Enn berast mér póstar frá fólki sem lifir í neðstu þrepum þjóðfélagsstigans sem langar til að segja sögu sína en þorir það ekki vegna ættingja sinna, barna og vina sem gætu mögulega séð skrifin og haft eitthvað út á þau að setja eða skammast sín fyrir það líf sem þeir tekjulægstu neyðast til að lifa.

Í þessu tilfelli fékk ég bréf frá liðlega fimmtugum manni sem er einstæðingur í dag eftir skilnað, en á börn sem hann vill ekki að blandist í umræðuna.

Þessi maður er öryrki eftir slys. Hann var búinn að vinna sér til húðar upp úr fertugu, en þá fór að halla undan fæti hjá honum og fyrir 10 árum skildu hann og konan. Hún fékk húsið og megnið af innbúinu, bílinn og börnin en hann flutti í herbergiskytru í iðnaðarhúsnæði, því ekkert annað var að fá sem hann réð við að borga leigu af eins og staðan var hjá honum.

Kannast einhver við þetta?

Ég bjóst við því, enda margir karlmenn í þessari stöðu. Miklu fleiri en við gerum okkur grein fyrir sem svona er ástatt hjá. Hann vildi ekki gefa upp hvar hann býr en sagði að það væri á höfuðborgarsvæðinu og það væru nokkur herbergi í þessu iðnaðarhúsnæði þar sem aðallega væru útlendingar.

Ég fékk ekki miklar upplýsingar hjá honum en hann vildi segja smá sögu og sendi mér brot úr dagbókarskrifum en hann sagðist hafa haldið dagbók í fjölda ára með mislöngum hléum. Hann sendi mér eina viku, eða sjö daga úr lífi sínu, en sagðist hafa tekið út nöfn og staði sem gætu vísað í hver hann eða fólk honum tengt væri og virði ég það því það rýrir ekki frásögn hans á nokkurn hátt.

Vika í lífi öryrkja og einstæðings.
Mánudagur 16. febrúar, 2015.

Vaknaði seint í morgun þar sem svefninn vildi ekki miskunna sig yfir mig fyrr en langt var liðið á nóttina og verkjalyfin voru ekki að gera mikið gagn. Endaði með því að taka svefnpillu til að geta sofið og hvílst.

Dagurinn byrjaði ágætlega þrátt fyrir að vera dasaður og þungur eftir lyfin en hafragrauturinn og lýsið hjálpa mér að komast af stað og fór svo í göngutúr til að liðka mig og halda mér í því litla formi sem eftir er. Þolið og þrekið hefur minnkað mikið síðustu mánuði enda er ég hættur að hreyfa mig eins og ég gerði.

Kom heim um klukkan 14.00 og kveikti á sjónvarpinu, nú hefur maður bara RÚV og alþingisrásina þar sem ég hafði ekki efni á að borga fjölvarpið fyrir þennan mánuð og rétt náði að kreista út fyrir netinu.
Skil ekki hvernig maður á að geta lifað af á þessum bótum því þótt maður reyni hvað maður getur að spara við sig þá er maður alltaf orðinn auralaus upp úr miðjum mánuðinum og „þurrmaturinn“ klárast sennilega um næstu helgi nema maður geti einhvers staðar komist yfir smá aur.

Kvöldið fer eins og venjulega í sjónvarpsgláp og nethangs.
Kvöldmaturinn, grjónagrautur og súr lifrarpylsa, bjargaði deginum og sennilega vikunni þar sem ekkert ferskmeti er lengur eftir.

Þriðjudagur 17. febrúar, 2015.

Náði að sofa í nótt og vaknaði fyrir klukkan níu í morgun. Hafragrautur og slátur ásamt lýsissopanum gerir kraftaverk. Fór síðan og verslaði fyrir síðustu aurana, mjólk, brauð, kaffi og annað smávægilegt sem erfitt er að vera án. Skal alveg játa að það er rosalega erfitt að fara út í búð þegar mánuðurinn er rétt rúmlega hálfnaður og verða að neita sér um vörur sem flestum finnst sjálfsagt að kaupa. 

Horfði á fjölskyldu versla stórsteikur, grænmeti og ávexti ásamt kippum af gosi og snakki og maður spyr sig hvernig fólk hafi efni á þessu? Sumir hljóta að vera á þannig launum að þeir þurfi aldrei að spá í hvað þeir kaupa þegar þeir fara í búðina. Var svo eftir þeim á kassa og fyrir tilviljun heyrði ég upphæðina sem þau versluðu fyrir og það voru tæplega 80 þúsund krónur. Það er meira en ég fer með í heildarinnkaup á heilum mánuði. Nærri helmingi meira.

Það toppaði svo alveg þegar þau voru að fara út að maðurinn sagði við frauku sína að það væri ágætt að þurfa ekki að fara að versla fyrr en á föstudaginn.

Var þungt í sinni þegar ég labbaði út með hálfan taupokann af vörum sem ég rétt náði að skrapa síðustu aurana fyrir.

Miðvikudagur 18. febrúar 2015.

Vaknaði við símann rúmlega átta í morgun. Fyrrverandi að spyrja hvort ég gæti farið með yngstu dóttur okkar í bíó um helgina. Sagði henni að ég hefði engin efni á því, hefði farið með síðustu aurana í mat deginum áður.

Var skammaður og minntur á hvað ég væri mikill aumingi og ræfill áður en það var skellt á. Á svona stundum spyr maður sig hvers vegna maður sé ekki búinn að farga sér því maður er greinilega fyrir öllum og bara til óþurftar og ama fyrir alla sína nánustu. Börnin skammast sín fyrir mann og fyrrverandi hatar mann út af lífinu. Enginn tilgangur með þessu því maður á sér ekkert líf, maður bara lifir í algjöru tómarúmi og tilgangsleysi, gagnslaus ræfill sem ekkert getur.

Fimmtudagur 19. febrúar, 2015.

Vaknaði aftur við símann, það var fyrrverandi. Skellti á án þess að svara og sneri mér á hina hliðina. Hún hringdi aftur og ég slökkti á símanum.Náði að sofna og svaf til hádegis og fékk mér lýsi. Hef ekki lyst á mat og líður illa.

Sofnaði aftur í eftirmiðdaginn og svaf fram undir kvöld með sjónvarpið á þögn. Eina sem heyrist er þegar aðrir leigjendur eru á ferðinni en stundum er eins og einhver sé að koma að dyrunum hjá mér og þá byrjar hjartað að hamast í brjóstinu. Vil ekki fá heimsóknir frá neinum sem ég þekki og oft hef ég vísað fólki frá sem hefur sagst ætla að kíkja því ég vil bara fá að vera einn og í friði. Hef dregið mig út úr öllum félagsskap sem ég var í á árum áður og nú er svo komið að ég heyri nánast aldrei í gömlum vinum og kunningjum því ég hef hvort eð er aldrei efni á að gera neitt með þeim.

Er þegar farinn að kvíða helginni því þegar ég kveikti á símanum voru fimm skilaboð frá fyrrverandi.
Hef ekki lesið þau því ég veit og þekki innihaldið og það er ekkert þar sem lætur mér líða betur heldur þvert á móti. Langar ekki að lifa svona lengur.

Föstudagur 20. febrúar, 2015.

Enn einu sinni komin helgi og ekki til króna í kotinu.
Ætla að reyna að fara á dósa- og flöskuveiðar í kvöld og nótt og sjá hvort ég næ að safna saman fyrir nokkrum þúsundköllum. Varla samt að það borgi sig að standa í þessu lengur því það eru svo margir um hituna og það liggur við slagsmálum og morðum um eina helv… öldós á almannafæri oft á kvöldi.
Reyni frekar að halda mig við hverfispöbbana í úthverfunum þessa helgina, þá er síður að maður rekist á einhvern sem maður þekkir. Vissi sem var í gær eftir öll skilaboðin frá fyrrverandi að þetta var ekkert nema níð og niðurbrot enda ekki við öðru að búast frá henni.

Sú stutta sendi mér reyndar skilaboð í gegnum facebook sem lýstu tilveruna aðeins bjartari litum enda elska ég börnin mín og mundi allt fyrir þau gera, ef ég gæti.

Laugardagur 21. febrúar, 2015.

Vaknaði ekki fyrr en langt var liðið á daginn enda nóttin löng.
Fór á stjá upp úr miðnætti og þvældist fram til hálf fimm í morgun á dósa- og flöskuveiðum. Ótrúlegt hvað sumt fólk getur verið illa innrætt þegar það sér mann vera við þessa iðju. Sumir ögra manni hreinlega með því að brjóta flöskur og henda dósum þar sem maður kemst ekki að þeim, bara til að geta niðurlægt mann og haft gaman af því. Skal alveg játa að stundum langar mig til að ganga í skrokk á því fólki sem hagar sér svona en geri það samt ekki því það er ekki þess virði. Maður bara snýr sér við og gengur burt. Engin slagsmál og ekkert vesen, tæpar 3 þúsund krónur í þetta sinn sem dugar fyrir smá mat.
Fer aftur á stjá í kvöld.

Sunnudagur 22. febrúar, 2015.

Vaknaði algjörlega ónýtur seinnipartinn eftir hrikalega útreið í nótt sem leið.
Það er mikið af fólki sem er úti um helgarnætur í sömu erindagjörðum og ég og stundum getur komið til harkalegra árekstra en það gerðist einmitt um fjögurleytið í nótt þar sem ég var að snuðra bak við pöbb þar sem fólk fer oft út að reykja og skilur þá jafnan flöskur og dósir eftir þar ef það er að mæta á staðinn.

Var búinn að sækja mér slatta þarna af dósum og var á leiðinni frá staðnum þegar par, sem líka stundar flösku- og dósaveiðar kom að og hafði engar vöflur á því og réðust á mig með barsmíðum og spörkum. Náði að forða mér með megnið af því sem ég hafði safnað en sér vel á mér eftir þetta, glóðarauga, sprungin vör og marinn hér og þar. Spurning hvort maður fer ekki að vopnast þegar maður fer út á næturnar í framtíðinni.

Rétt skreið yfir 5 þúsundkallinn yfir helgina svo ég get leyft mér að eiga fyrir mat í næstu viku.
Þarf svo að fara til læknis eftir mánaðamótin og fá lyfin mín. Það er nú einn útgjaldaliðurinn sem maður kvíðir alltaf fyrir.

Fyrrverandi hringdi svo í kvöld og ég asnaðist til að svara. Hún byrjaði sinn venjulega söng og ég skellti á hana. Liggur við að ég hati hana fyrir það hvernig hún hagar sér alltaf.

Ég bað ekki um þetta ömurlega líf sem ég lifi en ég get ekkert gert nema sætt mig við það eða kálað mér. Sennilega er seinni kosturinn skástur þegar upp er staðið því maður er í raun engum til gagns og öllum til ama og leiðinda. Þetta er heldur ekkert líf. Vakna, gera ekki neitt allann daginn og fara að sofa að kvöldi. Svona er þetta dag eftir dag, viku eftir viku, mánuð eftir mánuð og svona verður þetta í mörg ár þar til ég drepst því stjórnvöld gera ekkert til að létta okkur lífið, heldur þvert á móti, þau gera allt til að við höfum það sem allra, allra verst. Skammsýnin, heimskan og sjálfsánægja þessa fólks getur gert mann svo illan að mann hreinlega verkjar af hatri á þessu fólki sem stjórnar landinu.

En maður er ekkert bættari með því, maður verður af tvennu illu að velja það, að annaðhvort sætta sig við þetta eða skjóta sig. Vonandi verður betri dagur á morgun.

Þarna fær maður smá innsýn í líf einstæðings sem er öryrki og býr við mjög kröpp kjör og sjálfsagt eru margir í þessari stöðu þar sem fyrrverandi eiginkona hefur engan skilning og ræðst á hann með því að niðurlægja hann og svívirða, vitandi að hann hefur ekki tök á að sinna barninu sínu eins og hann vildi helst gera.

Þetta er eitthvað sem við verðum öll að vekja athygli þeirra sem landinu stjórna á og krefjast þess að þeir hætti að leika sér með skattfé almennings, hygla auðmönnum meðan almenningur í landinu greiðir laun þeirra, jafnvel þeir sem eru á lægstu bótunum þurfa að greiða skatta, og fari að gera það sem þeir voru kosnir til að gera, hlú að landi og þjóð í stað þess auðmannadekurs og spillingar sem virðist grassera í þeirra röðum.

Þetta ástand verður ekki þolað lengur án þess að eitthvað róttækt fari að gerast.

Í tilefni frétta RÚV um að fjármálaráðherra hyggist leggja fram frumvarp þar sem refsileysi vegna brota á skattalögum er heitið þeim sem vantelja tekjur í skattaskjólum er rétt að rifja upp hvers vegna Adam er lengi í paradís, þegar kemur að paradísum tengdum skattaundandrætti.

Raunveruleg samfélagsábyrgð fyrirtækja og fólks er að taka þátt í samrekstri þjóðfélagsins sem það kýs að búa í og njóta þjónustu frá.

1. Skattaparadísir aðstoða ríkt fólk við að fela peninga sem annars færu til að greiða fyrir skóla, sjúkrahús, vegi og aðra opinbera þjónustu.

