Ég hef lengi ætlað að skrifa þér þessar línur og ástæðan fyrir því að ég geri það núna er sú að í dag er alþjóðlegur vakningardagur um foreldraútskúfun (e. Parental Alienation). Foreldraútskúfun er grimmilegt ofbeldi gagnvart börnum, foreldrum, öfum, ömmum, frændum og frænkum og við sem samfélag látum slíkt ofbeldi viðgangast. Við verðum að hætta því.
Þú hefur marga kosti og hefur reynst mörgum vel. En gott fólk gerir líka mistök – alvarleg mistök – og það sem þú hefur gert og ert að gera mér og börnunum þínum er hræðilegt. Það verður að tala um það.
Ofbeldið sem þú beitir okkur er svo dulið að þeir sem standa þér næst trúa því ekki upp á þig. Þetta er eins og morðingjaleikur þar sem maður drepur andstæðinginn með því að blikka í laumi. Þeir bestu eru alltaf þeir sem maður myndi aldrei trúa neinu upp á.
Nú ætla ég að ákæra. Segja frá því hvernig þú vinnur.
Ég geri það ekki undir nafni, þess þarf ekki. Þú veist hver þú ert og kannski opnar þetta augu einhverra í þínu nánasta umhverfi. Það er mikilvægt. Ég vona líka að þetta bréf opni augu annarra sem horfa upp á nána vini eða ættingja gera það sama og þú.
Þegar þetta er skrifað ertu búin að útiloka barnsfeður þína úr lífi tveggja dætra þinna. Ég bíð eftir því hvað verða vill með yngstu dóttur okkar. Fara hlutirnir þar á sama veg?
Sú elsta hefur misst bæði blóðföður sinn og mig sem var fósturfaðir hennar mestan hluta ævi hennar. Þú sagðir mér að pabbi hennar væri aumingi og rola sem hefði engan áhuga á barninu, borgaði aldrei neitt til hennar og hefði skilið þig eftir með skuldirnar.
Ég trúði þessu en ég veit núna að ekkert af því var satt.
Það tók þig ekki nema nokkur ár eftir að ég kom til sögunnar að ýta pabba hennar með öllu út úr heimi dóttur þinnar.
Þú skaust hann ekki, þú eitraðir fyrir honum í hjarta dóttur þinnar. Svolítið eitur hér og aðeins meira þar. Í nafni umhyggju og móðurástar.
Þú hættir að tala um hann sem pabba hennar og nefndir hann aðeins með nafni. Með þessu eitri bjóstu til fjarlægð á milli hans og dóttur ykkar um leið og þú hvattir hana til að kalla mig pabba. Ég hafði ekkert á móti því, fannst að hún gæti vel átt tvo pabba. Fljótlega hvarf samt alvöru pabbi hennar út úr myndinni.
Þú varst alltaf kuldaleg ef hann hringdi og þegar hann bankaði upp á. Það heyrðist langar leiðir á rödd þinni. Ísköld. Kurteislega fjandsamleg. Honum var aldrei boðið inn þegar hann sótti dóttur ykkar.
Hann var oft stressaður að koma. Þú gerðir grín að því. Líka fyrir framan hana. Skilaboðin til dóttur þinnar voru skýr, skilaboðin um að pabbi væri ekki velkominn. Eitrið seytlar inn með tímanum.
Þú áttir það til að segja við barnið að um næstu helgi væri hún að fara að hitta (nafn blóðföður) og spyrja svo hvort hún hlakkaði ekki til? Barn sem veit að mamma hatast út í pabba veit að það er ekki til neitt rétt svar við þeirri spurningu.
Oft fékkstu því viðbrögðin sem þú vildir – að hún sagðist helst ekki vilja fara. Hún varð kvíðin. Þá sagðirðu full skilnings að þér þætti þetta leitt, þú vildir svo gjarnan að hún þyrfti ekki að vera að þvælast svona á milli – þetta væri auðvitað mjög erfitt en hann hefði nú rétt á að umgangast hana.
Þegar hún stálpaðist sagðirðu henni að hún væri nú orðin svo stór að hún þyrfti ekkert að fara ef hún vildi það ekki. Þá var fljótlega búið að eitra nóg.
