Ég gekk til liðs við Pírata 30. janúar 2013, samkvæmt félagatalinu allavega. Ég lenti óvænt í öðru sæti í prófkjöri í SV-kjördæmi. Það kom mér allavega á óvart. Á þeim tíma var ég í námi í Bandaríkjunum og hafði ekkert verið í neinum samskiptum við fólk í Pírötum nema á netinu. Samt, þrátt fyrir að hafa aldrei hitt mig, þá treysti fólk mér eftir samtal í gegnum stafræn samskipti. Mér þótti vænt um það traust og þykir það enn mjög merkilegt. Þetta traust er til marks um bjartsýni og hugrekki. Ekki bara gagnvart mér, heldur einnig um svo margt annað nýtt. Nýja tegund samskipta. Nýja tegund miðlunar. Nýja leið til hugmyndaskipta. Óhjákvæmileg afleiðing þeirra nýjunga er nýr heimur.
Á þessum tíma var ég aðstoðarkennari í námskeiði um internetið og samfélagið (námskeiðið hét það, internet and society). Í því námskeiði fór ég meðal annars yfir sögu samskiptatækninnar og áhrif hennar á samfélag manna. Saga tækninnar frá rituðu máli til prentvélar, póstþjónustu, lesta, gufuskipa, upptöku, síma, útvarps, sjónvarps, tölvu, snjallsíma, … ég hélt einn fyrirlestur þar sem markmiðið var að spóla til baka. Ímyndum okkur heim þar sem við myndum hætta að nota síma. Hætta að nota útvarp. Hætta að prenta bækur. Í hvernig heimi myndum við búa? Ef tæknin myndi hverfa værum við þá aftur komin í heim 15. aldarinnar? Gætum við vitað af þessari tækni og ákveðið að nota hana ekki, kannski með það að markmiði að koma í veg fyrir að heimsmynd okkar breytist?
Í janúar 2013 sá ég hóp af fólki sem skildi þessar aðstæður. Það skildi þær breytingar sem hafa orðið á lífi okkar með tilkomu nýrrar samskiptatækni. Það skildi hvernig var hægt að snúa þeim breytingum upp á það hvernig við skipuleggjum okkur sem samfélag manna. Það skildi hvað var mikilvægt. Þetta var bara fólk, eins og ég og þú. Fólk sem ég kannaðist við héðan og þaðan og vissi að þetta var ekkert grín þó einhverjir hafi ekki tekið nafnið á flokknum alvarlega.
Ég kom til landsins stuttu fyrir kosningarnar 2013 vegna jarðafarar. Annars hefði ég ekki verið á landinu í kringum kosningarnar. Ég náði að mæta á einn fund í kjördæminu rétt fyrir kosningar í Félagsgarði í Kjós. Það var fyrsta reynsla mín af því að standa fyrir framan hóp af kjósendum sem frambjóðandi. Sá fundur var mjög áhugaverður og vandamálin voru þar einfaldlega opinberuð. Í lok fundarins voru fulltrúar flokkanna spurðir beint út hvort þeir ætluðu að sjá til þess að einhver vegur yrði lagður og eitthvað annað verkefni yrði klárað. Fyrsti sagði já, annar sagði já, allir sögðu já. Ég var síðastur og sagði ekki já.
Vandamálið var ekki svo einfald að hægt væri að leysa það með nýjum samskiptaaðferðum við kjósendur. Vandamálið var dýpra en það. Vandamálið voru væntingar fólks. Hjólför stjórnmálanna eru mjög djúp og það er síður en svo sjálfsagt að ætla sér að keyra úr þeim. Þegar það er blautt og vatnið situr í hjólförunum þá er það auðveldara. Hjólförin sjást. En þegar það er þurrt þá keyra allir í hjólförunum og þau dýpka. Af og til mætir vegagerðin og fræsir upp götuna eða veghemillinn og jafnar mölina. Allt lítur slétt og fellt út en hjólförin bíða bara eftir því að verða til á ný, á sama stað. Af því að þannig hefur það alltaf verið.
