Ætla mætti á málflutningi sem kemur frá lögreglunni sem og víðar að lögreglan á Íslandi sé ekki vopnuð. Það er aldeilis ekki rétt, skemmst er að minnast Hraunbæjarmálsins sem hafa verið gerð góð skil hjá Kvennablaðinu af ungum mannréttindalögfræðingi. Sérsveitin hefur á síðustu 4 árum að meðaltali einu sinni í viku, eða 227 sinnum frá tímabilinu 1. janúar 2011 til 13. janúar 2015, vígbúist. Það eru ansi mörg skipti. Almenn lögregla hefur frá 1. janúar 2011 til 30. september 2014 gripið til vopna 29 sinnum. Það var að sjálfsögðu í öllum tilfellum skv þeim nauðsynlegt, blaðamaðurinn lepur þá vitneskju gagnrýnislaust upp.

Reglulega heyra landsmenn skotbardaga á milli lögreglu og hættulegra hryðjuverkamanna, eða hvað? Er það kannski bara tímaspursmál? Ekkert virðist þó bóla á Vítisenglunum og öllum helstu glæpagengjum veraldar sem ætluðu að gera hér ólíft með skipulagðri brotastarfsemi nema lögregla fengi forvirkar rannsóknarheimildir og aukinn búnað fyrir nokkrum árum síðan. Kannski að forseti þessara mjög svo sérstöku samtaka sem Vítisenglar eru hefði fengið að sitja lengur en fimm mánuði saklaus skv. dómstólum í gæsluvarðhaldi ef þær hefðu verið til staðar.

Þetta er bara nákvæmlega sama umræða og meira að segja taktíkin er sú sama, það verður áhugavert að bera saman þann fréttaflutning við þennan sem á sér stað núna. Einhver gæti haldið að blaðamenn myndu muna þá umræðu eða í það minnsta mögulega furðað sig á hve oft lögreglan hefði haft jafn mikinn viðbúnað og að senda út vopnaða sérsveit einu sinni í viku án þess að nánast nokkuð kæmi um allt þetta hættuástand í fjölmiðlum.

Lögreglan þarf engar forvirkar rannsóknarheimildir, hún fær allar þær heimildir sem hún þarf og er með vel þjálfaða sérsveit lögreglumanna sem er vopnuð ef þess þarf. Það er engin hætta á öðru en að þessar heimildir verði misnotaðar eftir þörfum nái þær í gegn, þar að auki hefur lögregla orðið uppvís að því að brjóta lög í þágu rannsókna, t.d. með því að setja staðsetningartæki undir bíla án þess að hafa til þess nokkra heimild í lögum. Þeir gera það sem þá lystir þegar kemur að sumum málaflokkum, hingað til hefur verið hægt að sækja rétt sinn fyrir dómstólum í einhverjum tilfellum en nú á að gera tilraun til að fá það sett í lög að þeir megi þetta bara alveg, þeir eru lögreglan og eru hafnir yfir siðferði þegar kemur að einkalífi fólks.

Lögreglan hefur alveg sýnt að henni er ekki treystandi fyrir lykli sem gengur í öll skráargöt landsmanna sem og útlendinga hvar og hvenær sem er eftir þeirra hentisemi. Ætla þeir að vera með byssur næst þegar þeir ryðjast í heimildarleysi með ofbeldi inn á heimili einhvers sem þeir hafa þefað sig upp að hurðinni hjá? Eins gott að vera ekkert að rífa kjaft þegar einhver furðufugl á páverflippi í löggunni í sumarafleysingum miðar á þig byssu.

Líkt og engu væri að tapa og allt að vinna. Þannig eru guðsverk. Þess vegna myndi ég, guð í einn dag, skilja að í veröldinni þrífst ógn og skelfing einvörðungu til jafns við hræðslu og skort á kærleika og skilningi.

Ógn verður ekki eytt með ógn. Stríði verður ekki linnt með stríði.

Láttu þér sannanlega annt um alla og sannarlega mun öðrum verða annt um þig. Efastu aldrei um náungann og þér verður treyst. Ef ekki og einhver fúli Skúli stútar þér … þá í það minnsta lifðir þú sannarlega og vel og án þess að vera sami skíthæll.

Ég verð stundum steinhissa þegar ég horfi í spegil og hugsa – ég hefði ekki átt að hlæja svona mikið, þá væru ekki allar þessar broshrukkur, en snemma var mér bent á að það að vera með broshrukkur væri kostur, „það sýnir, Silla mín, að lífið hefur að einhverju leyti leikið við þig“.

Ég horfi á mig og veit auðvitað að ég hef breyst heilmikið í gegnum árin og ég er hætt að mála mig í anda Ninu Hagen og svarti varaliturinn er löngu týndur (sem betur fer), en ælænerinn er svosem aldrei langt undan og enn vil ég hafa hann svartan.

En klisja eða ekki klisja, ég er svo glöð yfir því að ég er að eldast og þroskast, og ég er sérlega glöð yfir því að hafa ekki áhyggjur af aldrinum, það gerir mann, held ég, bara óhamingjusaman.

Ég horfi í spegil og hugsa, ég er amma Silla, ætli honum Rökkva mínum finnist ég með mjúkar kinnar eins og mér þóttu kinnar ömmu Sillu? Hann strýkur þær stundum og segir amma í einhverjum tón sem fær mig til að fá kökk í hálsinn og ég hugsa – það sem er gott að eldast!

Ég lít sjaldan undan þegar ég horfi í spegil (ég tek því bara sem að höndum ber!) en þegar það gerist skvetti ég á mig köldu vatni og maka einhverju ægilega fínu kremi í andlitið á mér, set á mig ælæner og hugsa … þetta verður ekki betra, en svo er reyndar líka hægt að setja á sig stóra húfu, þá horfa allir á höfuðfatið og enginn á þreytt andlit.

25 ára gömul fann ég fyrsta gráa hárið og þótti það aldeilis ekki sniðugt, gróf upp kolsvartan háralit (mjög ódýran og lélegan) og makaði honum í hárið á mér og varð alsæl, horfði alvarleg í spegilinn og sagði stundarhátt: „Nú líkist ég Björgu frænku.“

Pabbi horfði með skelfingu á mig en sagði ekki neitt, sem betur fer kannski, því þarna fór af stað sérlega skemmtilegur tími í mínu lífi þar sem ég litaði hárið svart, grænt og meira að segja fjólublátt.

En semsagt, gráu hárin koma mér í uppnám og þegar þau sýna sig fer ég í „leiðréttingu“ og verð alsæl á eftir, horfi djúpt í augun á fólki og segi: „Nei nei nei, ég lita aldrei á mér hárið!“

„Veröldin hefur misst einn af sínum skörpustu og björtustu hugsuðum.“

Sagði Larry Finlay, útgefandi Sir Terry Pratchett, í tilkynningu um andlát þessa ástsæla rithöfundar í gær. Undirrituð getur ekki annað en tekið heilshugar undir þessi orð, Sir Terry var stórmerkilegur hugsuður hvers orðsnilld og húmor mun lifa áfram í þeim rúmlega 70 bókum sem hann hefur ritað og auðga líf jarðarbúa um ókomna tíð. Sorgin leitar óneitanlega á mann við fréttir af því að Terry hafi loks lotið í lægra haldi fyrir Alzheimer-sjúkdómnum sem hann hafði barist við frá árinu 2007.

Þekktastur er Pratchett eflaust fyrir að hafa skapað Discworld-bókaröðina en hún fjallar á glettinn og gamansaman hátt um heim í annarri vídd sem einungis varð til vegna þess að guðirnir hafa gaman af góðum brandara (Equal Rites). Diskheimurinn er disklaga pláneta eins og nafnið gefur til kynna, hún er flöt og svífur um alheiminn á baki fjögurra risavaxinna fíla sem aftur standa á baki þeim mun stærri skjaldböku að nafninu the Great A´tuin. Söguhetjur Discworld-bókanna eru af ýmsum meiði, en þar má telja hégómafulla galdrakarla, skynsamar en nett klikkaðar nornir, vampírur í bindindissamtökum og sjálfan dauðann.

Pratchett tókst með listilegum hætti að lýsa mannlegu eðli í gegnum persónur og atburðalýsingar Discworld-bókanna sem nú telja um fjörtíu stykki. Heimurinn sem hann skapaði var um margt ólíkur okkar en íbúar hans hegðuðu sér oft með sama hætti og við hér á plánetunni jörð. Þannig gaf Pratchett lesendum sínum færi á að sjá þróun mannkyns, gæfuspor þess og mistök í nýju kómísku en jafnframt krítísku ljósi.

Uppáhaldssöguhetjurnar mínar úr Diskheimi eru án efa Dauðinn og nornin Granny Weatherwax. Þegar þau tvö hittast er á góðu von. Í bókinni Maskerade spila þau einhvers konar póker um líf barns sem Granny vildi hafa af Dauðanum. Leikurinn fór þannig að Dauðinn átti fjóra ása og Granny átti fjórar drottningar en Granny hafði þó af einhverjum orsökum sigur. Að leiknum loknum er Granny að meðhöndla Dauðann með kírópraktík þegar honum leikur forvitni á að vita hvað hefði gerst hefði hann unnið leikinn:

„I have to know. What would have happened if I had not… lost?“ „At the cards, you mean?“,“Yes. What would you have done?,’Well,’ she said, ‘for a start … I’d have broken your bloody arm.'“

Úlfhildur Dagsdóttir ritaði annars ágætis úttekt á Discworld-seríunni árið 2008 og ég læt duga að vísa í hana til frekari umfjöllunar um þessa annars frábæru fantasíuritaröð. Fyrir utan kannski að mælast til þess að þeir sem ekki hafa litið í Discworld-bók fram að þessu geri það við fyrsta tækifæri enda fáar bækur sem hafa komið undirritaðri til þess að flissa og hlæja jafn mikið og Discworld-serían.

En Sir Terry ritaði ekki aðeins Discworld-seríuna, hann skrifaði einnig fjölda barna- og unglingabóka sem sumar gerðust innan Diskheimsins en aðrar ekki. Einnig starfaði hann með fjölda höfunda og skrifaði meðal annars snilldarverkið Good Omens með Neil Gaiman og nú síðast starfaði hann með vísindaskáldsöguhöfundinum John Baxter við að rita útópískar sögur um löngu jörðina eða The Long Earth hvers fjórða bók er væntanleg hvað úr hverju.

Undirrituð hefur ekki enn komist yfir allar þær bækur sem Sir Terry hefur skrifað eða skrifað í sameiningu með öðrum og því ljóst að mig mun verkja enn sárar í hjartað þegar því ætlunarverki er lokið og það stimplast fyllilega inn í huga minn að mín bíða engar fleiri bækur úr hugarsmíðum þessa mikla sagnameistara. Það er mér huggun harmi gegn að vita að síðasta bók Pratchetts úr Diskheimsröðinni bíður útgáfu en henni lauk hann sumarið 2014 en það er óneitanlega erfitt að hugsa til þess að hefði Alzheimer ekki staðið Pratchett fyrir þrifum hefðum við getað átt von á tugum snilldarverka í viðbót.

Reiðin kraumaði undir gríninu

Sir Terry var ekki einvörðungu fáránlega hæfileikaríkur rithöfundur, hann var einnig mikill baráttumaður fyrir sínum hugðarefnum og undir skopinu og gríninu kraumaði mikil reiði gegn óréttlæti heimsins. Sú reiði skín í gegn í öllum bókum sem hann skrifaði með hárbeittri en kómískri greiningu á hinum ýmsu vanköntum mannlegs samfélags. Þá var hann einnig mikill aðdáandi órangútanna og gerði meðal annars heimildarmyndarmyndina Facing Extinction um ferð sína til Borneo í leit að karldýri sem hann hafði séð á fyrri ferð sinni um svæðið.

Sir Terry barðist ötullega fyrir vitundarvakningu um Alzheimer-sjúkdóminn og talaði mjög opinskátt og hreinskiptið um glímu sína við veikindin. Einnig var hann ötull talsmaður þess að leyfa ætti líknardauða á Bretlandi til þess að fólk með ólæknandi sjúkdóma eins og hann sjálfur fengju að deyja á eigin forsendum og með virðingu. Hann vann átakanlega heimildarmynd með BBC að nafninu Choosing to Die þar sem hann kafar ofan í hin ýmsu álitamál er tengjast líknardauða og fær meðal annars að fylgjast með og mynda mann sem ferðaðist frá Bretlandi til Sviss til þess að deyja þar á eigin forsendum.

Orð fá því ekki lýst hversu hrygg ég varð þegar í ljós kom að Terry Pratchett væri með Alzheimer, og sorgin leitar á mig nú á ný við andlát þessa merka manns. Þó veit ég að Terry vildi deyja áður en sjúkdómurinn hafði af honum vitið og því er það huggun harmi gegn að hann þurfti ekki að þjást lengur en þetta. Orð Dauðans úr Diskheimum eiga hér því einkar vel við sem lokaorð:

“DON’T THINK OF IT AS DYING,“ said Death. „JUST THINK OF IT AS LEAVING EARLY TO AVOID THE RUSH.”

Netheimar, kveðja Pratchett 

Aðdáendur Terrys hafa deilt uppáhalds tilvitnunum sínum og minningum á netheimum allt frá því að andlát hans var kunngert í gærmorgun. Hér að neðan má finna brotabrot af þeim en við byrjum á orðum sem dóttir Pratchett tísti stuttu eftir lát föður síns.

Neil Gaiman sem hélt vinskap við Pratchett allar götur frá því að þeir skrifuðu saman Good Omens lét þessi orð falla í gær en vísaði að öðru leyti í mjög áhugaverða grein sem hann skrifaði um vin sinn stuttu fyrir andlát hans.

„I woke up and my email was all condolences from friends, and requests for statements from journalists, and I knew it had happened. I’d been warned.

Thirty years and a month ago, a beginning author met a young journalist in a Chinese Restaurant, and the two men became friends, and they wrote a book, and they managed to stay friends despite everything. Last night, the author died.

There was nobody like him. I was fortunate to have written a book with him, when we were younger, which taught me so much.

I’ll miss you, Terry.

I’m not up to writing anything yet. Maybe one day.“

Það er ómögulegt að halda reiður á þeim fjölda tilvitnana og minningarorða sem fallið hafa um Sir Terry frá andláti hans en hér er brotabrot af því besta:

Philip Pullmann lét síðan þessi orð falla um höfðingjann:

„But he was also very shy, and happiest with his family

„Everybody who reads his work would agree Death was one of his finest creations – Terry in some way has now shaken hands with one of his greatest-ever creations.“

 

Hvíl í friði, Terry.

Myndin af Terry er fengin hér.

Ef ykkur langar í smá gott trít um helgina mæli ég með þessum molum. Þetta er fitubomba en 1–2 molar eru nóg til að róa niður sykurtryllta púkann innra með okkur. Það er frábært að eiga þessa mola í  kælinum þegar sykurpúkinn fer að öskra.

