti svæða og áhrif virkjana á þau, gefi þeim stig og raði þeim eftir verðmætum á þessum forsendum. Vorið 2013 tók ný verkefnisstjórn rammaáætlunar til starfa og vinnur nú að 3. áfanga áætlunarinnar.

Í endurskoðun hennar á flokkun virkjanahugmynda í neðrihluta Þjórsár var engri stigagjöf beitt og enginn samanburður fékkst við aðrar virkjanahugmyndir. Faghópar hafa ekki enn metið Skrokköldu- og Hagavatnsvirkjun í núverandi áfanga en vinnu þeirra ber lögum samkvæmt að leggja til grundvallar mati verkefnisstjórnar á hverjum tíma. Landvernd telur Alþingi ekki geta fært virkjanahugmyndir til með þessum hætti án þess að þessi vinna hafi farið fram. Því efast Landvernd um að tillaga meirihluta atvinnuveganefndar standist lög.

Burtséð frá lagalegum atriðum er ljóst að verði tillaga meirihluta atvinnuveganefndar að veruleika felur það í sér alvarlegt rof á tilraun til sátta um orkunýtingu í landinu. Rammaáætlun verður gerð að ónýtu verkfæri. Aðeins eitt ár er í að niðurstöður verkefnisstjórnar núverandi rammaáætlunar liggja fyrir, þar sem hægt yrði að taka ofangreindar virkjanahugmyndir til greina. Landvernd telur nær að bíða þeirrar niðurstöður í stað þess að efna til þessa ófriðar.

Grein er af vef Náttúran.is. Ljósmynd af mótmælum við Stjórnarráð Íslands 1. maí 2013./Guðrún Tryggvadóttir

Fréttatilkynning

Kór Langholtskirkju flytur Jóhannesarpassíuna eftir J. S. Bach sunnudaginn 17. maí kl. 17 í Langholtskirkju. Kammersveit Langholtskirkju leikur með og konsertmeistari er Ari Þór Vilhjálmsson. Einsöngvarar verða Benedikt Kristjánsson, guðspjallamaður og tenóraríur, Oddur Arnþór Jónsson, Jesús og bassaaríur. Úr röðum kórfélaga syngur Davíð Ólafsson hlutverk Pílatusar og bassaaríu, sópranarnir Sigríður Ásta Olgeirsdóttir og Solveig Óskarsdóttir og Silja Elsabet Brynjarsdóttir alt auk nokkurra kórfélaga sem fara með smærri hlutverk.

Kór Langholtskirkju flutti verkið fyrst 1984 og nokkrum sinnum síðan, en mikla athygli vakt sviðssetning kórsins á verkinu 1995, en það var í fyrsta sinn sem slíkt var gert í heiminum svo vitað sé.

Benedikt Kristjánsson söng guðspjallamanninn í Mattheusarpassíunni á síðasta ári og vakti túlkun hans sterk viðbrögð allra er á hlýddu. Það eru því mikið tilhlökkunarefni að fá hann til að syngja þetta hlutverk en hann hefur fengið afburða dóma víða um Evrópu fyrir túlkun sína á verkum Bachs.

Oddur Arnþór Jónsson er fyrrum félagi í Kór Langholtskirkju. hann hefur unnið til fjölda verðlauna í alþjóðlegum keppnum. Hann sló eftirminnilega í gegn s.l. haust í hlutverki Rodrigo í Don Carlo. Um hann sagði Jónas Sen í gagnrýni sinni:

„En sá magnaðasti af þeim öllum var náungi sem ég minnist ekki eftir að hafa heyrt í áður. Þetta var Oddur Arnþór Jónsson, hreint út sagt frábær söngvari. Hann tók alla aðra söngvara í nefið og verður að teljast stjarna sýningarinnar. Hvílík rödd, hvílík útgeislun! Það verður spennandi að fylgjast með honum, ég spái því að hann eigi eftir að ná langt – og ekki bara hér á landi.“

Með önnur einsöngshlutverk fara kórfélagar en eftir endurskipulagningu kórsins árið 2009 hefur það verið meginstefna að kórfélagar syngi einsöngshlutverkin enda margir komnir langt í söngnámi.

Stjórnandi er Jón Stefánsson

Miðasala fer fram á tix.is

Af hverju í ósköpunum hafa jarðarber breyst í jarðaber (með engu r-i) hjá mjög mörgum? Ég les yfir mikið af mataruppskriftum og síðustu ár hefur mér fundist eins og allavega 80% höfunda  þeirra skrifi jarðaber. Og þegar ég gekk framhjá Víði í Skeifunni í dag var þar fallega skrifað skilti þar sem ,,jarðaber“ voru auglýst. Skrítið.

En það varð til þess að mér datt í hug uppskrift sem ég birti í MAN (reyndar tvær uppskriftir eðn það eru bara jarðarber í annarri).

Annars vegar eru þetta litlar snittur með jarðarberjum og svo fylltar döðlur með mascarpone. Enginn hvítur sykur en hins vegar ögn af hunangi eða hlynsírópi. Og svo ávextirnir.

Fyrst eru jarðarberjasnitturnar. Með r-i. Úr þessum skammti ættu að koma 30-40 snittur.

Ég byrjaði á að hita ofninn í 200°C. Skar svo snittubrauðið í þunnar sneiðar, raðaði þeim á bökunarplötu og bakaði í um 3 mínútur, eða þar til sneiðarnar voru hálfþurrar og aðeins farnar að taka lit á jöðrunum. Tók þær þá út og lét kólna.

Ég var með 250 g af vel þroskuðum og sætum, frekar stórum jarðarberjum. Skar þau í  þunnar sneiðar. Svo smurði ég hverja snittu með þykku lagi af mjúkum mascarponeosti og setti 1-3 jarðarberjasneiðar (eftir stærð) á hverja snittu.

Síðan dreypti ég örlitlu þunnu hunangi yfir og stráði svo ögn af söxuðum pistasíum yfir hunangið. Setti snitturnar í kæli smástund.

Þá voru það döðlurnar – ég var með 300 g af mjúkum döðlum, það eru svona 30-40 döðlur. Ég tók steinana úr döðlunum og opnaði þær vel. Hrærði svo saman 200 g af mjúkum mascarponeosti, 2 msk af hlynsírópi (eða hunangi) og svolítinn kanel.

Ég var með 100 g af pekanhnetum. Tók frá fallega kjarna, helmingi færri en döðlurnar voru (það hefur líklega verið svona helmingurinn) og skar þá í sundur í tvennt eftir endilöngu. Svo grófsaxaði ég afganginn og hrærði saman við ostinn. Það er betra að gera það í þessari röð því ef einhverjir kjarnar brotna þegar verið er að skera þá í tvennt má bara skipta þeim út (ég klikkaði á því þegar ég var að gera þetta ).

Ég  setti um 1 kúfaða teskeið af blöndunni í hverja döðlu. Svo tók ég pekanhnetuhelmingana og þrýsti þeim aðeins ofan í fyllinguna í hverri döðlu. Kældi þetta þar til ostablandan stífnaði (má líka setja smástund í frysti).

Jarðarberjasnittur

30-40 snittur

1 snittubrauð eða mjótt baguettebrauð

150 g mascarponeostur, mjúkur

250 g jarðarber

þunnt hunang

pistasíuhnetur, grófsaxaðar

*

Fylltar döðlur með pekanhnetum

30-40 döðlur

300 g döðlur, mjúkar

200 g mascarponeostur, mjúkur

2 msk hlynsíróp eða hunang

kanell á hnífsoddi

100 g pekanhnetur

Heimsækið endilega vefinn minn hér.

Granóla er ágætis dútlprójekt á helgidagsmorgni meðan unglingurinn dormir. Ein útgáfa er svona:

Þrír bollar grovvalsede havregryn, einn af graskersfræjum, annar af sólblómafræjum, einn af kókosflögum og 5/4 bolli af hráum pekanhnetum, gróft söxuðum (ég notaði cashew en  reyndar má nota hvað sem er í staðinn fyrir hvað sem er).

Þurrefnunum blandað með lúkunum. Ef maður vill hafa þetta vel sætt og slá í gegn hjá yngri kynslóðinni má bæta við hálfum bolla af ljósum púðursykri. Ég gerði það síðast en hefði sleppt því fyrir mig einan.

Seilist þá granólagerðarmaður í trekvartbolla af hlynsírópi, hálfan af extrajómfrúr ólívuolíu og teskeið af sjávarsalti, hrærir vel saman við, dreifir á djúpa bökunarplötu ofan á smjörpappír og stingur inn í 150°heitan ofn i 45 mínútur. Róta upp tvisvar á ristunartímanum einsog heyi væri snúið á túni í þerri, passar í hléum frá öðru dútli.

Allar plöntur þurfa á næringu að halda. Án næringar hætta þær að vaxa og að lokum deyja úr næringarskorti. Plöntur fá næringu úr andrúmsloftinu gegnum blöðin og úr jarðveginum.

Næringarefnin, sem eru nauðsynleg plöntum, eru 18 til 20 talsins eftir því hvort efni úr lofti eru talin með eða ekki. Þörfin fyrir þau er breytileg eftir tegundum, en skorti eitthvert þeirra þá dregur úr vexti og hörguleinkenni koma fram.

Til að gróðurinn vaxi og dafni er gott að gefa honum áburð á hverju vori, snemma í maí, og tvisvar að auki yfir vaxtartímann, um mánaðamótin júní og júlí og minni skammt í kringum verslunarmannahelgina. Í tilbúnum áburði er að finna sum þeirra næringarefna sem plöntur þurfa á að halda. Hlutfall efnanna er mismunandi eftir áburðartegundum. Alhliða garðáburður hentar flestum plöntum en einnig er gott að gefa lífrænan áburð með reglulega til að koma í veg fyrir skort á snefilefnum. Tilbúinn áburð skal bera á í þurru veðri því annars getur hann brennt plönturnar. Hæfilegt magn yfir sumarið er 6 til 10 kíló á hverja 100 fermetra.