Nýlega rigndi. Það rigndi spillingarfréttum og hagsmunatengslum. Úrhelli meira að segja. Það var varla hægt að keyra utan hjólfaranna því það flæddi svo mikið. Göturnar voru fræstar upp í skyndi en ekkert malbik hefur verið lagt yfir á ný. Kantarnir eru hvassir og alls staðar virðast geta sprungið dekk. Hjólförin eru strax farin að myndast aftur en í þetta skipti er ekki þykkt lag af malbiki undir.
Þess vegna sagði ég ekki já í Kjósinni. Við getum ekki unnið svona. Í öllum félagsheimilum um allt land voru fulltrúar spurðir sömu spurninga. Verður malbikað? Fáum við veg? Fáum við göng? Fáum við kvóta? Fáum við pening? Ég efast ekki um að í öllum félagsheimilum landsins hafi svarið verið það sama og í Kjósinni; já, við lofum. Hvað gerist svo. Meirihlutamyndun og stjórnin fer í traktor með skítadreifara fullan af peningum í hringferð í kringum landið. Sumir uppfæra sig í tækni og nota sms á meðan aðrir opna bara skúffur.
Kláruðust verkefnin sem var lofað eða fengu þau bara málamyndaframlag? Sum kláruðust eflaust, loksins kannski, eftir hringferðir nokkurra ríkisstjórna. Önnur bíða eftir næsta loforði upp á von og óvon. Þetta fyrirkomulag er fátækragildra og staðurinn til þess að betla eru félagsheimili landsmanna rétt fyrir hverjar kosningar.
Aftur í félagsheimilið. Þarna var ég kominn, svo til beint úr jarðaför, inn í gamlan heim stjórnmála á Íslandi að tala við hóp kjósenda fyrir hönd Pírata sem höfðu varla hitt mig. Hvernig gat ég talað fyrir hönd Pírata? Ég gerði það bara alls ekki. Hvernig gátu fulltrúar hinna flokkanna talað fyrir sína flokka? Eftir á að hyggja held ég að það hafi ekki skipt þá máli því þau vissu hvernig þetta virkaði. Þau vissu af skítadreifaranum sem færi í hringferð. Þau gátu lofað hverju sem var. Loforðið var aldrei um nákvæmlega þennan veg eða hitt verkefnið. Loforðið var um að traktórinn myndi keyra framhjá og eitthvað af pening yrði dreift til hægri eða vinstri.
Nú veit ég að ég get lofað svona upp í ermina á mér. Ég hef bara engan áhuga á því. Þessi loforð eru hjólförin. Fyrir framan traktórinn er vegurinn beinn og breiður með þægileg djúp hjólför sem hægt er að keyra eftir án þess að hugsa. Fyrir aftan er fnyknum og drullunni tekið með fagnandi hendi af því að grasið sprettur upp örlítið grænna fyrir vikið.
Ég get alveg sagt að Píratar hafi lausn við þessu, hana er að finna í samþykktum stefnum Pírata. Það er hins vegar ekki markmiðið með þessum pistli. Lausnin við nákvæmlega þessu vandamáli er ekki það sem þetta snýst um. Þessi pistill snýst um hjólförin og pistilinum er beint alveg jafn mikið til Pírata og allra annarra. Í þau þrjú skipti sem ég fór inn á þing á þessu kjörtímabili þá sá ég hversu auðvelt það var að „detta“ í stjórnmál eins og venjulega. Það er „tungumálið“ sem er talað og allir búast við að allir hinir tali sama tungumál. Þegar Árni Páll fer í pontu þá býst maður við „hægri menn þetta og hitt“. Þegar Helgi Hjörvar fer í pontu þá býst maður við ræðuröddinni. Þegar Guðlaugur Þór fer í pontu þá býst maður við fyrirlestri um óhófleg útgjöld. Ekki taka nöfnin of alvarlega, það er mjög auðvelt að skipta þeim út fyrir önnur nöfn. Steingrímur, Guðmundur, Anna, Jón, … skiptir ekki máli. Við fáum það sem við búumst við. Það er auðvelt að skilja það. Það er auðvelt fyrir stjórnmálamenn að uppfylla þær væntingar. Það er erfitt að detta ekki í hjólförin.