Snickersmolar

-50 g smjör

-1 dl rjómi

-1 msk. Sukrin gold

-10 dropar karamellu-stevía

-1–2 msk. hnetusmjör

-30 g saxaðar hnetur

-sykurlaust súkkulaði til að bræða

Smjör, rjómi, sukrin og stevía sett í pott og hrært í. Þegar suðan kemur upp er stillt á lægsta hita og leyft að malla í 20–30 mínútur. Hrærið í á 10 mínútna fresti. Passið að hræra ekki of mikið því þá er hætta á að karamellan skili sig.

Þegar karamellan er búin að malla í 20–30 mínútur er hnetusmjöri bætt út í. Því næst hnetur og blandað vel við karamellluna. Setjið í silikonform og inn í frysti í 1–1,5 klst. eftir þvíhversu þykk hún er hjá ykkur. Þegar karamellan er orðin köld, bræðið súkkulaði og dreifið yfir ásamt örlitlu af grófu salti. Skerið í litla munnbita og geymið í lokuðu íláti í kæli.

Hver er hann, þessi pistlahöfundur sem þetta ritar?
Hvaðan kom hann og hvers vegna er hann að tjá sig með þeim hætti sem hann gerir?
Hver er Jack Hrafnkell Daníelsson?

Hér kemur svarið.

Ég er fæddur 30. janúar 1965 á Fæðingarheimilinu í Reykjavík af bandarískri konu sem varð ófrísk í heimalandi sínu eftir kvæntan mann sem var helmingi eldri en móðir mín. Í því ríki Bandaríkjanna voru konur sem eignuðust börn utan hjónabands á þeim tíma útskúfaðar af samfélaginu, litið á þær sem skækjur og þær nánast gerðar brottrækar úr samfélaginu, fengu hvorki vinnu né tækifæri til að mennta sig þar sem hið kristna samfélag leit niður á þær. Já. Ohio var í miðju Biblíubeltinu og fór eftir kenningum Krists.
Þvílík hræsni.

Móðir mín átti bróður á þeim tíma sem var kvæntur íslenskri konu og hún trúði honum fyrir leyndarmálinu og hann og konan hans höfðu því milligöngu um það að móðir mín kom til Íslands og gekk með mig hér og átti mig hér á laun þar sem ég var síðan ættleiddur af því yndislegasta fólki sem átti svo sannarlega betra skilið en þann ungling og síðar fullorðinn mann sem ég síðar varð þótt kannski hafi mér að einhverju örlitlu leyti tekist að bæta fyrir allt það slæma sem ég gerði þeim á uppvaxtarárum mínum.

Sú saga verður ekkert rakin hér en fyrstu árum ævi minnar varði ég úti í Breiðafjarðareyjum hjá foreldrum mínum sem þá bjuggu hjá foreldrum föður míns, Jóni Daníelssyni og Jóhönnu Sesselju Friðriksdóttur í Hvallátrum. Örfá minningarbrot á ég frá þeim tíma og þar til ég varð tveggja ára en þá fluttust foreldrar mínir í Kópavog meðan þeir voru að festa sér jörð úti á landi til búskapar. Vorið 1968, á H-daginn, var síðan lagt af stað eldsnemma morguns úr Kópavoginum vestur á land þar sem sest skyldi að til frambúðar og tók ferðin meira en tólf tíma enda um erfiða og þrönga malar- og fjallvegi að fara og hámarkshraði vegna breytingar yfir í hægri umferð var aðeins 40 kílómetrar.

Drangar á Skógarströnd.

Vestur á Dröngum ólst ég síðan upp til fullorðinsára við kindur, kýr, hesta, hunda og þau dýr sem almennt fylgdu búskap þess tíma og tók til hendinni í þeirri vinnu sem þurfti að vinna um leið og maður hafði aldur og getu til. Ég var sem barn óvenju hraustur og fór létt með verk sem þóttu ekkert barnameðfæri á þeim tíma og hefðu frekar talist til þrælkunar í dag ef einhver hefði brugðið sér aftur til ársins 1975 og séð 10 ára dreng ganga í að bera fimmtíu kílóa sekki úr fóðurbíl í gripahús eins og um fullorðinn væri að ræða, en á þeim tíma þótti þetta sjálfsagt mál. Skítmokstur og að stinga tað með flugbeittum spaða og keyra út í handbörum byrjaði maður snemma á og maður tók fullan þátt í öllu því sem þurfti að gera því flesta vetur, frá því skólar byrjuðu og fram til vors, vorum við eingöngu þrjú í heimili, ég og foreldrar mínir.

En heilsuleysið í dag er ekki foreldrum mínum að kenna, það má enginn líta svo á því ég var ofvirkur og óstöðvandi þegar ég byrjaði að gera eitthvað og mamma reyndi hvað eftir annað að stoppa mig af án árangurs og þó ég væri svo gott sem örmagna, þá reyndi ég að halda áfram enda vildu þau aðeins vernda mig og passa að ég ofgerði mér ekki þó þau fengju litlu um það ráðið eftir sem áður.

Skólagangan byrjaði þegar ég var sjö ára, tvær vikur í nóvember og fyrsta reynsla mín af skólanum var vond. Verulega vond og átti bara eftir að versna eftir því sem árin liðu og endaði með því að í byrjun síðasta skólaárs gafst ég upp á öllu saman og lét mig hverfa.

En það er nú þannig með börn og unglinga sem lenda í einelti, það er eins og það loði við þau og sé stimplað á ennið á þeim til fjölda ára að það megi níðast á þeim að vild, bæði í orðum og gerðum. Ég var engin undantekning á því þangað til ég á þrítugsaldri kynntist fólki sem hjálpaði mér og kenndi mér að orðið væri sterkara en hnefarnir og kenndi mér að hemja skapið þannig að í staðinn fyrir að berja frá mér með hnefunum lét ég orðin löðrunga fólkið sem að mér réðst.

Þarna varð ég góður nemandi og þar sem ég hef alla tíð verið bókhneigður fór ég að lesa með meiri skilningi, kynna mér ritstíla og hvernig hægt er að beita hinu ritaða og talaða máli mér til gagns í stað ánægju eingöngu.

Eftir það fór ég að skrifa og þegar netið varð almenningseign fór ég að láta á mér bera, fyrst með frekar slæmum árangri í umræðu en seinna meir að gagni og fólk fór að hlusta á það sem ég hafði að segja, mér sjálfum til mestrar furðu. Þegar Síðan Steinunn Ólína hafði samband við mig og spurði hvort ég væri til í að skrifa í Kvennablaðið féllust mér hendur. Ég var ekkert viss um að ég ætti heima í hópi þeirra sem voru að skrifa í Kvennablaðið. Þótt vefurinn væri ungur voru stór nöfn úti um allt, nöfn sem höfðu náð föstum sessi í bloggheiminum og voru virt og dáð.

Gömul tortryggni skaut að sjálfsögðu upp kollinum og gamlar raddir sem sögðu að það ætti bara að nota mig og mín skrif til að henda gaman að mér voru snarlega þaggaðar niður og ég sló til og sé ekki eftir því þar sem bloggið mitt er samt sem áður alltaf minn aðal vettvangur.

Upp úr því er ég varð hálfþrítugur fór ég að taka eftir að ekki var allt með felldu hjá mér líkamlega því eftir að hafa misþyrmt skrokknum á mér frá barnsaldri hafði ég ekki það þrek og úthald sem félagar mínir og jafnaldrar höfðu og ég var farinn að fá verki sem minntu mig á þá sem gamalt fólk í sveitinni heima talaði um sem gigtarverki. Ég neitaði að hlusta á þetta og að þetta gæti ekki hreinlega ekki staðist. Fólk undir sextugu, jafnvel sjötugu, fékk einfaldlega ekki gigt, þetta væri eitthvað annað.

Síðan gerist það 1999, þegar ég er þrjátíu og fjögurra ára, að áfallið dundi yfir. Ég lenti í óhappi sem kom illa niður á bakinu á mér og eftir tveggja ára rannsóknir var það orðið staðreynd að ég var með vefjagigt á háu stigi auk slitgigtar og vott af liðagigt.

Dómur féll. Ég var öryrki, óvinnufær verkjasjúklingur og þar með óæskilegur þjóðfélagsþegn sem vinnandi fólk í landinu þurfti að ala önn fyrir.

Takk kæra veröld. Ofan á þunglyndið sem ég hafði dílað við alla ævina var þetta ekki til að bæta líðanina og tveggja ára þrautaganga milli Pontíusar og Heródesar, Tryggingastofnunar, óteljandi lækna og sérfræðinga til að eyða restinni af ævinni á ölmusu frá ríkinu var ekki til að bæta andlegu líðanina sem var í molum fyrir.

Árið 2007 vann ég um tíma hjá Loftorku í Borgarnesi sem steypubílstjóri og veit ekki annað en ég hafi staðið mig vel þar, alla vega hef ég aldrei heyrt neinn tala um annað eða borist annað til eyrna. Það er því þakkarvert að sá sem réði mig í vinnu, þvert ofan í allar ráðleggingar, hafði sjálfur orðið fyrir miklum fordómum í æsku þar sem aldrei var trúað á að hann yrði að manni og hann gaf mér tækifæri til að sanna mig og fyrir það verður aldrei nógsamlega þakkað. Þú veist hver þú ert og það vita það fleiri, en þetta verður að opinberast hér og nú því þú hefur stórt hjarta og skýran huga og sérð í gegnum illar tungur.

Seinna um haustið fékk ég færi á að víkka veröldina og flytja út og ég með alla mína ævintýraþrá stóðst það ekki, pakkaði helstu og persónulegustu eigum mínum í bílinn og tók Norrænu á vit ævintýranna. Ævintýra sem entust í fjögur ár þegar heilsan gaf sig algerlega öðru sinni, bæði sú líkamlega og andlega og ég fluttist aftur til Íslands og hóf búskap með ungri konu sem ég hafði spjallað við af og til í rúmt ár og hún sá hvernig mér leið og hvatti mig til að koma heim og reyna að koma skikki á heilsuna en einnig til að hjálpa henni út úr þeim vítahring sem hún var föst í hér á landi volæðis og eymdar.

Það varð úr og þann 21. des. 2011 kom búslóðin mín frá Danmörku og við settumst að á Selfossi þar sem við búum í dag.

Frá því ég flutti heim hefur hvert áfallið dunið yfir okkar litlu fjölskyldu.
Tengdamóðir mín lést eftir skammvin veikindi úr krabbameini sem hafði ekki verið hægt að komast fyrir og nokkrum mánuðum síðar fékk ég þær fréttir að tæplega tvítugur sonur minn hefði hengt sig inni á geðdeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri þar sem hann hafði verið vistaður þar til hann fengi inni á Vogi, nokkrum dögum síðar.

Síðan hefur þetta verið ótrúlegt ferðalag áfalla því faðir minn lést eftir langvarandi veikindi árið eftir, fósturbróðir hans þremur mánuðum síðar og síðan sumarið eftir hálfbróðir þeirra. Ekki tók svo betra við þegar við vorum að horfa inn í nýtt ár. Mágkona mín, liðlega þrítug, fannst látin á heimili sínu á nýársdag síðastliðinn þar sem hún hafði fallið fyrir eigin hendi. Ótaldir eru svo allir hjólafélagarnir sem hafa fallið á þessum tíma en í heildina eru þetta um 11 manns á rétt innan við þremur árum.

Ég hef stundum spurt mig; hvað verður næst?

Ég ákvað svo í fyrradag, (þriðjudaginn 10. mars) að gera heiðarlega tilraun í að koma heilsunni í betra stand enda er ég búinn að taka hverja umgangspestina eftir aðra síðan eftir áramót, vera á sterkum verkjalyfjum frá því seint í ágúst á síðasta ári og þar af leiðandi meira og minna hálfdópaður alla daga, þreklaus, aumur og sofandi bróðurpartinn úr sólarhringnum. Ég hætti í fyrradag að taka verkjalyfin og finn hvernig ég er aðeins að koma til baka úr rússíbana fráhvarfanna sem eru ekki auðveld og verkirnir eru alveg til staðar en ekki samt þannig að ég þoli ekki við.

Hitna og kólna á víxl. Skelf úr kulda eina stundina en kófsvitna þá næstu en er sæmilegur inn á milli.
Ég er líka að minnka tölvusetuna og þótt ég sé ekki farinn að fara út eftir rúmlega þriggja vikna inniveru er ég þó að reyna að labba um íbúðarkytruna til að ná upp einhverju örlitlu af öllu því þreki sem ég er búinn að missa niður á þessum tíma.

Næsta stig (vonandi í dag) er að koma sér út úr húsi og þótt það verði ekki nema út í hesthús til að heilsa aðeins upp á blessaðar skepnurnar til að byrja með, þá er það sigur út af fyrir sig fyrir mig. Allt ofan á það er bónus.

Ég er búinn að vera rosalega þunglyndur undanfarið og ég hef brotnað niður nokkrum sinnum á undanförnum vikum af nánast engu tilefni að því er sýnist en staðreyndin er sú að ég hef bara fengið of marga skelli á of stuttum tíma til að ráða andlega við álagið og í raun furðulegt að ég skuli ekki vera búinn að enda inni á geðdeild eða hreinlega kála mér. Það eina sem hefur stoppað mig af að grípa til svo róttækra aðgerða er konan mín því hún þarf á mér að halda í nokkur ár í viðbót, eða þangað til hún er fær um að standa á eigin fótum í þessari geðbiluðu veröld sem við lifum í.

Við höfum oft á síðustu mánuðum rætt hvað við getum gert til að komast af því hér á landi er allt að hækka nema laun og bætur almennings meðan topparnir í þjóðfélaginu hrifsa alltaf stærri og stærri skerf af kökunni fyrir sig sjálfa en smælingjarnir sitja eftir langt undir þeim mörkum sem fátækt er almennt miðuð við. Almenningi er hótað og ógnað með hræðsluáróðri þess efnis að ef laun hans hækki upp undir fátæktarmörk, þá fari allt af stað í óðaverðbólgu og verðhækkanir, en á sama tíma og Samtök atvinnulífsins eru að þusa þetta sjáum við þá hækka sín eigin laun um hundruð þúsunda á mánuði.

Sú hræsni, lygar og sú siðblinda og spilling sem er orðin algerlega opinber í landinu með aðstoð æðstu stjórnenda þessa lands eru komin að þolmörkum almennings og það er í raun bara spurning hvernær eitthvað gefur eftir og einhver af þessum spillingarkónum á toppnum verður sleginn af. Drepinn með köldu blóði.
Því það á eftir að gerast ef þeir fara ekki að vitkast og vinna að heill almennings í landinu í staðinn fyrir að ljúga, stela, svíkja og pretta landsmenn til að geta sölsað sem mest ríkidæmi undir sig sjálfa.