Megináburðarefni

Áburðarefni skiptast í tvo meginflokka eftir mikilvægi þeirra. Þau sem plöntur þurfa mest af kallast aðal- eða meginnæringarefni en hin snefilefni. Auk súrefnis, vatns og kolefnis þurfa plöntur aðalnæringarefnin köfnunarefni/nitur (N), fosfór (P) og kalí (K), en þar á eftir koma kalsíum (Ca), magnesíum (Mg) og brennisteinn (S). Næringarefnin sem plöntur þurfa minnst af eru kopar (Cu), bór (B), mangan (Mn), molybden (Mo), klór (Cl), sink (Zn), járn (Fe), kísill (Si), natríum (Na) og kóbolt (Co).
Næringarefnin stuðla að heilbrigði plantnanna og gera þær um leið fallegri.

Nitur eykur fyrst og fremst blað- og stöngulvöxt. Það er því gott að bera það á snemma vors. Sé gefið of mikið nitur verða blöðin dökkgræn og slöpp og stönglarnir linir. Ennfremur dregur úr fræmyndun. Ef um niturskort er að ræða verða plönturnar ljósgrænar og síðan gular og kyrkingslegar.

Fosfór eykur rótarvöxt og flýtir fyrir blómgun og aldin- og fræmyndun. Fosfórskortur lýsir sér meðal annars í að blöðin verða rauðblá á neðra borði, en síðan gul. Rótarvöxtur verður hægur og það dregur úr blómgun.

Kalí er nauðsynlegt við ljóstillífun sem er undirstaðan í lífstarfsemi plantnanna. Kalí eykur frostþol og mótstöðu gegn þurrki og sveppasjúkdómum. Skortur á kalí lýsir sér meðal annars í að ung blöð verða gul og visna, einkum á blaðjöðrunum. Gott er að bera á kalíríkan áburð í lok júlí eða byrjun ágúst til að draga úr líkum á kali.

Snefilefnaskortur

Skortur á kalsíum kemur fram í minni vexti eða þá að hann stöðvast, eldri blöð verða dökkgræn en yngri vansköpuð og rætur vaxa illa. Skortur á magnesíum veldur því að blaðgrænan eyðist úr plöntunni og eldri blöð verða gul út frá miðjunni. Óeðlilega smá og þykk blöð sem vaxa þétt saman benda til skorts á sinki. Séu ung blöð aftur á móti óeðlilega mjó og snúin með dökkar taugar er um bórskort að ræða. Hvítkáli, blómkáli og gulrófu er hætt við bórskorti og verða dökkar að innan sé hann alvarlegur. Skortur á mangan lýsir sér með því að blaðgræna yngstu blaðanna eyðist á blettum en blaðtungurnar haldast grænar. Séu yngstu blöðin ljósgræn getur það stafað af skorti á brennisteini eða járni. Sé aftur á móti um alvarlegan skort á járni að ræða verða blöðin hvít.

Tilbúinn áburður

Í tilbúnum áburði eru auðleyst næringarefni sem nýtast plöntunum fljótt eftir að hann er borinn á, enda leysist hann hratt upp. Of mikið af tilbúnum áburði getur brennt ræturnar.
Varasamt er að bera meira en 10 til 15 grömm af tilbúnum áburði í kringum ungar trjáplöntur sem nýbúið er að gróðursetja. Þremur til fjórum árum seinna má auka skammtinn í 30 til 40 grömm.
Áburð á ekki að setja við stofn eða stöngul plantnanna heldur á að dreifa honum að minnsta kosti 5 til 10 sentímetra frá þeim.

Garðyrkjunámskeið og ráðgjöf í garðinum

Býð ráðgjöf í heimagörðum á Reykjavíkursvæðinu. Rölt um garðinn og rætt um hvað má betur gera eða annað sem garðeigendur vilja fá upplýsingar um á sambandi við garðinn. Einnig námskeið um garðyrkjur fyrir félagasamtök, minni eða stærri hópa. Efnið getur verið sáning, kryddjurtarækt, saga grasnytja og grasnytjar, sumarblóm, trjáklippingar, ávaxtatré, matjurtir eða sveppatínsla svo dæmi séu nefnd.

Nánari upplýsingar hjá vilmundur.hansen@gmail.com eða í síma 8611013.

Við áttum oft góðar stundir saman og líka stundir sem voru ekki eins góðar. Samband okkar gaf okkur litlu yndislegu stúlkuna okkar. Við gerðum tilraunir til að halda sambandi okkar gangandi og því miður tókst okkur ekki að laga það. Við fórum hvort sína leiðina og á endanum fór ég af landi brott.

Mig langar að spyrja þig kæra barnsmóðir –af hverju fæ ég ekki að tala við barnið mitt?

Það var allt í lagi á milli okkar þegar ég bjó á Íslandi, við vorum ekki sammála um margt, við vorum samt sammála um að barninu okkar ætti að líða vel og það væri fyrir öllu.

Ég eignaðist síðan kærustu og tók þá afdrifaríku ákvörðun að flytja af landi brott sem var einhver erfiðasta ákvörðun sem ég hef tekið, sérstaklega vegna þess að barnið okkar var bara þriggja ára.

Það eru að verða nærri tvö ár síðan og ég hugsa oft hvort ákvörðun mín hafi verið röng. Þú veist samt vel að ég var atvinnulaus og ég þurfti að skapa mér framtíð eins og allir aðrir. Að mér buðust tækifæri erlendis sem mér buðust ekki hér.

Þú leyfðir mér að tala við hana einu sinni í viku og ég spurði þig margoft hvort hún mætti tala við mig í gegnum Skype og þú sagðir að hún fengi það ekki. Ég bað þig um ljósmyndir af henni og vildi fylgjast með líðan hennar og heilsu en þú svaraðir því engu. Mér fannst alltaf leiðinlegt að fá engin svör um hana og að þurfa að hafa samband við leikskólann til að vita eitthvað um hana eða til að fá að sjá myndir af henni í leikskólanum.

Og það var sama upp á teningnum á  afmælum eða hátíðisdögum.  Ég mátti ekki vita hvað hún fengi í gjafir eða fá að fylgjast með henni á myndum opna pakkann frá pabba sínum.

Í dag er dóttir okkar 5 ára og staðan nú er sú að þú vilt ekki leyfa mér að tala við hana og þú vilt ekki einu sinni svara foreldrum mínum eða systkinunum. Ég er búinn að hringja margoft og líka búinn að senda fullt af tölvupóstum til þín og þú svarar aldrei.

Í gær fékk ég skeyti frá þjóðskrá Íslands um að þú sért að sækja um nafnabreytingu á föðurnafni barnsins okkar og hún muni koma til með að bera þitt föðurnafn –Ég er ennþá orðlaus.

Ég bað þig síðasta sumar að gera samkomulag við mig og þú neitaðir og þú neitaðir líka að koma til sýslumanns og þú svaraðir honum að þetta væri tímaeyðsla að eiga við. Og mig grunar að þú sýnir sömu framkomu aftur þegar þú verður boðuð fljótlega aftur til sýslumanns.

Ég skil þig ekki, barnsmóðir, hvers vegna þú vilt ekki leyfa barninu okkar að eiga eðlilegt samband við mig? Ég veit að ég bý ekki nálægt henni og ég veit að þú varst mjög reið þegar ég tók þá ákvörðun að flytja út.

Þú verður að skilja að við þurfum að hugsa um barnið og ekki um okkar eigingirni eða reiði út í fortíðina.

Litla stelpan okkar, sem við elskum bæði, er fórnarlambið og þú ert ekki að gera henni gott með því að loka á mig eða á fjölskyldumeðlimi mína.

Ég vil að þú sért ánægð með eiginmanni þínum og þú eigir góða og heilbrigða framtíð og barnið okkar sé ánægt. Ég bið þig bara um að hugsa um velferð stelpunnar og ég vil ekki þurfa að segja henni þegar hún verður eldri að þú hafir gert allt til að hindra að við feðginin ættum eðlilegt samband.

Þrátt fyrir að ég sé mjög reiður og sár út í þig þá ertu samt móðir dóttur minnar.

Lifðu heil og slepptu tökum á fortíðinni!

Faðir dóttur okkar.

Höfundur vill ekki láta nafns síns getið.

Technodrottningin Nina Kraviz mun spila fyrir fullu húsi á Paloma annað kvöld.  Tónleikarnir eru um margt sérstakir, en þar mun stórstjarnan Nina Kraviz troða upp á stað sem tekur aðeins 300 manns sem er óvenjulegt fyrir tónlistarmann af hennar stærðargráðu.

Tónleikarnir eru á vegum Trip, sem er hljómplötuútgáfa Ninu Kraviz en henni til fulltyngis verða einnig Exos (Arnviður Snorrason), Bjarki (Bjarki Rúnar) og breski plötusnúðurinn Blawan. Partýið á Palóma markar upphaf tónleikaferðalags Ninu, Exos og Bjarka en þau munu spila á fjölda viðburða í Bandaríkjunum og Evrópu á næstu vikum.  Uppselt er í forsölu en skipuleggjendum hefurr tekist að stækka svæðið töluvert og því hefur örfáum miðum verið bætt í sölu á Lucky Records og mögulega verða nokkrir miðar til sölu við dyrnar annað kvöld eftir klukkan 00.30.

Exos

Gestum tónleikanna mun einnig bjóðast að hlýða á Ninu og föruneyti í helli áður en partýið byrjar á Paloma. Enginn veit hvar hellinn er að finna, en rúta mun keyra miðahafana á vit ævintýranna. Í nýlegu viðtali í DJ- Kicks mix var Nina spurð hvers vegna Ísland hafi orðið fyrir valinu og vildi hún meina að það væri „af því að þetta er einn æðisgengnasti staður veraldar“ og bætti því við að hana hafi langað að koma til Íslands allt frá því að hún var barn. Þá segir hún íslenska raftónlist hafa haft mikil áhrif á sig þegar hún fór að hafa áhuga á teknó tónlist. Núna komi hún oft til Íslands, hafi tvo íslenska listamenn á samning í hljómplötuútgáfunni sinni og hafi alltaf langað að halda partý á Íslandi. Lítið partý með góðri stemmningu uppfullu af vinum og fólki sem fílar að dansa og fílar sömu tónlistarstefnu og hún sjálf.