Þess vegna gekk ég til liðs við Pírata. Áður hafði ég gefið hinum og þessum flokki atkvæði mitt. Fyrst framsókn áður en ég vissi betur. Svo Samfylkingunni þarna einhvern tíma, VG líka. Örugglega einhverjum öðrum flokkum líka. Ég man það hreinlega ekki. Þegar á hólminn var komið þá voru flokkarnir allir eins (ath, flokkarnir – ekki fólkið). Mér fannst VG selja sál sína á Bakka. „Nýji“ Framsóknarflokkurinn básúnaði innantóm loforð um stjórnarskrá. Samfylkingin þorði ekki … og Sjálfstæðisflokkurinn laug að mér eins og alltaf (flokkurinn, ekki fólkið). Ég sá bara brunarústir gamalla stjórnmála sem skildu ekki heiminn sem snérist í kringum þau. Þess vegna gekk ég til liðs við Pírata, þar sá ég fólk sem skildi hinn nýja heim og sá hvaða skref þurfti að taka inn í þann heim. Í þeim heimi er líka pláss fyrir samvinnufélög, frjálsan markað, náttúruna og velferðakerfið.
Spólum nú áfram til dagsins í dag. Fram yfir bréf Gunnars Braga til ESB, Borgun, Panamaskjölin. Píratar í dag eru ekki þeir sömu og árið 2013. Þeir eru fleiri. Það er búið að vera mjög áhugavert að fylgjast með gömlu stjórnmálunum glíma við undarlegar skoðanakannanir í heilt ár og nú hugsa þau örugglega, með tilliti til frétta um lækkandi skoðanakannanafylgi Pírata, að allt sé að komast í eðlilegt horf. Það sé búið að ná tökum á umræðunni og það verði bara hægt, eins og alltaf áður, að draga út traktórinn og fara félagsheimilahringinn. Píratar voru bara enn einn bóluflokkurinn þegar allt kom til alls. Það er hins vegar sjálfsblekking. Óhjákvæmlegar breytingar eru í aðsigi sama hvort það verða Píratar eða einhverjir aðrir sem ná að snúa stýrinu. Spurningin er bara hvort það þarf fleiri hrun eða panamaskjöl til þess að kollvarpa kerfinu og þvinga gömlu stjórnmálin í uppfærslu eða hvort það sé hægt að gera það á yfirvegaðan hátt í ákveðnum skrefum. Þess vegna gekk ég til liðs við Pírata. Skrefin eru augljós; beint lýðræði með málskotsrétti, gagnsæi og ábyrgð, réttindi borgara gagnvart valdhöfum og síðast en ekki síst lausnir fyrir fólk. Samfélag er samansett af fólki en ekki peningum eða tækniundrum.
Partýið er rétt að byrja. Helgi og Birgitta eru búin að vinna úr sínum málum. Það var ekkert áfall þó formaður framkvæmdaráðs segði af sér. Framkvæmdaráð er bara hópur fólks sem ber ábyrgð á almennum rekstri félagsins og hjálpar félögum að vinna að stefnumótun. Það er bara formaður í framkvæmdaráði af því að eyðublað ríkisskattstjóra krefur félagasamtök um slíkan titil. Það eru sjö í framkvæmdaráði og sjö varamenn. Í staðinn fyrir einn sem hættir kemur bara annar. Allt starf innan Pírata er sjálfboðastarf. Það er nákvæmlega ekkert sjálfsagt við að fólk leggi það á sig né er það auðvelt starf. Tala nú ekki um í þeim aðstæðum sem hafa verið undanfarið ár.
Píratar þurfa að klára ýmis mál núna á næstunni. Þar liggja prófkjör fyrst á dagskrá. Eins og allir vita þá hafa prófkjör alltaf valdið titringi innan flokka. Það ætti því ekki að koma neinum á óvart ef eitthvað slíkt gerist hjá Pírötum líka. Píratar koma hins vegar bara að vinna sig í gegnum það og stíga út hinu megin við prófkjörin tilbúnir í vinnu við að setja saman stefnuskjal fyrir komandi kosningar – á nákvæmlega sama hátt og alltaf áður. Með opinni og hreinskilinni umræðu eru stigin upplýst skref í rétta átt. Þess vegna gekk ég til liðs við Pírata, ég vil ekki tungumál gömlu stjórnmálanna, ég vil ekki hjólförin og ég hef engan áhuga á að keyra skítadreifarann hringinn í kringum landið.