Sviss er ekki aðeins stærsta fjármálamiðstöð í heimi heldur stærsta skattaparadís í heimi í skjóli laga frá 1934 um bankaleynd sem ýmsir telja að nasistar hafi nýtt sér til að koma undan stríðsránsfeng sínum.

2. Skattaparadísir neyða fátækt fólk til að greiða skatta fyrir ríkt fólk.

Alþjóðleg fyrirtæki beita „transfer pricing“ til að færa til gróða útibúa sinna milli landa með það að markmiði að endanlegur skattalegur hagnaður endi í landi með enga eða mjög lága skattprósentu.

3. Skattaparadísir hjálpa glæpamönnum að fela illa fenginn gróða sinn.

Ponziflétta Bernie Madoffs sem talið er að hafi valdið yfir 18 milljarða dollara tapi fjárfesta hefði ekki náð þessu umfangi ef ekki væri fyrir skattaparadísir.

4. Skattaparadísir aðstoða einræðisherra og þeirra klan við að stela afrakstri náttúruauðlinda þróunarlanda.

Sonur einræðisherra Afríku–Gineu, Teodoro Nquema Obiang, hafði stolið og komið undan meira en 100 milljónum dollara frá heimalandi sínu með aðstoð skattaparadísa.

5. Skattaparadísir leyfa bönkum og fyrirtækjum að sniðganga lög og reglur um fjármálamarkaði.

Dublin er  töfrandi borg „léttleikandi reglugerða“ sem laðar að sér fjármuni hvaðanæva að og beinir þeim inn í skuggagötur bankakerfisins.

6. Skattaparadísir spilla mörkuðum, fela innherjaviðskipti og styðja stórfengleg skattaundanskot alþjóðafyrirtækja.

Stórkostleg spilling sem olli hruni Enrons og þurrkaði þar með út lifibrauð og sparnað hundruða manna hefði ekki getað gerst án skattaparadísa.

7. Skattaparadísir skapa heim leyndardóms, refsileysis og valds hinna ríku.

Örríkið og skattaparadísin Liechtenstein komst í fréttir 2008, fyrir að varðveita mikla fjármuni hundruða spilltra skattsvikara.

8. Skattaparadísir breikka bilið milli ríkra og fátækra.

Kannið hvers vegna bilið milli ríkra og fátækra í Bandaríkjunum er meira en í öðrum þróuðum ríkjum.

9. Skattaparadísir skrifa lög í leyni sem hafa áhrif á alla.

Finnið út hvers vegna Delaware „Fyrsta ríkið“ er besti staðurinn í heiminum til að komast hjá skatti. Við Norður-appelsínugötu nr. 1209 stendur hús þar sem í eru skráð yfir 200 þúsund þekkt fyrirtæki, þ.m.t. Coca Cola og Google. Þetta eru „skúffufyrirtæki“ með enga starfsemi og engar eignir og þar með undanþegin skatti. Þau eru hins vegar notuð sem milliliður fyrir færslur og viðskipti, svo að fyrirtækin komist hjá að gera grein fyrir upphæðum og þannig skattgreiðslum þeim tengdum.

10. Skattaparadísir hafa skaðandi áhrif á traust til lýðræðis.

Dýrar fasteignir í City of London eru í eigu aflandsfélaga í skattaparadísum.

Þýtt úr grein sem í heild sinni má lesa hér þar sem fram koma nánari lýsingar á vandanum og lausnum þeim tengdum.

Guðrún Guðlaugsdóttir skrifar:

Ánægjulegt er þegar þeir hljóta viðurkenningu sem til hennar hafa unnið. Ekki síst á þetta við ef störf viðkomandi eru til heilla fyrir samborgara.

„Vigdís Jónsdóttir framkvæmdastjóri VIRK starfsendurhæfingarsjóðs hlaut nú fyrir skömmu verðlaun Stjórnvísis, sem besti yfirstjórnandinn. VIRK var stofnað árið 2008 og hefur á undanförnum árum skilað þúsundum einstaklinga í virka þátttöku á vinnumarkaði.

Ég hef tekið viðtöl við ýmsa þá einstaklinga sem verið hafa í samstarfi við VIRK. Þau verkefni hafa skilað mér innri gleði. Það er svo mikil ánægja því samfara að ræða við fólk sem hefur öðlast endurnýjað sjálfstraust og lífsgleði, eftir að hafa átt við erfiðleika að stríða vegna veikinda eða slysa. Sjá hvernig það hefur fundið sig á ný á vinnumarkaði og lítur björtum augum á framtíðina. Þessi samtöl hafa beinlínis gefið mér nýja sýn og von um betra samfélag á Íslandi.

Vigdís Jónsdóttir er að mínu mati verðug fyrirmynd fyrir íslenskar konur. Hún hefur haft heill síns fyrirtækis að leiðarljósi, svo það geti sinnt sínu mikilvæga starfi. Vigdísi er í rökstuðningi fyrir valinu lýst sem „leiðtoga með skýra framtíðarsýn og markmið og skapi vinnuumhverfi þar sem hver einstaklingur fær að nýta hæfileika sína til fulls.“

Stéttarfélög, Lífseyrissjóðir og íslenska ríkið leggja fé til starfsemi VIRK í þágu þeirra sem standa um tíma einhverra hluta vegna höllum fæti gagnvart vinnumarkaðinum.

Stjórnvís er stærsta stjórnunarfélag Íslands, með tæplega 3000 félagsmenn og öflugt tengslanet. Það er opið öllum einstaklingum, fyrirtækjum og stofnunum sem hafa áhuga á stjórnun. Á heimasíðu félagsins segir að það sé í eigu félagsmanna og starfi ekki með fjárhagslegan ágóða í huga.

Á tímum þegar áhyggjur manna snúast um afkomu íslenskra fyrirtækja í nokkuð erfiðu umhverfi er þörf á starfsemi af þeim toga sem Stjórnvís stundar.

Gaman er að geta þess að viðurkenningu Stjórnvís hlaut líka önnur kona, í hópi millistjórnenda. Ágústa Björg Bjarnadóttir mannauðsstjóri hjá Sjóvá frá 2007. Í tilkynningu Stjórnvís segir að hún sé mikil fagmanneskja sem hafi komið að þróun aðferða við starfsmannamat, starfsmannaviðtöl og stjórnendamat.

Það er ekki slæmt fyrir íslenskar konur að heyra þennan vitnisburð um kynsystur sínar frá Stjórnvís, sem er, eins og segir á heimasíðunni, mikið í mun að verðlaun séu byggð á faglegu mati og hefur því vandað verulega til dómnefndar sem sjö valinkunnar manneskjur skipa.

Loks ber að nefna Jón G. Hauksson, ritstjóra Frjálsrar verslunar, sem gerður var að heiðursfélaga Stjórnvís. Til að öðlast þá viðurkenningu þarf viðkomandi að vera m.a. frumkvöðull að innleiðingu nýjunga á sviði stjórnunar og vera öðrum góð fyrirmynd í starfi sínu.

Guðfinna Rúnarsdóttir ríður nú á vaðið að beiðni Kvennablaðsins og skrifar um það sem hún sér þegar hún lítur í spegilinn.

Spegilmyndin

Ég horfi í spegil og brosi. Eða er þetta glott?

Ég horfi á sjálfa mig og finnst ég ekki hafa breyst svo rosalega mikið þó að ég hafi vissulega elst, teygst og togast aðeins til.

Komplexar yfir of stóru nefi og unglingabólum sem prýddu nebbann og andlitið í heild sinni eru liðin tíð.

Hárið á mér hefur verið stuttklippt frá því daginn eftir að ég gekk til altaris tæplega fjórtán ára gömul. Það tók upp á því að dökkna með hraði fyrir u.þ.b. sex árum. Ég lita það ekki en blásarinn fer á loft eftir morgunsturtuna og svo ýfi ég það aðeins með vaxi. Pínu eitís. Ég er sátt við það.

Augabrúnirnar mínar koma hins vegar hvor úr sinni áttinni og gætu þess vegna tilheyrt tveimur ólíkum aðilum. Ég læt laga þær öðru hvoru en of sjaldan.

Stundum hefur hárvöxtur á efri vörinni truflað mig en ég kippi búkonuhárunum í burtu þegar ég sé þau. Ég hef alltaf notað ódýrt en hentugt rakakrem og meiköpp hversdagsins er augnblýantur, maskari og stundum varalitur.

Ég er eiginlega strákastelpa (afsakið, en orðið „strákakona“ bara virkar ekki).

Ég man þegar fullorðin frænka mín hvíslaði því vingjarnlega að mér þegar ég var unglingur að ég fengi karlmannlegan vöxt við það að stunda handbolta. Það gat ég ekki skilið og hélt því áfram að æfa. Mér hefur oftar en ekki þótt ég aðeins of þung og hef misst fáein kíló upp á síðkastið. Ég er ánægð með það.

Hrukkur, litarhaft og aukakíló verða augljós í spegli en hvað ef ég segði söguna á bak við hvert kíló og brandarann á bak við hverja hrukku?

Um daginn las ég um konu sem hafði slegið brosum og hlátri á frest í fjörutíu ár til að forðast hrukkur. Mér þætti eins gáfulegt að taka annan fótinn af við hné til að koma í veg fyrir hælsæri.

Ég er reyndar sátt við brosið mitt. Það sýnir minn innri mann og undirstrikar stundum húmor sem ber vissulega ábyrgð á nokkrum hrukkum. Ég brosi líka til merkis um ást og hlýju og þó að augun sitji víst fremur djúpt í augntóftunum á mér þá brosa þau oft sínu blíðasta og það er bara svo gott að brosa og hlæja.

Ég fyllist engri skelfingu þó þessi 51 árs gamla kona í speglinum sé eldri en hún var. Hún á sér sögu. Hver brosvipra er upprifjun á því sem var eða upphaf að einhverju nýju og það er svo skrýtið að ég virðist þrá nýjar sögur og ævintýri óháð öllu öðru.

Sóldís Birta Reynisdottir skrifaði grein sem hún bað um að birt yrði í Kvennablaðinu.

Mikið rosalega langar mig að segja ykkur hvað mér liggur á hjarta. Amma mín er því miður komin á dvalarheimili. Frábært starf sem þarna fer fram að sjálfsögðu og yndislegt starfsfólk. En það er bara eitt sem brennur á mér og ég vildi óska þess að ég gæti gert eitthvað í því. Það er það, að ekki er hægt að hugsa um fólkið sem þarna býr eins og það á skilið. Það eru ekki til peningar til að veita fólkinu sem kom okkur þangað sem við erum þó komin, mannsæmandi umönnun.

Amma þarf að deila herbergi með annari konu, fær að fara í sturtu einu sinni í viku á föstudögum. Viljum við í alvöru hafa það þannig að það sé betri aðstaða í fangelsum en á elli- og dvalarheimilum?

Hvað hefur amma mín gert til að verðskulda þetta?

En svo ef við breytum rangt í lífinu, gerum eitthvað á hlut annarra, stelum, nauðgum, berjum eða jafnvel drepum, bíður okkar lúxus herbergi með með salerni, sturtu og sjónvarpi. Á staðnum er einnig aðgangur að síma, nettengingu, líkamsrækt og fleira.

Er það til dæmis rétt að hvítflibbaglæpamenn dvelja í einbýlishúsi með öllu tilheyrandi? Ég hef heyrt það en vil ekki trúa því. Hvað með ykkur? Ekki misskilja mig, ég vil ekki að fangar fái bara vatn og brauð í hvert mál. Alls ekki.

En er ekki rétt að við tökum ákvörðun um að byrja á því að útrýma biðlistum aldraðra eftir dvalarstað og byggjum síðar lúxusfangelsi fyrir glæpamenn? Leysa fangavandamál á ódýrari máta?

Er lausnin kannski sú að setja gamla fólkið í fangelsi? Þar fengi það aðgang að baði, heilsurækt og nettengingu. Það væri ekki stolið af þeim og þau fengju greitt í stað þess að greiða fyrir vistunina.

Í lokin langar mig að birta ljóð sem ég orti til ömmu minnar sem dvelur nú á elliheimili og þar lýsi ég því hvernig upplifun mín er á því að eiga ömmu á stofnun.

Þakklæti.

Ég ólst upp í faðmi ykkar afi og amma,
voruð mér líka pabbi og mamma.
Þið frædduð og kennduð mér lífsins sögur,
að elska og yrkja allskonar bögur.

Í sveitina fór með þeim aftur og aftur,
þá jókst mín gleði og lífsins kraftur.
Þar nutum við þess, þar var gott og gaman,
Sóldís, afi og amma saman.

Svo liðu árin ég stækkaði óðum,
þau laumuðu að mér ráðum góðum.
Um lífsins göngu hér og nú,
það gerðu þau með ást og trú.

Nú amma er farin héðan að heiman,
afi varð eftir hún bað okkur að geymann.
Hugga og styrkja og vera honum góð,
svo fór þessi elska kyrrlát og hljóð.

Nú hvílir hún lúin á heimili nýju,
og nýtur af öðrum þar ást og hlýju.
Ég heimsæki hana enn og aftur,
og sé að nú þverr hennar lífins kraftur.