NK

Nina seldi 100 miða á tónleikana á alþjóðavettvangi fyrir allra hörðustu aðdáendur sína til þess að gera þeim kleift að koma á sérstakan stað eins og Ísland til þess að njóta og dansa við tónlistina. Nina er mjög spennnt fyrir tónleikunum og mjög ánægð með staðsetningu viðburðarins á Paloma, en á staðnum eru tvö rými, eitt uppi sem rúmar 200 manns og annað minna og nánara niðri sem rúmar 100 manns. Gestir tónleikanna geta því átt von á mjög nánu og góðu setti í höndum afbragðs tónlistarfólks annað kvöld. Trip partýið hér á Íslandi er haldið 2 vikum fyrir útgáfu safnplötu á vegum Trip, en meiri upplýsinga um þá plötu er að vænta mjög fljótlega.

Blawan

Það eru spennandi tímar framundan hjá Ninu og félögum en eins og áður sagði eru þau á leið út í heim að spila á alls konar hátíðum og tónleikum um víða veröld. Nina, mun ásamt þeim Exos og Bjarka, halda til Detroit í Bandaríkjunum og spila í eftirpartýii á Movement-hátíðinni þann 24. maí, sem er stærsta danshátíð Bandaríkjanna. Síðan liggur förinni heitið til New York og þaðan verður flogið til Evrópu þar sem þríeykið mun spila í þó nokkrum partýum, þar á meðal í Barcelona um miðjan júní.

Bjarki

Ekki er öll von úti enn fyrir þá sem ekki náðu að tryggja sér miða á þessa þrælspennandi tónleika því enn er möguleiki á að tryggja sér miða við dyrnar eftir miðnætti annað kvöld. Takist það ekki þá kemur fram á vef albumm.is að stefnan sé tekin á að halda fleiri sambærileg partý í Reykjavík í haust með stærra úrvali listamanna og jafnvel á stærri stað heldur en Paloma. Trip partýið á morgun ætti að vera upphafið að reglulegum viðburðum á vegum Trip, sem haldnir gætu verið allt að tvisvar til þrisvar á ári ef allt gengur að óskum.

Eftir vinsældir sítrónukladdkökunnar hér á heimilinu langaði mig að prófa fleiri tegundir af þessari uppáháldsköku margra Svía. Fann eina sem öskraði á mig á hembakat, ég meina kanilsnúðakladdkaka? Af hverju var ég ekki búin að prófa hana fyrr? Skil þetta bara ekki!

Ég bakaði hana óvart aðeins of lengi, kladdkökur á alls ekki að baka í gegn, þær eiga að vera aðeins óbakaðar í miðjunni. Það kom hins vegar ekki að sök – hún var sjúklega góð (má vera að ég sé ekki hlutlaus, ég stenst ekkert sem er með kanil í!). Eins og allar kladdkökur þá er mjög fljótlegt að skella í hana, kladdkökur eru ekki þeyttar heldur öllum hráefnum bara hrært saman með sleif og inn í ofn. Gæti ekki verið einfaldara

Kanilsnúðakladdkaka
10–12 bitar

150 g smjör
2,5 dl sykur
1 tsk. vanillusykur
1 msk. kanill
Salt á hnífsoddi
2,5 dl hveiti
2 egg
Perlusykur til skrauts

Aðferð
Stillið ofninn á 200°c. Bræðið smjörið í potti og látið kólna aðeins. Setjið afganginn af hráefnunum út í pottinn og hrærið með sleif.

Hellið deiginu í smurt springform, 22–23 cm stórt. Stráið perlusykri yfir ( er ekki viss um að hann sé yfirhöfuð til heima, má alveg sleppa). Bakið kökuna í 15–20 mín. eftir því hversu blauta þið viljið hafa hana. Berið fram með þeyttum rjóma.

Ég kem stundum á hjúkrunarheimili að heimsækja vinkonu mína. Við borðið hjá henni situr gamall maður samanbitinn og ergilegur á svip. Hann talar ekki við neinn, en stundum hreytir hann út úr sér einhverju orði sem ég er enn ekki farin að skilja.

Dag einn kom gestur að borðinu og ég bókstaflega sá hvernig andlitsgríman molnaði, andlitið lifnaði við og hann brosti.

Kunninginn sagðist vera að heimsækja móður sína og heilsaði upp á hann í leiðinni. Þarf svona lítið til að gleðja gamlan mann? Bros, handtak og nokkrar setningar. Gríman féll og gamli maðurinn brosti og talaði. Hvað bíða margir á hjúkrunarheimilum eftir að einhver muni eftir þeim og líti inn? Það þarf greinilega ekki að vera löng stund.

Það er eins og fólk veigri sér við að fara að heimsækja gamalmenni, það hafi ekkert að tala um.

Einfalda ráðið er að vera einlægur og sýna áhuga á viðkomandi. Þá koma í ljós sameiginleg áhugamál, minningar frá atburðum, ferðalögum o.þ.h. og fréttir af fjölskyldu, börnum og barnabörnum er pottþétt umræðuefni.

Jafnvel að koma með börn með sér, þau virðast alltaf vekja áhuga og gleði aldraðra. Mörgum þykir erfitt að heimsækja þá sem eru að missa minnið og kannski orðnir málstola. En nærvera og snerting er þeim nóg. Myndir geta kveikt samtal eða ljúfar minningar, svo má fara með vísur eða raula gamalt lag.

Söngur er sá tengiliður, sem lengst gleður t.d Alzheimer-sjúklinga og þeir geta tekið þátt í.

Ég varð vitni að því nýlega að ljóðelskur öldungur á stofnun fékk heimsókn. Hann byrjaði eins og venjulega: Ég man ekki neitt, hef ekki áhuga á neinu og langar ekki til neins. Þá tók gesturinn ljóðabók úr vasa sínum og byrjaði að lesa, hægt og skýrt. Og smám saman færðist líf í öldunginn.

Það var ekki bara að hann þekkti gamla kunningja í ljóðunum, heldur voru þetta líka ljóð sem hann ekki þekkti og fór að velta fyrir sér innihaldinu, bað um að ljóðið væri lesið aftur og hélt áfram að greina innihaldið og ræða það. Undarlegt, hann var ekki vanur að hefja máls á neinu að fyrra bragði. Hann hafði lifnað við, fengið sína gömlu reisn og þakkaði fyrir heimsóknina mörgum, hlýjum orðum.

Það getur margt skemmtilegt leynst undir fálátu yfirborði. Það er eins og það þurfi bara að „ýta á réttan takka“ til þess að það komi í ljós.

En aðalatriðið er að gleyma ekki gömlum vinum. Það þarf ekki mikið til að gleðja þá.

Maður er manns gaman.

AÐVÖRUN!

Þessi pistill er skrifaður á íslensku með íslensku málfari sem er bæði kjarnyrt og laust við líkingar eða rósamál. Þeir sem eru of miklar teprur til að þola kjarnyrt málfar eru vinsamlega beðnir að loka vafranum og hætta lestrinum nú þegar  – ef þeir telja að þeir gætu orðið fyrir andlegum skaða af lestrinum.

ÞAÐ ER ÞITT VAL AÐ HALDA ÁFRAM!

Er nema von að maður varpi þessari spurningu fram nú þegar allt þjóðfélagið logar í verkföllum og ráðamenn þjóðarinnar halda áfram að gefa auðlindir almennings til auðmanna, vina sinna og vandamanna, leggja drög að hverri mengandi stóriðjunni á fætur annarri og til að geta nú gefið þeim rafmagn, sökkva náttúruperlum til að geta framleitt það rafmagn, svo fáein dæmi séu tekin.

Það er með hreinum ólíkindum að horfa upp á fólkið í landinu sem segir með stolti við útlendinga sem hingað koma, að það sé komið af víkingum í báða ættleggi en á sama tíma og allt er tekið af því í gegnum banka og stjórnkerfið með lagasetningum sem er ekkert annað en hrein og klár glæpastarfsemi, yppta þessir sömu afkomendur „víkinganna“ öxlum og gera ekkert í að stoppa ósómann þó svo fólkið í landinu hafi alla burði til að gera það.

Banka og lánakerfið á Íslandi.

Íslenska okurbankakerfið.

Feitletraðar fyrirsagnir fjölmiðlanna dag eftir dag um ótrúlegar hagnaðartölur banka og lánastofnana hafa undanfarna daga öskrað á mann af tölvuskjánum þar sem milljarðar á milljarða ofan í hagnað þessara glæpafyrirtækja eru dásamaðar í bak og fyrir af fjölmiðlafólki og stjórnendum og ráðendum þessara stofnana hampað í hástert þar sem dugnaði þeirra og útsjónarsemi er hrópuð hástöfum yfir almenning í landinu.

Þessum sömu fjölmiðlamönnum dettur samt ekki í hug að skoða nánar eða upplýsa lesendur sína um hvernig allur þessi hagnaður er tilkominn og þeir geta ekki einu sinni sýnt hið minnsta frumkvæði að gagnrýna þá okurvaxtastefnu sem viðgengst í lánakerfinu þar sem öllum brögðum er beitt til að hafa sem mesta fjármuni af almenningi í formi okurvaxta, verðtrygginga, þjónustu og stimpilgjalda ásamt öllu hinu sem hægt væri að telja upp.  Meira að segja rukka bankarnir fyrir seðilgjald þó svo öll viðskipti og færslur séu rafrænar.  Næsta stig verður sennilega að rukka fyrir hvert einasta klikk í heimabankanum svo dansinn hjá þessum ræningjum í kringum gullkálfinn geti haldið áfram af enn meiri krafti.

Fasteignakaupendur eru kerfisbundið arðrændir með verðtryggingunni sem erlendir bankar kalla bara mafíustarfsemi og þess ber að geta að erlendir bankar hafa hlaupið undir með mörgum Íslendingum sem hafa flutt erlendis til að komast úr klóm íslensku ræningjanna með því að greiða upp okurlánin hér á landi og lána viðkomandi sömu upphæð á sanngjörnum kjörum sem eru í kringum 2 til 3% erlendis og engin verðtrygging.

Samt heldur fólk áfram að kaupa hér á landi vitandi að lánin eiga bara eftir að hækka og hækka þar til ekki verður við neitt ráðið og fólkið missir eignina fyrir rest.

Og hvað gera Íslendingar?
Þeir brosa bara og bjóða fram rassinn en gera ekkert í málinu nema rífast innbyrðis.

Stjórnarfarið í landinu.