Mjög margir öryrkjar hafa flúið land síðustu tvö ár og ekkert lát er á því hér bíður þeirra ekkert annað en enda á götunni og eiga varla fyrir nauðsynjum eða lyfjum út mánuðinn miðað við það verðlag sem orðið er í landinu. Á hinum Norðurlöndunum getur fólk þó leigt húsnæði og átt fyrir mat og lyfjum og farið til læknis þar sem í flestum löndum er læknisþjónustan ókeypis og lyfin lægri heldur en hér á fróni.
Síðan er það sú staðreynd, þótt svo stjórnmálamenn segi annað, að matarverð í flestum öðrum löndum Evrópu er allt að því helmingi lægra en hér á landi, aðeins Noregur kemst nálægt Íslandi í verði á matvælum, en þar eru laun líka þrisvar til fjórum sinnum hærri heldur en hér á landi.

Fjölmiðlar hér eru ótrúlega lélegir og fréttamennskan sem hér er stunduð er í besta falli hlægileg oft á tíðum. Þegar ég horfi á fréttir Stöðvar 2 og RÚV verður mér oftar en ekki flökurt af viðbjóði að sjá þessar fréttamannalufsur verða að gjalti þegar ráðamenn eða peningamenn, útgerðarmenn eða stjórnendur æðstu stofnana hvessa á þau augunum og neita að svara. Þá minna þessir ræflar mig á lúbarða hunda sem skreiðast í burt með eymdarlegu afsökunarýlfri sem fær mann til að fyllast viðbjóði á undirlægjuhættinum.

Ég veit að ég er harðorður en staðreyndin er sú að þessi staða sem komin er upp í þessu þjóðfélagi er fólkinu, kjósendum sjálfum, að kenna. Aumingjaskapur, þrælslund og bugtun fyrir valdinu er það eina sem íslenski þrællinn hefur lært á ellefu hundrað ára búsetu á þessu skeri norður í rassgati þar sem nútímasamfélagið er reist á gamalli kúgun lénsherranna og síðar bændanna sem áttu allt og réðu öllu. Hverjir lifðu og hverjir dóu.

Það hefur ekkert breyst.

Í dag eru það stórútgerðirnar sem í raun eiga allt og stjórna öllu.
Þú sérð þetta ef þú vilt sjá það en sá sem enn er fastur í genum þrælsins sem aldrei getur orðið annað en þræll auðvaldsins, ver það með kjafti, klóm og lygum og því miður eru margir svoleiðis hér á landi, þrælar auðvalds og kúgunar sem halda að þeim verði umbunað fyrir þótt staðreyndin sé sú að falli kúgararnir, þá falla moldvörpurnar fyrst.

Eins og ég kom fyrr inn á er venjulegu fólki ekki lengur vært í þessu landi því það er sama hvað er gert, hér breytist aldrei neitt. Kúgararnir halda áfram sínu striki og aumingjarnir koma til með að lúffa þrátt fyrir að vera háværir eins og er.

Ég og mín kona höfum rætt að flytja burt, því við komumst ekki af hérna og hún hefur ekki tök á að komast neitt áfram í því námi sem hún hefur stefnt að með því að hanga hérna enda sú elíta sem umlykur hestamennskuna á Íslandi alveg jafn spillt og ógeðsleg eins og stjórnmálin. Klíkuskapur á klíkuskap ofan, svindl og meðvirkni eru einkennandi fyrir samfélag sem er bæði úrkynja og spillt í gegn og þannig er Ísland í hnotskurn.

Ég er búinn að vera mjög veikur það sem af er þessu ári og satt best að segja hef ég undanfarið brotnað niður í þunglyndisköstunum og grátið af þreytu og vonleysi því allir dagar fara í það eitt að reyna einhvern veginn að ná endum saman.

Sem betur fer er móðir mín mjög skilningsrík kona, upp að vissu marki, og hefur hjálpað okkur mikið þessi þrjú ár en það er ekki endalaust hægt að ganga á góðmennsku annarra og nú er bara komið nóg af svona löguðu. Almenningur þarf að taka af skarið og berjast núna fyrir bættum kjörum hvað sem tautar og raular því ef það gerir það ekki núna, þá gerir hann það aldrei.

Verði ekki verkfall eftir páska þannig að allt atvinnulíf í landinu stöðvist og fólk standi saman í því að knýja á um mannsæmandi laun og að topparnir sem hirða hundruð milljarða árlega og stinga í eigin vasa meðan alþýðan sveltur, þá er ég farinn héðan af landinu. Farinn fyrir fullt og allt og einu skrifin sem framvegis koma frá mér verða til þess að rakka niður land og þjóð fyrir aumingjaskapinn.

Ég vil ekki búa í þannig þjóðfélagi sem getur ekki og vill ekki standa saman til bættra kjara, því það er ekki hægt að hjálpa drukknandi manni sem vill ekki láta bjarga sér.

Ég vil búa þar sem ég kemst sæmilega af á þeirri ölmusu sem ríkið skammtar og þar sem ég svelt ekki meirihlutann úr mánuðinum. Það geri ég ekki hér á landi.

Skoðið endilega blogg Eldhússystra hér.

Grein upphaflega úr Sleggjunni iðnaðarblaði 20. janúar 2015. Sleggjan er gefið út af Fótsporum ehf. sími: 578-1190. Smellið á myndina til að lesa blaðið í heild.

Uppljóstrarar en ekki yfirmenn eða endurskoðendur eru áhrifaríkasta leiðin til að stöðva fjársvik innan fyrirtækja og stofnana. Þetta kemur fram í lokaritgerð Ævars Ólafssonar viðskiptafræðings um fjársvik og fjárdrátt.

Yfirmennirnir líklegir

Árið 2011 gerði KPMG viðamikla rannsókn í tæplega sjötíu löndum á fyrirtækjum sem lent höfðu í fjársvikum. Á grundvelli þeirra upplýsinga voru svo einkenni fjársvikara metin. Ævar vitnar í þessa rannsókn í verkefni sínu. Fjársvikamenn eru reknir áfram af eigin ávinningi en óánægja í starfi, persónulegir fjárhagserfiðleikar, lélegt vinnuumhverfi og tækifæri til fjársvika eru áhættuþættir sem ber að forðast. „Það sem kemur á óvart við þessar niðurstöður er það að þeir starfsmenn sem oftast brutu gegn fyrirtæki sínu voru í yfirmannastöðum og höfðu starfað hjá fyrirtækinu í mörg ár án neinna saknæmra athafna. Eftir að fyrsta brot var framið var hins vegar algengt að starfsmenn nýttu sér tækifæri til að fremja oftar brot,“ segir Ævar í verkefninu. KPMG lýsir einkennum þeirra sem stunda fjárdrátt sem karlmönnum í yfirmannastöðu, starfandi á fjármálasviði eða sviði nátengdu því. Hann hefur starfað hjá fyrirtækinu í tíu ár og iðulega svindlar hann á fyrirtækinu í samráði við annan aðila. Vert er að taka fram að hér er ekki um algildan mælikvarða að ræða.

Yfirmenn með langan starfsaldur

„Talið er að ástæða þess að yfirmenn sem starfað höfðu lengi hjá sama fyrirtæki voru líklegri til að fremja fjársvik en aðrir sé sú að eftirlit er minna með þeim en öðrum starfsmönnum og eru tækifæri eða möguleikar á svikum því fleiri,“ segir í skýrslu KPMG. Ævar segir í verkefninu, og vitnar þar til KPMG, að hvati hins hefðbundna fjársvikara sé í flestum tilvikum einföld og skýr græðgi. Þó bendir hann á að þrýstingur frá yfirboðurum sé einnig ríkur hvati. „Yfirmenn voru undir þrýstingi frá stjórnendum um að standast sérstakar kröfur sem varð til þess að yfirmenn freistuðust til að ofmeta eignir og ná þannig þessum kröfum. Ef fyrirtækinu gekk vel á markaði fengu yfirmenn þess launauppbót eða jafnvel launahækkun. Því geta tækifæri og vinnuálag aukið líkur á fjársvikum.“

Ævar Ólafsson viðskiptafræðingur skrifaði lokaritgerð sína um fjársvik og fjárdrátt.

Frí sem forvörn

Athygli vekur að hegðun sem tilhneiging er til að tengja við dugnað og mikla vinnu getur gefið vísbendingu um fjárdrátt. Í bókinni Forensic Accounting eftir John Taylor er dæmigerð hegðun fjársvikara gerð að umfjöllunarefni. Bókin tiltekur að fjársvikarar neiti gjarnan að taka frí og það jafnvel þrátt fyrir mikinn þrýsting. Oft sé skýringin sú að sá hinn sami getur ekki hætt á að vera frá vinnu lengur en nokkra daga án þess að upp komist um brotið. „Þess vegna getur það verið skynsamleg leið til forvarna að skylda þá sem starfa á fjármálasviði fyrirtækis að taka sér reglulega frí.“

Landsímamálið

Ævar nefnir fjársvikamál hjá Landsímanum sem dæmi um þennan veikleika en aðalgjaldkeri fyrirtækisins gat ekki hætt á að vera frá vinnu um mánaðamót svo ekki kæmist upp um málið. Landsímamálið var gríðarlega flókið fjárdráttarmál og stórt á íslenskan kvarða. Árið 2003 vildi skattstjórinn í Reykjavík skoða nánar viðskipti milli Landsímans og einkahlutafélagsins Alvöru líf fyrir bókhaldsárin 1999–2000. Upplýsingar frá bókhaldi Landsímans sýndu að engin viðskipti höfðu átt sér stað við Alvöru líf en greiðsluyfirlit frá skattstjóranum sýndi hins vegar viðskipti upp á rúmlega 130 milljónir króna. Í kjölfarið hóf innra eftirlit Landsímans rannsókn vegna misræmis í bókhaldsupplýsingum. Í ljós kom að aðalgjaldkerinn hafði gerst sekur um saknæmt athæfi. „Aðalgjaldkerinn hafði meðal annars veitt leyfislaust lán upp á 100 milljónir króna til fyrirtækjanna Íslenska sjónvarpsfélagið og Alvöru líf, en fjármálastjóri Alvöru lífs var bróðir aðalgjaldkerans. Lánið var útbúið án löglegra skjala og því var engin ábyrgð né veðsetning til staðar. Næst lánaði aðalgjaldkerinn náskyldum frænda sínum 32 milljónir króna og aftur voru engin formleg skjöl útbúin vegna greiðslu eða ábyrgðar og fór það lán í allskonar fyrirtækjarekstur en einnig í persónulegan rekstur frændans. Það kom einnig í ljós að aðalgjaldkerinn hafði stundað mikinn fjárdrátt í eiginhagsmunaskyni og látið Landsímann greiða fyrir sig hlutabréfakaup, bifreiðargjöld og einnig kreditkortareikning sem nam um 18 milljónum króna,“ segir í verkefni Ævars.

Hefði mátt skikka í frí

„Hjá Landsímanum þurfti sá sem dró að sér fé alltaf að vera í vinnunni um mánaðamót. Hann varð að vera í vinnu til þess að gera bókhaldsbrellur svo ekki kæmist upp um hann. Þess vegna kem ég inn á það í ritgerðinni að skylda ætti fólk á fjármálasviðum til þess að fara í frí. Það getur nefnilega hjálpað við að draga úr hættunni á svona fjársvikum. Í þessu tilviki þá gat maðurinn ekki farið neitt yfir mánaðamót vegna þess að þá fattaðist þetta strax.“ Ævar bendir þó á að Landsímamálið sé sérstakt vegna þess hve flókið málið allt er og víðfemt. Þannig segir í verkefni hans að rannsókn málsins hafi raunar neyðst til að reiða sig á aðalgjaldkerann sjálfan. „Hann misnotaði auðvitað kerfi sem hann hafði sjálfur aðstoðað við að hanna.“

Flókin framtíð

Ævar segir mikilvægt að fyrirtæki og stofnanir skoði hættuna sem fylgir auknum rafrænum viðskiptum og bókhaldskerfum. Hann telur raunar að þar liggi hættan í framtíðinni. Af því leiðir að flókin fjársvikamál líkt og Landsímamálið geti orðið mun algengari en í dag. „Í þessu máli þá níðist hann svolítið á rafræna kerfinu. Þessi fjársvikamál munu í framtíðinni tengjast rafrænu öryggi. Líklega munu fleiri slík mál koma upp í náinni framtíð.“ Ævar bendir líka á að fólk sem gjarnt er á að kenna öðrum um eigin mistök geti verið líklegt til fjársvika. „Ég kem aðeins inn á þetta andlega ástand þeirra sem stela. Ég geri ekki mikið úr því.“

Stelandi yfirmenn

Rannsókn KPMG leiðir í ljós að yfirmenn með langan starfsaldur eru líklegastir til að draga að sér fé. – Hvers vegna telur þú að þetta sé? „Ástæðan fyrir því að algengt er að yfirmenn steli er að þeim er treyst og um leið er minna eftirlit með þeim,“ segir Ævar. – Telurðu að starfsaldurinn eigi sér sömu rætur? Já, einmitt vegna þess að því hærra sem aðilinn kemst og því lengur sem hann vinnur fyrir fyrirtækið, því betur er honum treyst fyrir hlutunum.“

Minnkuðu eftirlit

Fjársvikamál Nathan Olsen segir Ævar raunar vera gott dæmi um hvernig traust getur minnkað eftirlit. Vert er að taka fram að sú sem þar gerðist brotleg fellur ekki undir sum þeirra einkenna fjásvikamanns sem KPMG nefnir í skýrslu sinni. Hún hafði ekki unnið hjá fyrirtækinu í tíu ár og var ekki karlmaður. Alls tapaði Nathan & Olsen í kringum 32 milljónum vegna málsins en einungis var hægt að fá sjö milljónir til baka. Ævar gerir að umfjöllunarefni sínu hvernig fyrirtækið hafi allt til ársins 1992 haft skýra verkaskiptingu á fjármálasviði sem hugsanlega hefði getað komið í veg fyrir málið. „Samkvæmt skipulagsriti Nathan & Olsen fyrir árið 1992 voru þrír starfsmenn á fjármálasviði en það voru gjaldkeri, bókari og þriðji aðili sem sá um afstemmingar. Eftir verklagsbreytingar sá gjaldkerinn um öll þessi verkefni og þá var einungis einn aðili á fjármálasviði sem sá um að greiða, bóka og afstemma,“ segir hann í verkefninu. „Þarna er alveg grundvallaratriði að aðskilja hefði átt gjaldkerastörfin við bókhaldsstörfin. Þar var sami aðili sem sá um að bóka, afstemma og greiða. Það skapar óþarfa hættu. Hjá Nathan & Olsen er þetta sérstaklega mikilvægt vegna þess að þar höfðu þau haft þessa skiptingu áður. Þar hafði verið sér gjaldkeri, sér bókari og annar aðili sem afstemmir. Það er bara nánast fullkomið – virkilega flott. Þetta breyttist svo í að einn aðili var að gera þetta og þá skapast einmitt þessi hætta sem er að aðeins aðili gat bókað reikninga sem hún greiddi svo sjálf og að lokum afstemmdi hún reikninga. Þannig að hún gat frekar auðveldlega falið þetta.“ Þá bendir hann á að traust hafi ef til vill verið of blint í þessu tilviki. Það komi enda fram í dómskjölum að þrátt fyrir að gjaldkerinn hafi afstemmt seint og illa hafi yfirmaður hennar og samstarfsaðilar einfaldlega treyst konunni.