Þegar við náðum í hana varstu oft mjög ágeng við hana að spyrja hvernig hefði verið um helgina. Hvort „hann“ hefði ekki gefið henni eitthvað fallegt, af hverju „hann“ hafi gefið stjúpsystur hennar hjól en ekki henni, hvort „hann“ hafi ekki talað mikið við hana, hvort „hann“ hafi ekki spurt hana hvernig gengi í skólanum og hvort „glaðlega stjúpan með ýsuaugun“ (í augljósum háðstóni) hefði ekki verið skemmtileg.
Niðurstaðan úr þessum yfirheyrslum var yfirleitt á sama veg, að hann væri alveg glataður auli sem hefði aldrei sýnt henni áhuga, gæfi henni aldrei neitt, stæði ekki við það sem hann lofaði og þekkti hana auðvitað ekki neitt. Þegar stelpan fór að gráta gastu tekið þér hlutverk góðu og skilningsríku mömmunnar, huggað hana og sagt að þú vildir óska að hún þyrfti ekki að flakka svona á milli. Matskeið af eitri þar.
Þú talaðir oft illa um hann fyrir framan hana og þegar hún hegðaði sér illa sagðirðu að nú væri hún orðin óhugnanlega lík ákveðnum manni. Ef hún tæki sig ekki á yrði hún bara rola eins og hann. Meira eitur.
Þú eitraðir líka nærumhverfið. Þegar vinkonur þínar spurðu hvort dóttir þín færi ekki alltaf til pabba síns sagðirðu með mæðusvip að því miður þá vildi hún bara ekki fara. Sem væri kannski ekki skrýtið því hann hefði aldrei sýnt henni neinn áhuga. Hún hefði auðvitað oft verið sár út af því en þetta hefði svo bara þróast þannig að sambandið væri svo sem ekkert. Hún liti á mig sem hinn raunverulega pabba sinn og að ég liti líka á hana sem mína.
Þarna langar mig að skjóta inn að ég virkilega reyndi að upplifa alveg sömu ást til stjúpdóttur minnar og minna eigin dætra. Þú lagðir líka gríðarlega áherslu á það og varst alltaf hrædd um að hún yrði útundan, sem hún varð ekki. Núna sé ég að þetta var alveg óeðlileg krafa.
En ég skil núna af hverju þú varst alltaf á nálum yfir þessu. Þú varst búinn að útiloka alvöru pabba hennar. Útskúfa honum úr lífi hennar.
Það er ekkert skrýtið að þessi stelpa hafi lokað á mig strax eftir að ég skildi við þig.
Hún átti ekkert val. Niðurbrotin og grátandi úthlutaðir þú dóttur þinni hlutverki huggarans, trúnaðarvinar í hjónamálum okkar og yfirheyrðir hana um samtöl við mig langt aftur í tímann.
Úr þeim yfirheyrslum bjóstu til samsæriskenningu um að ég hefði lengi lagt á ráðin um lúalegan skilnað. Að hún og systir hennar hefðu látið mig plata sig til að segja ljótt um þig þegar þær leituðu grátandi til mín undan harðræði þínu og ofríki. Sem sagt þú komst henni í skilning um að það væri henni að kenna að mamma væri niðurbrotin og ein. Eitrið ekki sparað þar.
Næstelsta stelpan þín, frumburðurinn minn.
Barn sem ég elskaði meira frá fyrstu stundu en ég hélt að væri hægt. Sem ég náði alltaf svo góðu sambandi við – af því við vorum svo lík að ég skildi með hverri frumu í líkamanum hvernig henni leið. Stelpan sem heimtaði að fá að vera aðra hverja viku hjá mér strax um vorið þegar við slitum samvistir þó ég væri í bráðabirgðahúsnæði og hefði enga aðstöðu fyrir hana.
Eftir skilnað bjó hún, unglingurinn, aðra hverja viku með þér sem hataðist við mig og stóru systur sinni sem hunsaði mig.