Strútarnir við stjórnvölinn.
MYND: JÆJA

Íslendingar búa við einhverja þá alverstu og spilltustu ríkisstjórn sem setið hefur í þessu landi og það sér hver heilvita maður sem nennir að nota hafragrautinn á milli eyrnanna á sér til þess sem hann var ætlaður.  Við sitjum uppi með ríkisstjórn sérhagsmunaafla sem eru svoleiðis að springa úr frekju og heift út í alla sem voga sér að gagnrýna hana að þeir geta ekki gert neitt annað en fara í ræðustól Alþingis með æðisglampa í augum og froðu í kjaftvikunum og tala um biturð, svekkelsi og öfund „vinstri“ manna yfir að vera ekki í stjórn.  Efnisleg svör eru engin og rökin enn minni þegar ekki er lengur hægt að grípa til lyganna og útúrsnúninganna.

Forsætisráðherra landsins, (ef hægt er að titla þetta skrípi með þeim hætti) hleypur úr þingsal í miðjum umræðum, það er að segja ef hann lætur svo lítið að láta yfir höfuð sjá sig í þingsalnum á annað borð.
Hrokinn, útúrsnúningarnar og lygarnar sem hefur komið frá þeim manni og hvernig hann talar endalaust niður til fólksins í landinu, fólksins sem þó gleypti við lygaþvættingnum sem hann viðhafði í kosningabáttunni gera það að verkum að fólk er komið með algjöran viðbjóð á manninum og þeir einu sem treysta honum og trúa eru þeir sem hafa misst þá litlu vitglóru sem þeir hafa einhvern tíma haft, Alzheimersjúklingar sem halda að Jónas frá Hriflu sé enn við völd eða svo forpokaðir heimskingjar að þeir trúa því enn að Framsóknarflokkurinn sé gamli og góði bændaflokkurinn sem foreldrar þeirra kusu á sínum tíma.

Sjálfstæðisflokkurinn með silfurskeiðunginn Bjarna Benediktsson, vafning í broddi fylkingar, er aðeins öðruvísi en samt miklu verri þegar kemur að hagsmunum almennings í landinu því þar í flokki er passað að hafa ekki alla hluti alveg uppi á borðinu heldur sýna aðeins í suma þeirra en ljúga svo rækilega til um restina og svíkja allt sem sagt hefur verið eða ýjað að með þeim rökum að engu hafi verið lofað.
Falsaðar tölur og falsaðar upplýsingar, oftar en ekki hreinar lygar, eru bornar á borð fyrir almenning af flokksmönnum Sjálfstæðisflokksins þar sem sýnt er fram á að hagur almennings sé alltaf að batna, meira að segja þó að matarskattar hafi veri hækkaðir sem og aðrir skattar og gjöld líka en laun almennings ekki.  Samt er allt á bullandi uppleið með auknum kaupmætti og meiri hagsæld.

Persónulega skít ég á svona kjaftæði því lygarnar eru svo augljósar og við sem erum á lægstu tekjunum finnum alveg fyrir því hvernig allt hækkar og hækkar í þessu þjóðfélagi nema tekjurnar sem standa bara í stað.  Fyrir tveim árum gat maður farið út í búð með fimm þúsund kall og komið með tvo þokkalega fulla innkaupapoka heim en í dag fær maður varla botnfylli í einn, hvað þá meira.

Vinstri flokkarnir og stjórnarandstaðan eru gjörsamlega geld.  Ónýt og gera ekkert.  Væri eitthvert bein í nefinu á þessum aumingjum væru þeir löngu búnir að leggja fram vantraust á stjórnina og fylgja því eftir með því að hvetja almenning til að mæta á Austurvöll til að mótmæla, en þeir gera ekkert.  Almenningur ekki heldur.  Þessir „afkomendur“ víkinga.

Það er ömurlegt að horfa upp á hvernig stjórnarflokkarnir, þingmenn þeirra og tryggir hundsrakkar þeirra ná að vaða yfir þingið og þjóðina án þess að nokkuð sé gert til að stoppa það.  Meira að segja forseti Alþingis er sami ræfillinn og leyfir stjórnarþingmönnum og ráðherrum að sniðganga lög um Alþingi en hamast svo á bjöllunni ef orðið „andkotans“ er óvart notað í pontu þessarar stofnunar sem er löngu búin að rústa öllu sem heitir virðing fyrir sér.

Nei. Og hvað gera Íslendingar?
Þeir brosa bara og bjóða fram rassinn en gera ekkert í málinu nema rífast innbyrðis.

Kjarabaráttan og verkföllin.

Þegar stjórnendur fyrirtækja taka meðvitað þá ákvörðun að borga fólkinu sem vinnur hjá þeim laun sem duga því ekki til framfærslu en greiða sjálfum sér á sama tíma tíföld eða jafnvel enn hærri laun og hækka þau um mánaðarlaun verkafólks síns en neita að hækka almennu launin um nema örfáa þúsundkalla sem hækka launin hjá því ekki einu sinni nálægt því til að duga fyrir framfærslu, þá hlýtur maður að spyrja að siðferði slíkra stjórnenda, heiðarleika þeirra, sanngirni og hvort þeir séu yfir höfuð hæfir til að reka fyrirtæki.

Fyrirtæki sem ekki metur starfsfólk sitt að verðleikum eða launar því þann hagnað sem það skapar eigendum sínum á einfaldlega ekki að hafa starfsleyfi.

Nú eru verkföll í gangi og enn fleiri að bresta á í lok þessa mánaðar þar sem fólk er að krefjast sanngjarnra kjara fyrir sitt vinnuframlag en eigendur og stjórnendur sem eru innan Samtaka atvinnulífsins harðneita að hækka launin upp að sanngirnismarkinu, 300 þúsund á þremur árum.

Þessi upphæð er reyndar grátbrosleg því útborguð laun yrðu aðeins 232 þúsund þegar upp er staðið því skatturinn hirðir sitt og þegar allt kemur til alls er á mörkunum að slík hækkun myndi duga þegar upp er staðið því nú hóta stjórnvöld með hræsnarann í Svörtuloftum í broddi fylkingar að með svona hækkunum á launum þrælanna muni verðbólgan fara á fulla ferð með tilheyrandi hækkun vaxta og aukins okurs á almenning í kjölfarið.

Hræsnarinn í Svörtuloftum.

Ekki fór verðbólgan af stað þegar þessi sami hræsnari fór í mál við ríkið til að fá 300 þúsund króna hækkun á mánuði á sín laun og ekki hefur verðbólgan heldur rokið af stað þegar stjórnendur fyrirtækja hafa hækkað sín laun og þóknanir um hundruð þúsunda á mánuði meðan almenningur, þrælarnir, mega lepja dauðann úr skel og hafðir fyrir blóraböggla þegar allt fer til andskotans.

Síðan ráðast atvinnurekendur, stjórnvöld, ráðherrar og það sem verst er, fjölmiðlar, á þá sem eru í verkfallsaðgerðum og saka þá eina um allt sem aflaga fer í verkfallinu, hvaða nöfnum sem það nefnist en minnast ekki einu orði á þá óbilgirni sem viðsemjendur launþega sýna og ábyrgðina sem er í raun alfarið þeirra.

Nú er meira að segja svo komið að landlæknir hefur talað um það í alvöru að setja lög á verkföll heilbrigðisstarfsfólks.  Til hvers mundi það leiða?  Jú, landflótta fólksins sem er á lökustu kjörunum í heilbrigðisgreinunum til landa sem bjóða allt að fjórfalt hærri dagvinnulaun en eru í boði hérna sem aftur verður til þess að auðvelda núverandi stjórn að herða á einkavæðingu heilbrigðiskerfisins eins og þeir hafa alla tíð stefnt að.  Þarna er öllu snúið á hvolf og almenningur kóar með í heimsku sinni og aulahætti.

Hvað er eiginlega að hérna?

Og hvað gera Íslendingar?
Þeir brosa bara og bjóða fram rassinn en gera ekkert í málinu nema rífast innbyrðis.

Ábyrgðin er í ykkar höndum, Íslendingar.

Það þarf ekkert að segja ykkur þetta.  Þið vitið þetta en þið gerið samt ekki neitt og reynið að telja ykkur trú um að þetta sé einhverju öðru um að kenna að ástandið sé eins og það er.
Þið eruð bara að ljúga að ykkur og reyna að skauta fram hjá sannleikanum því þið berið fulla ábyrgð á því hvernig komið er fyrir þessu þjóðfélagi því það eruð þið sem kusuð þetta fólk yfir ykkur.
Þið trúðuð lygunum.

Þið tókuð meðvitaða ákvörðun um að kjósa yfir okkur lygara og svikara sem stjórnast af peningagræðgi og algjörri siðblindu.

Þið berið ábyrgð á því að þetta heldur áfram því þið gerið ekki neitt.

Með því að gera ekki neitt er þetta framtíð afkomenda ykkar.

Þið berið ábyrgð á því að binda afkomendur ykkar í hlekki þrælsins um alla framtíð með því að gera ekki neitt.

Þið berið ábyrgð á því að hér deyr fólk vegna þess að auðmenn eru að rústa velferðar- og heilbrigðiskerfinu.

Þið berið ábyrgð á því að foreldrar okkar, afar og ömmur sem byggðu upp þetta þjóðfélag fá ekki þá öldrunarþjónustu sem þau eiga skilið.

Þið berið ábyrgð á því hvernig komið er af því þið gerið ekkert í því að stoppa þessa rányrkju af.

Ef Íslendingar væru nú raunverulegir afkomendur víkinga, þá væri Austurvöllur fullur af fólki sem krefðist þess að núverandi stjórn færi frá völdum og boðaði til kosninga á stundinni en af því fólkið í þessu landi er því miður komið af þrælum og lúserum sem geta ekki einu sinni borið ábyrgð á eigin velferð, þá gerir fólkið ekkert nema sitja heima og nöldra ofan í klofið á sér og skammast svo opinberlega í þeim sem þora að segja því til syndanna og skamma það eins og það á skilið.
Af hverju?

Jú, af því það þorir ekki að skamma þá sem eiga skammirnar skildar af því það er svo gott að ráðast á sendiboðana og skjóta þá.

Fólk eins og mig.

Og hvað ætla Íslendingar að gera núna?
Brosa bara og bjóða fram rassinn en gera ekkert í málinu nema rífast innbyrðis?

Shaman Durek, andlegur leiðbeinandi og hæfileikaríkur heilari, sem var hér á landi um miðjan febrúar, kemur að nýju til landsins um miðjan júní og býður einkatíma og námskeið. Hægt er að fylgjast með á Facebook á síðunni Shaman á Íslandi.