Forvarnir fjúka fyrst

Rannsóknir sýna að forvarnir og eftirlit gegn fjárdrætti er gjarnan skorið niður þegar þrengir að. Ævar hvetur fyrirtæki til að hafa í huga að eftirlit og þá sérstaklega forvarnir geta borgað sig margfalt. „Kostnaður fyrirtækis vegna fjársvika er gríðarlegur. Kostnaðurinn er ekki einungis af fjárhagslegum toga heldur skaða fjársvik trúverðugleika fyrirtækisins í augum almennings,“ skrifar Ævar og bætir við að rannsóknin á vegum KPMG, sem fjallað var um hér að ofan, sýndi einnig fram á að meðaltap hjá erlendum fyrirtækjum vegna fjársvika er rúmlega 100 milljónir króna og að meðaltími fjársvika án uppljóstrunar var allt að fjögur ár.

Eir enn óleyst

Fjallað er um eitt bókhaldsmál Hjúkrunarheimilisins Eirar í verkefninu. Málinu er reyndar ekki lokið og enn hefur ekki fallið dómur þar. Ævar bendir hins vegar á að verulega hafi skort á verkaskiptingu og eftirlit í rekstri félagsins. „Meðal annars var sami aðili formaður fulltrúaráðs og formaður stjórnar, en sem formanni fulltrúaráðs bar honum að fylgjast með rekstri og setja reglur ef það var nauðsynlegt en sem formanni stjórnar bar honum að stýra fjármálum, framkvæmdum og daglegri starfsemi. Þannig sinnti sami aðili bæði eftirliti með rekstri og bar ábyrgð á rekstrinum.“ Þá sinnti sami aðili störfum framkvæmdastjóra og var formaður stjórnar. Almenna reglan er sú að stjórnin sér um að ráða framkvæmdastjóra og sjá um eftirlit með honum á meðan framkvæmdastjórinn sinnir daglegum rekstri fyrirtækisins. Ævar rekur ótrúlega bókhaldsfimleika félagsins og vitnar þar í úttekt Deloitte á rekstri Eirar.

Uppljóstarar borga sig

Vernd uppljóstrara og skýrar boðleiðir fyrir starfsmenn um hvernig tilkynna skal óviðeigandi atferli eru skilvirkustu leiðirnar til að koma upp um fjársvik. „Öruggar boðleiðir hvetja til þess að uppljóstrarar komi fram og að sá sem veitir upplýsingarnar finni til öryggis. Rannsóknir hafa sýnt fram á að meira en helmingur starfsmanna sem vita um óviðeigandi atferli tilkynnir það ekki.“ Þá er bent á þá hættu sem meðvirkni á vinnustað skapi enda sé hræðslan við að hrapa í áliti meðal samstarfsmanna sinna, verða rekinn og jafnvel kærður það sem oftast stöðvar fólk í að tilkynna um óviðeigandi atferli. Hollusta og tryggð við samstarfsmenn og fyrirtæki skapa líka hvata til að grípa ekki til aðgerða. „Þessi hollusta gerir það að verkum að starfsmaður réttlætir aðgerðarleysi sitt með því að svíkja ekki vini sína. Til að berjast gegn þessu hugarfari þurfa stjórnendur að auka skilning starfsmanna á afleiðingum fjársvika fyrir fyrirtækið og að það sé öllum í hag að slík mál komi fram í dagsljósið,“ hefur Ævar eftir bók Taylor.

Guðrún Hannele skrifar:

Guðrún Hannele.

Húfuveður

Veturinn hefur verið stormasamur og enn þá full þörf fyrir húfur. Þessi getur bæði verið stelpu og stráka eða kvenna og karla. Uppskriftina finnið þið hér: ROWAN-kadlahufa

Húfan er frekar fljótprjónuð og kemur úr smiðju Rowan og svo koma handstúkur í stíl. Uppskrift að handstúkunum er hér:Rowan-Handstukur

Hægt er að prjóna hvoru tveggja úr einni 100 g hnotu. Við erum alveg fallnar fyrir þessu nýlega garni frá Rowan sem kemur í yfir 50 litum og fyllir vel upp í lykkjuna.

Það er þægilegra og fljótlegra að nota 40 cm hringprjón fyrir húfuna og skipta svo yfir í sokkaprjóna. En auðvitað má nota eingöngu sokkaprjóna. Svo eru margir farnir að tileinka sér töfralykkjuaðferðina, en þá þarf að vera með langan hringprjón með lipurri snúru. Snúran er nefnilega toguð út á milli lykkja til að gera manni kleift að prjóna hringinn.

Ef þið viljið kynna ykkur þessa aðferð þá er hún t.d. hér:

Ég nota hins vegar oftast tvo hringprjóna í stað eins langs eða stutts hringprjóns. Lengd snúrunnar skiptir ekki máli og þeir þurfa ekki að vera jafn langir. Mér finnst samt þægilegast að nota tvo 50 cm hringprjóna til að prjóna sokka eða vettlinga.

Mín reynsla er að prjónið verður þéttara og maður losnar við möguleg skil sem verða stundum sýnileg þegar sokkaprjónar eru notaðir. Ég komst upp á lag með þetta í einu ferðalaginu þegar ég gleymdi að taka með mér sokkaprjóna og þurfti einmitt að ljúka við húfu.

Aðferðin er einföld, lykkjunum er skipt í tvennt, sitthvor helmingur á sitthvorn prjóninn. Byrjað að prjóna þar sem garnið er (auðvitað) og notaður hinn endinn á sama prjóni. Þegar þær lykkjur eru prjónaðar bíða lykkjurnar á hinum prjóninum á snúrunni. Ýtið nýprjónuðu lykkjunum yfir á snúruna og lykkjunum á næsta prjóni fremst á prjónaoddinn sem er nær. Þetta er ótrúlega einfalt þegar maður er búinn að prófa og sjá hvernig þetta virkar. Lykilatriðið er að sömu lykkjur eru alltaf prjónaðar með sama prjóninum og á meðan þurfa hinar að bíða á snúru hins prjónsins.
Ég skora á ykkur að prófa!

Gleðilegar prjónastundir,

Guðrún Hannele

Lýðræðið er komið með flensu

Gott fólk.

Þeir sem vilja fyrir alla muni koma í veg fyrir að Íslendingar kynnu að ganga í Evrópusambandið, kannski hafa þeir bara rétt fyrir sér.

Kannski er þetta Evrópusamband ekkert fyrir okkur. Kannski er miklu betra fyrir okkur að halda hér úti minnstu sjálfstæðu mynt í öllum heiminum, smámynt sem leikur á reiðiskjálfi í hvert sinn sem hvessir í hinu alþjóðlega fjármálakerfi, eða þá að hún hrynur þegar einhver áföll verða hér innanlands.

Já, kannski er miklu betra fyrir okkur að hafa slíka smámynt í vasanum en almennilegan pening.

Og kannski er það alveg rétt hjá þeim, sem vilja ekki að við göngum í Evrópusambandið, að það sé miklu, miklu heppilegra fyrir okkur að fá bara senda þykka lagabúnka sunnan úr Brussel og við stimplum þá í fánalitunum, frekar en að við sætum sjálf við borðið suðrí Evrópu og tækjum þátt í að móta þessi lög. Kannski er það rétt hjá þeim að það sé miklu meira sjálfstæði og miklu meira fullveldi í því fólgið að taka orðalaust við lagabúnkunum, frekar en að reyna að hafa áhrif á hvað í þeim stendur.

Við getum þá náttúrlega í versta falli reynt að fá þýðendurna til að milda aðeins orðalagið.

Og kannski er það ennfremur rétt hjá þeim, sem berjast af öllu afli gegn inngöngu í Evrópusambandið, að það sé betra fyrir okkur að gleyma alveg lægra matarverði og lægri vöxtum, og sambærilegum launum við það sem gerist í nágrannalöndunum og ég tala nú ekki um meiri stöðugleika í okkar viðsjála efnahagslífi, en allt þetta myndi líklega fylgja aðild að ESB, en já, kannski er það alveg rétt að ekkert af þessu henti okkur.

Og því ættum við að vera bara áfram hér úti í hafinu og tutla hrosshárið okkar.

Og einkum og sér í lagi: Kannski er það alveg rétt að þótt lokasamningum við Evrópusambandið kynni að fylgja miklu betri niðurstaða í sjávarútvegs- og landbúnaðarmálum heldur en menn eru hér einlægt að hræða okkur með, og þótt aðild að ESB kynni að hafa í för með sér að litlu ljótu valdaklíkurnar okkar misstu soldinn spón úr sínum aski – jú, kannski er það samt alveg rétt, sem þeir segja, að þetta henti okkur bara ekki neitt!

Já – ég meina það, kannski er það alveg rétt. En – og þetta er stórt „en“ – ég vil bara fá að komast að því sjálfur.

Ég vil fá að sjá þann samning sem gerður yrði við Evrópusambandið, ég vil fá að skoða sjálfur öll hin fínni blæbrigði hans, ég vil fá að meta sjálfur hvort undanþágur eða sérlausnir í sjávarútvegs- og landbúnaðarmálum séu nægjanlegar til að ég geti fallist á þær, ég vil fá að ákveða það sjálfur.

Ég vil ekki að Gunnar Bragi Sveinsson ákveði það fyrir mig.

Og ég vil fá einkum og sér í lagi að krakkarnir mínir fái að taka sína eigin ákvörðun um þetta, enda varðar þetta þeirra framtíð, en að það verði ekki gamlir kallar á kontórum sem ráði framtíð þeirra – gamlir kallar á ýmsum aldri og sjálfsagt í einhverjum tilfellum af báðum kynjum.

Ég á strák sem er alveg að verða 16 ára og hann verður kominn með kosningarétt um þær mundir sem viðræðum við Evrópusambandið gæti lokið, og þá vil ég að hann fái að ráða sjálfur hvaða leið hann vill fara í lífinu, hvaða leið hann sér besta fyrir sitt land, fyrir sjálfan sig, vini sína og fjölskyldu og framtíðina.

Ég vil að unga fólkið fái að ráða því sjálft.

Ég vil ekki að Sigmundur Davíð Gunnlaugsson verði þá búinn að skella öllum dyrum útí heim í lás.

Kannski mun drengurinn ekki vilja ganga í Evrópusambandið, hvað veit ég, en ég vil bara að hann fái að ráða því sjálfur, ekki ónefndir menn á kontórum, sem eru að passa upp á sína klíku, sína hagsmuni, sitt litla efnahagssvæði.

Það er eflaust til fullt af fólki sem í einlægni trúir því að það sé Íslandi fyrir bestu að standa utan Evrópusambandsins – en ég vona og ég heiti á það fólk að fallast á að það sé réttlátt, sjálfsagt og eðlilegt að við fáum öll að taka um þetta sameiginlega upplýsta ákvörðun, byggða á raunverulegum samningi, ekki flugufregnum, ekki hræðsluáróðri, ekki hurðaskellum.

Við skulum fá að ráða okkur sjálf, hversu langt og á hvaða forsendum við viljum stíga útí heim, við skulum ekki láta það ráðast á kontórum og í bakherbergjum eða útí móa einhvers staðar.

Mér finnst í rauninni slík svívirða að ákveðið fólk í þessu samfélagi sé að róa því öllum árum að koma í veg fyrir að við getum sjálf tekið svo mikilsverða ákvörðun um framtíð okkar, að ég trúi því varla að það sé að gerast í raun og veru.

En svo virðist þó vera, og þá verðum við sjálf að koma í veg fyrir að hurðum sé skellt í lás, því þetta eru okkar hurðir á okkar húsi, og við eigum að ráða því hverjir ganga þar um.

En – svo snýst þetta mál núna auðvitað alls ekki um Evrópusambandið. Það er í rauninni alls ekki útaf Evrópusambandinu sem við erum komin hér saman núna, 15. mars 2015. Nei, við erum komin hér saman til að mótmæla því að framið sé eitthvert fáránlegasta, subbulegasta og ruddalegasta tilræði við lýðræði í þessu landi sem við höfum orðið vitni að.

Og þá gildir einu hvernig ber í rauninni að túlka hið furðulega bréf Gunnars Braga Sveinssonar, bréf sem ábyggilega verður skráð á spjöld sögunnar sem einhver undarlegasta ritsmíð Íslendings. Það gildir samt einu hvernig er hægt eða mögulegt að túlka það, því við vitum öll hver var tilgangurinn með þessu bréfi – að taka fram fyrir hendurnar á Alþingi, og þjóðinni, af því þeir – þeir sem vilja ráða, þeir sem húka á kontórunum – þeir treysta sér ekki í þær umræður sem myndu fylgja sambærilegri tillögu á Alþingi, aftur, eins og í fyrra, og þeir þora ekki í umræður sem myndu eiga sér stað í þingsölum og þaðan af síður útí samfélaginu.

Þeir treysta sér ekki í þá mótmælafundi sem verða haldnir gegn því að öllum dyrum verði endanlega skellt í lás og á svona ólýðræðislegan hátt.

Þeir leggja ekki í að upplýsa hve lýðræðisvitund þeirra er veik en tilhneigingin til valdníðslu og valdhroka sterk í brjósti þeirra.

Þess vegna átti að afgreiða þetta mikla hagsmunamál þjóðarinnar allrar, okkar og barnanna okkar, þess vegna átti að afgreiða það með einu bréfi sem var afhent útí Evrópu og svo stökk Gunnar Bragi uppí flugvél og enginn þar úti skildi neitt í neinu.

En við hér, við skiljum þetta. Við erum farin að þekkja þessa kauða. Við skiljum að það er verið að vega að lýðræðinu, það er ekki bara verið að skella í lás, heldur er verið að negla slagbrand fyrir dyrnar, næsta skref verður að setja hlera fyrir gluggana, svo við verðum öll innilokuð, eins og inná þeim sama kontór, þar sem þeir ráða ríkjum, klíkubræðurnir sem vilja ráða framtíð okkar og barnanna okkar.