Strax um sumarið varstu farin að vinna í henni. Þú kallaðir mig á krísufund heim til þín þar sem þú settist við hliðina á henni og sagðir henni að vera nú ekki feimin að segja pabba hvað henni fyndist.
Hún þagði en þú talaðir fyrir hana. Samkvæmt þér var hún nú kvíðin að fara til mín án þess að því fylgdu neinar skýringar og miður sín yfir að vera ekki með sama lögheimili og systur hennar.
Það var alveg ljóst að þú varst að taka hana í gegn á sama hátt og þá elstu, yfirheyra hana um allt sem okkur hafði farið á milli ár aftur í tímann og snúa því upp í það að hún hefði líka verið nytsamur sakleysingi í útsmognu plotti mínu að fara illa með mömmu hennar. Vænn eitursopi þar.
Skólinn byrjaði og á nokkrum vikum var eins og glerveggur hefði myndast á milli mín og unglingsstelpunnar minnar. Ég reyndi að spyrja hana hvað væri að en fékk ekkert upp úr henni. Óttaðist að hún væri í einhverri krísu gagnvart vinum sínum og kíkti í tölvuna hennar. Mér brá við það sem ég sá.
Á hverjum einasta degi sem hún var hjá mér sendir þú henni skilaboð sem öll gengu út á að teikna upp mynd af mér sem fjandmanni „ykkar“. Að koma inn hjá henni þeirri tilfinningu að hún væri að fara til óvinarins þegar hún var hjá mér.
Þarna var komin skýringin á því að stelpan var hætt að vilja gera nokkuð af því sem henni fannst áður gaman. Aftaggaði sig af myndum ef hún sást glöð á Facebook. Það skal tekið fram að ekki í einu einasta tilfelli á dóttir okkar frumkvæði að þessum samskiptum. Það varst alltaf þú! Alltaf! Aftur og aftur reynir hún að komast út úr þessum samskiptum. Segist vera hjá vinkonu sinni, þurfa að fara að borða o.s.frv.
Ég ætla ekki að birta svör hennar því einhverjir gætu þekkt þetta en ég ætla að birta örlítið sýnishorn af þessum eiturpillum sem þú sendir barninu þínu hvern einasta dag sem hún var hjá mér árið eftir að við skildum:
· „ég nenni ekki að lenda í veseni með hann…láttu hann vita og segðu mér svo hvort þetta gengur upp
· get ég hringt í þig? ertu ein?
· er búið að vera erfitt í kvöld?
· ok ertu ein núna?…geturðu skrifað?
· …elsku stelpan mín…mikið vildi ég að ég gæti bara sótt þig
· ertu leið? …nokkuð að gráta?
· en þú verður að passa þig á því að láta hann ekki hafa áhrif á þig
· …en er staðan sú að þú vilt koma heim en þorir ekki að segja það við hann
· …getum við talað saman á morgun?
· ok…en í alvöru þá verður þú kannski að segja að þú viljir fara heim…þetta er ekki gott
· afi þinn segir að þú eigir að standa með sjálfri þér
· mundu að loka feisinu svo það sé ekki hægt að lesa þetta
· passaðu að allt sé læst getur hann farið í history og skoðað?
· góða nótt elskan lofjú og passaðu að loka feisinu þínu svo það sé ekki hægt að skoða þetta
· …ég hlakka svo til að fá ykkur heim…sakna ykkar ferlega mikið
· Er litla systir búin að vera veik? ekki hita eða neitt slíkt? fer hún á leikskólann á morgun?
· var litla systir glöð? mér fannst eins og hún væri rugluð af þessum skiptum
· búin að hitta „kærustuna“? – og? – fannst þér þetta óþægilegt? – hvernig leist þér á hana?
· er hann í lagi, engin leiðindi við þig?
· „mundu að eyða skilaboðunum“
Eitraðar örvar. Þetta er ekki einu sinni það versta. Það er margt þarna sem ég fæ mig ekki einu sinni til að birta nafnlaust. Stundum gastu ekki hætt þó klukkan væri orðin hálftvö um nótt og skóli daginn eftir.