Orðið Shaman er notað um mann sem er einskonari miðlari eða „brú“ milli hins andlega og líkamlega sviðs, hann nýtir forna andlega visku samhliða einlægri ástundun og starfi til að stuðla að árangri, hamingju og heilun í lífi fólks.

Námskeiðin sem Shaman Durek býður að þessu sinni eru:

STYRKUR Í SAMLÍÐAN. Tveggja tíma námskeið mánudaginn 22. júní kl. 17:30-19:30 þar sem hann ræðir samlíðan (e. empathy) gildi hennar og eðli og hvernig nýta má mátt hennar við dagleg störf, mannauðsstjórnun, rekstur og í einkalífi.

MÁTTUR ORÐA OG STYRKUR SJÁLFSTÆÐIS. Tveggja tíma námskeið mánudaginn 29. júní kl. 17:30-19:30 þar kafar hann djúpt í það sem okkur er kært, hið talaða mál, töfra þess og styrk.

GYÐJUNÁMSKEIÐ Tveggja tíma námskeið miðvikudaginn 5. júlí 17.30-19.30 til að efla stolt, fegurð, samlíðan og sjálfsvitund kvenna.

Ofangreind námskeið verða í safnaðarheimili Seltjarnarneskirkju. Námskeiðsgjald er 13.500 kr.

TVEGGJA DAGA SHAMAN BOOTCAMP NÁMSKEIÐ. Draumar og andleg líðan – orka leyst úr læðingi, laugardag og sunnudag 27.- 28. júní. Staður: Salur Lyfjafræðisafnsins við Neströð á Seltjarnarnesi. Námskeiðsgjald er 40.000 kr.

Takmarkaður fjöldi einkatíma verður í boði frá 15. júní. Gjald fyrir einkatíma er 34.000 kr.

Skipuleggjandi hér á landi er Balancenr1.is, sjá nánar á vef þeirra.

Panta má tíma, skrá sig og fá nánari upplýsingar í síma: 786-8699 eða balancenr1@gmail.com

Ég bara verð að deila þessu með ykkur. Við hjónin erum að taka þátt í ótrúlega spennandi verkefni hjá heimilislækninum okkar. Þegar hann stakk upp á þessu og sagði okkur hvert verkefnið væri, vorum við bæði meira en til í að taka þátt. Sérstaklega þar sem það snýst um heilsusamlegt mataræði.

Verkefnið gengur út á að taka ákveðna fæðuflokka út úr fæðunni… já, haldið ykkur, í þrjár vikur!

Það sem tekið var út er: Glúten, sykur, mjólkurvörur, unnar matvörur, egg, koffín og áfengi. Með hliðsjón af matnum sem við borðum venjulega fannst okkur þetta ekki neitt stórmál. Bara spennandi. Áður en haldið var af stað lásum við bækling sem heimilislæknirinn lét okkur fá, ásamt ýmsum greinum sem við fundum á netinu og bókina Hreint mataræði eftir lækninn Alejandro Junger.

Nú gæti einhver spurt en hjálpi mér hvað megið þið borða? Það er nú ýmislegt. Grænmeti, ávexti, fræ, hnetur, baunir, olíur, lambakjöt, lífrænan kjúkling og fisk. Við tókum okkur viku í undirbúning. Hann var nú ekki eins hjá okkur hjónum. Ég trappaði mig niður alla vikuna, en maðurinn minn undirbjó sig heldur betur á annan hátt. Hann t.d. drakk eins mikið kaffi og hann komst yfir og borðaði eitt og annað í „síðasta” sinn.

Stóri dagurinn rann upp. Hann leið bara eins og hver annar dagur hjá mér. Ég saknaði einskis. Ekki einu sinni kaffisins. Það verður að segja eins og er að þetta gekk nú ekki alveg svona smurt hjá eiginmanninum. Áður en vinnudegi lauk kom hann heim sárkvalinn í höfðinu. Fráhvörfin voru heldur mikil í nokkra daga hjá honum. En hann komst yfir þau og tók gleði sína á ný.

Nú erum við búin að vera í verkefninu í 12 góða daga. Mér finnst hver dagur eins og ævintýri. Ég finn mikinn mun á hversu úthaldsbetri ég er og sef betur. Maðurinn minn var t.d. með exem í andlitinu sem er algjörlega horfið. Mér finnst þetta ótrúlega jákvætt og hlakka til að halda áfram.

Uppskriftirnar munu verða litaðar af þessu mataræði næstu vikur. Kjúklingauppskriftin sem ég birti síðast fellur algjörlega undir þetta mataræði.

Þegar beðið var um lasagna í matinn fór ég að skoða hvað ég gæti notað fyrir plöturnar og bechamelsósuna. Kúrbítur og kasjúhnetusósa varð fyrir valinu. Þetta var útkoman og vorum við  ótrúlega sátt með hana.

Uppskriftin er frekar stór og dugði fyrir þrjá í tvær máltíðir + nesti í vinnuna.

Uppskrift

Þessi grænmetissósa er fengin úr einni af mínum uppáhalds matreiðslubókum Nýir Heilsuréttir fjölskyldunnar eftir Berglindi Sigmarsdóttur. Eins og gengur er hún ekki nákvæmlega eins og í bókinni.

Grænmetissósa

Sósan tekur lengsta tímann, þess vegna finnst mér gott að uppskriftin er stór og dugar tvisvar sinnum í þennan rétt. Ég set alltaf restina af sósunni í poka og frysti. Næst þegar lasanga á að vera í matinn tekur enga stund að útbúa það þar sem sósan er tilbúin. 

Innihald:

• 4 msk ólívuolía.
• 1 stk laukur.
• 2 msk paprikuduft.
• 2 stk stórar gulrætur.
• Brokkolí.
  • Lítill haus.
• 1 stk rauð paprika.
• 1 stk sæt kartafla.
• 2 dl rauðar linsubaunir.
• 1/2 box heilsutómatar.
• 100 g lífrænn tómatkrafur.
• 2 msk lífrænn grænmetiskraftur.
• Saltflögur og pipar
• 1 l vatn.

Aðferð:

Ég elda alltaf allt við vægan hita. Hjá mér eru sex stillingar á eldavélinni og ég stilli á 2.

• Skerið fyrst niður lauk og hvítlauk.
  • Takið frá.
• Skerið næst allt grænmetið niður.
  • Hafið bitana ekki of stóra.
• Látið olíuna í pott og glærið laukinn og hvítlaukinn.
• Bætið tómatkraftinum saman við.
• Setjið restina af grænmetinu og allt kryddið í pottin.
  • Blandið vel saman.
  • Látið malla í 3 – 4 mínútur.
  • Hrærið í pottinum.
• Bætið nú vatninu og linsunum saman við.
  • Blandið öllu innihaldinu vel saman.
• Setjið lokið á pottinn og látið malla í 30 – 40 mín.
  • Eða þar til kartöflurnar eru soðnar.
  • Hrærið í öðru hverju.
• Þegar grænmetið er tilbúið látið þá rjúka aðeins úr því.
• Maukið sósuna annað hvort með töfrasprota eða í matvinnsluvél..
  • Ef notuð er matvinnsluvél þarf að mauka í nokkrum áföngum.

Fylling

Innihald:

• ½ poki lífrænt spínat.
• Lítill haus brokkolí.
• ¼ úr boxi af sveppum.
• 1 stk rauð paprika

Aðferð:

• Skolið spínatið og skerið niður sveppina, paprikuna og brokkolíið.

 Kasjúhnetusósa

Það kom mér skemmtilega á óvart hversu vel sósan  passaði með. Held bara að þessi sé komin til að vera.

Innihald:

• 2 bollar lífrænar kasjúhnetur.
• 1 – 2 kúfuð msk lífrænn grænmetiskraftur.
• 1 kúfuð msk næringarger.
  • Fæst í heilsubúðum og heilsuhillum stórmarkaða.
• 1 msk creolakrydd.
  • Notaði það til að dreyfa yfir lasagnað.
  • Aðalega til skreytingar.
• 1 bolli kalt vatn.

Aðferð:

• Allt sett í matvinnsluvél og unnið vel saman.

Ég hvet ykkur sem ekki þekkja næringarger að lesa ykkur til um það á netinu.

Lasagnaplötur

Þó svo að hægt sé að fá glútenlausar lasagnaplötur ákvað ég að nota kúrbít. Hann er líka kominn til að vera hjá mér  a.m.k. í grænmetislasagna.

Innihald:

• 1 ½ stk kúrbítur.

Aðferð:

• Skolið kúrbítinn vel.
• Skerið endana af.
• Skerið hann eftir endilöngu með ostaskerara.

Þá er komið að því að raða saman í eldfast form. Formið mitt er 25 x 32 cm.

1. Kúrbítslengjunum raðað í botninn á forminu.
2. Grænmetissósunni dreift jafnt yfir.
   1. Ég nota 2½ ausu.
3. Ferska grænmetinu dreift jafnt yfir sósuna.
4. Aftur kúrbítslengjur.
5. Kasjuhnetusósunni dreift jafnt yfir.
6. Aftur grænmetissósa.
7. Og ferskt grænmeti.
8. Kúrbítslengjur.
9. Að síðustu kasjúhnetusósa.
   1. Dreifið t.d. creolakryddi eða öðru grænu kryddi yfir.
      1. Þá lítur toppurinn svo miklu betur út.
10. Bakið við 200°C í 40 – 45 mínútur.
11. Þegar lasagnað er tilbúið skvettið smá ólívuolíu yfir.

Njótið.

„Fyrir þrjátíu árum síðan hefði hegðun mín verið talin einn kostnaðarliða karlmennskunnar. Líklega hefði einhver þorað að segja að „strákar væru bara strákar“. Það væri þeim ekki eðlislægt að lesa í fínleg og flókin skilaboð kvenna. Þær gætu sjálfum sér um kennt. Nú er þessi lestrarhæfileiki orðinn lífsnauðsynlegur ef við ætlum að eiga í farsælum samskiptum við konur. Svo við endum ekki á bak við lás og slá“ (172)

Hegðun Sölva Kárasonar gagnvart Söru, kærustunni sinni, kristallar hvernig kærasti á ekki að vera. Hann er tillitslaus og sjálfhverfur, gerir lítið úr henni, móðgar hana og særir, hunsar hana og svíkur, bregst henni á ögurstundum, kúgar hana og misbýður henni í kynlífinu. Manneskja sem er flækt í slíkt niðurlægjandi hegðunarmynstur í ástarsambandi er of niðurbrotin til að sjá samhengið í skýru ljósi, eðlileg mörk þurrkast út og ofbeldið heldur áfram, jafnvel áratugum saman.