Ég skil það nú minn auður var mikill,
að hafa þau hjá mér er hamingjulykill.
Ég þakka ykkur afi og amma á ný,
alla þá ást og hvað voruð mér hlý.
Ég vona að lengi ég hafi þau bæði,
því amma og afi eru algjört æði

Fréttatilkynning frá Mannréttindastofu Reykjavíkurborgar.

Frá árinu 2003 hafa verið framinn 11 morð á Íslandi sem rekja má til heimilisofbeldis en það er um 60% morða sem framin voru á þessu tímabili. Þetta er eitt af því sem fram kemur í bæklingnum kynlegar tölur sem gefinn er út af mannréttindaskrifstofu Reykjavíkurborgar í tilefni af 8. mars, alþjóðlegum baráttudegi kvenna fyrir friði og jafnrétti. Bæklingurinn hefur að geyma tölfræðilegar upplýsingar þar sem varpað er ljósi á ólíka stöðu karla og kvenna eins og hún birtist á ýmsan hátt í borginni og á landinu.

Bæklingurinn má skoða nánar hér: Kynlegar tölur.

Í ár er sjónum beint annars vegar að kosningum í tilefni af 100 ára afmæli kosningarréttar kvenna á Íslandi og hins vegar að ofbeldi en Reykjavíkurborg og lögreglan á höfuðborgarsvæðinu vinna að átaksverkefni gegn heimilisofbeldi.

Margt athyglisvert kemur fram í bæklingnum. Sem dæmi má nefna engar marktækar upplýsingar eru til um ofbeldi gegn fötluðu fólki en erlendar rannsóknir sýna að fatlað fólk verður fyrir ofbeldi í mun meira mæli en ófatlað fólk. Fatlaðar konur eru líklegri til að verða fyrir ofbeldi en nokkur annar hópur samfélagsins.

Tvær töflur eru um morð sem eru skilgreind sem heimilisofbeldismál. Þar kemur fram að frá árinu 2003 hafa verið framin 11 morð sem eru heimilisofbeldismál sem er um 60% þeirra morða sem framin hafa verið á Íslandi á þessum tíma. Þessar upplýsingar byggja ekki á dómsmálum heldur þeim málum sem lögreglan telur morðmál og kæra er lögð fram vegna. Þetta undirstrikar mikilvægi þess að vinna markvisst gegn ofbeldi með þjónustu við brotaþola og gerendur.

Ef litið er til síðustu borgarstjórnarkosninga árið 2014 kusu fleiri konur en karlar í aldurshópnum yngri en 60 ára, hlutfallið er jafnt milli kynja í aldurshópnum 60 til 64 ára en eftir þann aldur eru fleiri karlar að kjósa en konur.

Hlutfall frambjóðenda sem voru konur og innflytjendur voru í þessum sömu kosningum 3% og hlutfall karla sem eru innflytjendur í framboði 2%. Það er ljóst að þetta endurspeglar ekki þann fjölda innflytjenda sem er í Reykjavík en konur sem teljast innflytjendur eru 12% kvenna í borginni og karlar sem eru innflytjendur eru 11% karla í borginni.

Fram kemur að fjórar konur (19%) hafa verið borgarstjórar frá árinu 1932 og sautján karlar (81%). Þrjár af þeim konum sem gegndu embættinu sátu ekki heilt kjörtímabil og ein þeirra gegndi því ásamt karli.

Hlutfall erlendra kvenna sem dvöldu í Kvennaathvarfinu er mun hærra en fjöldi innflytjenda á landinu gefur tilefni til eða 32% á meðan þær eru 10% kvenna sem búa á Íslandi. Það sama er uppi á teningnum með hlutfall innflytjenda í hópi þeirra sem beittu konurnar ofbeldi sem dvöldu í Kvennaathvarfinu en þar eru erlendir karlmenn 22% á meðan þeir eru 9% íbúa landsins.

Benedikt Sigurðarson skrifar:

Fjármögnun íbúðabygginga og kaupa er eilífðarviðfangsefni. Þess vegna er mikilvægt að hafa regluverk og eftirlit á þeim markaði þannig að unnt verði að ýta undir heilbrigða verðmyndun og draga úr sveiflum. Mörg nágrannalönd beita afar virku eftirlit og íhlutun varðandi íbúðalán. Danmörk hefur t.d. verið með sama kerfi með tiltölulega litlum breytingum í meira ein 100 ár.

Danska kerfið var lengst af hreint samfélagslegt verkefni þar sem markmiðin voru að lágmarka áhættu bæði kaupenda íbúðanna og lánveitenda sem keyptu þá skuldabréf með veði í húsnæði. Danmörk líkt og mörg önnur lönd hafa lengst af ekki litið þannig á að almennt íbúðarhúsnæði eigi að vera vettvangur fyrir gróðabrask eða spákaupmennsku og þess vegna hefur miðlun skuldabréfa þar í landi verið miðuð við að vera að fullu fjármögnuð frá grunni og alveg gagnsæ.   Á sama hátt hefur þar í landi verið almenn regla að endurfjármögnun lána með uppgreiðslu eldri skulabréfa væri alltaf möguleg ef það væri hagkvæmt fyrir lántakandann.

Danska ríkið hefur í samvinnu við sveitarfélög og launþegasamtök staðið að virkum stuðningi við byggingu almenns íbúðarhúsnæðis og veitt beina stofnstyrki til félaglegra leigu- og búseturéttaríbúða. Húsnæðisbætur og vaxtafrádráttur hefur verið mjög öflugt stýritæki á almennum húsnæðismarkaði í Danmörku um áratugi. Frá 2003 lögðu Danskir í vegferð til að leyfa einkabönkum aukna þátttöku á íbúðalánamarkaði með markaðsvæðingu sem hleypti upp verulegri húsnæðisbólu á þenslusvæðum um allt landið.

Ekki er enn búið að hreinsa að fullu til eftir þeirra kreppu og óljóst hversu mikið tjón bankarnir verða þvingaðir til að taka beint á sig á grundvelli þess að þeir hafi mögulega markaðssett lán sín með villandi hætti gagnvart neytendum sem hafi þá skuldsett sig á röngum forsendum. Nú býðst hins vegar skilvísum lántakendum að endurfjármagna lán sín með 1,5% föstum vöxtum til 30 ára – „ÓVERÐTRYGGT.“

V-Evrópski húsnæðis- og lánamarkaðurinn er ótvírætt miklu meira neytendamiðaður heldur en við eigum að venjast hér á Íslandi.   Hér gengur afar illa að rétta hlut neytenda og rekin eru ótal mál fyrir dómstólunum vegna verðtryggingar og einhliða innheimtu og sjálfdæmis bankanna.

Margar húsnæðislánasjóðir og bankar í Evrópu voru stofnaðir af almannavaldinu og eru enn reknir í almannaþágu – eða eru gagnkvæm félög í eigu viðskiptamanna.   Gangverk og tilgangur slíkra lánafyrirtækja er ekki að arðræna neytendur og hagnast sem mest   – heldur þvert á móti er markmið þeirra að skapa lántakendum sem allra hagstæðust kjör og þá á þeim grundvelli að endakaupendur skuldabréfanna geti reitt sig á að áhætta þeirra sé lágmörkuð á hverjum tíma.

Í Bretlandi hefur kvarnast úr umfangi neytendamiðaðra lánafyrirtækja t.d. með einkahagnaðarvæðingu HSBC á sínum tíma.   Sama má segja með Danska íbúðalánamarkaðinn á síðustu 12 árum – að þar komu einkabankarnir í auknum mæli inn – hvöttu til skuldsetningar almennings og blésu í verðbólu.   Bretland gekk í gegn um sambærlega reynslu og þarlend stjórnvöld hafa síðustu árin verið að mæla fyrir því að menn beiti í auknum mæli þeim hagkvæmu aðferðum sem sjálfseignarfélög og samvinnufélög í not-for-profit rekstri bjóða upp á.

Í stystu máli; á Íslandi ríkir engin samkeppni á milli endakaupenda íbúðaskuldabréfa þar eru lífeyrissjóðirnir einir um og fungera bak við gjaldeyrishöftin í þeirri gerviveröld sem Seðlabankinn teiknar upp með þeim. Verðtryggð vaxtakrafa upp á 3,5% og hærra – er ekki sjálfbær og úr öllu samhengi við efnahagsþróun hins vestræna heims.   Aukin heldur hefur stjórn Íbúðalánasjóðs þverskallast og ekki lækkað vexti á íbúðalánum sem bera breytileg kjör og eiga að leiðréttast í átt að markaðskjörum.

Bestu kjör banka á breytilegum verðtryggðum vöxtum hafa verið nærri 3,5% og mætti því ætla að rökrétt krafa væri að Íbúðalánasjóður, sem má tæplega taka sér jafn hátt álag á skuldabréfavexti eins og bankarnir gera, ætti því hiklaust að geta boðið breytilega vexti nærri 3,5% eða jafnvel umtalsvert lægra.

Það munar nú um vaxtalækkun frá 4,95% og niður fyrir 3,5% – og sannarlega óskiljanlegt að ráðherra húsnæðismála og ríkisstjórnin öll skuli ekki fylgja eftir sjálfsagðri kröfu um að Íbúðalánasjóður hagi sér með boðlegum hætti og virði eðlilega kröfur um neytendarétt og skilmála skuldabréfa.

Lífeyrissjóðirnir ógna stöðugleika – en um leið lykill að lausn

Um þessar mundir mokast peningar inn í lífeyrissjóði landsmanna með ca.15,5% skyldugjöld og hótun um hækkaða prósentu og engin sjálfbær fjárfestingartækifæri eru innanlands.   Auk þess raka sjóðirnir saman tekjum af verðtryggðum lánum og „gervilegum“ viðskiptum í Kauphöll – þar sem sjóðirnir selja sjálfum sér og hver öðrum.   Þessi upphleðsla fjármuna – að kalla má á einni hendi – er gríðarleg ógn við stöðugleika og bókstaflega bóluvaldur á fasteigna og hlutabréfmarkaði eins og lesa má í viðskiptafréttum næstum daglega.

Eftir sem áður er hvergi slegið af kröfu um verðtryggða ávöxtun umfram 3,5% á íbúðaskuldum landsmanna.   Allir hljóta að viðurkenna að þessi ávöxtunarkrafa er ekki sjálfbær og þeim fjölgar sem gagnrýna Seðlabanka Íslands harðlega fyrir glórulausa hávaxtapólitík meðan verðbólgan nálgast áður óþekkt lágmörk og nágrannalönd hafa fest sína vexti nærri núllinu.

Til skamms tíma er brýnt að tappa af fjárfestingarspennu og braski lífeyrissjóðanna. Til greina ætti að koma að stöðva innborganir í sjóðina á meðan þetta ástand bak við gjaldeyrishöftin varir – en umfram allt þarf að taka kerfið upp í heild og færa það til varanlegrar sjálfbærni og nær gegnumstreymi. Þangað til er hins vegar tækifæri til að leysa tvíþættan vanda; fjárfestingarspennu og þensluvanda annars vegar og hins vegar skort á lánsfé til bygginga á hagkvæmum íbúðum fyrir stúdenta, aldraða og allan almenning.

Það verður best gert með því að að leggja „skyldusparnað“ á árlega nettó innborgun í lífeyrissjóðina. Ríkið heldur á þeim fjármunum og ábyrgist með verðtryggingu en að hámarki ca. 0,25% vexti ofan á verðtryggð kjör.   Ríkissjóður endurlánar síðan það fjármagn sem þannig verður bundið í 40-50 ár – og tekur ekki á það neina kommisjón heldur endurvarpar þeim kjörum sem skyldusparnaðurinn ber til almennra íbúðafélaga – sjálfseignarfélaga eða samvinnufélaga – sem rekin eru án hagnaðarkröfu.

Uppbygging íbúðafélaga almennings og opinbert eftirlit verður að byggjast á þeim módelum sem best hafa gefist í nágrannalöndunum og fela í sér víðtækt samstarf við sveitarfélög og hagsmunafélög stúdenta, aldraðra og almenna neytendur.   Einkum mundi slíkt fyrirkomulag samt þurfa að ná því markmiði að lækka byggingarkostnað um allt að 30% á þenslusvæðunum og skila þeirri lækkun beint til almennings.   Stórlega þarf að fjölga litlum og hagkvæmum íbúðum fyrir stúdenta, byrjendur og lágtekjufólkið og bregðast við þeim skorti sem er staðreynd. Við ætlum ekki og getum ekki endurvirkjað leiguherbergi í risi og kjöllurum 6.-8. áratugarins og við viljum alls ekki vísa ungu fólki á þann eina kost sem áður var í áralöngu og hálfbyggðu hokri eða kjallaragrenjum

Með metnaðarfullri áætlun til næstu 5-8 ára er fullkomlega raunsætt að skapa gerbreytta stöðu á almenna íbúðamarkaðinum. Til slíks þarf að byggja líklega allt að 2000 íbúðir á ári svo skapa megi öllum aðgengi að húsnæði og bregðast við uppsöfnuðum vanda.   Hluti af aukinni hagkvæmni verður að byggjast á því að við förum „sænsk/þýsku leiðina“ með verulega auknum sveigjanleika í byggingarreglugerð að því er varðar lágmarksstærðir íbúða og virkari nýtingu sameignar í fjölbýli.