Hvernig heldurðu að sé að vera ofsótt með þessari innrætingu daginn út og inn mánuðum saman? Af móður sem hún er með nagandi sektarkennd gagnvart af því hún og systir hennar höfðu grátið undan mömmu í öxlina á pabba sem skildi við hana í kjölfarið.
Ég beið eftir að þetta hætti en það bara versnaði. Ég ákvað að tala um þetta við þig, bað þig að hætta þessu en þú varðst öskureið og snerir þessu upp í að ég væri að njósna um einkamál barnsins!
Það er ekki einkamál barns þegar er verið að beita það ofbeldi. Þar eiga foreldri að grípa inn í. En það virðist ekkert vera hægt að gera í því ef það er hitt foreldrið sem beitir barnið ofbeldi af þessu tagi. Svo þú grófst þig bara dýpra, notaðir þetta til að snúa dóttur okkar gegn mér. Eftir þetta var samband okkar aldrei samt. Nema tvær vikur sem þú fórst til sólarlanda og viku á Hornstrandir. Þrjár vikur utan þjónustusvæðis. Þá varð hún eins og hún átti að sér. Allir tóku eftir því. En svo komstu til baka og þá reis glerveggurinn aftur.
Og nú ertu byrjuð að eitra fyrir þeirri litlu. Byrjaðir reyndar strax haustið eftir skilnaðinn með því að reyna að kenna henni að hætta að kalla mig pabba. Alveg eins og með elstu dóttur þína. Neitaðir því að vísu í nokkra mánuði þangað til ég stóð þig að verki sem þurfti reyndar ekki til því hún kom alltaf heim og sagði „mamma segir að þú heitir (nafnið mitt) og ég eigi að kalla þig það“.
Ég sé að þú ert að gera við hana allt það sama og þú gerðir elstu stelpunni áður. Hunsar okkur eða ert ísköld í viðmóti ef ég eða fjölskylda mín heilsar þér. Múrar hana inni með vanþóknun þinni. Af hverju þarftu að láta svona? Sérðu ekki hvað þú ert að gera stelpunum okkar?
Þú ert að drepa feður þeirra úr lífi þeirra! Svipta þær foreldri sem elskar þær út af lífinu. Þú sviptir þær líka afa og ömmu, frændum og frænkum sem alltaf hafa átt gott samband við stelpurnar okkar.
Og þú ert líka að útiloka þær úr mínu lífi. Það er tilgangurinn. Þær eldri eru nú horfnar mér og allri minni fjölskyldu. Nema við sjáum þær stundum tilsýndar á Laugaveginum eða í Kringlunni. En þær tala ekki við okkur lengur. Þær eru ískaldar og fullar vanþóknunar. Eins og mamma.
Dýru verði kaupa dætur þínar ást þína og velþóknun. Kannski sjá þær eldri í gegnum þig eftir nokkur ár. Kannski ekki. Kannski fyrirgefa þær þér. Kannski ekki. Það veit enginn.
Það sem ég veit er að þær munu aldrei jafna sig á því sem þú ert að gera þeim. Að þetta ofbeldi mun skaða náin sambönd þeirra í framtíðinni og valda þeim þungbærum erfiðleikum í langan tíma. Jafnvel börnunum þeirra líka, því svona ofbeldi gengur kynslóð fram af kynslóð.
Ég býst ekki við að þú sért hress með þetta bréf. Óttastu að einhver þekki þig? Það virðist alltaf vera aðalmálið. Hvernig ÞÚ kemur út. Það má ekki falla blettur á ímynd þína. Enginn má vita. Ef einhver spyr geturðu kannski snúið þessu öllu upp á mig. Það hefur virkað á vini þína og fjölskyldu hingað til. Þau hljóta samt að spyrja sig: Af hverju missa stelpurnar hennar allt samband við feður sína eftir skilnað?
Það er spurning sem allir þurfa að spyrja sig sem vita af börnum í þessari stöðu. Foreldraútskúfun er eitthvert svæsnasta ofbeldi gagnvart börnum sem til er. Skaðinn af því er mikill og langvarandi. Samfélag sem líður ekki ofbeldi getur ekki samþykkt það að börn séu útilokuð úr lífi foreldra og fjölskyldu.