Eftir eins árs stormasamt samband tekst Söru að rífa sig burt frá Sölva en sjálfsvirðing hennar er í molum. Hún berst við þunglyndi og skömm í nokkur ár uns hún leitar sér faglegrar hjálpar. En Sölvi er grunlaus um ofbeldið í sambandinu, unir glaður við sitt og á sér einskis ills von þegar Sara tekur til sinna ráða. Um þetta efni fjallar Valur Grettisson í fyrstu skáldsögu sinni, Góðu fólki.

Fórnarlömb kynferðisofbeldis, einkum konur, veigra sér við að sækja rétt sinn til dómskerfisins. Dæmin sanna að sú píslarganga er sjaldnast þess virði. En það er hægt að hafa önnur ráð til að ná réttlætinu fram og skila skömminni þangað sem hún á heima. Eitt þeirra er svonefnt ábyrgðarferli sem felst í að þrýsta á ofbeldismanninn til að horfast í augu við sjálfan sig, játa sök, taka ábyrgð og breyta hegðun sinni. Sara sendir Sölva formlegt bréf þar sem hann er krafinn um ábyrgð á gerðum sínum og hún setur harða skilmála, með það að markmiði að þau bæði geti síðan hafið eðlilegt líf og orðið betri manneskjur.

En Sölvi sér enga sök hjá sér, það kemur algjörlega flatt upp á hann að hún skuli líta á hann sem ofbeldisfullan dóna og fant. Hann er þrítugur bóhem og blaðamaður í góðum fíling, kannski fær hann Edduna og hann er kominn með aðra kærustu fyrir löngu. Smátt og smátt birtast brotakenndar myndir úr sambandi þeirra Söru og velt er upp ágengum spurningum um hvar mörk ástar og ofbeldis liggja. Er Sölvi bara óforskammaður og illkvittinn náungi, borinn röngum sökum í kafkaísku drama? Órétti beittur í nafni réttlætis? Eða er hann illmenni, spilltur af alkóhólísku uppeldi, klámi og rugli? Og getur Sara sjálfri sér um kennt? Gat hún bara ekki hætt þessum leik þegar hæst stóð? Lítið fer fyrir sjónarhorni hennar í sögunni sem skapar togstreitu í huga lesanda um sekt eða sakleysi og hvenær ást verður ofbeldi.

Sölvi er vel gefinn, sjálfsöruggur og gagnrýninn hugsjónamaður. Hann brynjar sig með kaldhæðni og sjónarhorn hans á samfélagið er meinfyndið og íronískt:

„Þannig kvarta póst-hipparnir yfir baununum í kakóinu sem við drekkum, og eru tíndar af börnum á Fílabeinsströndinni, með því að skrifa status á Facebook með rándýru Mac-eitthvað tölvunni sinni, sem tíu ára gömul þrælabörn settu saman fyrir hálfa krónu á tímann. Svona viljum við vel. Svona erum við góð.“ (187).

Sölvi er alls ekki tilbúinn til að gangast við óljósum ásökunum Söru. Hann brýtur skilmálana og brátt fer að hrikta í öllu í kringum hann.

Í ljós kemur að sú skjólgóða og örugga tilvera sem hver maður skapar sér er viðkvæm og brothætt og við minnstu sprungu hrynur hún til grunna. Nú berast fréttir hratt um netmiðla og heiður fólks er auðvelt skotmark á þeim veiðilendum. Sölvi málar sig út í horn, kaldhæðnin, þrjóskan og fíknin ráða örlögum hans.

Gott fólk er vel skrifuð og hörkuspennandi bók, persónur líflegar og viðfangsefnið brýnt. Hún sýnir karlmennsku, internetfemínistana, krúttkynslóðina, feðraveldið og alkabörnin í skörpu ljósi.

Bókmenntir sem endurspegla samfélagið eins og það er á hverjum tíma verða til þess að við sjáum hlutina í öðru ljósi. Gott fólk býður lesendum að horfast í augu við blákaldan raunveruleikann, taka afstöðu og verða gott fólk, þá verður heimurinn kannski örlítið betri.

„Hinsegin fólk“ hefur verið ofsótt í gegnum tíðina og þótt ótrúlega mikið hafi unnist sætir það enn fordómum. Nú á að uppræta þá fordóma með því að búa til sérstaka námsgrein fyrir grunnskólabörn – hinseginfræðslu. Ekki fræðslufund fyrir unglinga heldur námsefni fyrir börn frá fyrsta bekk og upp úr.

Þessi hugmynd vekur áleitnar spurningar um hlutverk grunnskólans. Auðvitað er það skylda okkar sem samfélags að vinna gegn fordómum og skólinn gegnir þar ákveðnu hlutverki. Ég er þó hreint ekki viss um að allsherjarlausn á öllum hugsanlegum vandamálum felist í því að „fræða börnin“ og það vekur mér dálítinn óhug að sjá hve margir virðast þeirra skoðunar að foreldrunum sé ekki treystandi, heldur eigi skólinn að sjá um fræðslu, viðhorfamótun og siðferðilega innrætingu. Mér finnst eitthvað stórabróðurslegt við þá hugmynd. Og ef út í það er farið náðu Samtökin ’78 þeim frábæra árangri sem raun ber vitni, án þess að grunnskólar kæmu þar nokkursstaðar nærri.

Nú efast ég ekki um að fræðsla eigi þátt í því að vinna gegn fordómum (þótt þar komi fleira til) og auðvitað eiga grunnskólar að kynna það sem sjálfsagt mál að fólk njóti allra réttinda óháð kynhneigð, kyngervi o.s.frv. Í umræðum síðustu daga hefur verið bent á að áherslurnar í skólakerfinu séu úreltar og kannski sé kominn tími á eitthvað nýtt. Ég tek undir það sjónarmið að kennsluhættir og námsmat þarfnist gagngerrar endurskoðunar.

Ég vil hinsvegar ekki færa uppeldishlutverkið frá heimilunum til skólanna og ég stórefast um að það sé heppilegt að búa til heila námsgrein í kringum einn minnihlutahóp. Jafnframt bendi ég á að skólarnir eru  bundnir af svokallaðri aðalnámskrá og samkvæmt henni eiga lýðræði, mannréttindi, sjálfbærni o.s.frv. að vera leiðarljós í öllu skólastarfi. Ef því er framfylgt ætti það að skila sér í jákvæðari viðhorfum og auknum skilningi á málefnum minnihlutahópa. (Svo má deila um það hvort þessi pólitísku stefnumið eiga að vera í aðalnámskrá en það er önnur umræða.)

Hinsegin fólk er ekkert eini minnihlutahópurinn sem býr við fordóma og vitanlega væri æskilegt að uppræta fáfræði og fordóma gagnvart öllum sem fyrir þeim verða.  Vilji menn fara þá leið að uppræta fordóma gegn hinsegin fólki með sérstakri námsgrein er eðlilegt að aðrir minnihlutahópar fái sömu þjónustu. Og ef við ákveðum að grunnskólinn eigi að bera ábyrgð á viðhorfamótun og innrætingu eru allmargar námsgreinar sem rétt væri að taka upp í nafni lýðræðis, mannréttinda, velferðar, ábyrgðar o.s.frv. Kannski er það bara gott mál, enda greinilegt að margir líta svo á að fólk sé að jafnaði fífl sem varla sé treystandi fyrir kosningarétti, hvað þá uppeldi barna. Ef til vill er eðlilegt að grunnskólar taki upp:

Öryrkjafræðslu, umhverfisfræðslu, fræðslu um borgaraleg réttindi, lífsleikni, fátæktarfræðslu, heimspeki, kynjafræði, lýðræðisfræðslu, vímuefnafræðslu, fjármálalæsi, fjölmenningarfræðslu, hinseginfræðslu, eineltisfræðslu, sjálfbærnifræðslu, kynfræðslu, þunglyndisfræðslu, heimilisofbeldisfræðslu, flóttamannafræðslu, líkamsvirðingarfræðslu, netklámsfræðslu og allt annað sem gott væri fyrir börn í lýðræðisþjóðfélagi að kunna skil á.

En áður en við tökum stór skref í þá átt væri kannski vert að svara því hvaða hluta námsins við ætlum að leggja niður á móti. Eigum við að fórna þjálfun í lesskilningi? Stærðfræði? Erlendum tungumálum? Eigum við að leggja minni áherslu á vísindalæsi og meiri á mannréttindi? Ef við tökum upp mun viðameiri félagsgreinakennslu en nú er í boði þarf eitthvað annað undan að láta; það eru nefnilega takmörk fyrir því hversu miklu námsefni er hægt að troða í börn og unglinga. Ég efast þó um að sé mikill áhugi fyrir því að skera niður það námsgreinakraðak sem börnum er ætlað að tileinka sér, því í hvert sinn sem ég nefni möguleikann á því að hætta að kenna einhverja námsgrein eða hluta hennar sem skyldufag, súpa kennarar og foreldarar hveljur af hneykslun og þykir hverjum sinn fugl sá fegursti.

Svo virðist sem einu myndatökurnar sem leyfðar eru af lögreglunni eru þær sem sérstaklega á að birta á Instagram síðu hennar. Undir öðrum kringumstæðum, ef einhver vogar sér að smella af mynd eða taka upp lögreglumann, þá bregðast þeir við eins og rokkstjörnur, æsast upp, setja hendina fyrir linsuna.

Halldóri Bragasyni tónlistarmanni varð það á að taka upp myndband af rútubifreið. Auðvitað er það alvarlegt. Sem betur fer var vaskur laganna vörður á staðnum sem gat stöðvað hann við athæfið. En svo virðist sem að lögreglumaðurinn sjálfur hafi orðið fyrir þarna grófri ljósmyndun við skyldustörf. Ég auðvitað vona að lögreglumaðurinn nái sér og hafi ekki hlotið skaða af en það var nú kannski óþarfi að sýna Halldóri ógnandi framkomu og reyna að hrifsa af honum símann. Það er full langt gengið ef lögreglan er farinn að stela símum.