Þetta snýst ekki lengur um Evrópusambandið, þetta snýst um að við látum ekki stjórna okkur með tilskipunum, með óskiljanlegum bréfum í kansellístíl, og svo mætir Bjarni Benediktsson bara í Kastljósið og segir í reynd að lýðræðislegur framgangsmáti skipti engu máli, af því það viti allir hvað ríkisstjórnin vilji.

Og þá sé réttast að gera bara það sem ríkisstjórnin vill.

Jahérna. Þvílíkar röksemdir, það held ég að alnafni Bjarna og frændi, forsætisráðherrann og lagaprófessorinn sálugi, hefði blygðast sín fyrir þau stjórnskipunarfræði sem nú þykja bersýnilega fullgóð í Sjálfstæðisflokknum!

Og þegar fólk lýsir áhyggjum yfir því að svona eigi ekki að fara að hlutunum, hvað er þá framlag forsætisráðhera? Hverjum bregst hann við áhyggjum þjóðar sinnar?

Jú, með hótfyndni og yfirlæti, eins og venjulega, það er alltaf leið Sigmundar Davíðs til að sigla framhjá gagnrýni.

Eigum við virkilega skilið að hafa slíkan forsætisráðherra?

Og svo eru dregnir fram stjórnarþingmenn og almennir ráðherrar, þar á meðal ýmsir sem maður hélt að væru grandvart fólk, og það er látið vitna um að þetta sé nú bara allt í góðu lagi, það þurfi ekkert að ræða þetta mál í utanríkismálanefnd eða á Alþingi yfirleitt, ríkisstjórnin vill hafa þetta svona, og hún ræður, ha?

Skítt með hefðir, lög, stjórnarskrá, ekki einu sinni nefna hana, en skítt með þjóðina líka, ríkisstjórnin vill þetta, þeir á kontórunum vilja þetta, þá verður það svo!

Og þetta segja þeir grandvöru án þess að blikna eða blána, þeir fyrrverandi grandvöru réttara sagt, þótt við vitum öll að þeir myndu reka upp ramakvein af hneykslun, ef það svo mikið sem hvarflaði að pólitískum andstæðingum þeirra að haga sér svona.

En þetta er ríkisstjórnin þeirra, og hún ræður, segja þeir, lýðræðisvitund þessa fólks er ekki sterkari en þetta, vistin við kjötkatlana er svo ljúf, og þingveislurnar svo skemmtilegar, þeir láta sig hafa það að renna niður sannfæringu sinni með veigunum þar. Því þegar húsbændurnir á ríkisstjórnarkontórnum og öðrum kontórum skipa, þá hlýða óbreyttir þingmenn og ráðherrar – að minnsta kosti alveg ótrúlega og furðulega margir.

Og þeir láta sig einu gilda hin skýru loforð, sem svikin eru, alveg kristalskýr loforð, þau eru svikin af því skipanir berast af kontórunum.

Hvaða álit hefðu ýmsir fyrri leiðtogar þeirra flokka sem hér um ræðir haft á slíkum svikum, menn sem höfðu sómatilfinningu hvað sem öðru leið?

Hvaða álit hefðu þeir haft á svo blygðunarlausum og bláköldum svikum á skýrum loforðum?

Eysteinn Jónsson afabróðir minn, formaður Framsóknarflokksins á sínum tíma, einstakur og ærlegur drengskaparmaður, hvaða augum hefði hann litið núverandi formann Framsóknarflokksins eða utanríkisráðherra hans?

Og forystumenn Sjálfstæðisflokksins, þeir Ólafur Thors og Bjarni Benediktsson eldri, þeir voru menn sem gátu hvað sem allri pólitík leið alltaf náð sambandi við stjórnmálaandstæðinga og verkalýðshreyfingu, því allir vissu að þeir tveir voru heiðursmenn.

Hvernig hefðu Ólafur og Bjarni litið þau svik sem núverandi kjósendum flokksins er ætlað að kokgleypa? Ég tel mig reyndar vita svarið. Þeir hefðu auðvitað fyllst fyrirlitningu á þeim sem nú eiga að heita arftakar þeirra. En litlu dátarnir í stjórnarflokkunum hlýða samt, að því er virðist, langflestir, því skipanir af kontórunum eru svo lokkandi, ríkisstjórnin vill hafa þetta svona, og húsbændur hennar.

En gott fólk – við þurfum að átta okkur á að það skiptir ekki máli hvað ríkisstjórnin vill gera, það þarf reyndar einhver að segja ríkisstjórninni það, það skiptir máli hvað við viljum gera, og það vill svo til að ég veit alveg hvað við hér viljum gera – og við viljum burt með valdníðslu smákónganna, burt með hlerana fyrir gluggunum, rífum niður slagbrandana sem ríkisstjórnin ætlar að nota til að loka okkur inni og halda okkur í skefjum.

Hvaða skoðun sem við höfum á framtíðarskrefum þjóðarinnar, þá getum við ekki látið svona vinnubrögð líðast, því þá dimmir við dyrin, og lýðræðið í landinu er komið flensu, og lýðræðisflensa, hún getur endað með ósköpum, það er hin sára reynsla annarra þjóða, svo gætum okkar, hreinsum til, látum ekki vaða yfir okkur og læsa okkur inni, opnum allar dyr uppá gátt, því ríkisstjórn sem virðir ekki fulltrúasamkundu þjóðarinnar, Alþingi, hrifsar þar með til sín völd sem henni eru ekki ætluð.

Og við skulum ekki og megum ekki leyfa henni að taka sér þau völd, ég vil ekki að börnin mín alist upp í landi þar sem slíkt er talið eðlilegt af valdhöfum og einhverjum skuggaböldrum á kontórum og svo látið líðast af þjóðinni.

Það er þetta sem má ekki, það er aðalatriði málsins, það má alls ekki gerast, við þurfum að taka af þeim völd sem kunna ekki með þau að fara, því við þurfum að búa börnunum okkar sómasamlega framtíð í sómasamlegu, heiðarlegu og lýðræðislegu landi, við þurfum að ráða okkur sjálf, burt með freku kallana, þeir eru hættulegir …

Ræða Guðrúnar Pétursdóttur á Austurvelli 15. mars 2015:

Jæja góðir hálsar – þá erum við mætt enn eina ferðina – bráðum ár síðan ég stóð hér síðast – og satt að segja hefði ég hreinlega getað endutekið ræðuna síðan þá, rauði þráðurinn í henni var mikilvægi þess að standa við orð sín – hún er í fullu gildi – eiginlega bara enn brýnni í dag en þá.

En það eru fleiri fletir á erindi okkar hér í dag. Ekki aðeins að menn gera sig bera að því að svíkja loforð – margendurtekin loforð sem ekki verður vikist undan – heldur gerir ríkisstjórnin nú atlögu að þingræðinu í heigulshætti sínum og hræðslu við að leggja mál fyrir þingið. Það bætist bara á syndaregistrið – rófan lengist.

Mig langar að tala um þetta tvennt hér í dag.

Eins og síðasta vor minni ég á mikilvægi þess að kjósendur geti kosið vitandi vits – að frambjóðendur segi deili á sér. Auðvitað greinir menn á um málefni og leiðir, en lýðræðið byggir á því að menn segja satt og rétt frá því hvað þeir standa fyrir svo kjósendur geti gert upp á milli þeirra á þeim forsendum. Grundvöllur lýðræðisins er að menn segi rétt til sín – enginn á að þurfa að kaupa köttinn í sekknum – við eigum að vita hvern við erum að kjósa – við veljum menn af því að þeir eru skásti kosturinn.

En að þeir ljúgi til nafns, þykist aðrir en þeir eru, dýfi loppunni í hveiti áður en þeir stinga henni gegnum gáttina – það kemur ekki til mála. Traust er undirstaða allra heilbrigðra viðskipta – án trausts molnar undirstaðan undan okkur og skaðinn sem af því hlýst er meiri en nokkur getur séð fyrir. Þarna duga ekki skammtímalausnir – við erum að tala um fordæmi til langrar framtíðar.

Um framsókn er mér sama – en við formann sjálfstæðisflokksins segi ég:

Gættu að þér Bjarni, þú ert ungur maður og átt vonandi langt líf fyrir höndum. Farðu vel með trúverðugleika þinn. Hann er eitt það dýrmætasta sem maður á.

Það leikur enginn vafi á hvað stjórnarliðar sögðu fyrir kosningar um framhald viðræðna við Evrópusambandið – það var margítrekað. Ég játa að ég lagði eyrum ekki sérlega við því sem framsóknarmenn sögðu, en ég veit hverju frambjóðendur sjálfstæðisflokksins lofuðu – ekki bara einn frambjóðandi eða einhver frambjóðandi – heldur lofuðu bæði formaður og varaformaður Sjálfstæðisflokksins og oddvitar í helstu kjördæmum – núverandi ráðherrar – því ítrekað, án fyrirvara, að framhald aðildarviðræðna yrði borið undir þjóðaratkvæði á þessu kjörtímabili. Afdráttarlaus afstaða til eins mesta hagsmunamáls þjóðarinnar um þessar mundir. Þessi eindregna afstaða skipti þúsundir kjósenda meginmáli – hafði afgerandi áhrif á hvernig þeir kusu.

Og nú a bara að sópa þessu afdráttarlausa loforði út af borðinu og láta sem það sé ekki til. Reyna að forða sér undan því með útúrsnúningum og taktík, sem satt að segja lítur helst út fyrir að hafa verið keypt á magnafslætti hjá sama almannatengslaráðgjafa og Innanríkisráðuneytið verslaði við með frægum árangri. Við kaupum þetta ekki.

Og ef einhver ætlar að halda því fram að okkur misminni, þessu hafi aldrei verið lofað – þá eru hæg heimatökin að vísa beint í þingflokksformann Sjálfstæðisflokksins, konu sem skín eins og sóley á fjóshaug – réttsýn og hugrökk. Ragnheiður Ríkharðsdóttir, sem áréttar og ítrekar að menn eigi að standa við orð sín og að sjálfstæðisflokkurinn hafi marglofað þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald samningaviðræðnanna við ESB. Ég bið ykkur að klappa fyrir þeirri flottu konu! Heill sé Ragnheiði Ríkharðsdóttur!

—

Hitt málið sem ég vil ræða er meðferð ríkistjórnarinnar á orðspori Íslands – á mannorði okkar, því trausti og virðingu sem þjóðin þarf að njóta og svo margir hafa barist við að byggja upp. Það er eins og þessi ríkisstjórn haldi að það skipti engu máli hvernig hún hagar sér því Ísland sé svo lítið og skrítið að því verði fyrirgefið þótt það láti eins og bjáni. Ólafur Thors, afi minn, einn þeirra sem barðist fyrir sjálfstæði Íslands og varði ævinni í að byggja upp það samfélag sem okkar allsnægta kynslóð tók svo við – hann tók Íslendingum eindreginn vara við að ætlast til að fá sérmeðferð af því við værum svo lítil og spes. Við ættum að vera menn með mönnum og ávinna okkur virðingu þrátt fyrir að við værum smá, en ekki af því að við værum smá. Það fæst ekki með því að fara á svig við lög og reglur, svara erindum seint og illa, standa ekki við skuldbindingar, svara út í hött og bíta svo höfuðið af skömminni með því að senda bréf á rangan aðila með erindi sem þarf miðil til að ráða fram úr – og reynist ekki byggt á neinu nema skollaleik ríkisstjórnar sem þorir ekki að mæta eigin þingi.

Hvað á þetta að þýða?

Það er eins og við séum lent í tröllahöndum. Þessir menn fleygja fjöreggi íslensku þjóðarinnar, orðspori hennar og æru, út og suður eins og ekkert sé – eins og það geri ekkert til þótt þeir glutri því niður og hreinlega týni því.

Og þeir týna ekki bara virðingunni út á við, þeir týna henni inn á við. Virðing okkar sjálfra fyrir stjórnskipuninni líður. Unga fólkið nennir ekki lengur að kjósa, eins og glöggt kom fram í síðustu sveitastjórnakosningum – er það furða?

Ef lýðræðið á að virka – og ef þingræðið á að virka,- verður að virða leikreglurnar. Stjórnskipunina. Og ef ríkisstjórnin gleymir í hverju stjórnskipun okkar er fólgin, þá verðum við að minna hana á. Til þess erum við hér – enn eina ferðina í tíð þessarar ríkisstjórnar: til þess – að gefnu tilefni – að standa vörð um fagleg vinnubrögð. Að standa vörð um lýðræði gegn gerræði.

Ræða Jónu Sólveigar Elínardóttur á Austurvelli 15. mars 2015

Kæra samkoma,

Meðferð ríkisstjórnarinnar á aðildarumsóknarmálinu, eins og hún birtist okkur síðastliðna daga, snýst ekki um aðild að Evrópusambandinu. Hún snýst um virðingu – virðingu fyrir lýðræði og þingræði á Íslandi. Ríkisstjórnin hefur vanvirt þing og þjóð.

Með framferði sínu brýtur ríkisstjórnin bæði hefðir og lög og setur hættulegt fordæmi fyrir framtíðina.

Ríkisstjórnin virðir að vettugi siðareglur ráðherra frá árinu 2011 þar sem segir m.a. 1. grein:

-Ráðherra skal sinna starfi sínu af alúð, trúmennsku og heiðarleika. Hann skuli beita því valdi er fylgir embættinu á grundvelli laga og stjórnarskrár af hófsemi og sanngirni og án tillits til eigin hagsmuna.

Þá segir seinna í sömu grein að:

-Ráðherra beri að hafa í huga að skyldur hans eru fyrst og fremst við almenning.

Reglurnar kveða einnig á um að ráðherra megi ekki leyna upplýsingum sem varða almannahag nema lög bjóði eða almannahagsmunir krefjist þess.

Ljóst er að ríkisstjórnin er stjarnfræðilega langt frá því að starfa í anda þessara reglna.

Í þessari fordæmalausu umgengni við stjórnskipunina virðist ríkisstjórnin ófær um að koma frá sér einföldu erindi með skammarlausum hætti. Fulltrúi ríkisstjórnarinnar afhendir ráðherra erlends ríkis, á erlendri grundu, óskiljanlegt leynibréf sem varðar íslenska þjóðarhagsmuni.

Enginn skilur hvað stendur í bréfinu, hvorki hérlendis né erlendis. Hvorki bréfaritararnir sjálfir né fulltrúar þeirra á Alþingi geta komið sér saman um hvaða utanríkispólitísku afleiðingar bréfið á að hafa fyrir Ísland. Er þetta í lagi?

Vandræðalegt kunnáttuleysi er auk þess afhjúpað gagnvart nánustu samstarfsríkjum Íslands, sömu aðilum og ríkisstjórnin þarf að semja við um verulega hækkun á aðgangseyri að evrópska efnahagssvæðinu. Tengsl þjóðarinnar við sína næstu nágranna eru þannig sett í algjört uppnám.