Við verðum líka að stöðva yfirverðlagningu á lóða- og gatnagerðargjöldum – þar sem sveitarfélög á Höfuðborgarsvæðinu eru að taka amk þrefalt til fimmfalt raunverð sé miðað við sveitarfélög annars staðar á landinu.   Um leið er raunsætt að almannafélögum án hagnaðarkröfu verði veitt greiðslufrestun á lóða- og gatnagerðargjöldum – þannig að þann hluta byggingarkostnaðar þurfi ekki að fjármagna fyrirfram – með yfirdrætti sem er dýrasta fjármagni sem finnst á mörkuðum.

Með þessu V-Evrópska fyrirkomulagi væri verið að virkja frumkvæði og sjálfbjargarmetnað einstaklinga sem ekki veifa seðlum en eru fullvinnandi og fúsir til að leggja að mörkum hugmyndir sínar og neytendavitund.   Félög almennings sem leysa brýn viðfangsefni efla félagsauð og bæta líf fjölskyldnanna. Umfram allt skapast stóraukið húsnæðisöryggi fyrir almenning og þeim börnum mun með því fjölga sem geta notið hæfileika sinna til árangurs og aukinnar hamingju.

Ljósmnynd Flickr Trey Ratcliff

María Sigurðardóttir skrifar:

Kvöldið sem ég sá Edduna í nýuppgerðu Gamla bíói varð mér hugsað til þess að í salnum væru áreiðanlega ótalmargir aðdáendur, sem bókstaflega ólust upp við þessa vinsælu leikkonu í sjónvarpi, útvarpi og í kvikmyndum. Edda Björgvins hefur skapað ógleymanlegar persónur í þeim miðlum, ásamt því að gleðja áhorfendur á leiksviði líka. Það geislar af Eddu er hún birtist á sviðinu.

Í upphafatriðinu eru áhorfendur settir inn aðstæður leiksins, sem er spjallþáttur í Gamla bíói, viðfangsefnið er Edda Björgvins, spyrillinn er Gunnar Hansson og áhorfendur eiga að fá að berja augum brot af öllu því sem leikkonan hefur afrekað um æfina. Fljótt kemur á daginn að hugmyndir leikkonunnar og þáttastjórans fara ekki saman. Hyggst sá síðarnefndi fleyta yfirborðslegar kerlingar yfir vinsælustu atriði Eddu, við undirleik gríðarlega meðvirks undirleikara (Bergþórs Pálssonar) og framan af muna þeir tveir, ekki eftir neinu öðru frá löngum og farsælum ferli leikkonunnar, en Stellu í orlofi.

Fyrr en varir tekur leikkonan stjórnina og í stað þess að tíunda fyrri afrek og fara yfir ferlinn eins og hann var, tekur prímadonnan að tíunda afrek sem hún á ekki að baki og færa upp atriði úr leikritum sem hún aldrei lék í. Þvílík snilld. Upp frá því verður ekki aftur snúið.

Áhorfendur eru með á nótunum og hlátursmaskína Eddu Björgvins er komin í gang. Það er tilkomumikið að sjá Eddu leika á sviði og enda þótt áhorfendum hafi öðrum þræði fundist þeir vera að horfa á „legend” í öllu sínu kómíska veldi, uppliðfðum við Edduna sem manneskju, sem leyfði sér að afhjúpa sín innstu leyndarmál og koma til dyranna eins og hún er klædd. Þótt það sé e.t.v. öfugmæli, svo margar eru persónurnar sem Edda hefur skapað. Sumar hverjar dró hún upp úr pússi sínu á leiksviðinu. Nema hvað.

Þrátt fyrir drepfyndna túlkun hennar á Júlíu, úr Rómeó og Júlíu, Vernhörðu Alba og Grísabellu úr Cats, fengum við að sjálfsögðu okkar skammt af Stellu, dass af Bibbu og rödd Túrhillu færeysku, sem hélt utan um sýningarstjórnina baksviðs.

Það er engin tilviljun að Edda Björgvins skuli vera sú þjóðargersemi sem raun ber vitni. Og ekkert skrítið að aðdáendur skuli hafa beðið með óþreyju eftir Eddunni.

Áhorfendur fengu annað og meira, en endurvinnslu á gömlum en sígildum karakterum Eddu, sem hefði verið einfaldasta leiðin, við urðum vitni að því er leikkonan steig út fyrir þægindarammann, gaf hluta af hjarta sínu, deildi með okkur sorg og gleði.

Enda þótt Edda hafi farið á sprenghlægilegum kostum, birtist hún, sem eins konar skopstæling á sjálfri sér, „grét” öll dramatísku hlutverkin sem hún fékk aldrei að leika og söngleikjarullurnar sem henni var ekki treyst fyrir. Hún narraði okkur til þess, með galdri sínum, að finna til.

Nokkuð sem vitnar í hnotskurn um það hversu hárfín lína er milli harmleiks og skopleiks, hláturs og gráts. Sýningin er dásamleg, fjörug og fyndin og meðleikarar Eddu fara á kostum, Gunnar Hansson og Bergþór Pálsson.

Við þökkum fyrir að eiga þennan gimstein: Edduna okkar!

Þegar ég sá á föstudaginn var að hinn merki heimildarmyndagerðarmaður Albert Maysles væri látinn þá fékk ég örlítinn sorgarsting í hjartað. Fyrir nær sjö árum síðan höfðum við nokkrir vinirnir orðið þess heiðurs aðnjótandi að sitja með honum að spjalli sem skildi eftir sterkar minningar hjá okkur öllum.

Forsaga þess var að við höfðum frétt að Albert myndi koma til landsins sem heiðursgestur á heimildarmyndahátíðina Skjaldborg á Patreksfirði sem var mikill fengur í ljósi áhrifa Alberts og bróður hans, Davids, á heimildarmyndagerð. Maysles-bræðurnir voru nefnilega með mestu áhrifavöldum á sköpun formsins sem kallast „cinema verité“ þar sem myndavélinni er aðeins ætlað að fylgjast með fólki og atburðum gerast líkt og fluga á vegg án afskipta heimildarmyndagerðarmannsins með spurningum og sviðsetningum hvers konar. Það var því tekin sameiginleg ákvörðun í vinahópnum, sem hafði ástríðu fyrir heimildarmyndum, að fara á hátíðina og ekki nóg með það heldur tókst okkur að fá að taka útvarpsviðtal við hann fyrir þáttinn Kviku sem Sigríður Pétursdóttir var með á gömlu Gufunni.

Morguninn eftir að fullur bíósalur af fólki hafði horft á eina þekktustu mynd Maysles-bræðranna: Gimme Shelter og hlýtt á Spurt og svarað við hann þá mættum við vinirnir á lítið, vinalegt gistiheimili til að taka viðtalið sem okkur hafði verið tjáð að við fengjum bara takmarkaðan tíma fyrir þar sem hann þyrfti að ná flugi upp úr hádegi. Við settumst inni í stofu með þessari goðsögn sem hafði nýlokið við morgunmat og var frekar afslappaður í hægindastól.

Viðtalið sem slíkt hófst með spurningum út frá lífshlaupi Alberts frá upphafi. Albert hafði verið í lok seinni heimsstyrjaldar í skriðdrekahersveit eftir uppvaxtarár sín í Boston og eftir stríð lærði hann sálfræði. Það nám leiddi til þess að hann fór til Rússlands þar sem hann tók upp stutta heimildarmynd um geðlækningar þar og fékk kvikmyndagerðarbakteríuna í kjölfarið.

Þetta leiddi til þess að þeir bræðurnir ákváðu að gera mynd saman þar sem þeir ferðuðust á tímum kalda stríðs og kommagrýlu austur fyrir járntjaldið á mótorhjóli og tóku viðtöl við ungt fólk þar í gegnum ævintýralega ferð sem endaði í Moskvu. Afraksturinn varð svo myndin Youth in Poland sem sýnd var í sjónvarpi og átti sinn þátt í að Maysles-bræðurnir fengu stóra tækifærið, þeir fengu að vera hluti af hóp heimildarmyndagerðarmanna sem var að fara að taka upp útnefningu demókrata á forsetaefni sínu árið 1960 þar sem John F. Kennedy átti eftir að verða sigurvegari.

Heimildarmyndin Primary sem til varð upp úr því er minnst sérstaklega fyrir tvennt: útbúnar voru léttari tökuvélar en áður þekktist þannig að tökumenn gátu gengið með þær og fylgt eftir fólki sem leiddi til hins atriðisins þ.e. að myndin varð nánari en áður þekktist þar sem „cinema verité“-forminu var beitt.

Nokkrum árum síðar stofnuðu Maysles-bræðurnir fyrirtæki saman og hófust handa við að gera myndina Showman sem var ágætlega tekið og vakti athygli þótt bræðrunum hafi fundist hún þá vera fulldýr fyrir sig sem atvinnuauglýsingu þar sem tilboðin streymdu ekki beint inn í kjölfarið. Einn daginn hringdi síminn á skrifstofu þeirra og David tók símann sem miðað við lýsingar Alberts innihélt mikið af einsatkvæðisorðum af hálfu Davids þar til að hann setti höndina yfir símann, sneri sér að honum og spurði:

„Who the fuck are the Beatles and are they any good?“

Í kjölfarið á þessu símtali fylgdu þeir bræður eftir Bítlunum í Bandaríkjunum með skömmum fyrirvara og unnu þar heimildarmynd sem sýnd var í sjónvarpi þar vestra. Eftir það fylgdu þó nokkrar stuttar myndir í kjölfarið um fræga einstaklinga s.s. Marlon Brando, Orson Welles og Truman Capote. Þeir bræður náðu þó að vekja talsverða athygli fyrir myndina Salesman þar sem þeir fylgdu eftir farandsölumönnum sem voru að reyna að selja rándýrar Biblíur til fólks sem hafði ekki mikið á milli handanna.

Næst kom svo myndin sem átti eftir að verða önnur af þeirra þekktustu myndum og umdeildustu verkum fyrir ýmsar sakir: Gimme shelter um Rolling Stones-tónleikana í Altamont þar sem Hell‘s Angels, sem sáu um öryggisgæsluna, myrtu mann og atvikið náðist á filmu úr fjarska. Hörð gagnrýni kom fram á að þeir bræður sýndu það í myndinni og af hverju tökumenn komu ekki til aðstoðar en eins og Albert sagði þá var ekkert hægt að gera, tökumenn voru í talsverðri fjarlægð og það áttaði sig enginn á því hvað var að gerast. Aftur á móti töldu þeir sig ekki geta sleppt þessu úr myndinni enda var þetta atvik það sem innsiglaði ímynd ljótleikans við þessa tónleika Rolling Stones líkt og þeir sjálfir innsigluðu í raun endalok sakleysis blómabarnatímabilsins.

Reyndar sagði Albert það á sviði Skjaldborgarbíós og ítrekaði við okkur vinina að þó að það hafi verið dregin upp allt önnur mynd af þessu tímabili í myndinni sem gerð var um Woodstock þá sagði hann að sömu hlutir hafa verið í gangi þar og í Altamont: fólk ráfandi um eða liggjandi útúrdópað og drukkið án þess að vita í hvaða heimi það væri og ýmiss konar annar ljótleiki sem var sleppt að sýna því það stemmdi ekki við ímyndina sem hafði skapast í kringum Woodstock.

Við gátum þó ekki hætt að tala um Gimme shelter fyrr en við fengjum svar við einni spurningu og það er hvernig hefði það nú verið að vinna með ungum manni þar sem hét George Lucas. Þá glotti nú Maysles aðeins þegar hann sagðist nú hafa voðalega lítið að segja um hann, hann hefði nú bara verið einn tökumaðurinn og þegar farið var að skoða afraksturinn hans þá kom í ljós að nær allar tökurnar hans hefðu verið meira og minna ónothæfar vegna þess að George hefði klúðrað hlutunum allrækilega. Þó var ein sena nothæf frá honum og það varð að einni frægari senu myndarinnar í lokin þegar tónleikagestir taka saman föggur sínar og ráfa nær rænulausir á brott í skjóli nætur þar sem birtan frá tónleikasvæðinu gefur þeim svipbragð uppvakninga sem segja við mann að tímabilið sé búið líkt og þegar Peter Fonda sagði í Easy rider:

„You know Billy, we blew it.“

Hin af tveimur frægustu myndum (og einnig umdeild) Maysles-bræðra var svo myndin Grey gardens þar sem fylgst var með tveimur, vægast sagt, sérvitrum frænkum Jackie Kennedy sem bjuggu saman í niðurníddu húsi umkringdar rusli og sóðalegheitum. Þar var þeim frænkum fylgt eftir með hætti „flugu á vegg“-aðferðarinnar og myndin sem varð til var átakanlegur vitnisburður um manneskjur sem búa saman í sérkennilegri sambúð þar sem þær báðar láta sig dreyma um löngu liðna fortíð sem er á skjön við niðurníðsluna í núinu. Grey gardens var vel tekið þrátt fyrir að bræðurnir fengju einhverja gagnrýni á sig og voru sagðir vera að misnota sér veikar manneskjur sér til frægðar, nokkuð sem þeim fannst ekki á rökum reist í ljósi þess að þeir nálguðust þær með ákveðinni virðingu fyrir umfjöllunarefninu. Seinna meir átti Grey gardens eftir að verða að söngleik og svo sjónvarpsmynd þar sem Jessica Lange og Drew Barrymore léku frænkurnar.