Ég skil heldur ekki alveg röksemdarfærslu bak við viðbrögðin. Af hverju má ekki mynda lögreglu? Hvað er það sem fer svona í taugarnar á lögreglunni?

Er það léleg sjálfsmynd? Á hún í erfiðleikum með hárið á sér og vill því engar myndatökur? Finnst henni vandræðalegt að aðrir lögreglumenn eru í nákvæmlega sama dressi eða eru mistök þeirra við skyldustörf svo algeng að þeir óttast að myndatakan hafi afleiðingar?

Það var nú flenniflott myndbandið af lögreglumanninum að ráðast á dauðadrukknu konuna niðri í bæ um árið. Hann var dæmdur fyrir það þrátt fyrir að forsvarsmenn lögreglunnar sögðu að allt á þessu myndbandi væri nú eðlilegt og norskt.

Það er nefnilega fullkomlega í lagi og eðlilegt að lögreglan sé mynduð við störf sín. Þeir lögreglumenn sem telja sig ekki geta unnið við þær aðstæður ættu að finna sér auðveldari vinnu hið snarasta. Um leið og þeir sem hafa það að atvinnu að vernda okkur og hjálpa komast upp með að banna að verk þeirra séu skrásett eða tekin upp þá hafa þeir sagt sig frá hlutverki sínu og tekið upp eitthvað annað hlutverk sem aðeins getur orðið til að gera okkur minna örugg og varnarlausari.

Ef þú sérð þig knúinn til að beita einhverjum viðurkenndum norskum ljósmyndunarviðbrögðum þegar tekin er mynd af þér þá ertu bara óreglumaður sem ég treysti ekki til að vernda einn eða neinn nema sjálfan þig.

Nú en ef aðeins má mynda lögregluþjón ef notaður er svaka fínn filter og nett hashtag á Instagram þá getum við alveg orðið við því svo sem.

1. Vertu bíll.

Fyrir bíla er rekið fullkomið niðurgreitt húsnæðiskerfi. Öllum bílum er útvegað húsnæði á jarðhæð í höfuðborginni. Leigan er niðurgreidd með almannafé.

2. Vertu búfénaður.

Mun betur er staðið að húsnæðismálum búfjár en mannfólks á Íslandi. Ef búfénaður fer á vergang í húsnæðismálum skerst ríkisvaldið í leikinn og sér til að skepnurnar komist í skjól.

3. Vertu milljarðamæringur.

Á Íslandi er rekin manneskjuleg húsnæðispólitík fyrir milljarðamæringa. Bankar og lífeyrissjóðir í eigu almennings byggja turna við sjávarsíðuna fyrir þennan þjóðfélagshóp. Þú færð flott útsýni fyrir 200 milljónir.

4. Vertu útlendingur.

Bankar og lífeyrissjóðir í eigu almennings byggja fjölbýlishús (hótel) fyrir útlendinga à 18 mánuðum. Ef þú ert með alvöru gjaldmiðil sjá fjármálafyrirtæki um að flæma íslenska launþega burt úr miðbænum. Þú býrð svo í húsnæði sem var ætlað þeim.

5. Vertu banki eða lífeyrissjóður.

Stjórnvöld leyfa þér að komast upp með hvað sem er í húsnæðismálum. Þú getur manipulerað markaðinn eins og þér sýnist. Stjórnvöld byggja skjaldborg um bankana, gjaldborg um heimilin og rifna tjaldborg um leigumarkaðinn. Þú getur tjakkað upp fasteignabólu á örfárra ára fresti. Stjórnvöld standa alltaf með þér. Ef bólan springur,þá hirðir þú bara húsin ofan af íbúunum og hangir á þeim fram í næstu bólu.

6. Vertu af efnafólki kominn.

Ef foreldrar þínir eru efnafólk, geta þau keypt íbúð fyrir þig.

7. Ekki vera venjulegur launþegi í undirstöðu eða þjónustugreinum atvinnulífsins.

Krafa launþega um 230.000.kr lágmarkslauna eftir skatt (300.000 brúttó) duga ekki fyrir húsnæðiskostnaði samkvæmt reiknivél velferðarráðuneytisins. Lágmarksframfærsla einstaklings á höfuðborgarsvæðinu er um 236.000 kr. fyrir utan húsnæðiskostnað skv. sömu reiknivél.

8. Horfðu á landakortið.

Horfðu beint til hægri frá efnahagslega undralandinu úti í hafinu.

9. Farðu til Keflavíkur.

Þaðan er tveggja til þriggja stunda ferðalag til staða með boðlega húsnæðispólitík.

10. WIN lausn fyrir ungt fólk í íslenskum húsnæðismálum = WOW, Icelandair, Norröna.

Guðrún Ögmundsdóttir flutti eftirfarandi erindi þann 15.05.2014 á málþingi Há­skól­ans í Reykja­vík um heimilisofbeldi á Íslandi. Í erindinu deildi hún með viðstöddum brotum úr eigin reynsluheimi. Kvennablaðið þakkar Guðrúnu fyrir að leyfa okkur að deila erindinu með lesendum.

„Góðan og blessaðan daginn.

Ég vil þakka Svölu Ólafsdóttur og Háskólanum í Reykjavík fyrir að halda ráðstefnu um þessi mikilvægu mál.

Ég gæti hér í dag talað um það hvernig vinnan gangi fyrir sig í nefnd um heimilisofbeldi og þau námskeið sem við erum að fara með um allt land og um mikilvægi þverfaglegs samstarfs í þessum málaflokki.

Ég gæti líka talað um stóra verkefnið sem ég hef verið með sem Tengiliður vistheimila, öll þau 1.000 viðtöl sem ég hef tekið vegna gamalla barnarverndarmála og meðferð á börnum í „þá daga“.

Ég gæti líka talað um það sem mér finnst vanta í lögin til að gera allt ljósara, skýrara og mennskara og ég gæti talað um mikilvægi stuðnings við börn og að tekið sé mark á börnum og að á þau sé hlutstað.

Um flest þetta hef ég margt að segja, hef miklar skoðanir og ákefð sem ég þarf stundum að hemja.

En ég ætla ekki að vera þar í dag, nema að hluta. Ég ætla að taka ykkur með í lítið ferðalag. Ferðalag með mér og ég vil gjarnan að þið hlustið eftir hvernig það var að vera þetta barn sem upplifði heimilisofbeldi. Prófið að setja ykkur í þessi spor.

Ég var nefnilega þetta barn sem rannsóknir í dag eru að beinast að.

Það má hins vegar eflaust til sanns vegar færa að ef ég hefði ekki unnið í þessum málaflokki þá myndi ég kannski ekkert muna, né viljað muna, né viljað setja upplifun í orð.

En orð eru til alls fyrst, og þegar gefin var út bók um sjálfa mig og mitt líf, þá var ég ekki tilbúin að kíkja í þennan bakpoka né deila því sem þar var að finna. Því að taka upp úr bakpokanum tekur á, en er kannski aldrei jafn vont og það ástand sem var, kannski má segja: það er vont og það venst!

Stundum á maður ekki að segja allt, þannig er það nú bara einu sinni. En núna er farvegur, núna eru breytingar, það er núna sem ekki er hægt að sitja hjá. Allt hefur nefnilega sinn tíma og stundum þarf bara að arka inn í óttann. Og ég var nákvæmlega eins og börn dagsins í dag, ég sagði ekki neinum frá.

Ég ætla gefa ykkur smá innsýn inn í tilfinningar og líðan þessa krakka sem var vitni að heimilisofbeldi.

Fyrsta mynd:

Ég stend við gluggann með ömmu og mömmu á Hringbrautinni, klukkan er orðin fimm mínútum meira en þetta vanalega þegar pabbi á að koma heim … þá veit maður það.

Ég veit það þegar ég stend við hliðina á mömmu, ég veit þegar óttinn tekur hús, ég veit það því það verður líkamlegt, ég pissa bara á mig, en segi ekki nokkrum manni frá þeirri skömm. Ég fæ lömun. Og greinilega hef ég upplifað svipað áður þó ég muni það ekki þarna … man bara ótrúlega skrítnar stemmingar og breytta skipan á húsgögnum í einhverjum óræðum tíma, á öðrum stað.

Ég veit það einhvers staðar inni í mér að allt verður vitlaust – það er vont.

Ég veit það um leið og ég sé vinnufélaga pabba koma með honum inn, ég veit þá að hann hefur verið að drekka. Ég skynja bara ógnina, ég skynja bara að eitthvað voðalegt gæti gerst.

Og það gerist, um leið og vinnufélagarnir eru farnir. En þeir halda að allt verði í lagi. En auðvitað verður ekkert í lagi.

Önnur mynd:

Það verða læti, allt brotið og bramlað, barsmíðar og ofsi, grátur, högg … En svo kemur löggan, þrír taka hann, það þurfti þrjá til að halda honum. Hann var fluttur í burtu með löggubíl og eftir var heimilið ein rjúkandi rúst og líka andleg rúst.

En það var líka einhver heilög lína í öllu þessu brjálæði, línan var herbergið okkar ömmu og þangað fór hann ekki inn, ég var óhult í faðmi feitu ömmunnar minnar og ég var örugg og ég hafði einhverja vissu um að ekkert kæmi fyrir okkur.

En martröðin var ekki hvað síst hljóðin, ópin, ofsinn og tryllingurinn … Ég var ekki lengi að átta mig á því að til að loka úti eitthvað vont þá tók maður fyrir eyrun og fór með faðirvorið … Ég tek enn fyrir eyrun til að útiloka eitthvað óþægilegt og faðir vorið verður mín mantra.

Á eftir storminum fór í hönd sérstakur tími, sérstakur tími fyrir barn að upplifa. Sektarkenndin lá í loftinu eins og mara og grátur pabba heyrðist þó ekki ætti hann að heyrast.

Og keypt voru ný húsgögn í stað þeirra sem brotnuðu. Samspilið milli þeirra var sérstakt og allt var áþreifanlegt, þó ekkert væri sagt.

Börn vita nefnilega allt, þau skynja allt, finna allt, það er ekkert hægt að fela fyrir þeim. Það er mikill misskilningur að halda að svo sé.