Smáríki á borð við Ísland geta ekki varið fullveldi með efnahagslegu eða hernaðarlegu bolmagni. Ísland getur aðeins varið fullveldi sitt með trúverðugleika.

—

Trúverðugleika er aðeins aflað með samkvæmri og ábyrgri utanríkisstefnu og það tekur langan tíma að byggja hann upp. Að sama skapi er hægt að glata trúverðugleikanum í einu vetfangi ef illa er haldið á málum, líkt og gerst hefur nú.

Það er nær óhugsandi að þessari ríkisstjórn, sem er svo tíðrætt um mikilvægi þess að vernda fullveldi Íslands, skuli grafa undan fullveldinu með þessum hætti.

Ríkisstjórnin hefur opinberað þær vanþróuðu lýðræðishugmyndir sem hún byggir störf sín á. Þá beit hún höfuðið af skömminni í gær þegar fulltrúar hennar afhjúpuðu, án þess að blikna, að þeir hefðu sannarlega viljað koma í veg fyrir að málið fengi þinglega meðferð.

…Þingleg meðferð hefði nefnilega ekki þjónað hagsmunum ríkisstjórnarinnar…

Þess vegna var brugðið á það ráð að sniðganga Alþingi í þessu stóra utanríkispólitíska máli. Þetta er lögbrot og gróft brot á siðareglum ráðherra.

Til þess að lýðræði virki verður þingið að fá tækifæri á að rækja eftirlitshlutverk sitt með öflugum hætti. Ef Alþingi Íslendinga getur ekki haft eftirlit með framkvæmdavaldinu jafngildir það því að búið sé að ganga af lýðræðinu og þingræðinu dauðu.

Og hvað segir það okkur, um þessa framkvæmd, að það þurfi bestu lögmenn landsins til að verja framgöngu ríkisstjórnarinnar? Og hver á að njóta vafans í svona stórum málum? Jú, almenningur ætti að njóta vafans, sér í lagi þegar um er að ræða jafn mikilvæga þjóðarhagsmuni og reyndin er hér.

Almenningur hefur fengið sig fullsaddan af hugsanlega löglegri en siðlausri framgöngu áhrifafólks í íslensku samfélagi. Hann vill framþróun.

Blygðunarlaust ráðherraræði eins og það birtist okkur hér málar svartan blett á íslenska lýðveldissögu og grefur undan stöðu okkar sem vestræns lýðræðisríkis. Íslenska þjóðin þarfnast aðstoðar allra okkar 63 Alþingismanna til að verjast, til að verja lýðræðið í landinu. Og við erum hér í dag til að styðja við og hvetja Alþingismennina okkar. Stjórnarandstöðuþingmenn, en þó ekki síður stjórnarþingmenn þurfa að sýna kjark. Sýnið að þið getið staðið undir þeirri ábyrgð sem felst í því að vera lýðræðislega kjörnir fulltrúar þjóðarinnar. Sýnið hvers þið eruð megnugir. Rísið undir því eftirlitshlutverki sem nauðsynlegt er lýðræðinu og sem ykkur var falið að gegna þegar þið settust á Alþingi.

Rísið upp gegn ráðherraræðinu! Verjið þingræðið! Verjið Alþingi! Verjið stofnunina sem er undirstaða alls á Íslandi! Berjist fyrir lýðræðinu!

Takk fyrir.

Sannar fyrirsagnir.
MYND: Gys.is

Veist þú hvað lýðræði er og hvernig það virkar?
Við segjumst búa í lýðræðisríki en staðreyndin er sú að það er blekking í besta falli og lygar í versta falli.

Af hverju held ég þessu fram?
Jú, af því eins og þetta svokallaða lýðræði er í dag þá virkar það þannig að við kjósum fól… afsakið, flokka á þing þar sem ákveðin „elíta“ innan landssambands flokkanna ákveður í flestum tilfellum hverjir skipa efstu sæti á lista flokksins í hverju kjördæmi. Það er ekki lýðræðisleg kosning þegar listum er stillt upp og þar af leiðir að þeir sem eru kosnir á þing, eru ekki lýðræðislega kjörnir heldur eru þeir handvaldir af æðstu klíku flokksins.

Við sjáum þetta í öllum flokkum í dag og þar eru jafnvel efsta fólk á lista, einstaklingar sem fólk vill raunverulega ekki sjá inni á þingi en almenningur hefur ekkert um það að segja, almenningur á bara að halda kjafti og hlýða.

Er það lýðræði?

Nei.  Alls ekki og í raun langt í frá.

Beint lýðræði er það, þegar almenningur getur haft áhrif á það hvaða einstaklingar eru kosnir á Alþingi Íslendinga með íbúakosningum. Beint lýðræði er þegar fólk sem hefur verið á þingi en skaðað land og þjóð með aðgerðum sínum er refsað af kjósendum með því að fella það út í næstu kosningum. Beint lýðræði er þegar fólk fær að kjósa um málefni sem snerta hag þess, afkomu og heilsu og þar sem stjórnmálamennirnir taka ekki einhliða ákvörðun fyrir almenning eins og nú er.

Það ber hver einstaklingur ábyrgð á sínu lífi og sinni afkomu og sá sem ekki tekur þátt í þjóðfélaginu með því að ræða hvað þarf að laga og hverju þarf að breyta er í raun að svíkja meðborgara sína með ábyrgðarleysi sem kemur niður á okkur öllum, svipað því sem gerðist í hruninu 2008, af því fólk axlaði ekki ábyrgð sem þegnar í þjóðfélagi en leyfði illa innrættu og siðblindu fólki að komast upp með aðgerðir sem settu þjóðina í raun og sann á hausinn.

Samt er enn fólk sem dásamar glæpamennina og lítur á þá sem guði sem má hvorki lasta né snerta, því þeir eru svo háttsettir og gerðu svo mikið fyrir þjóðina. Afsakið orðbragðið, en hvað er að svona fólki?

Skoðið Moggabloggið og suma einstaklinga sem þar skrifa af svo mikilli heift um fólkið sem er þó að reyna að gera eitthvað gott fyrir land og þjóð og dásama um leið glæpalýðinn sem lagði landið svo gott sem á hliðina með þeim afleiðingum að þúsundir hafa misst heimili sín og jafnvel allar eigur og í dag duga laun ekki einu sinni fyrir nauðsynjum hjá almenningi.
Hvað er að?

Við höfum möguleika á að breyta þessu ef við viljum breyta þessu því það er einn flokkur á Alþingi í dag sem vill að almenningur taki þátt í að móta þjóðfélagið og breyta því til batnaðar.

Einn flokkur sem hægt væri að sameinast um og gera íbúalýðræðið virkt fyrir almenning í landinu, þjóðinni allri til góðs. Það eina sem þarf er vilji okkar sjálfra til að sameinast um það að koma á raunverulegu lýðræði og henda því gervilýðræði sem ríkir hér í dag þar sem örfáir, misvel gefnir einstaklingar taka ákvarðanir fyrir landsmenn alla, þar sem auðlindir þjóðarinnar eru afhentar vinum þessara stjórnmálamanna og þeir hirða allan gróðann meðan almenningur sveltur.

Það er einn flokkur sem vill breyta þessu og Píratar vilja að ÞÚ og ÉG og ÞIÐ öll þarna úti stjórnið landinu því þeir líta á sig sem þjóna almennings og starfa eftir þeirri reglu. Þeir vilja að almenningur í landinu fái arðinn af auðlindum þjóðarinnar en ekki örfáar fjölskyldur eins og nú er og er verið að reyna að festa í sessi með lögum sem gerir það að verkum, að verði þeim lögum seinna meir breytt, verði almenningur í landinu skaðabótaskyldur fyrir vikið.

Við erum að tala um flokk sem vill í raun og veru vinna fyrir fólkið í landinu þótt illar tungur segi annað. Þær illu tungur þekkja nefnilega ekki lýðræði og vita ekki hvað það gengur út á því þeir eru fastir í hugsunarhættinum sem einkennir alla hina flokkana og stýrir stefnu þeirra, leyndarhyggjunni.
Ekki láta fordóma, heimsku, þröngsýni og illa gefna einstaklinga, sem eru eins og trúarbrjálæðingar ISIS að störfum, villa þér sýn á sannleikann.
Aðeins með því að kynna þér hlutina af eigin raun, getur ÞÚ breytt ástandinu í landinu þér og okkur öllum í hag.
Aðeins einn flokkur vill í raun starfa með og fyrir landsmenn í sátt og samlyndi og ÞÉR er boðið í partí.  Partí sem gæti orðið til þess að Ísland verði eitt mesta og besta velferðarríki í heimi af því þú ert við stjórn landsins.  JÁ. ÞÚ!

Þessi ágæti flokkur eru Píratar.

Ræða Jórunnar Frímannsdóttur á Austurvelli 15. mars 2015

Góðan dag ágæti Austurvöllur,

Ég var beðin um það í gær að segja nokkur orð hér í dag. Ég þurfti ekki að hugsa mig lengi um – var ekki lengi að segja já, ég er til í það. Af hverju þurfti ég ekki að hugsa mig um, jú af þeirri sömu ástæðu og þið eruð hér í dag. Okkur er ofboðið og við erum tilbúin til þess að gera eitthvað í því.

En hvers vegna er okkur ofboðið? Um hvað á ég svo að tala, velti ég fyrir mér í gær, hvað langar mig að segja? Eða er kannski stóra spurningin hvar á ég að byrja?

Á ég að tala um sölu bankanna? Sem skipt var á milli stjórnarflokkanna.

Á ég að tala um þegar gríðarlega miklu og góðu starfi flokksmanna við greiningu hrunsins og áætlun um hvernig við ættum að vinna okkur út úr því var gert að aðhlátursefni á Landsfundi Sjálfstæðisflokksins … og stungið undir teppið.

Á ég að tala um fund minn við Davíð Oddsson upp í Hádegismóum í aðdraganda Landsfundar, þar sem ég reyndi að fá hann til að sjá mikilvægi þess að halda evrópusinnum innan flokksins og skoða það mál? Ekki loka okkur inni. Það er skemmst frá því að segja að hann kvaddi mig þar með því að kalla á eftir mér að ég ætti að koma mér í Samfylkinguna. En nei, Davíð, ég ætla hins vegar að standa að því að stofna nýjan flokk.

Eða á ég að tala um loforð ríkisstjórnarflokkanna fyrir síðustu kosningar um að þjóðin fengi að kjósa um það hvort slíta ætti viðræðum.

Eða á ég að tala um lekamálið eða lögreglustjóra…

Eða á ég að tala um orð Birgis Ármannssonar í þætti Sigurjóns M Egilssonar í morgun, þar sem hann vísaði í að Össur hefði ekki borið bréf undir utanríkismálanefnd með sama hætti og Gunnar Bragi gerði ekki í síðustu viku – þíðir það að það eigi að vera þannig? Eða þegar BÁ sagði okkur festast of mikið í að tala um formsatriði – sorrý hvernig væri að fylgja formunum – til þess eru þau, til þess eru lög og reglur – að þeim sé fylgt og loforð séu ekki svikin.

Hvers vegna? Hvers vegna? Hversvegna? Eru það hagsmunir þjóðarinnar að slíta þessum viðræðum, eru það hagsmunir þjóðarinnar að loka þessum dyrum? Ég segi nei, auðvitað eigum við að klára þetta ferli…ríkisstjórnin á ekki og má ekki komast upp með að slíta þessu með þessum hætti … og alls ekki án þess að við fáum að kjósa um það.

Okkur er ofboðið! Enn og aftur!

Ég er evrópusinni – ég tilheyrði þeim hluta Sjálfstæðisflokksins sem kallaði sig sjálfstæða evrópusinna og við reyndum, við reyndum að halda þessum dyrum opnum innan flokksins – án árangurs.

En hvers vegna er ég evrópusinni, jú ég lít svo á að við séum evrópubúar, við tilheyrum evrópu og ég tel okkar hagsmunum betur borgið innan evrópusambandsins en utan þess. Fyrir því eru margar ástæður Viðreisn var með mjög góða heilsíðuauglýsingu fyrir nokkrum vikum síðan þar sem talin voru upp tólf atriði sem styðja það að við göngum í evrópusambandið.

1. Stjórnmálastöðugleiki
2. Efnahagsstöðugleiki
3. Bein áhrif á alþjóðamál
4. ESB er hagsmunasamband ríkja
5. Góð grunngildi
6. Styrkari samningsstaða út á við
7. Áhersla á lítil menningarsvæði
8. Mikilvæg áhrif á evrópuþingi
9. Íslendingar halda öllum sínum auðlindum og fullum yfirráðum yfir þeim
10. Ný tækifæri í Landbúnaði
11. Sterkara Ísland
12. Þjóð meðal þjóða.

Þjóðin á að fá að kjósa um aðild og vissulega eins og staðan er núna er kannski ekki hægt að fara fram á meira en að þjóðin fái að minnsta kosti að kjósa um það hvort halda eigi viðræðum áfram og bera niðurstöður samninga undir þjóðina – ráðamenn nú geta ekki gengið bak orða sinna og slitið viðræðum án aðkomu þjóðar og þings – þetta er ekki flóknara en það. Við verðum að breyta þeim „cultur“ á Íslandi að menn geti sniðgengið lög, vegna þess að það hafi áður verið gert með þeim hætti, hvers konar þjóðfélagi lifum við í og hvers konar þjóðfélagi ætlum við að lifa í.

Á Íslandi er lýðræði, þjóðin hefur síðasta orðið og þjóðin getur breytt þessu. Það er OKKAR að breyta þessu.

Það er mjög gott ljóð eftir Portia Nelson sem heitir „There is a Hole in my Sidewalk“ sem mig langar að lesa fyrir ykkur vegna þess að mér finnst það eiga svo vel við okkur sem hér stöndum í dag:

I walk down the street.
There is a deep hole in the sidewalk.
I fall in.
I am lost… I am helpless.
It isn’t my fault.
It takes forever to find a way out.
I walk down the same street.
There is a deep hole in the sidewalk.
I pretend I don’t see it.
I fall in again.
I can’t believe I am in the same place.
But, it isn’t my fault.
It still takes me a long time to get out.

I walk down the same street.
There is a deep hole in the sidewalk.
I see it is there.
I still fall in. It’s a habit.
My eyes are open.
I know where I am.
It is my fault. I get out immediately.

walk down the same street.
There is a deep hole in the sidewalk.
I walk around it.

I walk down another street.”

Elskulega þjóð – við þurfum að breyta stjórnarháttum á Íslandi.
Höfum við gengið til góðs, götuna fram eftir veg? Segir í ljóði Jónasar Hallgrímssonar, „Ísland“ sem ort var fyrir um 200 árum– við þurfum að spyrja okkur þeirrar spurningar? Þar segir hann líka svo vel „Það er svo bágt að standa í stað og mönnunum munar annað hvort aftur á bak ellegar nokkuð á leið.“

Við látum ekki koma fram við okkur lengur með þessum hætti, við líðum ekki svik við gefin loforð, við líðum ekki að lög séu brotin.