Þeir bræður áttu svo eftir að gera fjölmargar myndir saman og taka upp fullt af efni saman s.s. tökurnar um boxbardagann fræga í Zaire milli Muhammed Ali og George Foreman sem var notað svo í myndinni When we were kings og þó nokkrar myndir um listamanninn Christo sem skapaði landslagslistaverk. David lést árið 1987 og Albert sneri sér þá meira að framleiðslu og tökum heldur en að gera myndir sjálfur.

Eftir að viðtalið hafði teygst langt yfir gefinn tíma þá vorum við búnir með spurningar og ætluðum að gera okkur ferðaklára en þessi gamla goðsögn heimildarmyndageirans var nú ekki á því að hætta að spjalla við okkur heldur hélt hann áfram eftir að búið var að slökkva á hljóðnemanum. Að sumu leyti má segja að hlutverkin hafi snúist við þar sem hann spurði okkur út í ýmislegt s.s. áhugann á heimildarmyndum, kvikmyndagerð og fleira með tilheyrandi skemmtilegu spjalli þar sem hann kom með ráðleggingar og vangaveltur um gerð heimildarmynda.

Hann sagði okkur svo frá því að hans helsta verkefni núorðið væri að koma ungum og áhugasömum heimildargerðarmönnum á kortið, var sjálfur nýbúinn að koma af stað styrktarsjóði í Harlem fyrir slíka og sagðist vilja reyna gera sitt til að ýta undir gerð mynda sem honum þótti áhugaverðar og hæfileikar á bak við. Tiltók hann dæmi um mynd sem hann hafði aðstoðað við og heitir On common ground um þýska og bandaríska hermenn sem börðust í Normandí og hittust svo þar rúmum 50 árum síðar. Hann varð reyndar nokkuð hissa og maður skynjaði ánægju af hans hálfu þegar kom í ljós að við höfðum séð þessa mynd sem fór ekki mikið fyrir þó góð væri.

Þegar spjallinu vatt meir áfram þá varð manni þó sífellt ljósara að þarna var á ferð maður sem hafði áhuga á og ást á fólki og öllu tengt hegðun þess, nokkuð sem mann grunar að hafi leitt hann út í sálfræðina á sínum tíma. Það varð kannski bersýnilegast þegar hann hóf að segja okkur frá verkum sem hann var með í vinnslu þar sem hann tiltók tvö verk af nokkrum. Önnur myndin sem hann hafði í huga átti að reyna að fanga einlægustu hugrenningar og gullkorn barna sem þau láta út úr sér ótilneydd. Hann tjáði okkur að þetta verk yrði tímafrekt því hann væri þegar búinn að eyða þó nokkrum skemmtilegum klukkutímum við það að sitja með tökuvél í barnahópi í von um að ná kannski örfáum setningum.

Hin myndin sem hann sagði okkur frá að hann væri byrjaður að gera var ferðamynd þar sem hann talaði við fólk í lestum þvert yfir Bandaríkin um för þeirra og söguna á bak við. Þar sagðist hann vera nýhafinn við tökur og hefði náð að taka upp áhugaverðar sögur um manneskjur og mannlíf sem gerði þetta að spennandi verkefni þar sem fólk virtist tilbúið til þess að opna sig á margra klukkustunda lestarferðalagi við ókunnugar manneskjur um ýmislegt. Sú mynd, sem fékk heitið In transit, varð að hans síðustu en hún verður frumsýnd á Tribeca-kvikmyndahátíðinni á þessu ári.

Stuttu síðar kvöddumst við nær tveimur tímum seinna og komnir í raun langt fram úr þeim tíma sem hafði verið ætlaður okkur af hans hálfu. Þessar tvær stundir skildu eftir hjá okkur öllum sterkar minningar um nokkurs konar afa margra heimildarmyndagerðarmanna sem fylgdu í spor þeirra bræðra en umfram allt minningar um mann sem hafði djúpan áhuga og ást á fólki líkt og samferðafólk hans hefur sagt um hann.

Hvíl í friði, Albert Maysles.

Feminismi gegn fasisma var yfirskrift árlegs baráttufundar á alþjóðlegum baráttudegi kvenna fyrir friði og jafnrétti sem haldinn var í Iðnó í gær. Fundurinn var vel sóttur og þótti almennt öflugur og skemmtilegur. Þær Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, Sólveig Anna Jónsdóttir og Drífa Snædal fluttu framsögu um umræðuefni ársisns – „Feminismi gegn fasisma“ – hver með sínum hætti. Hljómsveitin Eva spilaði stórskemmtileg lög, meðal annars um sjálfstæðar sjarmerandi konur, við frábærar viðtökur fundargesta. Að tónlistaratriðinu loknu stýrði dr. Gyða Margrét Pétursdóttir fjörugum pallborðsumræðum með ræðukonunum þremur ásamt Guðbjörgu Sveinsdóttur og Margréti Steinarsdóttur.

Þórhildur Sunna hóf máls og ræddi um veikleika stjórnkerfisins gegn fasískum elementum og nefndi dæmi um ólýðræðislega tilburði núverandi valdstjórnar. Hún varaði við því að fasísk öfl beittu í auknum mæli fyrir sig meintum feminisma sem yfirskin til þess að dreifa út hatursboðskap sínum. Þá vildi hún meina að þörf væri fyrir sterkari lagalegar og hugmyndafræðilegar varnir gegn fasisma á Íslandi:

„En eyjan okkar stendur berskjalduð frammi fyrir hugmyndafræði hatursins. Við höfum ekki lært af biturri reynslu hvaða ömurð fasisminn hefur í för með sér og höfum þar af leiðandi ekki komið okkur upp sterkum vörnum gegn alræðisstjórn líkt og löndin sem fengið hafa að kenna á hatrinu í sinni sterkustu mynd.

Teikn eru á lofti, sagan endurtekur sig og hatur, hræðsla og fordómar ryðja sér braut í hugum jarðarbúa á ný. Þar er Ísland engin undantekning. Þegar þannig er ástatt er fátt mikilvægara en sterkar hugmyndafræðilegar og lagalegar varnir gegn alræði ótta og haturs.“

Sólveig Anna taldi misskiptingu auðs vera rót vandans og baráttuna við auðvaldið því nauðsynlega til þess að vinna gegn uppgangi fasisma. Þá taldi hún hefðbundna nýfrjálshyggjuflokka hafa brugðist almenningi sem leiti i í auknum mæli á náðir popúlískra fasistaflokka til þess að fá úrlausn sinna mála:

„Örvæntingarfullir kjósendur í Evrópu og víðar gefast upp á falslýðræði nýfrjálshyggjunnar, þar sem kapítalistarnir hafa í raun tekið sér einræðishlutverk, treysta ekki lengur loforðum hinna hefðbundnu stjórnmálaflokka, sem hafa enda svikið öll loforð aftur og aftur. Í sjúkri veröld nýfrjálshyggjunnar verður til sjúkt samband á milli óöruggra kjósenda, fasista og plútókrata. Í sjúkri veröld gerast ömurlegir hlutir, örvænting fær fólk til að taka ömurlegar ákvarðanir.

Það er ekkert sjálfsagt við það að fasismi njóti vinsælda eða sé óumflýjanlegur. En ef aðstæður halda áfram að versna, ef auðvaldið heldur áfram á sinni glæpaför og samfélög halda áfram að hnigna er ekkert ólíklegt að kapítalistarnir snúi sér í auknum mæli til fasískra afla til að tryggja hámörkun gróðans.“

Drífa Snædal ræddi um hin ýmsu verkfæri sem feminisminn hefur upp á að bjóða til þess að berjast gegn fasisma. Þar nefndi hún sérstaklega hugmyndafræði sem auðveldaði okkur að greina misskiptingu og ójafnrétti og aðferðafræði femínismans til þess að berjast gegn því. Hún ræddi einnig auknar vinsældir Svíþjóðardemókratanna í Svíþjóð sem hún kallaði götustráka í jakkafötum.

Pallborðið tók síðan við spurningum og athugasemdum úr salnum og meðal annars var rætt um að æskilegt væri að taka yfir Útvarp Sögu, að róttæk stéttabarátta væri nauðsynleg til þess að verja fasisma, að valdstjórnin og stjórnsýslan þyrftu nauðsynlega á símenntun í mannréttindum að halda og að feminisminn hefði yfir upp á fjölda verkfæra að bjóða í baráttunni við fasismann.

Ræðu Sólveigar Önnu má nálgast hér og ræðu þeirra Þórhildar Sunnu má finna hér að neðan. Þess er vænst að ræða Drífu birtist á vefnum Knuz.is næstkomandi miðvikudag. Fundurinn var tekinn upp og upptökur verða aðgengilegar á netinu fljótlega.

Ræða Þórhildar Sunnu 8. mars í Iðnó

Ræða Sólveigar Önnu 8. mars í Iðnó

Álfrún Örnólfsdóttir skrifar pistil að beiðni Kvennablaðsins í pistlaröðinni Guð í einn dag.

Ég hef leikið mörg hlutverk um ævina enda leikkona og mætti því segja að ég sé sérfræðingur í að bregða mér í spor annarra. Þegar ég fæ nýtt hlutverk í hendurnar byrja ég á að reyna að skilja hver persónan er, hvað drífur hana áfram, hvernig hún er innrætt og hvaða hugmyndir hún hefur um lífið og tilveruna.

Nú hefur mér verið boðið alveg ótrúlega spennandi hlutverk, að vera (eða ekki vera) GUÐ í einn dag. Já, við erum að tala um hinn eina sanna Guð almáttugan. Þetta hlýtur að vera draumarulla hvers leikara. Ég meina Guð er án efa aðalhlutverk, sú persóna sem er með hæsta statusinn… bíddu er Guð ekki örugglega persóna? Er Guð til yfirhöfuð? Hann er alla vega til í hugum margra hvort sem hann er raunverulega til eða ekki svo hugmyndin um hann Guð er til og þar með er hann til.

Er það HANN Guð eða HÚN Guð? Ég ætla að hafa mína Guð kvenkyns. Ég hef engar haldbærar sannanir á kyni Guðs svo ég gef mér það að hún sé kona í minni útfærslu.

Ef ég slæ í gegn sem Guð þá gæti ég jafnvel breytt viðhorfum samfélagsins til kvenna því ef æðsta valdið er kvenkyns þá hlýtur virðing og vald konunnar að aukast um leið. Ég gæti útrýmt kynjamisrétti fyrir fullt og allt. Eins gott að standa sig í stykkinu. (Ég sé fyrir mér tilnefningu fyrir bestan leik- auðvitað í aðalhlutverki.) Þannig að: Guð er aðalhlutverk. Guð hefur háan status. Guð er kona. Guð…fer huldu höfði ( kannski feimna týpan). Guð…er mjög skapandi ( gjörningalistakona). Guð er með mikilmennskubrjálæði. Guð er munaðarlaus. ( nema að foreldrar hans hafi heitið herra og frú Ekkert)

Þetta gengur bara vel, þessi persóna er virkilega að taka á sig mynd. Ég ætla að skella mér í karakter og ávarpa ykkur, börnin mín. Það er tími til kominn að þið heyrið rödd Guðs. “ Hæ, ég er Guð. Ég skapaði ykkur í minni mynd. Þið eruð ég- ekki gleyma því. Þið eruð öll guð, ég er í ykkur öllum og allt um kring, ég er í öllu. Allt er guð og guð er allt. Skiljiði? Ekki? Finnst ykkur þetta flókið? Æ, litlu mennsku dúllur! Þið þurfið alltaf að flækja hlutina. Þurfið alltaf að skilja allt.

Sko, sumt er bara ekki hægt að skilja- eins og þetta með mig, Guð almáttugan. Ég meina þið finnið það bara á ykkur að ég er til ekki satt? Þið skynjið það. Flest ykkar alla vega. Svo eru nokkrar týndar sálir sem eru bara ekki opnar fyrir guðdóminum. Svona týpur sem þurfa að skilja ALLT! Ég hefði ekki átt að planta skilningstrénu þarna í Eden í den, það voru mistök. Og hverju hefur þessi endalausa þekkingarleit og efahyggja svo sem skilað ykkur? Jú jú, þær eru alveg ágætar margar af þessum vísindakenningum ykkar og vissulega hafið þið staðið ykkur óþolandi vel í að sjá í gegnum leyndarmál náttúrunnar. Mér finnst samt næstum ótrúlegt að þróunarkenningin hafi ekki komið fram fyrr, ég meina hversu sljó eruði eiginlega?

Sagan um Adam og evu er svo augljóslega dæmisaga. En þið eruð samt ekki alveg að ná þessu með miklahvell ha ha ha ha ha! Ég viðurkenni það að ég bjóst ekki við að þið, aumar afsteypur mínar, mynduð ná svona langt í að afhjúpa spor mín. En þið skuluð vita það að þið getið aldrei sannað tilvist mína. Þar hafiði það. Skítt með vísindalegar sannanir, eina leiðin til mín er í gegnum trúna.