Og þú talar ekkert um þetta, þó svo að stórfjölskyldan viti. Þú talar ekki einu sinni um það við hana, hvað þá bestu vinkonu þína. Þetta var leyndarmál. Þú talar heldur ekki um skömmina, kannt nú varla að setja hana í orð, og ekki ertu að ræða eitthvað um það að löggan hafi tekið pabba þinn! En eflaust vissu það nú flestir, það fór nú ekki framhjá hverfinu. Ég kaus að láta eins og enginn vissi!

Þetta segir kannski það að það er gríðarlegur vandi að tala við börn sem hafa verið í svona aðstæðum, það er svo erfitt að setja orð á hlutina, margar tilfinningar í gangi, tilfinningar sem maður skilur ekki og aldrei má gleyma ástinni sem öllu stýrir, ástinni á foreldrum – þú átt enga aðra að í raun og veru.

Þriðja mynd:

Ég var ekki há í loftinu þegar mig langaði til að reyna að skilja þetta fyrirbrigði sem brast á eins og flóðbylgja – ekki oft, en nógu oft eða einum of oft.

… og þetta breyttist þannig: ég var bara sett í fangið á honum, hann róaðist og engin lögga … og þá varð allt gott.

Ég arkaði bara inn í óttann og gerði hann að félaga mínum, engin var amman núna, ég tók bara völdin – fannst mér … fór á vaktina, stýrði umhverfinu, sagði mömmu að hafa hægt um sig, láta mig um að tala við hann, passa að hann væri góður, passa að hann yrði ekki reiður, að hann myndi ekki sjá rautt þegar hann sæi hana, ég myndi koma honum í rúmið, sitja á rúmstokknum þar til hann sofnaði, fara fram, vera bara á vappi þessa nótt, vera tilbúin ef hann skyldi vakna, stöðugur hjartsláttur, en kraftur og vissa að allt yrði í lagi – ég réði algerlega við þetta … það var ekkert annað í stöðunni. Ég vildi halda heimilinu heilu … og þeim heilum.

En allt rjátlaðist þetta nú af honum, en ég hafði svo sem enga vissu né tryggingu … ég passaði bara alltaf að vera á staðnum ef ég vissi að hann var að smakka vín, það var að vísu ekki oft, það verður líka að segjast, fannst ég hreinlega aðstoða hann við að hafa hömlur á því magni sem hann drakk, fór í boð þar sem hann var og kom honum heim, og ef ég var á vaktinni þá gerðist ekkert, það fannst mér allavega … en auðvitað hafði ég enga vissu fyrir því. En ég var með tögl og hagldir …

Það er sérstakt þegar litið er til baka, að þá er ég að tala um frekar ung hjón, hjón sem voru mjög hamingjusöm, en áttu þessi erfiðu tímabil. Þau greinilega náðu að setja þetta á einhvern hátt á bakvið sig, þorðu samt að vera hamingjusöm, dansa tangó í stofunni við danslögin í útvarpinu og vera góð og hlý hvort við annað, já svo sannarlegu voru þau falleg, fallegu foreldrarnir mínir.

Og ég lærði mjög snemma, alltof snemma að sjá þau sem manneskjur með kostum og göllum, átti auðvitað bara að sjá þau sem foreldra …og sjá síðan manneskjuna þegar ég yrði eldri …

Það var yfirþyrmandi reynsla að verða vitni að þessum mannlega harmleik – ég horfi nefnilega á það þannig, hef valið það sjónarhorn, þann harmleik sem heimilisofbeldi er og í sumum tilfellum hægt að vinna úr og í sumum tilfellum bara alls ekki.

Það er ofboðslegt að verða vitni að því að horfa á móður sína bláa og marða, að sjá heimilið í rúst, að horfa á og verða vitni að sálarkvölum og angist eftir atburðina, að horfa á foreldra gráta og brotna, að verða vitni að gráti og sektarkennd fullorðinna, að finna hvernig allt er undirlagt og allt liggur í loftinu. Finna líka hvernig sættir nást, hvernig spilað er á sektarkennd, hvernig sektarkennd getur verið auðmýkjandi, að finna til sjálf og finna til með foreldrum sínum og standa bara hjá og geta lítið gert … eina sem ég gat gert var að strjúka á honum þetta litla hár sem hann hafði, vera góð.

En ég tók aldrei afstöðu með öðru hvoru, ekki sem barn og unglingur, hins vegar skildi ég svo margt miklu betur þegar ég varð fullorðin … hvað orð eru mikilvæg, hvað hlýja og skilningur er mikilvæg, hvað vinátta og virðing er mikilvæg.

En rjátlaðist þetta allt af honum vegna þess að hann fékk orð í stað athafna? Kannski …

Lagaðist þetta allt af því að ég var á staðnum? Kannski …

Vildi hann haga sér eins og maður þegar ég var nálægt? Kannski …

En eitt má aldrei gleymast og aldrei vanmeta, það er ástin á foreldrunum, þessi skilyrðislausa ást, þessi trúnaður við þau, að fyrirgefa þeim, að segja engum utanaðkomandi frá. Þú átt engan annan, það kemur ekkert í staðinn … þannig er það nú bara, nema ef vera skyldi amma, amma sem skilur allt.

En svona ofbeldishegðan í ákveðnum kringumstæðum er magnað fyrirbæri. Stundum skynjaði ég það þannig að hann notaði áfengi til að losa hömlur, segja það sem honum bjó í brjósti, sem annars yrði ekki sagt.

Er það kannski svo að tilfinningar liggi svo djúpt að orð ná ekki að höndla það og að í stað orða komi hnefi? Ef til vill.

Sennilega hefði Reykjanesmódelið getað hjálpað þeim og kannski hefði pabbi verið fínn kandídat í „karlar til ábyrgðar“, því það sem braust fram undir áhrifum áfengis var fortíðin, fortíðin sem þau áttu ekki sameiginlega, því mamma átti sín þrjú börn áður og svo tóku þau mig. Ó já, ég tók líka á mig sökina vegna þessa, ekki spurning.

Þau hefðu kannski aldrei átt að taka mig? Fáránleg vangavelta, ég veit það, en algjörlega raunveruleg. Hann átti bara mig, fannst mér stundum … Ég tók þetta á mig á einhvern hátt, fannst ég hafa komið á milli, nákvæmlega eins og börn gera oft, þau halda að þetta sé allt þeim að kenna.

En auðvitað veit ég núna að svo var ekki …

En svona minningar og svona reynsla, hún sest einfaldlega í frumurnar, verður líkamleg og hún er þarna alltaf, alltaf hægt að sækja þessa angist, þessa lömun, en auðvitað bara undir ákveðnum kringumstæðum, kringumstæðum ofsa og ofbeldis. Og þær aðstæður forðast ég eins og heitan eldinn.

Til dæmis gerðist það hér í hruninu, á þeim tíma þegar mikill óróleiki var í samfélaginu, að ég var á gangi í átt að Arnarhól. Þar varð ég vitni af þvílíkum ofsa og hreinu og kláru ofbeldi þegar ég sé hóp fólks hrista bíl forsætisráðherra og hann var inni í bílnum … þvílík geggjun, þvílík reiði.

Þá tók sig upp heiftarlegt gamalt minni … ég sá mann sem ég vissi að vann í stjórnarráðinu, greip í hann og hann strunsaði með mig yfir hólinn … ég játa það að ég var lengi að jafna mig, slík urðu áhrifin af þessum atburði, minningin sem vaknaði varð óbærileg.

Nei, þetta hverfur ekki svo glatt skal ég segja ykkur. Þetta fyrirbæri fer ekkert að heiman.

Þetta er í frumunum.

En hvaða lærdóma á að draga, hvað er hægt að gera, hvað er hægt að gera fyrir börn til að styðja þau í svona aðstæðum og eflaust miklu verri en þessum sem ég hef hér tæpt á? Börn sem búa við líkamlegt og andlegt ofbeldi og börn sem eru áhorfendur ofbeldis?

Við erum komin með kynferðislegt ofbeldi gegn börnum í sterkan og góðan farveg, erum til fyrirmyndar og fyrirmynd annarra þjóða í þeim málum. En gildir það sama um börn sem búa við heimilisofbeldi, eða gagnvart börnum sem eru beitt andlegu og líkamlegu ofbeldi, tökum við þau mál nægilega alvarlega?

Ekki alltaf, því miður, en við erum svo sannarlega á réttri leið.

Við getum alltaf gert betur, svo sannarlega, og mörg teikn á lofti um að við séum að taka á þessum málum af meiri festu en áður, minni hér á Reykjanesmódelið sem er orðið fyrirmynd víðar á landinu og Reykjaneshópurinn er enn að bæta um betur og nú eru þau að bjóða upp á sérstaka nálgun og stuðning við börn í þessum erfiðu aðstæðum.

Það heitir Trappan og þar er unnið í markvissri samtalsmeðferð við börn frá 4 ára aldri um þeirra upplifun af því sem gerðist á heimilinu.

Við sem hér erum í dag vitum að heimilisofbeldi er grafalvarlegt mál, með grafalvarlegum afleiðingum. Heimilisofbeldi getur drepið og drepur.

Notum nú besta vinnulag sem völ er á, vinnum saman, samhæfum, barnanna vegna, gerum börnin sýnileg, setjum velferð þeirra og reynslu í fyrsta sæti. Skoðum, skilgreinum og finnum lausnir, gerum það saman.

Við skulum vanda okkur þar, styðjum börn í að tala og segja frá, að vera ekki eins og ég og svo ótal margir aðrir.

Er ég að svíkja þá sem ég elskaði mest með því að segja ykkur frá?

Ég segi nei. Ég tel svo ekki vera, en ég vildi óska að mín reynsla gæti hjálpað.

Ég er að segja frá til að minna okkur öll á það að á bak við allar tölur eru litlar manneskjur sem þurfa okkar stuðning og aðstoð til að uppræta þennan ófögnuð.

Já, það er mál að taka upp úr bakpokanum … Það er vont, mjög vont, en það venst … en það er þess virði. Allt fyrir ástina, hlýjuna, virðinguna fyrir öðrum og okkur sjálfum og síðan en ekki síst út af mennskunni, því án hennar er ekkert samfélag.

„Allt hið liðna er ljúft að geyma –
láta sig í vöku dreyma.
Sólskinsdögum síst má gleyma, segðu engum manni hitt!
Vorið kemur, heimur hlýnar, hjartað mitt.“

Takk fyrir að hlusta.“