Ég ætla að enda þetta með bút úr lagi úr Vesalingunum sem mér finnst eiga vel við í dag – VIÐ breytum þessu – það er komið nóg!

Takk fyrir.

Pistill um kvennabaráttu, kapítalisma og samfélagsleg viðhorf

Íslenskt samfélag er statt á ákveðnum tímamótum. En hugsanlega er þó allt þegar farið til fjandans. Á næstu árum lítur út fyrir gríðarlega afturför til löngu úreltra viðhorfa, hvort sem þau snúa að stöðu kynjanna, viðhorfum til fólks af öðrum uppruna, nýtingu lands og náttúru, stjórnarháttum, kjörum verkafólks eða skiptingu auðs.

Hins vegar gæti ennþá verið möguleiki (fyrir bjartsýnu Bínur og Bóbóa þessa lands) á að skapa rými fyrir annars konar framtíðarsýn þar sem haft verður að leiðarljósi að nýta auðlindir og mannauð þjóðarinnar í þágu allra hinna 320.000 sálna sem hér búa, en ekki auðugustu tíu prósentanna. Í hnattrænu samhengi er 320.000 alls ekki margt fólk, og samfélag sem ekki er stærra og býr óáreitt að heilli eyju og nærliggjandi hafi af náttúruauðlindum ætti að geta skaffað hverjum einasta samfélagsþegn sómasamlegt lifibrauð.

Allt sem talið er upp hér að ofan, staða kynjanna, viðhorf til fólks af öðrum uppruna, nýting lands og náttúru, stjórnarhættir, kjör verkafólks og skipting auðs, er nátengt hvað öðru. Á meðan mannhatandi gróðasjónarmið nýfrjálshyggjuafla ráða ferðinni er og verður allt þetta á niðurleið. Ég veit að margir af minni eigin kynslóð, þeirri sem er um þessar mundir að reyna að koma undir sig fótunum, finna þak yfir höfuðið og stofna fjölskyldur, er með krónískan hroll yfir því sem er að gerast í samfélaginu.

Hér vildu margir svo gjarnan ala upp börnin sín, hér eru ræturnar, ættingjar og vinir, miðnætursól og norðurljós, en hér verður sífellt erfiðara að sjá fyrir sér og sínum og þurfa um leið að horfa upp á óstöðvandi eyðileggingarmátt snarruglaðra stjórnmálamanna. Allt stefnir í að innan fárra ára verði Ísland land hinna glötuðu tækifæra sem í besta falli er hægt að heimsækja í eina viku í sumarfríum, keyra hringinn og segja börnunum sögur af löngu liðnum sumarævintýrum sem áttu sér stað áður en landið fylltist af álverum, kísilverksmiðjum, túristarútum og hótelbyggingum.

300% vinnuframlag kvenna

Á Íslandi hefur nefnilega margt gott átt sér stað. Fyrri kynslóðir íslenskra kvenna, mæður okkar og ömmur, lögðu til að mynda sitt af mörkum til betra samfélags og gerðu það að verkum að staða kvenna hér á landi er nokkuð góð í alþjóðlegu samhengi. Þessum konum varð fljótlega ljóst að til að öðlast rödd utan heimilisins þurftu þær að sanna sig á karllægum vinnumarkaði, og raunar að afkasta margfalt á við flesta karlmenn til að fá einhverja viðurkenningu. Á sama tíma voru heimilisstörf ennþá að mestu á herðum kvenna. Þá var ekki komið í verkahring karlmanna að vaska af og til upp, skúra gólfið eða sinna grunnþörfum barna. Þessar kynslóðir kvenna þurftu því að leggja sig 150% fram á báðum vígstöðvum (það gera samtals 300%) ásamt því að vera gjarnan uppnefndar rauðsokkur eða afskrifaðar sem móðursjúkar þegar viðhorf þeirra eða hegðun rímaði ekki við ráðandi sjónarmið.

Konum reyndist nauðsynlegt að vera í þessum jarðýtuham í upphafi kvennabaráttunnar. Eðlilegt hefði verið að síðan hefði samfélagið tekið við sér, kvenlæg gildi hefðu verið sett til jafns við þau karllægu og lífið orðið betra fyrir alla. Það er merkilegt til þess að hugsa að á fyrri hluta síðustu aldar dugði mörgum heimilum ein fyrirvinna í fullri vinnu. Fjölskyldur á Íslandi í dag standa hins vegar frammi fyrir þeirri kröfu að báðir foreldrar vinni 100% vinnu eða meira, aðeins þannig tekst að ná endum saman og varla það.

Allir á yfirsnúningi

Kvennabaráttan hefur verið tekin í gíslingu. Gráðug krumla nýfrjálshyggjunnar sá sér leik á borði, ruddist inn á heimilið og hrifsaði til sín allt vinnuafl sem þar var að finna, í þeim tilgangi að hámarka framleiðslu og gróða sem fer beint í fyrirfram ákveðna vasa hinna frekustu. Um leið var öll sú vinna sem fellur undir heimilisstörf og umönnun gjaldfelld, þ.e. þau störf sem konur sinntu áður. Sú vinna á sér ýmist stað algjörlega ólaunuð inni á heimilinu sjálfu eða á lágmarkslaunum á stofnunum á borð við leikskóla og elliheimili.

Kapítalismi gerir auðvitað ekki ráð fyrir börnum, öldruðum og öðru fólki sem ekki getur reddað sér upp á eigin spýtur. Allt fé sem fer í umönnun eða stuðning við slíkar afætur er tapað fé, miðað við níðþröngt sjónarhorn þeirra sem ráða á þessu landi í dag.

Á sama tíma lifir enn góðu lífi mýtan um duglegu, sjálfstæðu, og ekki síst unglegu og fallegu íslensku konuna sem ungar út börnum, hleypur um í háum hælum og skvísufötum og hugsar rosa vel um húðina. Sjá t.d. hér.  Enn finna margar konur sig knúnar til að vera í jarðýtuham, þó svo að margt hafi breyst til batnaðar og flestum ungum karlmönnum í dag þyki sjálfsagt að taka fram uppþvottaburstann, ryksuga og fæða og klæða börnin sín upp á hvern einasta dag. Málið er hins vegar að á Íslandi í dag þurfa allir alltaf að vera á yfirsnúningi, bara til að hafa í sig og á.

Það er auðvitað hentugt fyrir ráðamenn að flest hugsandi fólk þessa lands þurfi að beina öllum sínum kröftum í brauðstritið. Á meðan hefur enginn tíma eða andlegt þrek til að taka þátt í og hvað þá skipuleggja byltingu. Markaðsöflin sjá síðan um að beina allri okkar umframorku í að hugsa vel um húðina eða kaupa betri snjallsíma og stærri flatskjái. Takmarkað svigrúm er til þess að fínpússa árangur kvennabaráttunnar, á meðan ráðamönnum þykir sjálfsagt að stytta fæðingarorlof og sjá ekki hag í að leggja meira fé í umönnunar- og menntastofnanir eða hækka laun almennra launþega verulega. Samfélagsgerðin er alfarið mótuð af veruleikafirrtum frekjuhundum sem munu aldrei gera sér grein fyrir hvernig lífið gengur fyrir sig hjá þeim sem ekki eiga milljónir inni á bankabók.

Við þurfum byltingu

Verkefni okkar og komandi kynslóða eru að leiðrétta þessar hrikalegu, mannskemmandi ranghugmyndir sem kapítalisminn hefur innprentað okkur, og losa okkur við þá valdhafa sem sjá ekkert athugavert við þær. Viðhorf samfélagsins þurfa að breytast og það þarf að losa árangur kvennabaráttu síðustu aldar úr viðjum kapítalísku græðgiskrumlunnar. Það þarf t.d. að verða geggjað töff að vilja fara heim kl. 3 á daginn til að tjilla með fjölskyldunni (eins og sögusagnir um velferðarparadísina Svíþjóð segja) eða geta án vandkvæða tekið sér frí úr vinnu til að sinna veiku barni.

Það þarf að verða ógeðslega hallærislegt að vinna yfirvinnu dag eftir dag og fara veikur í vinnuna. Fjölskyldufólki og öðrum sem þurfa á að halda þarf að standa til boða minna en 100% starfshlutfall án þess að sigla beint í gjaldþrot. Fólk þarf að hafa svigrúm til að lifa lífi sínu, hlúa að eigin andlegri og líkamlegri velferð og sinna sínum nánustu, án þess að sökkva í neyslubrjálæðið og útlitsdýrkunina. Um leið gefst fólki tækifæri til að nýta hugvit sitt og krafta í að skapa mannsæmandi samfélag.

Femínísk kvennabarátta snýst ekki bara um að konur hafi það betra og fái meiri laun. Femínismi snýst ekki bara um að konur fái takmarkað rými innan hins ríkjandi, karllæga, kapítalíska kerfis. Hann snýst um að umbylta þessu kerfi og opna það fyrir sjónarmiðum annarra en hvítra, gagnkynhneigðra, ófatlaðra efri- og millistéttarkarlmanna. Þetta snýst um jafnræði og að fólk af öllum kynjum, ólíkum uppruna og úr öllum kimum samfélagsins hafi eitthvað að segja um gildi þess og þróun.

Kvennabarátta er ekki úrelt og femínismi er ekki ónauðsynlegur og þaðan af síður einkamál eða kúgunartæki frekra kvenna. Hann er mikilvægt andófsafl og verkfæri sem hver sem er getur nýtt sér til að benda á samfélagsmein og knýja fram nauðsynlegar breytingar sem eru til bóta fyrir alla, og ekki síður karla en konur. Eins og staðan er í dag þurfum við að beita öllum mögulegum ráðum og verkfærum, róttækum sem og öfgafullum, til þess að byggja upp gott og mannúðlegt samfélag, áður en skemmdirnar verða óafturkræfar og fólk er annað hvort komið í andlegt þrot eða farið úr landi.

Hér er glænýtt myndband úr smiðju Of Monsters and Men sem skartar leikaranum vinsæla Sigurði Sigurjónssyni. Flott lag sem heitir Crystals og glæsileg túlkun Sigurðar. Leikstjórn er í höndum fyrirtækisins Tjarnargatan.

http://www.ofmonstersandmen.com
http://www.facebook.com/ofmonstersandmen
http://www.twitter.com/monstersandmen
http://www.instagram.com/ofmonstersan…
http://www.ofmonstersandmenmusic.tumb…

Hvað á annars að kalla þann mat sem við búum til þegar okkur langar í „eitthvað einfalt og þægilegt“? Á ensku myndi þetta nefnast „comfort food“.„Hyggemad“ á dönsku. Þið vitið hvað ég meina. Eitthvað sem fær okkur til að halla okkur aftur í sófann eftir erfiðan dag og bara … ahhh!

Ég á það til að henda í helling af pasta og bolognese-sósu þegar mig langar í góðan mat fljótt og á einfaldan hátt. Ég kalla pastakjötsósuna mína bolognese þótt hún sé það eflaust alls ekki þar sem hún inniheldur stundum eina eða tvær skvettur af góðri tómatsósu. Hugsa að flestir eigi sína uppáhaldsútgáfu af þessari góðu sósu, sem er svo einfalt að elska – nema reyndar unglingurinn minn sem hefur eitthvað á móti henni, sem mér finnst að sjálfsögðu algjörlega óskiljanlegt.

Fyrir mér er kjötsósa og kjötsósa ekki það sama. Mín sósa hefur fylgt mér frá því ég var lítil – með árunum hefur hún orðið að „sósunni minni“ og hún er aldrei alveg eins á bragðið og síðast. Það er til ragú og bolognese og ég veit vel að mín sósa er ekki neitt í líkingu við þessar frægu sósur. En ég lofa – mín stendur alveg fyrir sínu og er góð. Er það ekki það sem skiptir mestu?

Líklega eru til jafn margar útgáfur af þessari sósu og fjöldi stöðufærslna á Facebook þegar fyrsti snjórinn fellur. Til dæmis hakksósan sem aðeins er söltuð og pipruð með góðri skvettu af tómatsósu. Einfalt og gott. Eða sama sósan að viðbættum rjómadreitli. Eða þegar innihaldi krukkunnar góðu sem geymir tómatgrunninn með dularfullu kryddunum er hellt saman við nautahakkið. Og svo framvegis …

En svona er mín sósa.

Mér finnst gott að hafa nóg af lauk og í dag má ég alveg hafa hann – þegar börnin mín voru lítil maukaði ég hann svo hann sæist ekki, því annars var stækkunarglerið sótt og byrjað að pilla. (Garg!) Já, ég nota nóg af lauk sem ég svita á góðri pönnu – hvítlauk nota ég bara ef ég er í þannig stuði, finnst hann ekki svo mikilvægur hér. Bæti svo við nautahakkinu sem ég vil hafa fitulítið og í frekar miklu magni svo það verði sósa afgangs. Það fer kraftur (bara einhver kraftur sem til er) út í, ásamt vel af svörtum, grófum pipar og svo svona tvær dósir af söxuðum tómötum. Ég skola innan úr dósunum og bæti í sósuna. Ef það er til rauðvínsdreitill sem safnar ryki einhvers staðar (já, ég frysti alltaf afganga fyrir sósuna mína) þá fer hann með núna. Nokkrir dropar af worchestershire-sósu upp á dýptina, góð „kreista“ af tómatsósu, oregano, nokkrar chili-flögur og við erum að tala saman.

Þetta þarf að sjóða vel saman í lágmark 20 mínútur. Er ég að gleyma einhverju?

Þegar ég vil leika mér hef ég sett kanil og múskat í sósuna, mæli líka með rifnum gulrótum og smátt skornu selleríi í sósuna. Þá er líka upplagt að henda í sósuna þessum gömlu tómötum sem eru við það að fara að tala! Og svo auðvitað öllu því sem hugurinn girnist!

Þá er það uppskriftin:

800 g nautahakk

2 gulir laukar

2 hvítlauksrif (ef þú vilt)

2 teningar af krafti

2 dósir niðursoðnir, saxaðir tómatar

U.þ.b. 1 dl vatn

Rauðvínsdreitill ef hann finnst

Worchestershire-sósa, lítil skvetta

Tómatsósa, góð „kreista“

Salt eftir smekk

Svartur pipar, grófur og malaður, einnig eftir smekk

Nokkrar chili-flögur

1. Hitaðu góðan, djúpan pott (eða góða steikarpönnu) og helltu olíu í. Þegar hún er orðin heit fer laukurinn í ásamt hvítlauk og þeir látnir malla þar til að þú finnur góðan ilm.

2. Settu nautahakkið saman við og láttu það brúnast. Helltu tómötunum út í ásamt vatni og kryddaðu með öllu því sem þú ætlar að nota.