Þið verðið að trúa á mig og ef þið eruð ekki tilbúin að sigrast á skilningsfíkninni þá blessa ég ykkur samt og vona að þið njótið tilvistarkreppunnar! “ Vá hvað þetta var gaman! Mig langar ekki að hætta að vera Guð. Það er svo mikið kikk að vera sá sem hefur fullkomið vald, fullkomna vissu, veit öll leyndarmál heimsins og er ekki hræddur við neitt. Að vera sá sem leysir fólk undan sársaukanum sem fylgir því að reyna að skilja lífið.

Ég skal taka á mig þjáningar ykkar, því einhver verður að bera þær og þið viljið alls ekki gera það sjálf. Treystiði mér, fylgiði mér, verið óhrædd og hættiði að hafa svona miklar áhyggjur! Veriði bara góð hvert við annað af því að við erum öll hluti af sama sköpunarverkinu, öll jöfn, ein stór fjölskylda (ég fæ tár í augun).

Ég er guð, guð minn góður ÉG er guð. Og þú- þú ert guð og mamma er guð og læknir er guð og kisa er guð og tónlist er guð og sólin er guð.

Guð er guð og guð er guð og guð guð guð guð er mjög fyndið orð þegar maður skrifar það svona oft í röð.

Ég er enn að bíða eftir vorinu. Held að biðin hafi aldrei verið lengri. En mér leiðist að tala um veðrið. Það gerir mig dapra. Það gengur illa að fá manninn minn til að samþykja það að kaupa eitt stykki vínakur á Ítalíu og flytja af landi brott.

Ég læt mig þá bara dreyma á meðan ég gleymi mér í eldhúsinu. Hér er ein af mínum uppáhalds uppskriftum. Algjör snilld að fá sér þetta snakk á köldu vetrarkvöldi og láta chiliið aðeins vinna gegn kvefinu. Varla hægt að kalla þetta uppskrift, þetta er svo auðvelt að gera og hægt að útbúa á margvíslegan hátt.

Kókos snakk

-1 bolli kókosflögur

-2msk fljótandi kókosolía

-1/2tsk chili krydd

-1/2-1tsk hvítlauksalt

Setjið krydd ásamt fljótandi kókosolí í lítið glas eða skál og blandið vel saman. Setjið kókosflögur í skál og bætið við kókosolíu blöndu. Hrærið vel saman. Dreifið vel úr á bökunarpappír og setjið í 175 gráðu heitan ofn í 3-5 míntúrur eða þar til gyllt. Fylgist vel með.

Hugmyndir af öðrum útgáfum:

-Brúnkökukrydd og sukrin

-Sítrónusafi og sukrin

-Vanilla og kanil

-Ósykrað kakó og sukrin

-Paprikukrydd og salt

-Kaffiduft

-Lakkrísduft

Fréttatilkynning

Framleiðsla og dreifing á hinum vinsælu EGF og BIOEFFECT húðvörum frá Sif Cosmetics hlutu nýverið óháða gæðavottun frá faggildum vottunaraðila. Sif Cosmetics er meðal fyrstu íslensku snyrtivörufyrirtækja sem fær vottunina um að fyrirtækið starfar samkvæmt gæðastjórnunarkerfi í samræmi við kröfur ISO 9001 og leiðbeiningar ISO 22716.

„Framleiðsla og sala Sif Cosmetics á húðvörum hefur vaxið mikið á síðustu árum og um leið hefur flækjustigið aukist gríðarlega,“ sagði Kristinn D. Grétarsson, forstjóri Sif Cosmetics, við afhendingu vottunarinnar:  „Það var þess vegna mjög mikilvægt fyrir okkur að taka upp gæðakerfi til að halda utan um framleiðsluna, tryggja gæði á okkar vörum allt til neytenda og uppfylla kröfur yfirvalda. Ég er mjög ánægður með að hafa nú hlotið þessa óháðu vottun á þessarri vinnu, því hún skiptir miklu máli, m.a. í markaðsstarfi erlendis. Sífellt meiri kröfur eru til að mynda gerðar til rekjanleika, trausts framleiðsluferli  og öryggis neytenda innan Evrópusambandsins, og þeir framleiðendur sem ekki mæta þessum kröfum geta lent í erfiðleikum með að koma vöru sinni á markað innan ESB.“

ISO 9001 er alþjóðlegur stjórnunarstaðall og ISO 22716 er framleiðslustaðall fyrir snyrtivörur (Cosmetics – Good Manufacturing Practices, GMP). Þann 11. júlí 2013 tók í gildi hér á landi ný reglugerð um snyrtivörur (577/2013) sem byggir á reglugerð Evrópusambandsins um snyrtivörur (1223/2009). Markmið nýju reglanna er að tryggja enn frekar öryggi þeirra snyrtivara sem framleiddar eru og seldar í Evrópu.  Meðal annars er kveðið á um að ábyrgðaraðili þurfi að láta fara fram öryggismat og skila skýrslu um öryggi vöru í miðlægan gagnagrunn fyrir allt Evrópska efnahagssvæðið. Einnig er gerð rík krafa um að framleiðendur viðhafi góða framleiðsluhætti samkvæmt skilgreindu gæðastjórnunarkerfi  (Good Manufacturing Practices).

BIOEFFECT hefur á undanförnum árum tryggt sér sess sem eitt þekktasta íslenska vörumerkið á alþjóðlegum neytendamarkaði. BIOEFFECT vörurnar fást nú í mörgum helstu stórverslunum, snyrtivöruverslunum, flugfélögum, heilsulindum og vefverslunum heims, svo sem hjá Colette í París, Selfridges í London, KaDeWe í Berlin, Magasin du Nord Í Kaupmannahöfn, Harvey Nichols í Hong Kong, BA, Lufthansa og Net-a-porter. Sif Cosmetics selur húðvörur sínar undir vörumerkinu EGF hér á landi.

Guðmundur Guðmundsson skrifar:

Á þessu ári eru liðin fimmtíu ár frá upphafi „Milljónaverkefnisins“ í Svíþjóð. Verkefnið, sem kallast Miljonprogrammet á móðurmálinu, var eitt viðamesta húsbyggingarverkefni síðustu aldar á Norðurlöndum. Framkvæmdin hófst árið 1965 og lauk áratug seinna. Á þessu tímabili voru byggðar yfir milljón leiguíbúðir um alla Svíþjóð. Talan milljón þótti táknræn og í almannarómi festist það á framkvæmdinni. Í reynd varð þó endanlegur íbúðafjöldi um 1,3 milljónir að tölu.

Ráðist var í þetta stórvirki til að taka á miklum uppsöfnuðum húsnæðisvanda. Ástæðurnar voru margþættar. Stór „Baby boom“-kynslóð eftirstríðsáranna var að flytja úr foreldrahúsum. Fólksflutningar stóðu yfir frá dreifbýli til borga. Erfitt var að manna verksmiðjur vegna skorts á búsetuúrræðum fyrir verkafólk. Afleiðingin var búseta í heilsuspillandi húsnæði ásamt óöryggi og okri á leigumarkaði í þéttbýli.

Lausn stjórnvalda á vandanum var að sveitarfélög landsins sæju um að reisa leiguíbúðir sem væru ódýrar og hagkvæmar í byggingu og rekstri. Engu að síður vandaðar og vel skipulagðar til búsetu fyrir alla aldurshópa. Það sérstaka við hugmyndafræði milljónaverkefnisins var að íbúðirnar voru ætlaðar öllum þjóðfélagshópum.

Sænsk sveitarfélög litu sömu augum á þak yfir höfuðið og hverjar aðrar lífsnauðsynjar. Svo sem vatn og orku, vegakerfi og brýr ,skóla o.s.frv. Því var einnig talið í verkahring viðkomandi sveitarfélaga að hafa ávallt á boðstólum gott úrval af hentugum íbúðum í ýmsum stærðum fyrir þá sem kjósa leigu sem búsetuform.

Almenna reglan var að leigan á hverri íbúð færi ekki yfir fjórðung ráðstöfunartekna viðkomandi fjölskyldu. Stærri fjölskyldur fengu því húsnæðisstyrk sem var reiknaður út frá heildartekjum, fjölda barna og fermetrafjölda viðkomandi íbúðar. Með stöðluðum einingum, magninnkaupum og fjöldaframleiðslu var einingaverðum náð verulega niður. Þörfin á íbúðafjölda var metin út frá fólksfjölda á viðkomandi svæði og greiningu á framtíðarþörf.

Viðkomandi sveitarfélag lagði til lóðir undir byggingarnar og sá síðan um rekstur og viðhald húsakostsins. Til lengri tíma litið var þetta hagkvæmt fyrir sveitarfélögin. Þau höfðu hóflegar en stöðugar tekjur af rekstri íbúðanna og fengu þannig upphaflegt lóðarverð til baka með hagnaði. Lífeyrissjóðir landsins fjármögnuðu framkvæmdina. Íbúðirnar voru upphaflega ekki ætlaðar sérstaklega fyrir láglaunafólk, eða aðra afmarkaða þjóðfélagshópa. Þess vegna mynda milljónir leigjenda íbúðanna í dag þverskurð af þjóðfélaginu. Yfir heildina eru félagsleg vandamál almennt svipað hlutfall og í fjölbýlishúsum með öðrum búsetuformum.

Með þessu framtaki slógu Svíar margar samfélagsflugur í einu höggi: Milljónaverkefnið hefur gegnum tíðina verið eins og sveiflujafnari á húsnæðismarkaði landsins. Alla tíð hefur hefðbundinn húsnæðismarkaður (séreign) þrifist við hliðina á sænskum leigumarkaði. Alþýðan átti kost á ódýru og öruggu húsnæði, og gat því myndað sparnað og eign t.d. á hlutabréfamarkaði. Þess vegna greiddu Svíar hærri skatta en í öðrum löndum þar sem almenningur var illa aflögufær vegna sligandi húsnæðiskostnaðar. Hóflegur húsnæðiskostnaður bætti kaupgetu almennings, sem var efnahagslega jákvæð.

Milljónaverkefnið er líka skólabókardæmi um að eðlilegur „not for profit“-leigumarkaður útilokar ekki á neinn hátt húsnæðismarkað fyrir sérbýli. Algengt var að sænsk sveitarfélög byggðu leiguíbúðir þegar efnahagur landsins var í lægð. Þannig fengust lág einingarverð og hiti á byggingarmarkaði hélst yfir frostmarki. Leiga á nýbyggðum íbúðum var innann velsæmismarka. Þetta fyrirkomulag dró úr ýktum sveiflum á íbúðamarkaði, sem er þjóðhagslegur skaði þegar fasteignabólur springa.

Upphaflega var þverpólitísk sátt um þetta stórvirki, og fram undir lok síðustu aldar var haldið áfram uppbyggingu á leiguhúsnæði eftir sömu formúlu. Upp undir aldamót var enn tiltölulega auðvelt fyrir almenning að komast í öruggt leiguhúsnæði, jafnvel í þéttbýlustu borgum landsins.

Kringum aldamótin síðustu urðu straumhvörf í sænskri húsnæðispólitík. Nýlíberalisminn hélt innreið sína eins og víðast um vesturlönd. „Frjáls markaður“ átti að útvega almenningi ódýrt húsnæði. Milljónaverkefnið var talið tákn gamalla tíma og tók á sig mynd skötulíkis. Tveimur áratugum síðar eru afleiðingarnar af þessari stefnubreytingu komnar í ljós. Fasteignabóla geisar í stórborgum landsins. Íbúðarverð er komið upp úr öllu valdi. Leigusamningar fyrir íbúðir í miðborgum eru seldir fyrir offjár á svörtum markaði. Ungt fólk býr í foreldrahúsum fram undir fertugt.

Í stórborgunum heyrast nú æ háværari raddir ungs fólks og annarra sem eru úti í kuldanum í húsnæðismálum.
Þeirra krafa er að stjórnvöld byrji á nýju milljónaverkefni. Rök þeirra er reynsla síðustu áratuga. Hún sýnir að markaðurinn útvegar ekki almenningi ódýrt húsnæði af sjálfsdáðum.

Meðan uppbygging milljónaverkefnisins í Gautaborg stóð sem hæst gerði BBC stutta heimildarmynd um milljónaverkefnið. Hana má sjá hér:

200 ml kókosmjólk (úr fernu til drykkjar)
200 ml rjómi
16 dropar hindberjastevía (ég nota via health)
2 blöð matarlím
Fersk ber

Mjólkin og rjóminn hitað varlega saman. Ekki láta sjóða. Stevíunni bætt út í. Matarlímið sett í kalt vatn í 5 mìn. Vatnið kreist úr líminu og því bætt út í volga blönduna og hrært varlega. Blöndunni skipt í 4 glös og kælt þar til blandan stífnar. Fersk ber sett ofan á áður en borið er fram. Ristaður kókos eða pekanhnetur passa einnig með berjunum.

Þið getið að sjálfsögðu notað hvaða bragð af stevíu sem er.

Vinkona mín benti mér á að þessi réttur er besti vinur upptekna sælkerans!

Kveðja

Tobba í afsykrun

Slitur úr orðabók fugla (2014) er fjórða ljóðabók Guðrúnar Hannesdóttur. Hún fer sér hægt í ljóðagerðinni en ferill hennar spannar nú tuttugu ár. Í nýju bókinni eru 33 ljóð sem öll tengjast fuglum á einhvern hátt eins og titillinn gefur til kynna. Hér birtast m.a. kristilegar dúfur, stressuð lóa, svekktur svanur og gaukur í klukku. Sumir fuglar tala, aðrir eru feigir eða jafnvel dauðir, frosnir við svell eða standa í ljósum logum, þeir eru greyptir í gull og blý en allir eiga þessir fuglar við okkur erindi.

Hér er á ferð útpæld, þematísk og heildstæð ljóðabók með skemmtilegum vinklum. Myndmálið tengist þemanu náið, fugl er algengt tákn í bókmenntum sem skírskotar í ýmsar áttir en stendur oft fyrir frelsi og frelsisþrá. Myndmálið er skýrt og einkennist af vísdómi og fáguðum smekk, ljóðlínurnar haganlega smíðaðar, húmor aldrei langt undan og niðurstaðan oft óvænt, ef ekki íronísk.

Táknum eins og vængjum, fjöðrum, hvössum goggum og krepptum klóm bregður fyrir í ljóðunum og yfir flögrar lúmsk ádeila sem birtist m.a. í að samúð ljóðmælandans er með dýrum frekar en mönnum. Vísanir eru víða, t.d. í bókmenntir fyrri alda, s.s. Egils sögu, sumar skýrðar í athugasemdum í bókarlok, aðrar svífa yfir vötnum þar til þær tengjast einhverju í huganum sem kalla má almenna þekkingu (miðaldra fólks), eins og t.d. „litla gula fræ / það var ég sem fann þig / svona hnöttótt og skínandi / og stútfullt af möguleikum“ (8).

Eftirfarandi er gott dæmi um ljóð úr bókinni. Hér talar geirfuglinn en eins og kunnugt er dó hann út um miðja 19. öld vegna ofveiði, hann var eltur uppi ófleygur og varnarlaus. Í ljóðinu lýsir fuglinn örvæntingu sinni og feigð. Formið er frjálst en takturinn minnir á forna bragarhætti:

geirfugl

(ertu aftur farinn að gráta?)

skerið mitt sokkið

öndvegið víðsýna

leikvangur ljóssins

og hreiðurklöppin mín fegurst allra

hjarta mitt skelfur

líkt og dauðaþögnin

rétt fyrir jarðskjálftann mikla

angistin nístir sem

logandi teinn

eggið mitt kólnar

á skötuskeri

tjóðraður við

minn titrandi skugga

bíð ég komu mannanna

með bareflin

brugðnu

(25)

Það er alltaf von á góðu frá Guðrúnu Hannesdóttur. Á meðan skáldskapur eins og Slitur úr orðabók fugla er til á Íslandi þarf ekki að óttast að ljóðið hljóti sömu örlög og geirfuglinn.

Það er einhver fiskur í mér þessar vikurnar. Undanfarið hef ég eldað töluvert meira af fiski en ég er vön í öllum mögulegum útgáfum. Ein þeirra er fiskur, franskar, laukhringir og majónes. Einhver gæti spurt; er þetta ekki bara einhver skyndibiti eða hvað? Jú sums staðar er fiskur og franskar skyndibiti. En í mínum huga er fiskur og franskar sem eldað er heima, með ást í hjarta og úr góðu hráefni langt frá því að vera skyndibiti. Mér finnst þetta ótrúlega góður matur og það skemmir ekki fyrir að það er mjög gaman að elda hann stöku sinnum. Þegar rennt er yfir uppskriftirnar má sjá að aðeins er notað gott hráefni. Það er gott að gefa sér góðan tíma og skipuleggja vinnuröðina þegar verið er að elda fisk og franskar. Ég fer eftir þessari röð.

1. Ég byrja alltaf á að skera niður kartöflurnar og leggja í bleyti.
2. Því næst útbý ég majónesið. Þegar það er tilbúið geymi ég það í ísskápnum.
3. Þá er að þerra fiskinn með eldhúspappír.
4. Skera niður fiskinn og laukinn.
5. Úbúa orly-deigið.
6. Skipta olíunni í tvo potta.
   1. Annan pottinn fyrir kartöflurnar og laukinn, hinn fyrir fiskinn
7. Kveikja undir kartöflupottinum.
8. Djúpsteikja kartöflur í fyrri umferð.
9. Bíða smá stund á meðan rýkur úr kartöflunum.
10. Kveikja undir hinum olíupottinum.
    1. þegar olían er orðin heit eru kartöflurnar, fiskurinn og laukurinn djúpsteikt.

Með því að nota tvo potta til að djúpsteikja þarf maturinn ekkert að bíða og verður stökkur og góður þegar hann er borinn á borð.

 Uppskriftir

Miðast við fjóra fullorðna.

Tvísteiktar franskar

Þeir sem á annað borð borða franskar eiga hreinlega eftir að elska þessar.

Til að frönsku kartöflurnar verði fullkomnar er nauðsynlegt að skera þær niður í strimla með góðum fyrirvara, minnst tveimur tímum áður en á snæða þær og leggja í bleyti í köldu vatni.

Innihald:

• 3 – 4 stk. bökunarkartöflur.
• 1 flaska isio 4 olía.
  • Eða önnur olía sem þolir djúpsteikingu.

Aðferð:

• Þvoið kartöflurnar.
• Skerið niður í strimla.
  • Ég hef kartöflurnar með hýðinu.
• Setjið í skál með köldu vatni.
  • Gott er að láta kalt vatn renna á kartöflurnar öðru hverju.
• Hellið vatninu af kartöflunum og pakkið þeim inn í viskastykki, til að þerra þær.

Á meðan kartöflurnar eru að þorna í viskastykkinu hellið þá olíunni í pott og hitið. Til að athuga hvort olían sé orðin passlega heit setjið eitt kartöflustrá út í.

Fyrri umferð

• Djúpsteikið ekki of stóran skammt í einu.
  • Ég set sem samsvarar 2 x góðri lófafylli af kartöflum í pottinn.
• Steikið hvern skammt í 3 mínútur.
  • Ég passa mjög vel upp á tímann.

Þegar búið er að steikja allar kartöflurnar í fyrstu umferð er haft kveikt áfram undir pottinum og olían látin hitna vel og hitinn rjúka úr kartöflunum.

Seinni umferð

• Steikjið í annað sinn og berið ykkur eins að.
• Steikjið hvern skammt í 4 mínútur.
  • Eða þar til liturinn á kartöflunum verður nákvæmlega eins og ykkur finnst best.

 Þorskhnakkar:

• 200 – 250 g á mann.

Aðferð:

• Þerrið þorskhnakkann vel með eldhúspappír.
• Skerið hann fyrst eftir endilöngu og síðan í hæfilega bita.

Orly deig

Innihald:

• 2 bollar gróft spelt.
• 2 tsk. lyftiduft.
• 2 tsk. karrý.
• 2 tsk. paprikuduft.
• Saltflögur.
• Svartur pipar
• 2 stk. brún egg.
• 1–1/2 bolli mjólk.
  • Ég nota soyamjólk.

Aðferð:

• Setjið speltið, lyftiduftið og kryddið í skál.
• Bætið mjólkinni við í skálina og hrærið.
• Og þá eggjunum.
  • Hrærið.

Orly-deigið á að vera eins og vöffludeig að þykkt. Ef ykkur finnst það of þykkt bætið þá meiri mjólk saman við.

Djúpsteiking

• Hitið olíu í potti.
  • Veljið olíu sem þolir djúpsteikingu.
• Ég stilli styrkinn á eldavélarhellunni hjá mér á næsthæsta.
  • Prófið hvort olían er orðin nógu heit með því að setja kartöflustrá í hana.
•  Dýfið þorskbitunum í orly-deigið.
•  Steikið í ca 3 mín. á hvorri hlið.
  • Steikið fáa bita í einu.
  • Ég steiki ca 4 bita í einu.
• Leggið djúpsteiktu bitana á eldhúspappír.

Þegar ég er að djúpsteikja nota ég gaffal til að setja bitana í pottinn og gamaldags fiskispaða til að veiða upp úr honum.

Djúpsteiktir laukhringir.

Innihald:

• ½ laukur á mann.
• Orly-deig.
  • Sama deigið og fiskurinn fer í.

Aðferð:

• Flysjið laukinn.
• Skerið hann í þykkar sneiðar.
• Losið laukhringina í sundur.
• Veltið upp úr orly-deiginu.
• Djúpsteikið í 3 mínútur.
  • Ekki setja of marga hringi í pottinn í einu.
  • Þá vilja hringirnir festast saman.

Majónes

Ég er nú ekki mikið fyrir majónes yfir höfuð, en ef ég á að segja eins og er á ég erfitt með að hemja mig þegar ég bý það til.

Við majónesgerðina þarf að nota matvinnsluvél.

Ég man eftir því að það var talað um majónesgerð eins og það væru einhver geimvísindi. Ég get fullvissað ykkur um að það er langt í frá að svo sé.

Innihald:

• 2 stk. eggjarauður
  • Ég nota brún egg.
• Safi úr ½ sítrónu.
• 2 dl ólífuolía.
• 1 tsk. sinnep með hunangi.
• ¼ chili.

Aðferð:

• Setjið eggjarauðurnar, sítrónusafann og sinnepið í matvinnsluvélina.
  • Blandið saman.
• Bætið olíunni smátt og smátt út í.
  • Ekki hella of miklu í einu.
  • Látið vélina ganga á meðan.
• Þegar öll olían er komin saman við bætið þá chili, salti og pipar saman við.
  • Látið vélina ganga á meðan það blandast saman við.

Njótið matarins.

Anna Fjóla ljósmyndari tók allar myndirnar með færslunni.

Síðasta sumar hafði vinkona mín sem býr fyrir sunnan samband við mig og spurði mig hvort að ég og maðurinn minn gætum tekið að okkur að hýsa ferðamann sem hafði hugsað sér að fara hringinn í kringum landið á puttanum og reyna að fá gistingu á leiðinni hjá heimamönnum.

Manninum mínum leist ekkert svo vel á þá hugmynd til að byrja með þar sem á þessum tíma talaði ég ekki stakt orð í ensku nema ég væri búin að fá mér aðeins í aðra tána. Ég hugsaði með mér að auðvitað væri þetta rétt hjá honum en þar sem mér þótti ósköp leiðinlegt að geta ekki tjáð mig við útlendinga nema vera undir áhrifum þá sá ég þetta sem kjörið tækifæri til að neyðast til að tala ensku án þess að drekka mig fulla áður, því ekki gat ég verið full allan tímann sem ferðamaðurinn myndi dvelja hjá okkur.

Svo fór að við tókum ákvörðun um að láta reyna á þetta og ferðamaðurinn var kominn eftir örfáa daga. Við erum með aukaherbergi svo ég tók mig til og bjó um hann og það kom mér virkilega á óvart hversu gefandi mér fannst að þvo rúmföt og troða þeim utan um sæng og kodda fyrir einhvern sem ég hafði aldrei hitt og þekkti ekki neitt. Þegar ferðamaðurinn kom hoppaði hjarta mitt af kæti þegar ég sá þakklætið sem skein úr augum hans yfir því að fá nokkra daga þar sem hann þyrfti ekki að kúra einn í tjaldi.

Við fórum með hann að veiða, elduðum fyrir hann fisk, sóttum vatn í læk uppi í fjalli og löguðum úr því súpu. Fljótlega var ég farin að spjalla heilan helling við hann og komst ég að því mér til mikillar ánægju að ég kynni alveg ensku, ég hafði bara ekki þorað að tala hana, mér var jafnvel hrósað fyrir hana þótt íslenski hreimurinn sé alveg einstaklega sterkur.

Ægir kærastinn minn hjálpar túrista að veiða

Ferðamaðurinn vildi helst ekki fara frá okkur og okkur fannst sjálfum leiðinlegt að þurfa að kveðja hann. Ég hafði orð á því hvað mér hefði þótt þetta æðisleg reynsla og hann benti mér á síðu þar sem hægt væri að hafa sinn eigin prófíl og bjóða upp á gistingu fyrir ferðamenn endurgjaldslaust. Ég veðraðist öll upp og ég og maðurinn minn skráðum okkur á síðuna án þess að hugsa okkur tvisvar um enda hafði honum líka þótt þetta æðisleg lífsreynsla og langaði okkur bæði að hitta og hýsa fleiri ferðamenn.

Síðasta sumar hýstum við yfir 50 ferðamenn og er þetta sumar það skemmtilegasta og innihaldsríkasta sem ég hef nokkurn tímann átt. Við kynntumst fólki alls staðar að úr heiminum, frá Ástralíu, Bandaríkjunum, Þýskalandi, Rússlandi, Frakklandi, Singapúr, Víetnam og svo mætti lengi telja.