3. Smakkaðu sósuna og lagaðu hana til með kryddum eftir þínum eigin smekk.

4. Láttu hana smásjóða í einhvern tíma þar til þú getur ekki beðið lengur. Því lengur sem hún fær að sjóða, því þykkari og bragðmeiri verður hún.

Berðu fram með góðu pasta, rifnum parmesan eða venjulegum osti, salati og brauði. Nú, eða bara með tómatsósunni.

Afganga af sósunni er auðvitað upplagt að nota með pasta, aftur og aftur og aftur – eða í súpu,ofan á pítsu eða í lasagna …

Hvernig eruð þið vön að búa til ykkar pastasósu?

Framferði Gunnars Braga Sveinssonar ráðherrans sem skilur ekki eigin sendibréf er túlkað af ýmsum þessa dagana. Vilhjálmur Bjarnason þingmaður Sjálfstæðisflokksins sagði á Hringbraut að ákvörðun utanríkisráðherra um að slíta viðræðum við ESB án aðkomu Alþingis megi líkja við siðrof.

Orðið þýðir lögleysa eða siðleysi og á Vísindavefnum segir svo:

Oftast er talað er um siðrof þegar siðferðileg viðmið og almennt viðurkennd gildi í samfélagi víkja fyrir siðleysi og upplausn eða sem getuleysi til þess að uppfylla siðferðisstaðla samfélagsins.

Þessi forkastanlega framkoma utanríkisráðherra hefur orðið mörgum yrkisefni á síðustu dögum og hér hefur einhver tekið sig til og textað erlent myndband og útkoman er vægast sagt hlægileg!

Í þessu myndbandi kveður við alvarlegri og þyngri tón. það heitir Í skjóli loforðs.

Kvennablaðið stakk nefinu ofaní nýjustu bók Nönnu Rögnvaldardóttur sem heitir einfaldlega Ömmumatur Nönnu. Þetta er eiguleg og skemmtileg bók og okkur langaði að rekja aðeins garnirnar úr höfundinum um tilurð bókarinnar og eitt og annað sem okkur fýsti að vita um matgæðinginn Nönnu. Við urðum margs vísari og komumst meðal annars að því að kleinan er alls ekki íslensk og að ákveðin gervibragðefni eru í sjálfu sér ekkert annað glæpir gegn mannkyninu!

Til hamingju með nýjustu bókina sem er tileinkuð matargerð á Íslandi á 20. öld. Þetta er frábært heimildarit og þarna eru margar uppskriftir sem kalla fram minningar um liðna tíma og óbeint má kalla bókina óð til húsmæðra hér á árum áður. Voru ömmur þínar miklir áhrifavaldar í þínu lífi þegar þú varst að alast upp?

Nei, ég get reyndar ekki sagt það. Móðuramma mín var löngu dáin þegar ég fæddist og föðurömmu mína hitti ég sjaldan. Minn áhrifavaldur var fyrst og fremst mamma; ég átta mig alltaf betur og betur á því hvað hún og aðrar konur af hennar kynslóð og eldri unnu mikil þrekvirki í eldhúsinu og við önnur heimilisstörf, fyrir daga rafmagns og tækjavæðingar heimilanna.

Áttu endurminningu um mat eða bragð frá því að þú varst lítil? Eitthvað sem þú smakkaðir sem stelpa sem hafði mikil áhrif á þig?

Ég ólst upp við sveitamat sem var að mörgu leyti fremur fábreyttur – en samt býsna fjölbreyttur á sinn hátt – en það má segja að næstum hver ávöxtur eða grænmetistegund hafi verið viss opinberun því nánast ekkert af þessu var á borðum heima. Ég man vel þegar ég smakkaði banana í fyrsta skipti, sjö ára gömul. En ég hafði alltaf mestan áhuga á lýsingum á mat í bókunum sem ég gleypti í mig og var oft að velta fyrir mér hvernig þetta eða hitt bragðaðist. Svo varð ég stundum fyrir vonbrigðum þegar ég fékk það loksins.

Ég hafði til dæmis lesið fjálglegar lýsingar á eldrauðum, bústnum og gómsætum tómötum ræktuðum suður á Krít eða Ítalíu en loksins þegar ég smakkaði þetta góðgæti voru það næfurþunnar sneiðar af ljósbleikum, hörðum tómat á franskbrauðssneið. Ég var svo svekkt að ég borðaði ekki tómata aftur í mörg ár.

Hvenær fékkstu sjálf áhuga á matargerð?

Ég held satt að segja að hann sé meðfæddur. Þegar mamma fann í fórum sínum jóla- og afmælisóskalista frá því að ég var sjö eða átta ára stóð „matreiðslubók“ á þeim báðum innan um Enid Blyton og þess háttar. Ég þekkti ekki nafn á neinni matreiðslubók en langaði samt greinilega mikið í svoleiðis.

Hvað yrði fyrir valinu ef þú ættir að velja einn rétt til að að kynna íslenska matargerð fyrir útlendum gesti?

Ef það ætti að vera hefðbundinn hversdagsmatur mundi ég sennilega búa til almennilegan plokkfisk. Ef þetta væri meira spari og það væri sumar mundi ég kannski grilla lambalæri. Eða hrossalund ef ég fengi hana, en þaæ færi eftir því hver gesturinn væri.

Hvaða myndirðu elda ef þér værið haldið nauðugri og yrðir að elda eitthvað gott til að vera leyst úr haldi? Einhver réttur sem aldrei klikkar?

Ég held að ef ég væri í þeim aðstæðum mundi ég vera svo reið og kannski hrædd að ég gæti varla eldað nægilega góðan mat. Skapið hefur alltaf áhrif á eldamennskuna. Ég komst til dæmis að því fyrir mörgum árum að það er gjörsamlega vitavonlaust að búa til ravioli ef maður er mjög pirraður út í son sinn. Sú matargerð endaði með því að ég vöðlaði raviolideiginu saman, grýtti því í sósupottinn og urraði á drenginn: „Við förum út og fáum okkur hamborgara!“ Ég er voða hrædd um að það gæti farið svipað ef ég ætti að elda mér til frelsis.

En ef fangavörðurinn ætti almennilegan fisk, til dæmis steinbít, mundi ég kannski reyna að steikja hann, til dæmis með karríi og grænmeti, og vona það besta.

Er eitthvað sem þú lætur ekki inn fyrir þínar varir?

Ekki allavega af því sem líklegt er að verði á vegi mínum. – Eða jú, reyndar, nú er ég hætt að borða sykur svo að ég forðast allt sem inniheldur viðbættan sykur eða sætuefni og reyndar eiginlega allan tilbúinn mat. En áður en það kom til var ekkert sem ég borðaði alls ekki þótt reyndar sé eitt og annað sem ég er ekki mikið að sækjast eftir.

Hins vegar eru ákveðin gervibragðefni sem eru í sjálfu sér ekkert annað en glæpir gegn mannkyninu. Möndludropar, til dæmis.

Okkur langar að fá að birta kleinuuppskriftina þína innan tíðar því allir verða að kunna að baka kleinur en okkur langar líka að biðja þig um að segja okkur aðeins frá uppruna kleinunnar? Er kleinan íslensk?

Nei, kleinan er ekki íslensk. Það er ekki vitað nákvæmlega hvar kleinur eru upprunnar en þær gætu verið þýskar – nafnið er það allavega – en þær eru þekktar um öll Norðurlönd og raunar miklu víðar og hafa verið til í Danmörku frá því á síðmiðöldum. Þær eru samt hvergi eins algengt hversdagsbakkelsi og hér. Reyndar eru kleinur víða erlendis, til dæmis í Noregi og Svíþjóð, frábrugðnar þeim íslensku, þynnri og harðari, en lögunin er þekkt víða og ég hef rekist á bakkelsi með kleinulögun í matreiðslubókum frá fjölda landa, meira að segja í nígerískri matreiðslubók sem ég á.

Kleinur bárust sennilega til Íslands seint á 18. öld – það er uppskrift í elstu íslensku matreiðslubókinni, sem kom út árið 1800 – en urðu líklega ekki algengar fyrr en um eða upp úr miðri 19. öld. Þær urðu sérlega vinsælar af því að þær voru steiktar í feiti en ekki bakaðar í ofni, en bakarofnar urðu ekki algengir á íslenskum heimilum fyrr en um og eftir aldamótin 1900.

Að þessu búnu kvöddum við Nönnu með þökkum fyrir spjallið og óskum um að þessi elskaða og dáða matmóðir þjóðarinnar þyrfti aldrei að elda sig út úr ánauð eða fangelsisvist.

„Nafnið á þessum leik er orðhengilsháttur,“

sagði Jón Þór Ólafsson þingmaður á grasrótarfundi Pírata um hegðun stjórnarliða vegna bréfs utanríkisráðherra til Evrópusambandsins þar sem ályktað er að Ísland bindi enda á aðildarviðræður við sambandið. Ásamt Jóni sátu Píratarnir Birgitta Jónsdóttir og Helgi Hrafn Gunnarsson fyrir svörum fundargesta um  „þá alvarlegu stöðu sem upp er komin í stjórnmálum á Íslandi“ í kjölfar þess að ríkisstjórnin sniðgekk Alþingi við afturköllun aðildarumsóknar og ráðfærði sig ekki við utanríkisnefnd eins og henni bar skylda til.

Jón Þór hóf fundinn á því að fara yfir lagalegar hliðar málsins og vísaði þar sérstaklega í lögfræðilega samantekt skrifstofu Alþingis þess efnis. Hann kvað skyldu ríkisstjórnar til þess að ráðfæra sig við utanríkisnefnd vegna meiri háttar utanríkismála vera þingræðisvenju hvers málsmeðferð mætti ekki breyta nema með samþykkt Alþingis eða meirihuta þings. Framferði ríkisstjórnarinnar í þessu máli fæli því í sér mörg brot á stjórnskipan landsins.

Jón Þór sagði stjórnarliða stunda orðhengilshátt með því að halda því fram að þingsályktunartillögur hefðu ekkert lagalegt gildi, það væri ekki rétt þar sem þær binda ríkisstjórnina og teljast gildar á meðan þær eru ekki afturkallaðar með nýrri ályktun. Sama gilti um staðhæfingu forseta Alþingis um að bréfið hafi enga sérstaka formlega merkingu og að ekki sé búið að hætta aðildarviðræðum. Orðhengilshátturinn fælist í því að stjórnarliðar vænti þess að Evrópusambandið ljúki aðildarviðræðunum fyrir þá og því væri enn hægt að segja að aðildarviðræðum væri ekki formlega lokið.

„Mér líður bara eins og ég sé á fávitahæli“

Birgitta Jónsdóttir sagði stjórnarflokkana hafa sett tóninn fyrir núverandi gerræðistilburðum þegar þeir komu í veg fyrir að haldin yrði þjóðaratkvæðagreiðsla um nýju stjórnarskrána á síðasta kjörtímabili. Hún sagði nýjasta útspil ríkisstjórnarinnar marka upphafið af endi þingræðis á Íslandi ef ekkert yrði að gert. Birgitta lýsti yfir miklum áhyggjum af stöðu lýðræðisins á Íslandi og hvatti alla viðstadda til þess að legga sitt af mörkum til þess að bjarga lýðræðinu. Það mætti til dæmis gera með því að panta tíma hjá þingmönnum stjórnarliða til þess að ræða við þá um þingræðið og lýðræðið í landinu. Það væri mikilvægt að horfast í augu við þingmenn sem stæðu að fasískum tilburðum sem þessum og spyrja þá hvort þeim þyki ekki vænt um lýðræðið?

Birgittu er mikilvægast að virkja sem flesta úti í þjóðfélaginu til þess að standa vörð um lýðræði á Íslandi – það þyrfti samtakamátt til þess að vernda það fyrir framgangi ríkisstjórnarinnar, sem vaði áfram á ranghugmyndum um „meirihlutaræði“. Því til stuðnings benti hún á ummæli Bjarna Benediktssonar á Alþingi fyrir stuttu – að minnihlutinn yrði bara að sætta sig við að meirihlutinn ráði – sem hún taldi hugmyndafræði sem betur ætti heima á leikskóla.

Birgitta sagði fundargestum frá því að stjórnarandstaðan hafi rætt við alla ráðherra um viðhorf þeirra til þess að hafa farið á svig við Alþingi á með þessum hætti en að þeir hafi allir með tölu talið sig í fullum rétti með það. Ráðherrar hafi einfaldlega vísað til viðveru sinnar á ríkisstjórnarfundi þar sem þetta var ákveðið en þeim fundi lýsti Birgitta sem þátttöku í einhvers konar „leynigjörningi með uppsagnarbréf“, sagði Birgitta, „mér líður bara eins og ég sé á fávitahæli“.

„Ætlum við að leyfa þessu að gerast?“

Helga fannst mikilvægast að halda því til haga að málið snerist í raun alls ekki um aðild Íslands að ESB, heldur atlögu að Alþingi. Hann sagði það í sjálfu sér ekki koma á óvart að ríkisstjórnin sviki kosningaloforð og í raun bara við því að búast að hún treysti ekki þjóðinni til þess að kjósa um Evrópusambandsaðild. Aðalmálið núna væri að þegar stjórnarliðum tókst ekki að koma uppsagnarbréfinu í gegnum Alþingi í fyrra hafi þeir ákveðið að ganga hreinlega fram hjá Alþingi líka.

Helgi kvað framkomu Sjálfstæðisflokksins skömminni skárri heldur en Framsóknarflokksins:

„Það sem er svo hræðilegt við Framsóknarflokkinn er að maður hlustar á hann réttlæta þetta. Sjálfstæðismenn eru þó allavega að reyna að snúa út úr þessu og nota orðhengilshátt til þess að þvæla umræðuna svo að maður skilji þetta ekki alveg; það er þeirra taktík. Það er allavega aðeins heiðarlegra en Framsóknarflokkurinn sem segir bara… „já – nei – við megum þetta og sendir okkur fingurinn í leiðinni.“

Þingmennirnir voru sammála um að ræða framsóknarmannsins Höskuldar Þórhallssonar á Alþingi í gær hafi verið súrrealísk; hann hafi réttlætt framkomu stjórnarliða á þeim forsendum að ríkisstjórnin „þyrfti auðvitað að hafa einhverjar leiðir til þess að koma hlutum í gegnum þingið“.

„Svona hugsa og láta fasistar – sem fíla það ekki að hér sitji þing og hvað þá þjóð sem ákveður hlutina […] gleymum ESB í smástund: Ætlum við að leyfa þessu að gerast?“ sagði Helgi Hrafn að lokum og upp spruttu líflegar umræður um  björgunaraðgerðir fyrir lýðræðið milli þingmannanna og grasrótarinnar. Fundurinn var tekinn upp og hann má horfa á í heild sinni hér að neðan:

Myndin er fengin héðan.