Það er ekki spurning að við munum bjóða upp á sömu gistiþjónustu þetta sumar enda get ég ekki hugsað mér að missa þessi forréttindi sem ég tel mig hafa, að kynnast fólki frá öðrum löndum, læra um menningu þess, sjá ánægjuna sem skín úr augum þeirra við það eitt að vera loksins á Íslandi og við að eiga hugsanlega möguleika á að fara út til þeirra einn daginn og fá að kynnast þeirra landi án þess að eyða formúgu í hótelgistingu.

Ég hef oft fengið þá spurningu hvort við rukkum þau ekki neitt fyrir upp á búin rúm, gistingu og einstaka máltíð en svarið er alltaf nei. Mér dettur ekki í hug að rukka þau enda borga þau alltaf vel fyrir sig þótt það sé ekki endilega með peningum. Flest öll koma þau með gjafir frá sínu landi, elda eitt eða tvö kvöld fyrir okkur rétti frá sínu landi, ganga óaðfinnanlega um og taka oftast að sér að taka til í eldhúsinu eftir mat þótt þau séu aldrei beðin um það.

Miðnæturganga að sumarlagi

Það er líka algjörlega ómissandi reynsla að fá tækifæri til að fá að upplifa Ísland með augum ferðamanns. Oft er það sem okkur Íslendingum finnst sjálfsagt algjör draumur í augum ferðamanns. Ég gleymi aldrei ungu konunni sem fannst við lifa í himnaríki af því við gátum kveikt á hvaða krana sem er og drukkið beint úr honum og þegar ég sagði henni að heita vatnið kláraðist ekki í sturtunni datt kjálkinn á henni næstum niður í gólf af undrun. Hún fór í sturtu í hálftíma og kom út skælbrosandi og tilkynnti okkur að hún hefði aldrei farið í svona langa sturtu.

Eða rússneska fjölskyldan sem hafði aldrei farið að veiða á bryggju og lét sig hafa það að fara að veiða í brjáluðu veðri bara til að fá að upplifa það. Þau veiddu eiginlega ekki neitt en komu þó skælbrosandi heim rennvot með fisk sem hefði rétt svo fyllt upp í magann á ketti.

Síðustu helgi fengum við svo þrjá ferðamenn sem voru að leita að norðurljósunum. Á laugardagskvöldinu fórum við bak við hús, vel klædd og þau með myndavélar. Í stuttu máli sagt þá voru norðurljós og vorum við góðan tíma bak við hús á meðan þau mynduðu og mynduðu. Til að ná sem bestum myndum lögðust þau á bakið í snjóinn, eitthvað sem mér hefði aldrei dottið í hug. Ég ákvað þó að prófa það þar sem mér fannst ég hálf afkáraleg svona standandi upp á rönd með liggjandi fólk allt í kringum mig. Mér hefði aldrei dottið í hug að það væri svona allt önnur upplifun að horfa á norðurljós liggjandi heldur en standandi upprétt með hálsinn reigðan aftur til að sjá sem mest.

Hver og einn túristi kennir mér eitthvað nýtt um bæði sitt land og jafnvel mitt eigið. Það er ýmislegt sem ég hef lært að elda sem ég hef aldrei séð hér á landi og mörg lönd sem ég hef ýmist orðið heilluð af eða orðið afhuga eftir að hafa heyrt sögur frá fólki sem býr þar.

Eitt er víst og það er að ég mun áfram hafa heimili mitt opið fyrir ferðamönnum því það gefur mér einfaldlega of mikið að fá þá í heimsókn, hvort sem það er í eina nótt eða nokkrar. Í dag er þetta orðinn stór partur af mínu lífi og ég mun ekki hætta á að missa þetta tækifæri úr höndum mér, að kynnast fólki alls staðar að úr heiminum, læra um menningu þess og horfa á gleðina sem skín úr augum þeirra þegar heimamenn bjóða þau velkomin inn á heimili sín og gefa þeim tækifæri til að upplifa Ísland eins og Íslendingar.

Áfengisfrumvarpið eins og það liggur fyrir núna í þinginu er ein ömurlegasta tilraun sem ég hef séð til að ljúga hugsjónum upp á sig og telja hinum lítilþægu trú um að í þessari óráðsíu felist frelsi.

Ég veit hins vegar fyrir víst að margir sem sleikja út um þegar þetta frumvarp kemur til tals eru ekki einu sinni fylgjandi lögleiðingu annarra fíkniefna og fyllast skelfingu þegar á það er minnst. Auk þess slær mig hvítvín með humrinum hamar í hausinn í hvert sinn sem ég hugsa um þetta.

Ég hef einhverja hugmynd um að frumvörp um breytingar á sölufyrirkomulagi áfengis eru nokkur talsins og viðurkenni að ég hef ekki skoðað þau.

En frumvarp Vilhjálms Árnasonar hefur verið talsvert í umræðunni og að morgni þriðjudagsins 10. mars hefur hann spjallað allnokkuð um það sjálfur. Það má finna hér.

Sérlega sjarmerandi kaflinn um áfengi í læstum skápum í blómabúðum. Jeminn, hvað er verið að kalla yfir okkur? Svo mikið er víst að sú fína þjónusta sem fyrir er í ÁTVR-búðunum líður undir lok og í staðinn kemur vesen.

Það liggur svo á að koma þessu frumvarpi áfram að það er afgreitt úr nefnd til annarrar umræðu á þingi jafnvel þótt það hafi ekki notið stuðnings meirihluta nefndarmanna inn á þing í fyrsta lagi. Hvað gengur á? Reyndar tekur Vilhjálmur, sjálfur höfundur frumvarpsins, það fram að þó ekki hafi verið meirihluti í nefndinni sé það enginn mælikvarði á stuðning á þinginu og þar sé meðbyrinn að aukast ef eitthvað er.

Gott að hafa þetta í huga næst þegar mál sem varða almannaheill ná ekki afgreiðslu úr nefnd.

Margir sem mig þekkja og vita að ég er andsnúin flestri bannstefnu og með lögleiðingu margs þess sem telst ólöglegt eru hlessa á þessari andstöðu minni við áfengisfrumvarp Vilhjálms. En þá er kominn tími á að ég útskýri hvað ég hef við þetta að athuga. Það er reyndar ekki eitthvað eitt og þótt mér finnist skrif Kára Stefánsonar um málið ágæt þá tek ég ekki svo auðveldlega sömu afstöðu og hann, til að mynda þótti mér ekki gott mál þegar parkódín var gert lyfseðilsskylt vegna kódínfíkla en við nánari skoðun er það mál allt annars eðlis og ég fer ekki meira út í það hér.

Kári Stefáns hefur samúð með vínsjúku fólki sem neyðist til að versla matvöru með áfengið ofan í sér. Vínsýki er hættuleg þeim einstaklingum sem ganga með hana. Það er afar sorgleg veiki og ofneyslu alkóhóls fylgir gjarnan mikil eyðilegging og ofbeldi enda alkóhól verulega sterkt vímuefni. En auðvitað eru þeir fleiri sem hafa tök á að neyta efnisins án skelfilegra afleiðinga og gott er það.

Hér má sjá skrif Kára um málið.

Númer eitt þá er fylgismönnum þessa frumvarps tíðrætt um að það sé sjálfsagt frelsi eins og tíðkist í siðuðum löndum í kringum okkur að geta keypt vín í matarsjoppum. Ég set spurningarmerki við þetta.

Mér finnst löndin í kringum mig í fyrsta lagi ekkert sérstaklega siðuð í vímuefnamálum, þar er raunar allt í klessu, meira heldur en minna. Osló er ein mesta dóp- og vímuborg í heimi og þar fram eftir götum. En læstu skáparnir eru að skandinavískri fyrirmynd, held ég, og að mínu mati afar óaðlaðandi þar sem ég elska þjónustuna sem ég fæ í vínbúðunum og finnst rosalega gott að sjá uppi í hillum þetta fljótandi löglega vímuefni sem ég er að kaupa.

Ok. Þá er það úrvalið og ekki er pirringur meðsveina frumvarpsins minni þegar það ber á góma. Ég held að þeir misskilji hvað verið er að agnúast út í þar. Það fjallar ekki um að úrval minnki á landsvísu heldur er verið að tala um að úrvalið verður í stíl við vöruúrvalið á hverjum stað og svo innflutningsgetu og smekk þess sem rekur verslunina.

Eitt mun vera til í Bónus og svo eitthvað allt annað í hillum Hagkaupa og 10-11 og síðan þarf að fara í einhverja blómabúð til að ná í rétta koníakið og þar fram eftir götum. Svo er allt í lagi að minna fólk á að flestar þessara verslana eru hingað og þangað um borgina, misleiðinlegar og ósjarmerandi. Niðurstaða, það verða auðvitað ríkustu keðjurnar sem verða með mesta úrvalið en samt mun það verða einhæft.

Að störfum við vínsöluna verður síðan ekki kjaftur sem veit eða þekkir haus eða sporð á brennivíni, bjór eða léttvíni. Í dag eru útsölustaðir þannig að þar er fína þjónustu að fá og áfengisverslanir í nánast hverju einasta krummaskuði landsins. Margar þeirra eru í matvörubúð í plássinu og auðga jafnvel verslunarmáta og líf í kring og skiptir það máli í litlum plássum.

Þar er líka ágæta þjónustu að fá. Allavega skárri en ef vínið væri í læstum skápum þar sem ekki sést í það. Hvað er líka smart við það?

Ég botna beinlínis seint í þeim sem trúa því að þetta frumvarp sé frelsinu til handa. Ef svo er, þá er ég tilbúin til að hlusta á rök í því sambandi. Ef önnur vímuefni yrðu lögleidd, sem hlýtur að fara að koma að, hvernig á þá að hátta sölu á þeim? Bara í matvörubúðunum líka?

Svo er það lágmarkskrafa að Alþingi komi skikki á grundvallarhluti eins og að lágmarksframfærsla fólks standist viðmið lágmarksframfærslu velferðarráðuneytisins. Svo þarf að koma ungu fólki með börn sem er á flakki um borgina í hús lengur en í nokkra mánuði í einu. Hér fær fólk ekki húsnæði og ef það fær húsnæði þá á það ekki fyrir mat.

Það er ekki boðlegt að þingmenn á launum séu að bauka þessi ómerkilegheit á meðan Róm brennur.

Svo er ég líka orðin dauðleið á því að allt sem ríkið rekur sé talað niður endalaust. Ég myndi vilja að ríkið sýslaði með marijúana ef það yrði lögleitt en ekki Vilhjálmur eða Engeyjarættin. Ég vil samt taka það fram að anarkistahjartað mitt segir að það eigi að leyfa allt alls staðar allan tímann. Ég er sammála anarkistahjartanu en geri mér um leið grein fyrir að samt er þetta frumvarp hans Vilhjálms sóðalegt.

Svo að lokum fyrir þá sem eru með blauta drauma um hvítvínið og humarinn. Hvar er kaupmaðurinn á horninu á Íslandi, ég bara spyr? Eða gengur þetta út á að fá að bogra yfir humri og víni í sama gula kælinum í „lágvöruversluninni“ þar sem ljótleikinn umlykur?

Það virðist vera regla að í hvert sinn sem forsætisráðherra bregður sér út fyrir landsteinana skilur hann eftir einhverja bombu sem á að springa meðan hann skoðar sig um í hinu vonda Evrópusambandi og nýtur allra þeirra lystisemda sem hann vill fyrir enga muni deila með löndum sínum.

Í gær var tekin sú fordæmislausa ákvörðun að utanríkisráðherra sleit mögulegum áframhalds-viðræðum við Evrópusambandið. Upp á eigin spýtur og framhjá þinginu. Áþekk freksemi hefur bara einu sinni gerst áður og þá var skipuð utanþingsstjórn í kjölfarið því ljóst var að stjórnarskráin hafði verið brotin og eitthvað annað kerfi en þingræði komið í gang.

Nokkuð sem ætti að vekja ugg í brjóstum allra Íslendinga. Þetta er klárlega brot á lögum um ráðherraábyrgð (8. gr. – liður b) og snýr að grundvallaratriði í stjórnskipan Íslands.

Með þessum ósvífna hætti er ríkisstjórnin að taka mikinn sjens þótt hún átti sig sennilega ekki á því. Miklu meiri sjens en að láta málið fá eðlilega og þingræðislega meðferð. En þetta er sannarlega ekki fyrsta sprengjan sem springur framan í þessa hörmungarstjórn.

Ég spái að héðan í frá falli öll vötn til Dýrafjarðar og allur stuðningur frá silfurskeiðungum.

Ekki bara vegna þess að þetta er fávitaleg aðgerð. Heldur ekki síður að í silfurskeiðungum birtist á mjög skýran hátt sviksemi og hugleysi.  Sviksemi vegna þess að báðir silfurskeiðungar lofuðu að kosið yrði um framhald viðræðnanna við Evrópusambandið, og hugleysi fyrir það að þora ekki með málið í gegnum Alþingi.

Og allt vegna þess að þeir þora ekki að láta heilbrigða umræðu fara fram um kosti og galla mögulegrar aðildar. Þola ekki þá hugsun að mögulega náist í gegn ákjósanlegur samningur við Evrópusambandið sem myndi snúa við spilaborði þjóðlífsins, öllum til framfara og hagsældar nema örfáum ríkum, gömlum köllum sem öllu vilja ráða.